خیّام از نیشابور تا روم (جایگاه خیام در ادبیات دیوانی ترک و ترجمه های ترکی رباعیات) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
شهرت حکیم عمر خیام نیشابوری (440- 517ق) در منابع کهن بیشتر در مقام فیلسوف، حکیم، طبیب، عالم جبر و هندسه، ریاضی دان و منجمی پُرآوازه مطرح بود. اگرچه در برخی منابع سده ششم تا هشتم هجری رباعیاتی از خیام به عربی و فارسی نقل شده، اما آوازه او در مقام شاعری رباعی گوی از اوایل سده 19م/ 13ق با ترجمه فیتزجرالد انگلیسی آغاز می شود و به دنبال آن موجی از ستایش و استقبال از شعر و اندیشه خیام در ایران و جهان غرب به راه می افتد. سرزمین آناطولی (ترکیه امروزی) نیز از این موج بی نصیب نمی ماند.بیشتر شاعران ترک زبانی که از دوره سلجوقی و به-ویژه عثمانی شیفته زبان و ادب فارسی بودند و نیز شماری از ادیبان و شاعران نوگرای عصر جمهوری، متأثر از رباعیات و اندیشه خیام، افزون بر ستایش او، به شیوه خیام رباعی سرودند و یا رباعیات او را ترجمه کردند و بر آن شرح نوشتند. در این جستار حضور خیام و تأثیر رباعیات او در حوزه آناطولی در سه بخش بررسی می شود: خیام و شاعران عثمانی؛ ترجمه رباعیات خیام به زبان ترکی از آغاز تا کنون با تکیه بر ترجمه حسین دانش و رضا توفیق؛ خیام از نگاه برخی منتقدان ترک.Khayyam from Neishabur to Rum (Khayyam's position in Turkish divan literature and Turkish translations of Rubaiyat)
The fame of Hakim Omar Khayyam Neishaburi (440-517 AH) was mentioned in ancient sources as a famous philosopher, sage, doctor, algebra and geometry scholar, mathematician and astronomer. Although in some sources from the 6th to the 8th century AH, quatrains of Khayyam have been quoted in Arabic and Persian, but his reputation as a quatrain poet began in the early 19th century AD/13 AH with Fitzgerald's English translation, followed by a wave of praise and Khayyam's poetry and thought are welcomed in Iran and the Western world. The land of Anatolia (today's Turkey) was not spared from this wave either. So much so that the Turkish language poets who were fascinated by the Persian language and literature from the Seljuk period and especially the Ottoman period, always compared themselves with famous Iranian poets in a boastful position and sometimes considered themselves superior to them. A number of Ottoman poets and writers and modernist poets of the republic era, influenced by Khayyam's quatrains and thought, besides praising him, they sang quatrains in the style of Khayyam and wrote many translations and commentaries on his quatrains. In this essay, the presence of Khayyam and the influence of his quatrains in the Anatolian domain are examined in three sections: Khayyam and Ottoman poets; the Translation of Rabaiyat in Turkish language from the beginning until now Based on Hossein Danesh and Reza Tofigh's translation; Khayyam from the eyes of some Turkish critics.
تبلیغات
