شیوه های وام گیری فارسی عامیانه معاصر از ترکی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در این پژوهش، شیوه های وام گیری فارسی عامیانه از ترکی بررسی شده است. برای این منظور فرهنگ فارسی عامیانه تألیف ابوالحسن نجفی مبنای کار قرار گرفت و مداخل ترکی یا مداخلی که بخشی از آن ها ترکی بود، استخراج و بررسی شد. نتایج تحقیق گویای آن است که فارسی عامیانه با سه روش، از ترکی وام گیری کرده است: 1.آمیزش قرضی (آمیزه واژگانی) که در آن نیمی از واژه تک واژ یا واژه دخیل از ترکی و نیم دیگر، تک واژی از فارسی عامیانه است که انواع آن در پژوهش حاضر عبارت اند از: اتباع سازی (مانند اله و بله کردن) و ساخت واژه ها و ترکیبات جدید با واژگان ترکی (مانند آلشی)؛ 2. وام گیری دستوری که به دو صورت کلی بوده است: نخست جملات کوتاهی که از ترکی وارد فارسی عامیانه شده اند (مانند بو دور که وار)؛ دوم ساخت های دستوری که از ترکی دخیل که دو دسته اند: ترکیبات وصفی (مانند یالانچی پهلوان)؛ ترکیبات اضافی (مانند خاله قزی)؛ 3. وام گیری واژگان که گسترده ترین نوع وام گیری است و واژگان و ترکیبات ترکی بدون تغییر تلفظ و معنا (مانند مشتلق)، با تغییر تلفظ و معنا (مانند ایاق)، تنها با تغییر تلفظ (مانند دوستاق چی) و تنها با تغییر معنا (مانند یر به یر) وارد فارسی عامیانه شده اند. وام واژه های ترکی در فارسی عامیانه در حوزه های معنایی زیر هستند:. خویشاوندی، تهدید، غذاها و خوردنی ها، دشنام ها و توهین ها، ضرب و جرح، لغات مربوط به حیوانات، پوشش و مسائل مربوط به آن، واژه های دیوانی نظامی، اعضای بدن، آیین ها، شغل ها و کشاورزی. به طور کلی استفاده از واژگان و جملات ترکی، گسترش لفظی و معنایی فارسی عامیانه و غنای آن را موجب شده است.