دیپلماسی و بازنمایی؛ تحلیل تطبیقی بازنمایی سفیر پادشاه صفوی در حضور فرمانروای گورکانی و عثمانی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در مقاله پیش رو تلاش شده از طریق بررسی تطبیقی دو نگاره از کتب مصورِ تاریخ عثمانی و گورکانی با موضوعی مشابه، تفاوت های موجود در دو بازنمایی تصویری را یافته و از این رهگذر، به فهم کارکرد بازنمایی ها و اهداف پدیدآورندگان آثار نائل آییم. رویکرد تاریخ فرهنگی نو، به ویژه دیدگاه های پیتر برک در باب الگوهای رایج "بازنمایی دیگری"، چارچوب نظری پژوهش را شکل می دهد. با توجه به مضمون نقاشی ها که به روابط دیپلماتیک ایرانِ عصر صفوی با همسایگان آن مرتبط است، تصاویر در نسبت با چگونگی مناسبات و رخدادهای سیاسی معاصر خود بررسی و تحلیل خواهند شد. متناسب با این رویکرد، پرسش های زیر طرح شده اند: الگوی مواجهه گورکانیان و عثمانیان با صفویان به عنوان دیگری چگونه بوده است؟ کارکرد بازنمایی ها در نظام سیاسی عثمانیان و گورکانیان چه بوده است؟ هدف از این تحقیق، دریافت روابط معنادار بین چگونگی و کارکرد بازنمایی صفویان در نظام های سیاسی- فرهنگی است که آثار محصول آنها هستند تا بتوان به پاسخ چرایی بازنمایی ها دست یافت. یافته های تحقیق حاکی از آن هستند که صفویان در وقایع نگاری تصویری عثمانیان و گورکانیان در نگاره هایی با مضمون مشابه، به شیوه متفاوتی بازنمایی شده اند و بر جنبه های متفاوتی از این رویداد سیاسی تأکید شده است. گورکانیان، الگوی "همانندسازی" و عثمانیان، الگوی "دیگری سازی" را در بازنمایی صفویان انتخاب کردند. چرایی انتخاب ها به کارکردهای متفاوتی که بازنمایی ها برای عثمانیان و گورکانیان داشته است بازمی گردد. ماهیت این پژوهش بنا بر موضوع تحقیق که بررسی رویدادی در زمان گذشته است، تاریخی است و روش تحقیق بر مبنای چگونگی انجام پژوهش، تحلیلی- تطبیقی و موردکاوی است. شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و شیوه نمونه گیری هدفمند، غیرتصادفی و انتخابی بر مبنای مضمون تصاویر است.