مطالعه تطبیقی تشابهات سفالینه های متأخر دوره پیش از اسلام و اوایل دوره اسلامی ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پس از فروپاشی حکومت ساسانیان و ظهور اسلام در ایران، فقر هنری اعراب سببشد تا هنرمندان مسلمان شاکله هنر اسلامی را بر پایه سنتهای هنری ایران باستان بنانهند. ازاینرو هنر سفالگری ایران در اوایل دوره اسلامی، راه دوره های تاریخی اشکانیان و ساسانیان را پیمود. آثار سفالین بهیادگارمانده از اوایل دوره اسلامی، گواه این مطلب است که پیشینه هنر سفالگری دوره های تاریخی پیش از اسلام ایران، تأثیر بسیاری بر آنها داشته است. بدینسبب تعداد زیادی از آثار سفالین اوایل دوره اسلامی ایران، از بسیاری جهات شبیه دوره های هنری پیش از اسلام بود که این تشابهات در فاصله میان این دو دوره، سوء تفاهمهایی را در شناخت زمان این آثار پدیدمیآورد و موجبمیشد بسیاری از آثار اواخر دوره ساسانی به اوایل دوره اسلامی و بالعکس منسوبگردد.ازینرو تلاش نگارندگان در پژوهش حاضر برآن است تا به روشنشدن این سوءتفاهمها و منشاء تشابهات و الهامات در سفالینه های اوایل دوره اسلامی ایران بپردازند. چراکه، طی نخستین سده های اسلامی سبکها و سنن هنری ایران کهن، به ایران نوین و اسلامی واردشد و ساخت سفالینه ها مطابق با سنتهای هنری گذشته تداومیافت. بنابراین ضروری است تا تشابهات سبکها شناخته و سهم سفالگری ایران در موفقیت سفالگران مسلمان بررسیشود.روش تحقیق بهکارگرفته در این مقاله، اسنادی- تاریخی با استناد به منابع کتابخانهای همراه با رویکردی تحلیلی-توصیفی است. دستاورد بررسیهای انجامشده اینچنین بود که شیوه های نقشپردازی هنر سفالگری ایران در اوایل دوره اسلامی، همان شیوه های دوره های پیش از اسلام است که بهمرور با تکنیکهای لعابکاری ترکیبشده و پیشرفت شایانی هم کردهاست.