تنگه هرمز و نقش استراتژیک آن در گذر تاریخ

چکیده

تنگه هرمز واقع در جنوب ایران، آبراه متصل کننده خلیج فارس به دریای عمان و آبهای آزاد است. این تنگه، بدلیل وابستگی مستقیم و غیرمستقیم کشورهای حاشیه خلیج فارس و سایر کشورهای جهان (در تجارت و ترانزیت کالا و انرژی) و همچنین اهمیت و نقش ارتباطی، نظامی و سیاسی آن در دوره های تاریخی، دارای اهمیت و نقش ژئوپلیتیکی و استراتژیکی است. با توجه به جایگاه و اهمیت این تنگه بین المللی در روند تحولات جهانی و همچنین نقش و کارکردهای آن در ابعاد اقتصادی؛ سیاسی؛ نظامی و امنیتی و ارتباطی، تاریخچه تحولات تنگه هرمز و موقعیت ژئوپلیتیکی و استراتژیکی آن را میتوان طی دو دوره «باستان» (پیش از اسلام) و «دوره اسلامی» مورد بحث قرار داد. علاوه براین میتوان نقش استراتژیک کنونی این تنگه را در مناسبات جهانی تحلیل و ارزیابی کرد. در هر یک از دوره های تاریخی، روند تحولات در تنگه هرمز از ویژگی های خاصی برخوردار بوده و هر یک از بازیگران منطقه یی و فرامنطقه یی در راستای اهداف و اندیشه های استراتژیک خود، برای تسلط بر آن تلاش کرده اند. در این مقاله نقش ژئوپلیتیکی و استراتژیکی تنگه هرمز در گذر تاریخ بررسی میشود. نتایج پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه یی به انجام رسیده است، نشان میدهد که تنگه هرمز، طی دوره های باستان و دوره اسلامی، همواره کانون رقابت حکومتهای مختلف، برای دستیابی و بهرهگیری از ارزشهای مختلف آن بوده و در عصر حاضر نیز نقش و اهمیت استراتژیک این تنگه، در مناسبات جهانی بیش از پیش نمایان و قابل توجه است.