گفتمان غرب زدگی؛ شایگان و راه فرو بسته خاطره ازلی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

این مقاله در صدد است در چارچوب نظریه گفتمان لاکلا و موف به بررسی گفتمان اصالت داریوش شایگان در دو کتاب «بت های ذهنی وخاطره ازلی» و «آسیا در برابر غرب»(در دوره اول حیات علمی اش) بپردازد. گفتمان های اصالت، درطیفی از مفصل بندی غرب انتقادی تا غرب ستیزی، در دهه چهل و پنجاه شمسی در ایران با ساختارشکنی در هژمونی تمدن و تجدد غربی، صورت بندی شدند. بنیانِ گفتمان های اصالت بر تصویری از شکاف ها و گسست های هویتِ بومی مبتنی است که با نفوذ فرهنگِ مدرن غربی، «خود» با حضور «دیگری» و «غیر» به موقعیت متزلزلی از ارزشها و مناسبات رانده شده است و با خصوصیات متناقض و پراکنده و از هم گسیخته، جایگاهی عاری از منزلت و اعتبار تاریخی یافته است. روایت اصالت شایگان با طردِ عقل ابزاری مدرنیته، تحت تأثیر هایدگر، و باززایی سنت و با خلق مفاهیم و استعاره های فلسفی، پایه ای تئوریک برای گفتمان اصالت فراهم می کند، و بسترسازِ اشاعه گفتمان های ایدئولوژیک می شود که در میان نسل روشنفکران دهه پنجاه در مخالفت با غرب، امپریالیسم و استبدادِ دست نشانده آن، به صورت آرمانِ «بازگشت به خویشتن» و ریشه های دینی صورت بندی شدند و ایران را برای دوره استقرار حکومت اصالت ها آماده کردند.