ملاحظاتی درباره ضبط و شرح برخی از بیت های کوش نامه (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

منظومه کوش نامه سروده حکیم ایرانشان بن ابی الخیر ، بین سال های 501تا 504 ه.ق در عهد سلطان محمد بن ملک شاه سلجوقی در بیش از ده هزار بیت سروده شده است که یکی از استوارترین منظومه های حماسی بعد از شاهنامه است. این منظومه شرح حال کوش پیل دندان، برادرزاده ضحاک است که در دامن آبتین پرورش می یابد، اما سپس راه و رسم اهریمنی در پیش می گیرد و بعد از فراز و نشیب های بسیار، هم از نظر صورت و هم سیرت دیگرگون می شود و سویه ای اهورایی به خود می گیرد. ازآنجا که تنها نسخه کوش نامه در سال 800ه.ق کتابت شده و حدود 300 سال با سرایش منظومه فاصله دارد، بدیهی است که مصحح محترم، جلال متینی رنج زیادی را در تصحیح این اثر متحمل شده است. چون متینی علی رغم تصحیح شایسته اش، خود یادآور شده که بالغ بر 500 بیت این منظومه از نظر معنا یا نویسش، روشن نیست، نگارنده کوشیده است که علاوه بر تبیین معنای برخی از بیت ها، پیشنهاد هایی را در خصوص ضبط ارجح حدود 50 بیت مبهم این منظومه ارائه دهد.