معناشناسی «بور» در قرآن و متون مقدس یهودی مسیحی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

واژه «بور» دو بار و ریشه آن (ب و ر) پنج بار در قرآن به کار رفته است. عموم مفسران و مترجمان قرآن، این واژه را به معنای هلاک شده، تباه شده و فاسد دانسته اند. این مفاهیم به لحاظ کلامی و در باب مقوله جبر، مسئله سازند. از سوی دیگر، برخی قرآن پژوهان واژه را دخیل دانسته اند. بنابراین در مقاله حاضر، نخست واژه را در زبان های سامی و با تأکید بر زبان های عربی، عبری، آرامی و سریانی ریشه یابی کرده ایم؛ سپس مبتنی بر این ریشه یابی به معانی واژه در قرآن و متون مقدس یهودی مسیحی پرداخته و با ارائه گزارشی نسبتاً مبسوط از مفاهیم آن، نشان داده ایم که این واژه در متون یادشده، یک مفهوم حقیقی دارد که همانا زمین بایر یا ناکشته است و یک مفهوم استعاری دارد که عبارت است از ناآموخته، نادان یا پرورش نایافته. افزون بر این، به نظریه استعاره های مفهومی اشاره کرده ایم و ارتباط مفاهیم حقیقی و استعاری واژه را توضیح داده و گفته ایم که در این استعاره مفهومی، سویه حاصلخیزی و باروری یا نقطه مقابل آن، سترون و بی حاصل بودن، برجسته می شود. در پایان، مبتنی بر تحلیل فوق، حضور توأم هر دو معنا را در متون پیش گفته، برخاسته از یک پدیده نظام مند زبانی دانسته ایم که قول به دخیل بودن واژه را رد می کند.