دوبار که بغ بانویی در پیکر عروسک؛ بازجست آیینی نمایشی در کتاب نشوار المحاضره تنوخی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

دوبارکه نام عروسکی است که قاضی تنوخی، ادیب عربی نویس سده چهارم هجری، در کتاب نشوار المحاضره و أخبار المذاکره ، از آن یاد می کند. از گزارش خُرد تنوخی برمی آید که ساختن این عروسک در بغداد و بر بام نهادنش در شب نوروز با آیین های کهن سال نو به ویژه با آیین ازدواج مقدس در پیوند است. این جستار می کوشد با تکیه بر نشانه های یافت شده در بازگفت تنوخی و نیز به یاری نشانه های برون متنی جشن سال نو در بابل و آیین های عروسکی باران کرداری در ایران از چیستی دوبارکه و پیوندش با بغ بانوی باروری پرده بردارد و چگونگی برگزاری این آیین فراموش شده را بشناساند. مهم ترین یافته این کاوش آن است که باشندگان بغداد نمایشی آیینی را بر پا می دارند و دوبارکه ایزدبانوی باروری است که طی این آیین در پیکر عروسک نمایانده می شود. از این رو می توان دوبارکه و آیین او را همچون میرنوروزی در جرگه نمایش های آیینی نوروز جای داد.