این تحقیق با هدف ارزیابی عملکرد خواندن و نوشتن دانش آموزان دوره ابتدایی مدارس سما(واحد خرم آباد) و شناسایی عوامل مرتبط با آن انجام و به روش توصیفی و از نوع پیمایشی (زمینه یابی) صورت گرفته است و کاربردی محسوب می شود. از تعداد 400 نفرجامعه آماری، تعداد 200 دانش آموز (112 دختر و 82 پسر) به عنوان نمونه آماری بر اساس فرمول کوکران و به شیوه ی نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب گردید. در جمع آوری داده های آماری، از آزمون تشخیصی سطح خواندن برای دانش آموزان ابتدایی و آزمون استاندارد شده ی پیشرفت تحصیلی زبان فارسی استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ برای پایایی پرسشنامه عملکرد خواندن 85/0 و برای پرسشنامه عملکرد نوشتن 82/0 به دست آمد. برای تحزیه و تحلیل داده ها از آزمون های مجذور خی، مان- ویتنی و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج نشان داد که عملکرد خواندن و نوشتن دانش آموزان در حد خیلی خوب است، بین میانگین عملکرد خواندن دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنی دار وجود ندارد و عوامل مهم مرتبط با عملکرد خواندن و نوشتن عبارتند از: میزان رضایت شغلی معلمان، تعداد دانش آموزان کلاس، داشتن کتابخانه در منزل، میزان علاقه به انشاء و جمله نویسی، میزان مطالعه پدر، میزان مطالعه غیردرسی و درآمد ماهیانه خانواده.