مطالب مرتبط با کلیدواژه

امامت


۲۰۱.

اندیشه کلامی - سیاسی امامت از منظر فیض کاشانی با تأکید بر آیه 55 سوره مائده در قرآن

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 13 - 30

کلیدواژه‌ها: قرآن امامت ولایت عصمت شیعه فیض کاشانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۴۱۵
مسلمانان صدر اسلام علی رغم اشتراک نظر در اعتقاد به پیامبر خدا (ص)، در مورد جانشینی آن حضرت اختلاف پیدا کردند؛ به گونه ای که این امر، موجب به وجود آمدن دو مذهب شیعه و اهل سنت گردید. در این میان فیض کاشانی به عنوان یکی از علمای بزرگ شیعه، به بسیاری از شبهات مطرح در این باره، پاسخ گفته و امر امامت را از منظر علم کلام و سیاست مورد بررسی قرار داده است. هدف پژوهش، این است که نتیجه بررسی، بتواند بخشی از دغدغه های فکری و اعتقادی شیعیان را برطرف نماید و پاسخی منطقی به برخی از شبهات مطرح شده برضد مکتب تشیع، ارائه کند. سؤال اصلی پژوهش این است که اندیشه کلامی-سیاسی امامت از منظر فیض کاشانی با تأکید بر آیه 55 سوره مائده در قرآن کریم چیست؟ پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است. نتیجه بررسی ها نشان داد که شیعیان از جمله فیض کاشانی با توجه به آیات قرآن، به ویژه آیه ولایت، امامت را یک امر الاهی و انحصاری تلقی نموده و نظریات خویش را با نص پیامبر(ص) تطبیق می دهند. وی برای امام ، منصب الاهی و ویژگی عصمت -در مقام امامت- قائل است و نظام سیاسی و دولت دینی را بر مدار امامی معصوم و حاکمی الاهی در زمین استوار می دانند.
۲۰۲.

حقیقت ولایت و جایگاه آن در تربیت انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم مهر ۱۳۹۹ شماره ۲۷۴ 9-20

کلیدواژه‌ها: ولایت امامت انسان تربیت قرب الهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۸ تعداد دانلود : ۴۸۳
نظام تربیت اسلامی، بر مبنای صراط مستقیم و راهنمای راه، هدایت الهی و آگاهی بخشی نسبت به مقصد و هدف نهایی و عوامل بازدارنده از هدف نهایی، طراحی شده است. در این راستا، بحث ولایت ولی خدا، به عنوان راهنمای راه و به عنوان اسوه و الگوی عملی و پیشرو راه، اهمیت بسیاری دارد. چه اینکه سعادت و کمال و لذت و عزت انسان در جوار قرب الهی است و بدون شناخت ولیّ خدا و پذیرش ولایت او نمی توان راه رسیدن به خدا را کشف کرد. در صورت عدم شناخت حقیقت ولایت و عدم علم به جایگاه آن در تربیت انسان، رکن مهمی از ارکان تربیت نادیده گرفته می شود. روش پژوهش، بررسی تحلیلی معارف عقلی و نقلی در جهت کشف حقیقت ولایت و جایگاه آن در تربیت انسان است. لزوم تمسک به ولایت معصوم برای رسیدن به هدف متعالی، بیانگر اهمیت و جایگاه ولایت است و البته در شرایط غیبت یا عدم دسترسی به معصوم، نوبت می رسد به شبیه ترین فرد به معصوم در علم و عمل. لذا ولایت خدا یعنی دنباله روی از معصوم و دنباله روی از کسی که دنباله رو معصوم است و معصوم هم که مقصدش قرب الهی است پس طی این مسیر مقصدش خداست.
۲۰۳.

کوششی در جهت کشف ساختار سوره یس با رویکرد پدیدارشناسانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۱۹ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 5-29

کلیدواژه‌ها: تفسیر ساختاری امامت انذار غرض سوره تناظر آیات سوره یس پدیدارشناسانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۷ تعداد دانلود : ۴۹۵
نگاه ساختاری به سوره های قرآن، در دوران معاصر مورد توجه مفسران و قرآن پژوهان قرار گرفته است. این جریان نوپا در عرصه تفسیر قرآن، نیازمند تقویت پشتوانه های نظری و کشف و تدوین روش های عملی کارآمد است. نوشتار حاضر کوشیده تا کارایی رویکرد پدیدارشناسانه را، به عنوان یک رویکرد نوین در تفسیر ساختاری قرآن، در کشف ساختار سوره یس بیازماید. این رویکرد می تواند با زدودن پیرایه پیش فرض های مبتنی بر نگاه غیر ساختارگرایانه انباشته در سنت تفسیری، که مخفیانه در فرایند تفسیر مداخله کرده و مانع نگاه ساختارگرایانه به قرآن می شود، در کشف ساختار سوره های قرآن کارآمد باشد. این مواجهه پدیدارشناسانه معلوم می سازد که موضوع محوری در سوره یس، « احصاء تمام چیزها در امام مبین » است. این سوره دارای پنج بخش است که بخش نخست آن حاکی از ارسال رسول الله(ص) جهت انذار قوم خود به این موضوع است. در بخش های بعدی سوره خداوند این مفهوم را در قالب بیان سرگذشت یک قوم در سیر بشریت، با بیان آیات الهی در دنیا در پدیده هایی طبیعی و با توصیف احوال قیامت در قیامت تبیین می کند. آخرین بخش سوره به عنوان یک جمع بندی، این مفهوم را در سراسر پهنه عالم به تصویر می کشد. بر اساس این تبیین ها، مفهوم احصاء در امام مبین دارای سه مولفه مفهومی است؛ به ثمر و سرانجام رساندن، احاطه قدرت و به سهولت انجام دادن کار و شمولیت و فراگیری.
۲۰۴.

اثبات استقلال آیه تطهیر در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۳ 27 - 56

کلیدواژه‌ها: آیه تطهیر اهل بیت امامت عصمت اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۲۷۰
از ویژگی های شیعه آن است که با تکیه بر آیات الهی و سنت قطعی پیامبر اکرم(ص) اعتقادات خود خصوصا باورهای اختصاصی مانند امامت و عصمت را اثبات می کند. فهم دقیق آیات و جایگاه آن ها در سوره ها در دستیابی به تفسیر ناب از قرآن کریم بسیار راهگشاست. آیه شریفه تطهیر و ابعاد دلالت و مصادیق آن، یکی از آیاتی است که دائما مورد بحث و گفتگو و مجادله و مباحثه و مناظره بین مسلمین و دانشمندان مختلف بوده و آثار مختلفی پیرامون آن به نگارش در آمد. سوال اصلی تحقیق این است: که شواهد و ادله استقلال آیه تطیر کدامند؟ در راستای پاسخ به این پرسش، ابتدا دلایل و شواهد استقلال مطرح و سپس توجیهات ارائه شده از سوی دانشمندان اهل سنت مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
۲۰۵.

تحلیل انتقادی اشکالات فخر رازی بر دلایل افضل بودن امام علی(ع)در کتاب الاربعین فی اصول الدین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۰) 180 - 205

کلیدواژه‌ها: افضل بودن امامت امام علی (ع) فخر رازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۵۴۵
افضل بودن و برتری امیرمؤمنان علی× بر دیگران بجز پیامر اسلام| از دلایل مهم شیعه بر حقانیت امامت حضرت علی× و جانشینی ایشان پس از رسول خدا| می باشد؛ اما فخر رازی یکی از مفسران و متکلمان اهل سنت در کتاب الأربعین فی اصول الدین دلایل افضل بودن امیر مؤمنان علی× همچون آیه مباهله، سبقت ایمان، اعلم بودن، جهاد و شجاعت حضرت علی× و دیگر روایت های دلالت کننده بر امتیازات آن حضرت بر دیگران را نقد کرده است. در پژوهش حاضر تلاش شده است با بهره گیری از آرای اندیشمندان شیعه، به روش توصیفی و تحلیل محتوا، برخی از شبهه ها و اشکالات فخر رازی در این باره بررسی و نقادی گردد. نتیجه این بررسی ها نشان می دهد هیچ کدام از ایرادهای ایشان بر دلایل افضل بودن امیر مؤمنان علی× وارد نمی باشد.
۲۰۶.

جامعه اسلامی و ماهیت رهبری در اندیشه سیاسی شهید بهشتی با تأکید بر نظریه امامت و امت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۷ 115 - 137

کلیدواژه‌ها: امامت امت شهید بهشتی رهبری و جامعه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵ تعداد دانلود : ۲۶۴
از دیرباز بحث درباره امامت و رهبری، در جامعه اسلامی شیعی مطرح بوده، ازاین رو چنان اهمیتی یافته است که از آن به عنوان مدار مذهب شیعه یاد کرده اند (تاریخچه)، اما در اندیشه سیاسی شهید بهشتی،ماهیتش چندان کالبدشکافی نشده (مسئله)، موضوعی که توجه جدی جامعه پژوهشی کشور را درپی نداشته است (پیشینه)، در نتیجه این پرسش مطرح می شود که ماهیت رهبری جامعه اسلامی و ملزومات آن چون نقش مردم و نسبت بین مردم و رهبر، در دیدگاه آن شهید چگونه است؟(سؤال)به نظر می رسد شهید بهشتی پاسخ به این سؤال را در چهارچوب مفهومی نظریه امامت و امت می جوید (فرضیه). این مقاله می کوشد برای دستیابی به دیدگاه آن شهید، رابطه مردم و رهبری جامعه اسلامی (هدف)، را با بهره گیری از شیوه توصیفی تحلیلی و جمع آوری داده های مناسب کتابخانه ای تبیین کند (روش). نتایج پژوهش بیان می دارد که شهید بهشتی، امامت را خط مستمری از پیامبر… و معصومان‰ تا فقها در زمان غیبت می داند که اینک در نظام جمهوری اسلامی تجلی یافته، و در دو مقوله جمهوریت به نشانه حاکمیت مردمی و اسلامیت بیانگرحاکمیت الهی ظاهر شده است، به گونه ای که در طول و نه در عرض یکدیگرند (یافته).
۲۰۷.

بازشناسی و تحلیل پیش انگاره های تحقق تمدن نوین اسلامی با رویکرد کلامی با تأکید بر اندیشه امام خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی دوره ۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۵) 305 - 328

کلیدواژه‌ها: تمدن نوین اسلامی دین شناسی انسان شناسی عقل امامت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۳۰۶
امام خامنه ای به عنوان یک متفکر انقلابی مسئله مهمی بنام تحقق تمدن نوین اسلامی را مطرح نمودند که از نظر راه بردی دارای اهمیت است و پژوهش در این موضوع با رویکرد دینی و کلامی از حیث اینکه این موضوع با وعده الهی در قرآن همخوانی دارد، دارای اهمیت است. مسئله این است که اکنون تمدن غرب بر اساس مبانی لیبرالیستی و انسان شناسی اومانیستی به شدت در حال تبلیغ و گسترش است و نگرانی وجود دارد که در آینده نه چندان دور جوامع اسلامی از جمله کشور جمهوری اسلامی را در نوردد و این باآموزه های اسلامی و اهداف انقلاب اسلامی در تعارض است. امام خامنه ای در برابر تهاجم تمدنی غرب، تمدن نوین اسلامی را مطرح کرده اند. از این رو، جهت معرفت افزایی و تقویت بنیه فکری واعتقادی، باید به این پرسش پاسخ داده شود که: پیش انگاره ها و زیرساختهای کلامی و اعتقادی تحقق تمدن نوین اسلامی کدامند؟ پاسخ احتمالی این پرسش این است که باور به دین حداکثری و همراهی با اهلبیت(ع) و مانند آن می تواننداز بنیانهای تحقق تمدن نوین اسلامی محسوب شوند. این مقاله کوشیده است؛ با ابزار کتابخانه ای و نرم افزاری و با روش برهان سبرو تقسیم ابتدا همه فرضیه ها را مورد سنجش و امتحان قرار دهد و سپس موارد مقبول را انتخاب نماید و سرانجام به این نتیجه رضایت داده است که باور به دین حداکثری، توحید باوری، امامت محوری و انسان شناسی اسلامی از پیش انگاره های تحقق تمدن نوین اسلامی محسوب می شوند.
۲۰۸.

ظهور سلفی گری شیعی در ایران و تقابل اعتقادی آنان با شیعیان امامی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 97 - 124

کلیدواژه‌ها: سلفی گری ایرانی شیعیان امامیه خرافات امامت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲۵ تعداد دانلود : ۴۸۰
بعد از مطرح شدن بحث اصلاح گری در دین، یک دسته از جریان هایی که در جهان اسلام شکل گرفت، جریان سلفی گری بود. در ایران نیز برخی از نویسندگان و متفکران شیعه، تحت تأثیر سلفیان قرار گرفتند و با انعکاس اعتقاداتی مشابه باورهای سلفی گری، رفته رفته شاگردان و طرفدارانی پیدا کردند و جریان سلفی گری شیعه را در ایران شکل دادند. به غیر از تأثیر از سلفیان، عوامل دیگری نیز در شکل گیری این جریان در ایران نقش داشت؛ از جمله ضعف و انحطاط مسلمانان و پیشرفت غرب در علوم مادی و همکاری حاکمان وقت و عوامل غربی با آنان. یکی از ویژگی های مهم این جریان، تقابل اعتقادی آنان با شیعیان امامی است. آنان در ابتدا تنها شعار بازگشت به قرآن و صدر اسلام و لزوم وحدت را که منطبق با اعتقادات شیعیان امامی نیز بود، سر دادند؛ اما پس از مدتی، تفکرات ضد شیعی خود را بروز دادند و شروع به انکار عقائد شیعیان امامیه و خرافه نامیدن آن ها کردند؛ نظیر آنچه در امامت، عصمت و علم ائمه (ع)، شفاعت، زیارت قبور و رجعت می گویند. از دید آنان، این اعتقادات برخاسته از احادیث نادرست و مکر و نیرنگ علما و روحانیت شیعه است. مقاله حاضر به بررسی چگونگی شکل گیری این جریان و تقابلات اعتقادی آنان در برابر اعتقادات شیعه امامیه پرداخته است.
۲۰۹.

جایگاه آیه مباهله در مطالعات کلامی فریقین

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 229 - 281

کلیدواژه‌ها: آیه مباهله افضلیت امامت عصمت کودکی حسنین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۲۴۱
آیه مباهله، جزء نمایان ترین آیاتی است که از دیرباز در متن گفتگوهای کلامی فریقین رایج بوده است. متکلمان امامی بر آن بوده اند که در پرتو دلالت معنایی آیه مباهله، پشتوانه ای قرآنی برای بنیان های مرامی شیعه فراهم سازند. امامت، افضلیت امام و عصمت، از درخشان ترین دریافت هایی است که در پژوهش های کلامی شیعه از آن یاد شده است اما در مقابل، متکلمان اهل سنت به جز اثبات نبوت،سایر وجوه معنایی که شیعه بدان استناد می جوید؛ برنتابیده است و در پیمایش کلامی خویش،کوشیده است با رویکردی سلبی با ادله ای چون پیامبر، مقصود معنایی انفسنا،کودک بودن حسنین و ترجیح مفضول بر فاضل، دلالت آیه را در حد یک فضیلت ساده فرو کاهد. اما متکلمان امامی با بهره گیری از ادله عقلی، نقل های روایی، دریافت های تفسیری، قواعد ادبی و گزارش های تاریخی در جایگاه دفاع از دریافت های معنایی که از آیه مباهله دارند؛ آراء متکلمان عامه را به چالش کشیده اند که برآیند آن در اثبات افضلیت تابناک اهل بیت ظهوری روشن دارد.
۲۱۰.

کاربست «روش تحلیل» در دفاع شیخ صدوق از «حدیث ولایت و حدیث منزلت»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۵ 65 - 90

کلیدواژه‌ها: روش تحلیلی شیخ صدوق حدیث منزلت حدیث ولایت امامت ولایت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۳۵۰
در حال حاضر چیستی و چگونگی به کاربندی «روش تحلیلی» به عنوان یکی از روش های تحقیق، برای فراگیران و نوپژوهان رشته های الهیات و معارف قرآن و حدیث دغدغه ای جدی است؛ حال آن که این روش از دیرباز در متون و دانش های کلام، فلسفه و فقه مورد استفاده بوده است. در مقاله پیش رو برای توضیح و شناساندن این مفهوم (تحلیل) از دو شیوه تعریف مفهومی (بحث نظری در باب چیستی روش تحلیلی) و تعریف بالاشاره (ارجاع مستقیم یا نشان دادن نمونه های عینی از تحلیل در متون حدیثی) بهره بُرده شده است. در «روش تحلیلی» که متکی بر فعالیت و خلاقیت ذهنی پژوهشگر است، تلاش می شود تا مدعایِ کلی یک گزاره تجزیه شده و احتمالات مختلف درباره معنای دقیق هر جُزء و به تَبَع آن معنای کلی و راستین مدعای کلی گزاره تعیین شود. برای نمونه و رعایت حال مخاطبان [دانش پژوهان معارف دینی]، متنی از شیخ صدوق انتخاب شده است. صدوق که بیشتر به عنوان یک مُحدِّث شناسانده می شود، در دفاع از آموزه امامت و ولایت علی (علیه السلام) به عنوان یک اندیشه-ورز و متکلِّم امامی حضور یافته و با استفاده از روش تحلیلی در تفسیر دو حدیث «ولایت و منزلت» در کتاب معانی الاخبار می کوشد تا مضمون اصلی این دو حدیث را که همان ولایت امیرالمؤمنین علی علیه السلام است، اثبات نماید.
۲۱۱.

خفتگان در بقیع (23)، صادق آل البیت(علیهم السلام)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۲۵ پاییز ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۹۷) 52 - 90

کلیدواژه‌ها: صادق آل البیت بشریت تشیع فقه سیاست امامت شهادت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۲۰۰
ائمه(علیهم السلام) درختان تناوری هستند که در بوستان تربیتی رسالت و نبوت رشد و پرورش یافته و به درخششی وصف ناپذیر دست یافته اند. و از این می ان، صادق آل البیت که محور این درخشش است، در راستای تبیین همه جانبه شریعت، امری را فرو نگذاشت و رهبری عقیدتی، مرامی، مسلکی، سیاسی و اعتقادی امت اسلامی را بر عهده گرفت. او برهان قاطع، صدیق واصل، مدافع جلالت و منزلت اهل بیت و اثبات کننده نقش بی بدیل آنان بود؛ شخصیتی که در ابعاد اخلاقی، معنوی، علمی، فقهی و سیاسی بی نظیر بود. او در گذر دادن شیعه، از تنگنا ها و بحران های تاریخی، با مهارتی وصف ناپذیر عمل نمود و این راه را با همه سختی ها و دشواری هایش طی نمود؛ اوصاف کریمه اش همچون سبقت در خیرات، زهد و پارسایی، مدارا با مردم و بالاخره جمیع خصایص عالی انسانی اش بر فضایلش می افزود و با این دستمایه گرانسنگ به تربیت شاگردان فراوان پرداخت و فقه شیعه را به اوج بالندگی رساند و پیشوایی و رهبری امت اسلامی و شیعی را با درایتی درخور به انجام رساند. همچنین به تبیین جایگاه امامت در تفکر دینی، ایجاد شبکه گسترده تبلیغاتی، سیاسی و ایدئولوژیک، و روشنگری در برابر معاندان و جریان های وابسته به دستگاه های ظلم و جور پرداخت و در این مسیر پیشاهنگ و پیشگامی بی نظیر بود. از قیام های تشکیلاتی شیعه، با سپر تقیه، پشتیبانی و حمایت نمود. درحالی که شاگردان پرشماری داشت، همچنان از کمی یاران در عین کثرت ظاهری، شکوه داشت. مخالفت دستگاه خلافت با آن وجود گرامی، در نهایت، بر شهادت آن وجود گرامی و دُردانه هستی منجر شد و در سال ۱۴۸ق. به آباء طاهرش ملحق گردید و جسم مطهرش در بقیع مدفون شد.
۲۱۲.

خوانشی بر رویکرد هستی شناسانه ضرورت امامت براساس مبانی فلسفی ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های هستی شناختی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 447 - 466

کلیدواژه‌ها: ملاصدرا امامت هستی شناسی امکان اشرف واسطه فیض

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۵ تعداد دانلود : ۳۱۵
در فرهنگ شیعی در کنار معرفت به توحید، نبوت و معاد هیچ اصلی به اهمیت و عظمت اصل امامت نمی رسد. در این میان مسئله ی ضرورت هستی شناسانه ی وجودامام از جمله موضوعات کلامی- فلسفی است که مورد توجه برخی اندیشمندان اسلامی قرارگرفته است.  صدرالمتالهین به عنوان یک حکیم متأله شیعی، بر پایه استدلال و شهود، در مهم ترین آثار فلسفی و کلامی خویش به بررسی ابعاد مسأله امامت پرداخته است. ایشان با تکیه بر مبانی فلسفی خویش جایگاه امام را در مراتب هستی مورد تحقیق قرار داده  و برمبنای اصالت وجود و حرکت جوهری  به تبیین رابطه ی خداوند، انسان کامل و عالم هستی می پردازد و با رویکردی هستی شناسانه براساس قاعده امکان اشرف، قوس نزول و قوس صعود و حرکت جوهری ضرورت وجود امام را به اثبات رسانده و امام را واسطه ی فیوضات حق نسبت به ممکنات معرفی و بر مبنای تداوم واستمرار فیض الهی جایگاه ایشان را مشخص می سازد. این پژوهش تلاش دارد با رویکرد توصیفی – تحلیلی، ضرورت وجود امامت را در حکمت متعالیه براساس مبانی فلسفی و هستی شناسانه آن مورد تشریح و تبیین قرار دهد.
۲۱۳.

صفات فرابشری امامان معصوم(ع)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معارف عقلی سال ششم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۹) 163-202

کلیدواژه‌ها: صفات فرابشری عالمان ابرار امامان معصوم غلات امامت مفوضه مقصره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۳۹۶
اهل بیت وائمه‰ نزد مسلمانان به ویژه شیعیان از جایگاه خاصی برخوردارند؛ از این رو، شناخت ائمه وصفات آنان همواره از مباحث مهم متکلمان و محدثان بوده است. گروهی در این راه با انگیزه های گوناگون، ائمه‰ را از جایگاه خود فراتر بردند و در تاریخ به عنوان غالیان شناخته شدند، در مقابل، گروهی دیگر کوتاهی نموده و آنان را در حد عالمان پرهیزگار (نه امامان معصوم) پایین آوردند و مدعی شدند که هر فضیلت و صفت ویژه ای که برای ائمه‰ گفته شده است، دست آورد غالیان بوده است.در این نوشتار به واکاوی این مسئله پرداختیم. در این راه، نخست معناشناسی امامت از دیدگاه شیعه و سنی را بررسی نموده، سپس نظریه «علمای ابرار» و نظریه مقابل (امامان معصوم) را تبیین کرده ایم و در پایان با بررسی آیاتی مثل آیه امامت، عصمت، ولایت و روایاتی مثل حدیث ثقلین، حدیث سفینه و استشهاد به سخن ائمه‰ به این امر دست یافته ایم که حتی اگر به فرض، برخی روایات مربوط به صفات فرابشری ائمه‰ را ساخته و پرداخته غلات بدانیم، آیات، روایات و شواهد خدشه ناپذیری نیز وجود دارد که چنین صفاتی را ثابت می کند.
۲۱۴.

تبیین عرفانی ارتباط ولایت با باورهای کلامی از منظر امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره ۲۱ بهار ۱۴۰۰ شماره ۷۸ 77 - 98

کلیدواژه‌ها: امامت امام خمینی (ره) توحید عرفان ولایی ولایت و نبوت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۲۴۶
 کانونی ترین مقوله ی مطرح در عرفان امام خمینی (ره) ولایت است، ولایت روح و جان مایه ی عرفان ناب اسلامی وحقیقت ورود به دارالسلام معرفت های باطنی و داراللقای توحید شهودی و کشفی است که با عنصر ایمان که فراگیرترین شأن سالک است، همسویی و توازی و حتی اتحاد دارد. کیفیت این رابطه یکی از مسائل مهم تحلیل های عرفانی اهل نظر است و می توان بازخوانی و تبیین آن را در قواره ی یک مسأله ی مهم پژوهشی واکاوی است. مقاله ی حاضر با هدف مداقه و تبیین این ترابط و همسویی، تلاش کرده است با روش توصیفی-تحلیلی، متون و معارف در این زمینه را بررسی کند. یافته های تحقیق از آن حاکی است که در میان عارفانی که به بحث ولایت پرداخته اند، امام خمینی(ره) در تبیین رابطه ی میان ولایت عرفانی با ایمان به توحید، نبوت و امامت، توفیق شایانی داشته است. درواقع جهان بینی عرفانی امام خمینی (ره) تبیینی عرفانی از ایمان به مقوله های به ظاهر کلامی به دست می دهد که جای تأمل دارد.
۲۱۵.

مفهوم «امنیت حرم» در پرتو معنای تأویلی آیات مرتبط(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 25-42

کلیدواژه‌ها: تفسیر کلامی آیه 125 بقره حرم امن امنیت حرم امامت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۲۷۱
قرآن کریم در آیه: « وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثَابَهً لِّلنَّاسِ وَ أَمْنًا » به امن بودن بیت الله الحرام اشاره دارد. درباره معنای دقیق این آیه و آیات نظیر آن، نظرهای گوناگونی در میان مفسران مطرح شده است. برخی با استناد به آیات متناظر و روایات، و برخی با تکیه بر امور تجربی و حسی به تبیین دیدگاه خود پیرامون مفهوم امنیت، منشأ آن، دلیل وجود امنیت و ... پرداخته اند. موضوع مورد بررسی در این نوشتار، بررسی آراء مفسران فریقین درباره آیات مرتبط با حرم امن الهی و تحلیل نظرات ایشان و در نهایت، تبیین معنای روایی این عبارت است؛ معنایی که بر دو پایه استوار است: امنیت دین و امامت. این دو مؤلفه که از متن روایات برآمده است، مفهوم امنیت در عبارت « حَرَمًا آمِنًا » را به معنای امنیت دینی امامت محور سوق می دهد.
۲۱۶.

بررسی اثر مولفه های دینی برایمان و لوازم آن درمعناداری زندگی ازدیدگاه امام محمد غزالی و علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۱)

کلیدواژه‌ها: ایمان نبوت امامت عبودیت خد ا غزالی طباطبائی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۲ تعداد دانلود : ۲۲۷
ایمان اساسی ترین عنصرحیات معنوی، گوهرزینت بخش روح بشری و درخشان ترین پرتو عالم علوی است، یکی از مهم ترین مباحث کلامی، ایمان وعناصر وابسته به آن است، به گونه ای که نمی توان نقش بنیادی آن را درشکل گیری باور دینی در معناداری زندگی نادیده گرفت. پژوهش حاضر در پی آن است که نقش مولفه های دینی مانند، نبوت، امامت و عبودیت را برایمان ولوازم آن در معناداری زندگی را دردو بعد شناختی وعملکردی، باروش توصیفی- تطبیقی از دیدگاه دو اندیشمند بزرگ با دوسنت متفاوت اسلامی تسنن و تشیع مورد بررسی قرار دهد. برای جمع آوری داده ها ازطریق کتاب خانه ای استفاده شده است، داده های پژوهش ازگرد آوری تشابه و تفاوت های دیدگاه این دو متفکر بزرگ بر پایه مبانی انسان شناسی آنان مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. نتایج یافته ها نشان داد که هر دواندیشمند، ایمان را معنا بخش به زندگی می دانند، هرچند دربیان جزئیات برپایه مبانی اندیشه هایشان تفاوت هایی وجود دارد، درمساله عبودیت غزالی بیشتر بر روی بعد فردی عبادات، ولی علامه بعد فردی و اجتماعی عبادات هر دو تأکید دارد. مهم ترین اختلاف این دو دانشمند در مساله امامت است که غزالی درحد مدیریت دنیوی و یک امر فقهی و فرعی تلقی می کند. علامه امامت را استمرار نبوت وعهد الهی می داند.
۲۱۷.

امکان سنجی نظام امامت - امت در فضای مجازی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکومت اسلامی سال بیست و پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 139-170

کلیدواژه‌ها: امامت امت دولت ملت امت سایبری سازمان هم کاری اسلامی فضای مجازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۸ تعداد دانلود : ۵۷۷
فضای مجازی، به عنوان فضایی واقعی، امتداد اجتماع انسانی در بستر فن آوری اطلاعات و ارتباطات است. سرمایه گذاری هدف مند در جهت بهره گیری بیشینه ای از فرصت های برآمده از این فضا در راستای احیای برخی از بنیادهای نظام سیاسی اسلام؛ مانند نظام امامت امت شایسته توجه ویژه است. پرسش اصلی پژوهش این است که آیا این ساحت نو از زندگی بشر، ظرفیت نظام امامت امت را دارد؟ این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی و به کارگیری ابزار کتاب خانه و اینترنت در جمع آوری اطلاعات، پس از تبیین جایگاه نظام امامت امت در اسلام و مقایسه آن با نظام دولت کشورِ برآمده از معاهده وستفالی و تحلیل مختصات فضای مجازی، تشکیل این نوع نظام را در فضای مجازی ممکن دانسته است. پژوهش، با ترسیم فضای جدید مطالعاتی، در صدد است مهم ترین الزامات نظام امامت امت سایبری را با تأکید بر نقش محوری سازمان هم کاری اسلامی تبیین کند.
۲۱۸.

بررسی و تحلیل تاریخی نقش اندیﺸه مصلحت گرایی در ﻏﻠﺒه نظام خلافت بر نظام امامت در شکل گیری و اداره دولت اسلامی از سال 11تا13ق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 17 - 34

کلیدواژه‌ها: دولت اسلامی س‍ق‍ی‍ف‍ه ب‍ن‍ی س‍اع‍ده مصلحت گرایی خلافت امامت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۲۴۴
رحلت پیامبر اسلام(ص) نقطه عطفی در تاریخ اسلام بود و در ساختار اداره جاﻣﻌه اسلامی، سرآغاز شکل گیری نظام سیاسی جدیدی شد. دولت نوپای اسلامی برای اداﻣه حیات خود، با دو راهبرد خلافت و امامت مواجه شد. طرفداران هرکدام از این دو راهبرد، اندیﺸه خود را مستحق رهبری اداره حکومت اسلامی می دانستند. اجتماع سقیفه در حالی زﻣیﻨه ﻏﻠﺒه نظام خلافت بر امامت را فراهم کرد که طرفداران امامت ضمن باور بر نصب امام، نظریه خلافت را رد کردند و آن را فاقد مشروعیت دانستند؛ اما درنهایت، در چارچوب اندیﺸه مصلحت گرایی، همراه با جریان های سیاسی مدینه، به نظام خلافت تن دادند.این مقاله به شیوه کیفی و به روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع تاریخی تدوین شده و هدف اصلی آن، تبیین و تحلیل تاریخی نقش اندیﺸه مصلحت گرایی در شکل گیری و مقبولیت نظام خلافت است. پرسش اصلی پژوهش این است که اندیﺸه مصلحت گرایی در شکل گیری نظام خلافت در سقیفه و اقدامات خلیفه نخست اسلامی چه نقشی داشته و پیامدهای حاکم شدن این اندیشه در دوره خلیفه نخست و پس از آن چه بوده است. براساس یافته های این پژوهش که با استناد به منابع اصلی تاریخ اسلام صورت گرفته، در اجتماع سقیفه، اندیﺸه مصلحت گرایی در ﻏﻠﺒه نظام سیاسی مبتنی بر خلافت بر نظام امامت نقش اساسی داشته است؛ همچنین در طول دوره پیشوایی خلیفه نخست، تبیین کننده راهبردهای خلیفه در اداره دولت اسلامی بوده است.
۲۱۹.

آینده اندیشی ازمنظر مکتب معتزله

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی انقلاب اسلامی سال دوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴) 123 - 154

کلیدواژه‌ها: آینده اندیشی معتزله تشیع امامت سیاست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۲۰۸
آینده پژوهی به عنوان یک فرارشته با پیشرفت روزافزون علم و فناوری اهمیت بسزایی پیدا کرده است. درهمین راستا در میان متفکران دینی در این حوزه، بررسی آینده اندیشی ازمنظر ادیان مختلف و استخراج اصول و مبانی ساخت آینده ازمنظر آنها بسیار حائز اهمیت خواهد بود. به همین علت، به عنوان یک آینده پژوه شیعه، برای شناخت صحیح، جامع و مانع از آینده اندیشی ازمنظر مکتب تشیع، نیاز به شناخت این مبحث درمیان دیگر مکاتب اسلامی می باشد که دراین میان مکتب معتزله یکی از اصلی ترین مکاتب است. در مکتب معتزله، اصولی مانند توحید، عدل، وعد و وعید، منزله بین المنزلتین، حسن وقبح عقلی و امر به معروف و نهی ازمنکر، پایه های این تفکر را ساخته است. در این مقاله تلاش شده است با استفاده از روش تحلیل اسنادی به سه مقوله امامت، سیاست و تعلیم وتربیت که از اهم امور در ساخت آینده ازمنظر معتزله هستند، پرداخته شود. دراین بین طرز نگاه به موضوع امامت، جایگاه و میزان بحث اختیار انسان و نحوه برخورد با موضوع امر به معروف و نهی ازمنکر از مهم ترین تفاوت های مکتب معتزله با تشیع است که در ساخت آینده اندیشی ازمنظر این دو مکتب، نقش آفرینی کرده و اختلاف دیدگاه آنها را با یکدیگر رقم خواهد زد.
۲۲۰.

بررسی سندی و دلالی حدیث «علی ولی کل مؤمن بعدی» در منابع فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۵ 109 - 130

کلیدواژه‌ها: حدیث ولایت ولی امامت علی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۲۱۲
یکی از روایات متواتر رسول خدا6 که بر امامت بلافصل علی بن ابیطالب7 دلالت دارد، حدیث «علیّ ولیّ کل مؤمن بعدی» است. این حدیث را که رسول خدا6 در جریان سپاهیان یمن بیان داشتهاند، بیش از ده نفر از صحابه از آن حضرت نقل کردهاند، و در منابع دست اول امت اسلامی ثبت شده است. قید «بعدی» یا «من بعدی» در این حدیث موجب شده تا دانشمندان اهلسنت نتوانند کلمه «ولیّ» را در این حدیث بر معنای محبت و نصرت حمل کنند. از آنجا که سایر معانی «ولیّ» نیز با این حدیث تناسب ندارد، تنها راه باقی مانده آن است که کلمه «ولیّ» را در این حدیث بر معنای سرپرستی، تصرف در امور، و امامت حمل کرده، و روایت را دلیل امامت بلافصل امام علی بن ابیطالب7 قرار دهیم، و این حقیقتی است که برخی از عالمان اهلسنت نیز به آن اذعان کردهاند