مطالب مرتبط با کلیدواژه
۲۱.
۲۲.
۲۳.
۲۴.
۲۵.
۲۶.
۲۷.
۲۸.
۲۹.
۳۰.
۳۱.
۳۲.
قشم
حوزه های تخصصی:
امروزه پدیده تغییر اقلیم یکی از بحرانی ترین موضوعاتی است که ذهن برنامه ریزان و سیاست گذاران را به خود مشغول کرده است. یکی از مهمترین راههای جلوگیری از ادامه روند تغییر اقلیم، توجه به بحث انرژی است. انرژی های فسیلی، موجب افزایش مصرف سوخت و انرژی برای گرمایش و سرمایش ساختمان ها گردیده است. از اینرو این تحقیق با استفاده از شاخص ترجونگ -ماهانی به بررسی تاثیرات اقلیم بر معماری بومی جزیره قشم پرداخته و راهکارهایی جهت ایجاد آسایش از طریق طراحی ساختمان های متناسب و سازگار با اقلیم منطقه و در نتیجه کاهش مصرف انرژی و بهینه سازی مصرف آن ارائه کرده است. نتایج نشان می دهد که ماههای ژانویه و فوریه از روزهای مطبوع و شبهای بسیار خنک و خنک برخوردار است که بهترین ماههای سال می باشد و بعد آر آن ماههای مارس و دسامبر مناسب می باشند. ماههای ژوئن، ژولای آگوست و سپتامبر نامناسب ترین ماههای سال به شمار می روند و بسیار گرم و طاقت فرسا است. براساس بررسی های انجام شده به روش ماهانی در ماههای ژوئن، ژولای، آگوست و سپتامبر جریان هوا ضروری است چون هوا خیلی گرم بوده و در ماه مارس جریان هوا مطبوع می باشد. طبق این روش در جهت نحوه استقرار ساختمانها، باید طول آن در امتداد شرقی-غربی و همچنین دیوارها و سقف ها سبک و دارای عایق حرارتی باشد بعلاوه پنجره ها بایستی بزرگ در نظر گرفته شده و دیوارها به صورت شمالی و جنوبی بوده و ساختمان از اشعه مستقیم آفتاب حفاظت شود.
تدوین برنامه استراتژیک توسعه گردشگری تفریحی-ورزشی منطقه آزاد قشم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
گردشگری تفریحی - ورزشی و فعالیت های تفریحی، به واسطه تأثیرات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بیشماری که بر جامعه دارند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر تدوین برنامه راهبردی توسعه گردشگری تفریحی- ورزشی منطقه آزاد قشم با استفاده از تحلیل SWOT بود. روش این پژوهش توصیفی و از لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری تحقیق را کارشناسان و صاحب نظران در زمینه گردشگری ورزشی تشکیل می دادند. به منظور جمع آوری داده ها از منابع کتابخانه ای و مرور ادبیات و پیشینه تحقیق، مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای تحلیل موقعیت راهبردی از تحلیل SWOT در جهت بررسی عوامل داخلی (قوت ها و ضعف ها) و خارجی (فرصت ها و تهدیدها) استفاده شد. با توجه به نمرات نهایی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (53/2) و ارزیابی عوامل خارجی (11/3)، مشخص شد که موقعیت راهبردی توسعه گردشگری ورزشی در شهر قشم در منطقه SO (تهاجمی) قرار دارد. از این رو به جهت قرارگیری در این ناحیه پیشنهاد می گردد تمرکز راهبردهای توسعه بر راهبردهای تهاجمی باشد.
ارزیابی سازگاری اقلیمی اقامتگاها ی موجود در جزیره های قشم، هرمز و هنگام
منبع:
معماری شناسی سال چهارم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۱
56-68
حوزه های تخصصی:
در سال های اخیر اقامتگاه هایی با عنوان اقامتگاه بوم گردی در صنعت گردشگری کشور پدیدار شده اند. از اهداف اصلی ساخت این اقامتگاه ها سازگاری بنا با محیط، توجه به اقلیم منطقه و پایداری بنا می باشد. همچنین اقامتگاه هایی با رویکردهای جدیدتری چون اقلیمی و پایداری بنا شده اند که بدون توجه به معماری بومی منطقه طراحی و ساخته شده اند. توقع می رود که این بناها کیفیت بیشتری نسبت به بناهای بومی منطقه داشته باشند زیرا با علم روز ساخته شده اند و جوایز معماری روز دنیا را هم دریافت کرده اند. هدف این مطالعه بررسی سه اقامتگاه بوم گردی در جزایر دریای خلیج فارس (قشم، هنگام و هرمز) از نظر سازگاری بنا با مولفه های اقلیمی معماری منطقه می باشد. روش این پژوهش کیفی از نوع تحلیل محتوی اسنادی-کتابخانه ای است. در ابتدا اطلاعات ژئوفیزیکی و اهداف اقلیمی این سه جزیره شناسایی شده بعد مولفه های اقلیمی آنها استخراج شده است و در ادامه بر اساس راهکارهای اقلیمی به بررسی این سه بنا پرداخته شده است. در انتها تمام یافته ها در جدولی به صورت خلاصه جمع آوری شده و به مقایسه ی سازگاری بناها با اقلیم منطقه پرداخته شده است. در این پژوهش فرض بر این است که اقامتگاه تازه تاسیس ماجرا، واقع در جزیره ی هرمز با توجه به رویکرد اقلیمی- زیستی، سازگاری بیشتری با محیط داشته باشد ولی بلعکس بنای قدیمی ساخت (دورشه در قشم) و بنای جدیدی که با رویکرد معماری بومی (گاروم زنگی) ساخته شده اند، سازگاری بیشتری با محیط دارند. در این پژوهش نتیجه گرفته شد که الگوهای معماری هر منطقه با اقلیم، فرهنگ و تاریخ همان منطقه سازگار شده اند. این سازگاری قرنها طول کشیده و عدم توجه به این الگوها سبب خلق بناهایی که با اقلیم و فرهنگ منطقه سازگار نیستند شده است. معماران باید تلاش کنند که به جای حذف الگوها، الگوهای موجود هر منطقه را بر اساس نیازهای جدید بروز رسانی کنند.
بررسی تاثیر توانمندسازی بافت فرسوده شهری بر ارتقای گردشگری بوم گرا؛ نمونه موردی: شهر ساحلی قشم
حوزه های تخصصی:
بی ثباتی در بافت های فرسوده شهری، موضوعی است که توجه بسیاری از محققین را به خود جلب کرده است. به نظر می رسد توانمندسازی بافت های فرسوده از عوامل مؤثر بر ارتقاء گردشگری و پیشرفت نواحی فرسوده باشد. در تحقیق حاضر، در بخش اول مطالعه، پرسشنامه ای تدوین و در میان کارشناسان و مدیران شهری و گردشگری (شامل 118 نفر) پیمایش گردیده است. سپس، با بهره مندی از روش تحلیل رگرسیون و همبستگی در نرم افزار SPSS به تعیین نقش هر یک از شاخص های استخراج شده توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده قشم در جهت توسعه گردشگری بوم گرا پرداخته شد. نتایج به دست آمده نشان دادند که شاخص های اقتصادی با نمره 4.15 و پس از آن شاخص فرهنگی با نمره 3.66 بیشترین نقش در توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده قشم جهت ارتقای گردشگری بوم گرا را دارند. شاخص های اقتصادی و فرهنگی با ضرایب 0.631 و 0.601 بیشترین همبستگی از نظر اثر توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده بر ارتقای سطح گردشگری بوم گرا در قشم را از خود نشان داده اند. همچنین، معیارهای اقتصادی و فرهنگی به ترتیب با نمره های F=1.91 و F=1.75 بیشترین نقش در توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده قشم در جهت ارتقای گردشگری بوم گرا را دارا هستند.
ارائه الگوی محیط زیست هوشمند در جزیره قشم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۸)
1187 - 1201
حوزه های تخصصی:
شهرها به طور ذاتی با چالش های پیچیده و گستردهای که به هم مرتبط اند، مواجه هستند. در این میان رشد شتابان شهرها متناسب با ظرفیت گسترش زیرساخت هایشان نیست و فشار فزاینده ای به زیرساخت های شهری تحمیل می کند. بعبارتی فراتر از ظرفیت ها و قابلیت های آن ها است. بنابراین همواره آن ها از پیامدهای نامطلوب رنج میبرند. از این رو نهادها و شیوه های مدیریت و حاکمیت قدیمی با جهان پیچیده و به سرعت در حال تغییر در جامعه اطلاعاتی در تضاد هستند. ارائه الگوی محیط زیست هوشمند در جزیره قشم با روش AHP می تواند به اولویت بندی بهتر پارامترها برای افزایش فرصت بازتولید محیط زیست و بازتوانی محیط طبیعی پرداخت.
ارزش گذاری اقتصادی تفرجگاه طبیعی ژئوپارک قشم با استفاده از روش هزینه سفر (TCM)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
فضای گردشگری سال هفتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۷
17 - 34
حوزه های تخصصی:
ژئوپارک قشم، بامساحتی درحدود 30 کیلومترمربع، درحاشیه غربی شهر قشم واقع شده است.هدف این تحقیق، برآورد ارزش تفرجگاهی ژئوپارک در قشم به روش هز ینه سفراست .این روش، براساس تخمین رابطه بین تعدا د مراجعه کنندگان به این تفرجگاه و بعد مسافت اماکن مسکونی آنها از تفرجگاه و میانگین هزینه سفراستفاده شده است. به این منظور، بادرنظرگرفتن ژئوپارک قشم به عنوان مرکز، ۶ نیم دایره با فواصل ثابت 95 کیلومتر رسم شد که کل کشور راپوشش دهد. سپس، بااستفاده از نقشه و آمارهای موجود ، مساحت و جمعیت ساکن درهرمنطقه محاسبه شد.در مرحله بعد داده های اقتصادی–اجتماعی استخراج شده از پرسشنامه های تکمیلی توسط بازدید کنندگان، مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت. باتوجه به داده های موجود، نموداررابطه بین هزینه سفروشمارمراجعه کنندگان به تفرجگاه رسم شده است.آنگا ه بادرنظرگرفتن ورودیه های مختلف واضافه نمودن آن به مجموعه هزینه های دسترسی،نسبت جدید مراجعه کنندگان بدست آمده ومنحنی تقاضای ژئوپارک قشم ترسیم شده است. درنهایت،ارزش تفرجی روزانه ژئوپارک قشم ازطریق محاسبه سطح زیرمنحنی تقاضا5055970000ریال (معادل77/11243دلار) محاسبه شده است که، بیانگرارزش تفرجی بالای این ژئوپارک است. همچنین بیشترین تعداد بازدیدکنندگان از ژئوپارک درمحدوده سنی کمتر از40 سا ل هستند واکثریت پاسخ دهندگان دارای مدرک تحصیلی دیپلم تا دانشگاهی بو ده وبا ا فزایش سطح درآمد، تعداد بازدیدکنندگان نیزافزایش یافته است.
بررسی تطبیقی تأثیر شکل مدیریت سیاسی فضا بر توسعه منطقه ای مطالعه موردی جزایر قشم و کیش(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش محیط سال نهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۳۲
169 - 184
حوزه های تخصصی:
جزایر قشم و کیش، به عنوان یکی از بازوهای مهم اقتصادی در کشور، دارای اهمیت بسزایی هستند؛ به ویژه آن که این دو منطقه به عنوان یک واحد اقتصادی- سیاسی با عنوان مناطق آزاد شناخته شده اند و انتظار همگانی از چنین واحدهایی آن است که روند توسعه و بهره وری را در قیاس با دیگر مناطق با سرعت و تجانس بیش تری بپیمایند. اما، آن گونه که شواهد و قرائن نشان می دهد، این دو جزیره دارای تفاوت هایی در مدیریت سرزمینی هستند که مسیر توسعه کیش را تسریع نموده و مسیر توسعه قشم را با دشواری مواجه ساخته است. از این رو این پژوهش به دنبال تبیین علت این عدم تجانس دو جزیره در امر توسعه است. در این راستا دو سوال مطرح شده است: چه رابطه ای میان مدیریت سیاسی فضا و توسعه ی منطقه ای وجود دارد؟ چه رابطه ای میان مدیریت سیاسی فضا و توسعه نامتجانس در قشم رابطه وجود دارد؟ خروجی این پژوهش به این نتیجه ختم شده که به نظر می رسد که جزیره کیش با یکپارچه سازی سازمان فضایی توانسته است از سطح عملیاتی و تصمیم گیری یک دست و یکپارچه ای برخوردار شود. اما، قشم به دلیل مدیریت دوسویه و ناهمسو، نتوانسته است از نظر شاخص های توسعه رشد قابل توجهی داشته باشد. نتایج این پژوهش، نشان می دهد که وجود یک نهاد برای سازماندهی فضا در قشم در همه ابعاد لازم و ضروری است. تلفیق توسعه یکپارچه و تدریجی یا اساس قرار دادن مدیریت راهبردی و سازماندهی یکپارچه فضا در قشم، راهکاری است که می تواند زمینه را برای توسعه این منطقه فراهم کند. پژوهش حاضر از جنبه ی روشی جزء تحقیقات علی است و از جنبه ماهیتی تحقیق کاربردی بشمار می رود. روش بکار رفته در این تحقیق، توصیفی تحلیلی است و اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه ای گردآوری شده است.
بادهای کافر و دهل سه سر در خلیج فارس؛ مراسم آیینی درمانی زار(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
کشور ایران با فرهنگ کهنی بیش از سه هزار سال، قلمرو اقوام گوناگونی با فرهنگ های متنوع و غنی از دانش بومی بوده است. با توجه به تنوع اقلیمی و قومی، دانش بومی بسیار کارآمدی در حوزه هایی چون شیوه های درمان بومی و گیاهان دارویی در ایران به وجود آمده است. این مقاله، بر اساس تحقیق میدانی و اسنادی درباره اقوام ساکن استان هرمزگان در مناطق بندر لنگه، هرمز، میناب و بندرعباس انجام شده است و به بررسی مراسم آیینی درمانی ”زار“ یا”اهل هوا“ می پردازد. شناخت اهل هوا، بررسی موقعیت و ویژگی های درمانگران بومی این مراسم یعنی ”بابازار“ و ”مامازار“، که به مداوای بیمارانی می پردازند که توسط باد های نامرئی تسخیر شده اند، از جمله اهداف این تحقیق است.
تحلیل همدیدی سیل 21 دی ماه 1398 (مطالعه موردی: زاهدان و قشم)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال نهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳
۱۳۴-۱۱۹
در روز 21دی ماه 1398(11 ژانویه2020) به دلیل وقوع بارندگی شدید و جاری شدن سیل خسارت های بسیاری به استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان وارد شد. پژوهش حاضر به منظور مطالعه سازوکارهای همدیدی وقوع این بارش انجام شد. ابتدا داده های بارش روزانه ایستگاه های مطالعاتی از سازمان هواشناسی کل کشور دریافت و در ادامه، داده های سطوح جو شامل: میانگین فشار سطح دریا(SLP)، ارتفاع ژئوپتانسیل سطوح 850 و 500 هکتوپاسکال، سرعت قائم جو و جریان باد سطوح 1000، 850 و 500 هکتوپاسکال، رطوبت ویژه سطوح 1000 و 700 هکتوپاسکال و جریان رودباد سطح 250 هکتوپاسکال برای روزهای مطالعاتی از مرکز ملی پیش بینی محیطی آمریکا/مرکز ملی پژوهش های جوی (NCEP/NCAR) تهیه و نقشه ها در نرم افزار گردس رسم و تفسیر شد. نتایج نشان داد: در روز رخداد سیل، مرکز بسته کم ارتفاع با هسته مرکزی برابر با 1010 هکتوپاسکال در راستای شمال شرق – جنوب غرب سراسر پهنه مطالعاتی را دربر گرفته است. در ادامه پرارتفاع با هسته مرکزی برابر با 1030 هکتوپاسکال شمال غرب ایران، شمال غرب اروپا و برروی تبت قرار گرفته است و با توجه به قرارگیری پربندهای پرفشار در اطراف کشور ایران و قرارگیری مراکز کم فشار برروی پهنه مطالعاتی و منابع آبی جنوب شیو فشاری شدیدی به وجود آمده است و با افزایش ارتفاع در سطح 500 هکتوپاسکال فرودی عمیق در راستای شمال شرق – جنوب غرب برروی ایران قرار گرفته و هسته ناوه کاملا خلیج فارس را دربر گرفته است که منطقه مورد مطالعه در بهترین حالت و درجلو ناوه که با هوای گرم و مرطوب واگرا شده قرار گرفته است. این عمیق شدن چرخند و نفوذ ناوه تا عرض های پایین، ریزش هوای سرد را باعث شده است که در ادامه باعث تقویت ناوه موثر بر بارش ابرسنگین شده است. همچنین بیشترین فرارفت رطوبت از روی منابع آبی جنوب به روی منطقه مطالعاتی است و مقدار رطوبت برابر با 14 گرم در کیلوگرم از سمت دریای عمان وارد پهنه مطالعاتی شده و در ادامه به سمت سایر مناطق ایران از مقدار آن کاسته شده است و با افزایش ارتفاع، حداکثر فرارفت هوای گرم و مرطوب در جلو ناوه تراز فوقانی جو از روی دریای سرخ بر روی منطقه مطالعاتی است.
سرزمین لافت، فرزند مرجان و تلو(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
منظر دوره ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۶۲
3 - 3
روستای لافت در جزیره قشم بر صخره ای از مرجان ها استوار شده که نخستین دلیل پیدایش روستا بوده است. شیب صخره در لبه ساحل عمقی را ایجاد کرده که به طور طبیعی اسکله مناسبی برای پهلوگیری لنج های بزرگتر است. این ویژگی برای انتخاب مکان روستایی که اقتصاد آن برپایه دریاست، کفایت می کند. صخره مرجانی زمین زیادی برای کشاورزی در اختیار ساکنان نمی گذارد. آنها نیز در انطباق حداکثری با طبیعت، از مزیت عمق آب در ساحل و امکان پهلوگیری لنج های بزرگتر، بهره می برند. بدین ترتیب لافت بندر مهم بازرگانی و ماهیگیری قشم می شود و مردمانش از کسب وکار پررونقی بهره می برند. صخره مرجانی نه تنها زمین کشاورزی در دسترس ندارد، بلکه حتی عرصه ای مسطح برای خانه سازی نیز در اختیار نمی گذارد. از این رو خانه های لافت کوچک، و بافت روستا متراکم است. مالکان اما، سرخوش از ثروت ناشی از عمق آب در پای صخره مرجانی، معماری فاخری برپا کرده اند؛ به طوری که معماری لافت با بادگیرها و حیاط های مرکزی و مدیریت گردش هوا و جریان باد در اتاق ها و حیاط، نماد جزیره قشم و همپای معماری بوشهر و صنعا، یادآور خلیج فارس و دریای عمان است. این برتری نیز به برکت آن صخره مرجانی به دست آمده است. جنس سنگ مرجان با حفره های درون خود، ضمن مقاومت در برابر آب، همچون اسفنجی عمل می کند که لابلای سلول های خود انبارهای ریزی برای ذخیره آب دارد. این خاصیت علاوه بر وجود حفره های احتمالی زیرسطحی، بسان منبعی بی کران برای ذخیره آب عمل می کند. چنانچه میان صخره مرجانی با آب های شور دریا عاملی به عنوان حائل عمل کند که مانع از نشت آب شور به عمق صخره گردد و شاید اساساً جنس سنگ مرجانی این خاصیت را داشته باشد که نشت آب نداشته باشد و آنگاه می توان از ظرفیت حفره های درون سنگ برای ذخیره آب شیرین استفاده کرد. به نظر می رسد این همان کاری است که چاه های تلو در میانه صخره مرجانی و بر لبه بالایی بافت متراکم و یکپارچه روستا که بسان حدی غیرقابل خدشه و دست اندازی توسط فرهنگ دیرپای ساکنان حفاظت شده، صورت گرفته باشد. یک سوم بالایی صخره مرجانی، منطقه آبخیر لافت است. باران های موسمی که بر صخره می ریزند، در میانه صخره درون گودال هایی که آبخوان روستا هستند و مصنوعاً حفر شده اند به دام می افتند و همان جا از طریق بی شمار چاه های کوتاه و بلند به درون صخره مرجانی نفوذ می کنند و همان جا ذخیره می شوند. قدری از آن نیز پس از صاف شدن در حوضچه های آب انبار به داخل مخزن آن می ریزند تا برای استفاده زودرس در دسترس باشند. در گام اول چاه ها آب گیرهای روستا هستند، اما در ماه های گرم سال نقش عوض می کنند. آنها این بار چاه های آبدِه هستند که اهالی با سطل و طناب از آنها آب برمی دارند و تدریجاً ذخایر حفره های ریز مرجان ها را به مظهر چاه هدایت می کنند. نقش دوگانه آب گیری و آب دهی چاه های تلو آنها را در کنار صخره مرجان که عامل به وجود آورنده لافت بوده، به مهنترین نمود منظر روستا بدل کرده است. می توان گفت که تشخص روستای لافت وابسته به مرجان و تلو است. هر آنچه پس از آن از عکس ها و روایت های معماری روستا و هنر مردمان آن ظاهر می شود، به تبعات این دو سنگ بنای حیات و بقای روستاست. اگر آب شیرین کن ها بگذارند و این نظام را برهم نزنند.
تحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی پایدار در سکونتگاه های روستایی ساحلی (مطالعه موردی: روستاهای ساحل جنوب - قشم)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی منطقه ای سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۸
157 - 170
حوزه های تخصصی:
بقا و ادامه حیات هر سکونتگاه روستایی وابسته به مسئله تولید است. به عبارت دیگر، بهره گیری و استفاده مناسب از فرصت های مناسب، همواره به عنوان یکی از پارامترهای اساسی توسعه انسانی مطرح بوده و هست. پتانسیل یابی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، نقش قابل توجهی در پایداری جامعه روستایی بازی می نمایند و میزان نقش و مشارکت آن ها در بسیاری از فعالیت های اقتصادی، تولیدی و خدماتی در سطح بالایی است.هدف پژوهش حاضر شناسایی و توسعه کارآفرینی پایدار در روستاهای ساحلی قشم است. این پژوهش ازنظر هدف جزء تحقیقات کاربردی-بنیادی محسوب می گردد و ازنظر روش تحقیق یک تحقیق توصیفی- پیمایشی است . جامعه آماری این پژوهش را کلیه ساکنان درتمامی روستاهای ساحلی قشم تشکیل می دهند. بر اساس آمار موجود تعداد این ساکنان 39641 نفرمی باشد که با در نظرگیری و انتخاب 17روستا به روش نمونه گیری طبقه ای اشاره شده است که تعداد حجم نمونه که به میزان 322 نفر با استفاده از فرمول کوکران برآورد گردیده است. نتایج نشان می دهد آشنایی با نوآوری ها و نو پذیر بودن بهره برداران، میزان تجربه بهره برداران، اندازه جمعیت روستا، نگرش اعضای جوان خانواده نسبت به کاربری های جدید اراضی، کارآفرین بودن بهره برداران و میزان آگاهی و مهارت بهره برداران نسبت به کاربری های جدید اراضی پایین ترین اهمیت و اولویت را در بین گویه های عامل اجتماعی داشته اند. بخشی به منبع درآمد خانوار، دسترسی به فنّاوری های جدید، تأثیر کاربری های مختلف زمین در ایجاد فرصت های شغلی جدید، رونق گردشگری و قیمت زمین بالاترین اهمیت را در بین گویه های عوامل اقتصادی کسب کرده اند.گویه های میزان دسترسی به آب، نوع بافت خاک و کیفیت آب بیشترین اولویت را در بین گویه های عوامل زیست محیطی داشته اند. حفظ محیط زیست، پوشش گیاهی طبیعی منطقه و وجود رودخانه و مناطق تفرجگاهی کم اهمیت ترین گویه ها در بین گویه های عوامل زیست محیطی بوده اند.
نسبت منظر شهری و گردشگری در فرایند توسعه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
گردشگری فرهنگ دوره ۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۷
3 - 3
حوزه های تخصصی:
برای بیش از یک قرن، شهرنشینی و گردشگری دو فرایند اصلی توسعه را در جوامع غربی و سپس جهانی تشکیل داده که مرتباً یکدیگر را تحت تأثیر قرار می داده اند. به عبارتی، در فرایند توسعه، عوامل متعددی برای حفظ رقابت پذیری و تضمین جذابیت شهرها دخیل هستند که ازجمله مهم ترین آن ها ارتقای گردشگری شهری است. گردشگری شهری فرصتی راهبردی برای شهرها فراهم می کند تا رشد اقتصادی خود را تقویت کنند، ظرفیت های فرهنگی، طبیعی و هویت خود را به نمایش بگذارند و دید بین المللی خود را تضمین نمایند. این در حالیست که برای مدت طولانی، گردشگری تنها مترادف با گذران اوقات فراغت در فضاهای طبیعی خارج از شهر چون کوهستان، ساحل، جنگل یا کویر قلمداد می شد.منظر شهر، به عنوان اولین تصویری که در حافظه گردشگر شکل می گیرد، از ادراک وی جدا نیست؛ لذا حتماً نیاز به محافظت، ارتقا و توسعه دارد. همان طور که فلورنت هبرت (Florent Hebert) اشاره می کند، هر شهر دارای امکانات خاصی برای تشکیل منظر خود است که از فرم ها و ریتم های گذشته تغذیه می شود. بنابراین ظرفیت منظرینی که شهر از آن ها بهره می برد (دریا، رودخانه، جنگل، بناهای تاریخی و غیره) دارایی هایی محسوب می شوند که می بایست در قالب پروژه های اولویت دار مدنظر قرار گیرند تا امکان ساخت تصویری منحصربه فرد از شهر را به مخاطب ارائه دهند. جهت تحقق این امر، شهر از منظر خود برای متمایزشدن استفاده می کند که توانایی پاسخگویی به چالش های هویتی، زیبایی شناسانه، عملکردی و اقتصادی را طی سال های متمادی داشته است. شخصیت متمایز و منحصربه فردی که شهر از منظر خود ارائه می کند، به عاملی تأثیرگذار در پویایی و رقابت تبدیل می شود و بدین ترتیب، می توان گفت ارتقای کیفیت منظرشهری، راهبردی برای توسعه و ترویج گردشگری پایدار محسوب می شود. تجربه های جهانی نیز، تأکیدی بر اهمیت نقش منظرشهری در گردشگری شهر است:منظر طبیعی شهر: تولد دوباره رودخانه Cheonggyecheon در قلب سئول، پروژه ای شاخص برای بهبود تصویر جهانی از کره.منظر صنعتی شهر: محدوده وسیع Emsherpark و قلمرو حساس آن در حوزه Rhur، به مثابه پل بین طبیعت و فرهنگ در آلمان.منظر تاریخی شهر: پیاده راه ساحلی خلیج الجزیره، تداوم تصویر سرزمینی غنی از تاریخ و مناظر آن در الجزایر.در ایران اما موضوع کمی متفاوت است. در فرایند توسعه، دو امر گردشگری و منظرشهری به صورت منفصل از هم فعالیت دارند که باعث شده توسعه گردشگری به بناهای خاص تاریخی و گردشگری طبیعت به خارج از شهر محدود شود و سایر ظرفیت های موجود در عرصه منظر نادیده انگاشته شده است. آسیب چنین رویکردی. درجا زدن نهادهای اجتماعی و مردمی در بهره گیری از منافع توسعه گردشگری است که اتفاقاً بیشتر در مناطق محروم و کم بضاعت واقع هستند. گردشگری جنوب از بارزترین نمونه هاست؛ مسافران قشم، کمتر به مؤلفه های معنایی و شکل دهنده سرزمین می پرازند، لذا سهم مردم محلی از منافع حاصل از این گردشگری بسیار محدود است. آنچه امروز از منظر سرزمینی قشم مشاهده می شود، غلبه فضای احساسی به جای فضای ادراکی است. به عبارتی، منظر سرزمینی قشم به جای این که متشکل از کل های هویتی مرتبط و معرف مؤلفه های منظر قشم باشد، کل های هویتی مستقلی را تشکیل داده که برای مخاطب جذابیت های هیجانی، احساسی، بصری و زودگذر تولید می کند. آسیب چنین فرایندی نگاه سطحی به گردشگری در شهرهاست که به تفرج های شخصی تقلیل خواهد یافت.