روش هزینه سفر

هدف این مطالعه برآورد ارزش تفریحی آبشارهای باستانی شوشتر و اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت افراد برای بازدید از این آبشارها با استفاده از روش هزینه سفر انفرادی است. آبشارهای باستانی شوشتر به دلیل دارا بودن مطبوعیت تاریخی و طبیعی هرساله مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است. مطالعه حاضر کوشید ارزش بازاری کارکرد گردشگری این آبشارها را در سال 1394 استخراج نماید. برپایه نتایج این مطالعه، تمایل به پرداخت نهایی برابر 320570 ریال و منافع اجتماعی سالانه برابر 1335 میلیارد ریال محاسبه شد. ارزش سرمایه ای این آبشارها با بهره گیری از نرخ بهره واقعی بخش گردشگری برابر 11625 میلیارد ریال بدست آمد و از این منظر تحقیق حاضر منحصر به فرد است. این ارزش بسیار زیاد در شرایطی بدست آمد که بودجه چشمگیری در جهت حفاظت از این آبشارها صرف نمی شود و مبلغ ورودیه این آبشارها نیز بهینه نیست. بنابراین، لزوم توجه بیشتر مسولان به این اثر تاریخی-طبیعی ضروری است.

استان کرمانشاه یکی از مناطقی است که در کشاکش جنگ تحمیلی آسیب فراوانی دیده و در دوران سازندگی نیز از توسعه مطلوبی برخوردار نشده است. یکی از زمینه های رشد این استان می تواند صنعت گردشگری باشد. استان کرمانشاه استعداد های تاریخی،طبیعی، زیارتی- مذهبی و انسانی فراوانی دارد که عمدتاً  ناشکفته باقی مانده است. از این استعدادها می توان در جذب گردشگر و نهایتا کمک به توسعه اجتماعی و اقتصادی بهره گرفت. پارک جنگلی طاقبستان با ارائه سطوح مختلفی از خدمات زیست محیطی برای مردم، در دامنه جنوبی کوه طاقبستان و در بالا دست شمال غربی آثار تاریخی طاقبستان شهر کرمانشاه واقع شده است. این خدمات دارای ارزش های اقتصادی هستند که غالباً  برآورد  آنها با معیارهای عادی مشکل می باشد، زیرا درآمد مالی مستقیم ایجاد نمی کنند، امّا منافعی مانند افزایش کیفیت  زندگی و فرصت های تفرجی را دربردارند، که عمدتاً با لحاظ  نمودن برخی از شاخص ها می توان ارزش اقتصادی آنها را برآورد نمود. در این مطالعه  به بررسی پارک جنگلی طاقبستان  با استفاده از روش هزینه سفر منطقه ای پرداخته شده است. نتایج نشان داد که متغییرهایی مانند سن، سطح سواد و مقدار درآمد ماهانه باز دید کنندگان دارای تاثیر چشمگیری بر استفاده از تفرجگاه دارند. بررسی سطح درآمد ماهانه بازدیدکنندگان  نشان داد که میان این متغییر و تعداد روزهای بازدید از تفرجگاه  و نیز تمایل به  پرداخت ورودیه، همبستگی بالایی وجود دارد. این نتایج به دست آمده چندان دور از انتظار نبود؛ چنانکه نتایج مشابهی برای پارک های ایالات متحده به دست آمده است . نتایج همچنین نشان داد که سطح تحصیلات  نیز نقش مهمی در جذب گردشگران به پارک جنگلی طاقبستان داشت. چنانکه بیشترین تعداد بازدیدکنندگان با سواد بودند. سطح سواد رابطه مستقیم با میزان  درآمد دارد؛ چنانکه با افزایش سطح تحصیلات، فرصتهای فراغتی افراد نیز افزایش می یابد. بررسی مطالعات انجام شده در برخی از تفرجگاه های کشور نشان می دهد که این مناطق برای نوجوانان تا میان سالان از جاذبه بیشتری برخوردارند. امّا نتایج ما نشان داد که بیشترین تعداد بازدیدکنندگان (48درصد) در محدوده سنی 35-20سال قرار داشتند. درآمدزایی پارک جنگلی طاقبستان که در بهار و تابستان 1393محاسبه شد، برابر با مقدار 78704248 تومان به دست آمد نتایج  نشان دهنده لزوم توجّه بیشتر و تدوین طرح جامع توسعه گردشگری استان برای پارک های جنگلی است که می تواند به عنوان ابزاری مؤثّر در برنامه ریزی و مدیریت طرح های توسعه ای مورد استفاده قرار گیرد.

ژئوپارک قشم، بامساحتی درحدود 30 کیلومترمربع، درحاشیه غربی شهر قشم واقع شده است.هدف این تحقیق، برآورد ارزش تفرجگاهی ژئوپارک در قشم به روش هز ینه سفراست .این روش، براساس تخمین رابطه بین تعدا د مراجعه کنندگان به این تفرجگاه و بعد مسافت اماکن مسکونی آنها از تفرجگاه و میانگین هزینه سفراستفاده شده است. به این منظور، بادرنظرگرفتن ژئوپارک قشم به عنوان مرکز، ۶ نیم دایره با فواصل ثابت 95 کیلومتر رسم شد که کل کشور راپوشش دهد. سپس، بااستفاده از نقشه و آمارهای موجود ، مساحت و جمعیت ساکن درهرمنطقه محاسبه شد.در مرحله بعد داده های اقتصادی–اجتماعی استخراج شده از پرسشنامه های تکمیلی توسط بازدید کنندگان، مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت. باتوجه به داده های موجود، نموداررابطه بین هزینه سفروشمارمراجعه کنندگان به تفرجگاه رسم شده است.آنگا ه بادرنظرگرفتن ورودیه های مختلف واضافه نمودن آن به مجموعه هزینه های دسترسی،نسبت جدید مراجعه کنندگان بدست آمده ومنحنی تقاضای ژئوپارک قشم ترسیم شده است. درنهایت،ارزش تفرجی روزانه ژئوپارک قشم ازطریق محاسبه سطح زیرمنحنی تقاضا5055970000ریال (معادل77/11243دلار) محاسبه شده است که، بیانگرارزش تفرجی بالای این ژئوپارک است. همچنین بیشترین تعداد بازدیدکنندگان از ژئوپارک درمحدوده سنی کمتر از40 سا ل هستند واکثریت پاسخ دهندگان دارای مدرک تحصیلی دیپلم تا دانشگاهی بو ده وبا ا فزایش سطح درآمد، تعداد بازدیدکنندگان نیزافزایش یافته است.

ضرورت آگاهی از ارزش اقتصادی مکان های تاریخی و گردشگری و عوامل مؤثر بر آن از نظر ایجاد اشتغال، تولید، درآمد منطقه و همچنین سرمایه گذاری عمومی و سیاستگذاری مناسب برای بهبود کیفی آن بر کسی پوشیده نیست و از اهمیت بسیاری برخوردار است. قلعه چالشتر به عنوان یکی از شناخته شده ترین آثار تاریخی استان چهارمحال و بختیاری، هر ساله مقصدی مهم برای گردشگران این خطه به شمار می آید. هدف از پژوهش حاضر پاسخ گویی به این سؤال است که ارزش اقتصادی سالانه قلعه چالشتر چقدر است؟ بنابراین برای پاسخ گویی به این سؤال از روش هزینه فردی استفاده شده است. جامعه آماری مورد بررسی در این پژوهش شامل تمام بازدیدکنندگان قلعه چالشتر است که از میان آن ها با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری تصادفی ساده، نمونه ای معادل 130 نفر از طریق تکمیل پرسش نامه در تابستان سال 1401 مورد سؤال قرار گرفتند و داده ها توصیف و تجزیه و تحلیل شدند. در این پژوهش تابع تولید هزینه سفر براساس فرم خطی و با استفاده از روش رگرسیون حداقل مربعات معمولی (OLS) برآورد شد. براساس نتایج، متغیرهای هزینه سفر و نوع وسیله نقلیه برای رسیدن به مقصد از عوامل مؤثر بر تعداد بازدیدهای سالانه هستند. به گونه ای که هرکدام از این متغیرها به ترتیب با ضریب 0002/0- و 287/0- به کاهش تعداد بازدیدها منجر خواهند شد. با توجه به نتایج، میانگین ارزش تفریحی خانوار برای بازدید از قلعه چالشتر با استفاده از روش هزینه سفر در سال 295 هزار 260 ریال و میزان کل مازاد مصرف کننده در سال 230 میلیون و 252 هزار و 925 ریال برآورد شده است. یافته های پژوهش می تواند راهنمایی برای برنامه ریزان سازمان میراث فرهنگی جهت تعیین بهای مناسب بلیت، تأمین مالی هزینه ها و ارائه خدمات در قلعه باشد. ازاین رو پیشنهاد می شود با ایجاد مراکز فرهنگی مانند کتابخانه ها، مراکز صنایع دستی، احداث مکان های استراحتی ازجمله رستوران، کافه، مراکز بازی برای کودکان و .... گامی در راستای افزایش جذابیت و جذب گردشگر به این منطقه برداشته شود.