نهادهای اجتماعی

امروزه آینده پژوهی به عنوان یک حوزه مستقل و ساختارمند در قلمروهای علمی حضور چشمگیری دارد و بنیاد مطالعات و پژوهش های راهبردی را تشکیل می دهد. آینده پژوهی دانش تحلیل، اکتشاف، طراحی و برپایی هوشمندانه آینده است و ریشه در نظام تدبیر بشری دارد و بر مهندسی، خلق و بازآفرینی آگاهانه، فعالانه و پیش دستانه آینده تأکید می کند. آینده پژوهی و مسئله اکتشاف و شکل بخشی آینده تابع مبانی، اصول و قواعدی است که در قالب چارچوب های مستحکم نظری و مفهومی تحت عنوان پارادایم ها انعکاس می یابند و ساماندهی مشاهدات، قالب بندی ادراکات و جهت گیری اقدامات را مدیریت می نمایند. مقاله حاضر با محوریت روش شناسی توصیفی−تحلیلی، ضمن تبیین مفهوم و منطوق پارادایم، به بازخوانی پارادایم های متعارف آینده پژوهی−اثباتی، تکاملی و انتقادی− می پردازد و در ادامه، نگاشت و خوانشی نوین از پارادایم نوظهور این حوزه −آینده های یکپارچه− ارائه می دهد. بازخوانی فرایند تحول و گذار پارادایمی معطوف به ظهور پارادایم آینده های یکپارچه حکایت از توسعه ظرفیت آینده پژوهی در پردازش مسائل و تبدیل آینده پژوهی به یک حوزه فراطبیعی دارد.

زمینه و هدف: جرم، انحراف و آسیب های اجتماعی؛ پدیده هایی هستند که در طول تاریخ، جوامع بشری را درگیر ساخته است و برای پیشگیری از آن و ایجاد امنیت در جامعه، اندیشمندان مختلف عرصه های جامعه شناسی، روان شناسی، جرم شناسی و مانند آنها، تدابیر مختلف کیفری و غیرکیفری بکار گرفته اند. با ناکارآمدی صِرف تدابیر کیفری، نظریه های نوینی درخصوص اقدام های پیشگیرانه مبتنی بر روش های غیرکیفری ارائه شد تا زمینه های ارتکاب جرم در جامعه را کاهش دهد. یکی از روش های غیرکیفری، دخالت دادن نهادهای اجتماعی و مردمی، برای تقویت عوامل مقاومت زا و تقلیل عوامل خطر است. روش: این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی – تحلیلی است و داده های آن به روش اسنادی و کتابخانه ای و با ابزار فیش برداری از کتاب ها، پایان نامه ها و مقاله های مرتبط جمع آوری شده است. یافته ها: در پژوهش حاضر، از یک سو به اثرگذاری هیئت بر ابعاد وجودی انسان یعنی عقل نظری (بینش) و عقل عملی (گرایش) و نقش آن در پیشگیری از جرم نگریسته شده و از سوی دیگر به ابعاد اجتماعی هیئت و تشکیلات آن پرداخته شد. نتایج: یافته های پژوهش نشان می دهد که با بهره گیری از ظرفیت های هیئت های مذهبی به عنوان یک نهاد اجتماعی مردم نهاد، می توان ضمن جامعه پذیری، الگوسازی و هویت بخشی به نسل جوان، بینش، انگیزه و رفتار مجرمانه را با شکوفایی و تحوّل عقل نظری و عقل عملی، از آنان سلب کرد.

سیاست های جنایی مشارکتی باهدف نقش مردم و سازمان های مردم نهاد به عنوان رکنی از ارکان سیاست پیشگیرانه است.در این نوع سیاست که بیانگر نقش و جایگاه مردم و نهادهای اجتماعی و غیردولتی در فرایند کیفری است، به دو گونه کنشی (پیشگیرانه یا فعال) و واکنشی (پاسخگو یا منفعل) قابل تقسیم است. هدف اصلی سیاست جنایی مشارکتی کنشی یا اولیه، پیشگیری از ارتکاب جرم یا کاهش آن از طریق فرهنگ سازی در رفتارهای اجتماعی است که به آن پیشگیری اجتماعی نیز گفته می شود و بیانگر نقش مردم در کاهش ارتکاب جرم است. هدف سیاست جنایی مشارکتی واکنشی یا ثانویه، دخالت دادن مردم و نهادهای غیردولتی در فرایند کیفری، پس از وقوع جرم است اجرای موفقیت آمیز این قوانین و رسیدن به اهداف موردنظر سیاست جنایی مشارکتی مستلزم شناخت مبانی و آثار مشارکت مردم و همچنین بسترهای لازم برای اجرایی نمودن سیاست های مشارکتی مقنن در قوانین یادشده است به ویژه اینکه هر دو قانون نو پا بوده و این احتمال وجود دارد که اعمال سیاست های مشارکتی مقنن با چالش ها و محدودیت هایی مواجه است.

پژوهش حاضر با هدف شناخت عوامل مؤثر بر رفتار انتخاباتی رأی دهندگان در انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 و اندازه گیری و تحلیل میزان تأثیر هر یک از این عوامل انجام شده است. پژوهش حاضر ازنظر جهت گیری، کاربردی و نوع پژوهش توصیفی است که از روش پیمایش استفاده شده است. جامعه آماری شهروندان منطقه هشت شهر تهران است که با روش نمونه گیری سیستماتیک تعداد 384 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. داده های موردنیاز با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد3/26درصد پاسخگویان در حد «خیلی زیاد یا زیاد»، 1/21درصد «تا حدی» و 6/52درصد در حد «کم یا خیلی کم» به شرکت در انتخابات تمایل دارند. در این میان شاخص های شخصیت کاندیداها و سبک رسانه ای مورد استفاده شان بیش از شاخص های نهاد رسانه ای و نهادهای اجتماعی بر رفتار انتخاباتی شهروندان تأثیرگذار است. بنابراین می توان گفت که شهروندان در نمونه مورد مطالعه برای انتخاب رئیس جمهور، بیشتر بر اساس شخصیت کاندیدا (کارآمدی و عملکرد، تجربه کاری و سابقه مدیریت، خصوصیات فردی مانند صداقت و مردمی بودن و جوان بودن) و سبک رسانه ای وی (مناظرات تلویزیونی و سخنرانی ها و برنامه های اعلام شده) گزینه نهایی خود برای رأی دادن را مشخص می کنند.

امنیت مبنای نظم و استقلال و حاکمیت همهی کشورها است و از جمله بنیادی ترین اموری است که حکومتها مکلف به بر قراری آن در سطح جامعه هستند. بدون وجود امنیت در جامعه سخن گفتن از استقلال و آزادی و حقوق شهروندی بی معنا می باشد. مهم ترین روش استقرار امنیت در جامعه کاهش جرائم و زمینه های بروز آن می باشد. در جوامع اولیه یکی از راه های مقابله با جرم واکنش شدید و مجازاتهای سنگین برای مجرمین بوده است. نخستین نسل از این تدابیر و روشها توسل بر اعمال سرکوبگرانه و اعمال پیشگیری غیر کیفری به منظور کاهش نرخ جرم و برقراری نظم و امنیت نسبی مورد دقت نظر جوامع قرار گرفته است. در واقع توجه ویژه به حقوق بشر در دوران کنونی کاربرد نسل نوینی از تدابیر پیشگیرنده غیر کیفری و پیش گیرنده کیفری را امکان پذیر نموده است. از آن جایی که وجود جرم در جامعه تمامی نهادهای اجتماعی و فردی را درگیر خود می کند، پیشگیری از آن هم باید به صورت اجتماعی و با مشارکت و همکاری تمامی نهادها صورت بپذیر. مسالهای که امروزه جامعهی فعلی به آن مبتلا میباشد عدم مداخلهی نهادها و سازمان های اجتماعی در فرایند پیشگیری از جرم می باشد و به واقع نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در این فرایند پیشگام و سایر نهادها کارهای اولیه در پیشگیری از جرم توسط این نهاد را به خوبی احصاء و میتواند در اختیار سایر سازمانها قرار بگیرد. تحقیقات و تجربه نشان داده است که راهکارهای فرهنگی و اجتماعی در پیشگیری از جرم بسیار موثرتر از راههای عملیاتی و سرکوب گرایانه میباشد. در این مقاله سعی شده با توجه به تجربیات گوناگون به بررسی سهم سازمانهای دیگر و تاثیر عملکرد آنها بر فرایند پیشگیری از جرم پرداخته شود.

اهداف: امروزه گسترش شهرنشینی، با کم رنگ شدن و یا ازبین رفتن فعالیت های انسانی در فضای بین ساختمان ها همراه است. هدف این پژوهش، شناخت ابعاد پیوستگی ساختمان و شهر و چگونگی تسخیر آن توسط شبکه معنا و نهایتا یافتن راه رهایی و مقاومت در برابر این شبکه در قالب پیوستگی درون ماندگار می باشد. روش: روش تحقیق پژوهش حاضر کیفی است، به گونه ای که در سطح پارادایم، دارای نگرش رهایی بخشی است. در سطح راهبرد با تحلیل گفتمان انجام و با بکارگیری تدابیر گردآوری داده، کدگذاری، تحلیل، نمایش، تبیین و زدودن پیاده سازی می گردد. یافته ها: یافته های پژوهش، حاکی از آن است که عوامل پیوستگی ساختمان و شهر ازطریق شبکه ای پنهان و در قالب سه مقیاس کلان، واسط و خرد با یکدیگر در ارتباط اند. بدین ترتیب که مقیاس کلان عوامل معنایی، مقیاس واسط عوامل اجتماعی و مقیاس خرد عوامل کالبدی و کارکردی-رفتاری را شامل می شود. از این رو نهادهای اجتماعی به عنوان مقیاس واسط، دارای فرم و فعالیت مشخصی هستند، به صورتی که پس از شکل گیری، ارتباط خود با بعد بی کران را ازدست داده و در قالب نهاد رسمی و درون شبکه معنا به حیات خود ادامه می دهند، که نهایتا منجر به افزایش کنترل و قدرت، توسعه مالکیت خصوصی و گسست بیشتر ساختمان و شهر می گردد. نتیجه گیری: در نتیجه و به منظور پیوستگی درون ماندگار ساختمان و شهر می بایست، نهاد رسمی برای دستیابی مجدد به عرصه بی کرانی و تعریف مجدد نهاد اجتماعی غیرفعال گردد و از هر آن چه شبکه معنا بر مفهوم نهاد مترتب نموده زدوده شود. این امر توسط حضور نا-نهادها در فضای بین ساختمان ها محقق می گردد.

آسیب های اجتماعی به دسته ای از نابسامانی ها و ناهنجاری های رفتاری افراد یک جامعه چه بصورت فردی و یا جمعی اطلاق می شوند که ریشه در بی نظمی ها، کژکارکردی های پدیده های اجتماعی و پیامدهای نامطلوب آنها دارد. آسیب های اجتماعی عارضه ای است که همواره کیان جامعه بشری را در مقاطع مختلف تاریخ، تهدید کرده و سلامت و امنیت اجتماعی را که زیربنای سعادت و کامیابی اجتماعی است، دچار خدشه نموده است. هدف از تحقیق حاضر بررسی نقش مدیران در کنترل آسیبهای اجتماعی زنان بوده است. این تحقیق به روش توصیفی- پیمایشی و با توزیع پرسشنامه میان 150 نفر از دانشجویان دختر که حداقل 6 ماه اخیر از قلیان استفاده کرده بودند، انجام شده است. داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که عواملی همچون عملکرد شهرداری، عملکرد نیروی انتظامی، عملکرد مرکز بهداشت و عملکرد نهادهای آموزشی می تواند در مدیریت آسیب های اجتماعی در زنان مصرف کننده قلیان تاثیر مثبت و معناداری دارد.

در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه که ایران نیز یکی از آن ها محسوب می شود، هرگاه از توسعه و پیشرفت بحث می شود، اصولاً توجه به ویژگی ها و عوامل انسانی، پراکندگی جمعیتی و نیز بافت روستایی این قبیل کشورها، اهمیت فراوانی دارد. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تأثیر فضای کالبدی روستاها بر سرمایه اجتماعی، اقدامات کارآفرینانه و خرده فرهنگ های راجرز با رویکردی مقایسه ای در بین چهار روستای شهرستان کنگاور صورت گرفته است. جامعه آماری این بررسی389 نفر از ساکنین چهار روستای شهرستان کنگاور است که براساس جدول مورگان و به روش تصادفی 185 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه بود که روایی آن با نظر برخی از مدیران سازمان کشاورزی استان کرمانشاه و اعضای هیئت علمی دانشگاه تعیین شد. به منظور برآورد پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که به ترتیب 86/0 و 88/0 و 85/0 به دست آمد. همچنین مدل رگرسیونی توأم به منظور بررسی اثر مؤلفه های سرمایه اجتماعی بر اقدامات کارآفرینانه اثرات مثبت و معنا داری را نشان داد. در نهایت با توجه به یافته های پژوهش پیشنهادهای کاربردی ارائه گردید از جمله: تقویت همدلی و پیوندهای کاری و همسایگی در روستاها جهت آبادانی بیشتر و کاهش مهاجرت به شهر در روستاهای کشور.

پژوهش حاضر مسئل? شکل خانواده های شاهنامه، توزیع قدرت در آن ها و همچنین هویت نهاد خانواده را در شاهنامه بررسی می کند. بدین منظور با بررسی پیشین? نظری مرتبط با موضوع تحقیق، نظریه های مرتبط با موضوع مطرح شده و چهارچوب نظری تحقیق با توجه به زمین? تحقیق نگاشته شد. برای بررسی موضوع، روش محاکات مورد استفاده قرار گرفت و سعی شد با استفاده از بازنمایی اجتماعی به شیو? جامعه شناختی فضای درون ذهنی سراینده استخراج شود و بدین منظور متن شاهنامه به عنوان داده مورد کاوش قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان گر این واقعیت بودند که انواع شکل های خانواده مطرح شده در نظریه های جامعه-شناسی مدرن در شاهنامه یافت می شود، از سوی دیگر خانواده نقش اساسی در حفظ هویت افراد و در واقع عاملی برای تمایز اجتماعی و در سطحی بالاتر نمادی از هویت فرد بوده است و هویت یابی افراد بر اساس خانواده صورت می گرفته است. خانواده همچنین نقش مهمی در حفظ میراث فرهنگی، انتقال فرهنگ و آداب و رسوم و همچنین پیوند نسل ها داشته است. ازدواج خانوادگی بین دو جامع? مختلف، تقابل فرهنگی، تنوع فرهنگی، انتقال فرهنگی، شناخت اشتراکات فرهنگی و سرانجام تولید و باز تولید فرهنگی از جمله مواردی هستند که می توان نقش و هویت خانوادگی ایرانیان را در آن ها جستجو کرد. با اینکه زنان بسیار محترم بوده و جایگاه خاصی در خانواده داشته اند ولی مردان نقش تصمیم گیر اصلی را در خانواده داشته و در بعضی موارد با زنان خانواده نیز مشورت می کردند

محله به عنوان یک واحد تصمیم گیری خُرد، امروزه اصلی ترین هسته اولیه شهرها را شکل می دهد. در این پژوهش با در نظر گرفتن سرمایه اجتماعی به عنوان محور کلیدی در تحقق ایجاد نهادهای اجتماعی به بررسی سه مولفه اصلی آن یعنی مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی و انسجام اجتماعی پرداخته شده است. نوع تحقیق در این پژوهش کاربردی و روش بررسی آن توصیفی و پیمایشی بوده که در نمونه موردی شهر فردوسیه و به تفکیک محلات پیاده شده، ابزار گرداوری اطلاعات مصاحبه و استفاده از پرسشنامه بوده که نرمال بودن متغیرها با آزمون کولموگراف- اسمیرنف مشخص گردیده است. در تحلیل نتایج از نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته های حاصل از آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که میان مشارکت، اعتماد و انسجام اجتماعی از دید شهروندان در ایجاد نهاد اجتماعی محله محور در شهر فردوسیه ارتباط معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که مولفه مشارکت با میزان 0.712 درصد، اعتماد با میزان 0.615 درصد و انسجام اجتماعی با 0.264 درصد به ترتیب در ایجاد نهادهای اجتماعی در شهر فردوسیه نقش تعیین کننده ای دارند و با استفاده از آزمون رگرسیون خطی معلوم شد که در میان مولفه های سرمایه اجتماعی، مولفه مشارکت شهروندان با53.2 درصد در ایجاد نهادهای اجتماعی محله محور در شهر فردوسیه از اهمیت بالاتری برخوردار می باشد و یکی از ویژگی های این نهادها، بهره گیری از نظرات شهروندان در امور شهری می باشد.