مطالب مرتبط با کلیدواژه

ژئوکالچر


۲۱.

تبیین ژئواکونومیکی و ژئوکالچری بحران های ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک بحران ژئواکونومی ژئوکالچر خاورمیانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۰۳
منطقه خاورمیانه در مرکز ثقل سیاسی و اقتصادی و فرهنگی جهان واقع شده است. خاورمیانه محل تلاقی و به هم رسیدن آسیا، اروپا و افریقا و به عبارت دیگر نقطه کانونی سیاسی- اقتصادی و فرهنگی جهان قدیم است. در سال های اخیر، خاورمیانه دچار یک بحران زدگی کم سابقه شده و کشورهای منطقه از جمله سوریه، عراق و یمن دچار بحران تروریسم و بحران های گسترده داخلی شده اند. هدف این مقاله بررسی نقش متغیرهای ژئواکونومیکی و ژئوکالچری در نضج بحران های ژئوپلیتیکی منطقه است. سؤال اصلی مقاله این است که متغیرهای ژئواکونومیکی و ژئوکالچری چه نقشی در ظهور و تداوم بحران های ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه ایفا می کنند؟ فرضیه ای را که برای پاسخگویی به سؤال اصلی پژوهش در صدد تحلیل و بررسی آن هستیم این است که به نظر می رسد متغیرهای ژئواکونومیکی و ژئوکالچری پیدایش و ظهور بحران های ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه را تسهیل و حل و فصل و خاتمه آن ها را پر چالش و سخت و غیرممکن می نمایند. روش این مقاله توصیفی تحلیلی است که در ان مقاله سعی خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه-ای و مقالات علمی و پژوهشی به تحلیل موضوع پرداخته شود. نتایج مقاله نشان می دهد که بحران های خاورمیانه دارای دو آبشخور اقتصادی و فرهنگی هستند که دخالت بازیگران فرا منطقه ای نقش کاتالیزور را در این معادله بازی می کند.
۲۲.

تعاملات ژئوپلتیکی جمهوری اسلامی ایران با آسیای مرکزی و تاثیر آن بر امنیت ملی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال هفدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶۱ 158 - 170

کلیدواژه‌ها: کشورهای مشترک المنافع ژئواکونومیک ژئوپلتیک ژئوکالچر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳ تعداد دانلود : ۱۰۷
تحولات سال 1991 میلادی در اتحاد جماهیر شوروی سابق که منجر به استقلال جمهوری های آسیای مرکزی(CSI) گردید، برای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است . زیرا بستر مناسبی برای نزدیکی بیشتر در راستای تعاملات ژئوپلتیکی ایران و آسیای مرکزی فراهم آمده است . بحث رژیم حقوقی دریای خزر و تاثیرات این دریا در زندگی انسان های ساکن در پنج جمهوری حاشیه خزر نیز از تعاملات ژئوپلتیکی معنا و مفهوم خاصی پیدا می کند و لازم است که ج.ا.ا با سایر کشورهای ساحلی به نتیجه قابل قبولی دست یابد . ج.ا.ا با وضعیت خاص خود به دلیل دارا بودن نقش بارز ژئواکونومیکی ، ژئوکالچر و سایر مولفه های موجود می تواند در زمینه صدور انرژی نفت و گاز منطقه از طریق مسیر ایران و در تعاملات فرهنگی منطقه نقش مهمی ایفا نماید و از آثار و تبعات منفی ناشی از حضور کشورهای فرا منطقه ای به ویژه غرب در کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز بکاهد و همچنین، در زمینه جلوگیری از قاچاق کالا و مواد مخدر و نیز استرداد مجرمین  همکاری نماید و خلاصه، احترام متقابل به ارزش های ملی و میهنی، مسافرت مقامات این کشورها به یکدیگر، تقویت نمایندگی های سیاسی و توجه ویژه به امر صادرات و واردات کالا و خدمات در راستای منافع ملی ما خواهد بود .
۲۳.

تبیین زمینه های روابط ژئوپلیتیکی در منطقه خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 847 - 878

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک ژئوکالچر هیدروپلیتیک ژئواکونومیک خلیج فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۲۱۷
روابط ژئوپلیتیک روابط میان واحدهای سیاسی بر اساس زمینه وبسترهای جغرافیایی است. مقیاس ها در روابط ژئوپلیتیک در سه سطح بین المللی، منطقه ای و جهانی قرار دارد. این پژوهش با شیوه توصیفی- تحلیلی سعی در شناسایی مهم ترین بسترها و زمینه های روابط ژئوپلیتیک میان واحدهای سیاسی در مقیاس منطقه ای خلیج فارس دارد. شناسایی بسترها و زمینه های روابط کشورهای واقع در منطقه خلیج فارس بدلیل جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیکی این منطقه در ساختار قدرت جهانی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش ابتدا نظریه ها و رویکردهای روابط مورد بررسی قرار گرفته و فصل مشترک آن ها در راستای شناسایی زمینه های تاثیرگذار بر روابط کشورها استخراج گردیده است و سپس این مولفه ها در ارتباط با خلیج فارس پیاده سازی شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که مهم ترین بسترها و زمینه های روابط ژئوپلیتیک میان کشورها در منطقه خلیج فارس در چهار بعد هیدروپلیتیک، ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک و ژئوکالچر قرار دارد. مهم ترین بسترهای تاثیرگذار بر روابط کشورها نیز شامل موقعیت ژئوپلیتیکی منطقه، ادعاهای سرزمینی کشورهای منطقه نسبت به یکدیگر، ایدئولوژیک گرایی موجود در منطقه، ساختار ژئوپلیتیک دو قطبی، رویکرد امنیتی متعارض کشورها، کمبود آب و رودخانه ها مرزی مشترک، کدهای ژئوپلیتیک متعارض، رقابت برای هژمونی منطقه ای میان ایران و عربستان، عدم توافق در برخی از مرزهای دریایی مشترک، وجود تنگه استراتژیک هرمز، وزن ژئوپلیتیک نابرابر کشورهای منطقه، عدم موفقیت در شکل گیری یک سازمان منطقه ای جامع، پیوندهای مذهبی و قومی میان کشورهای منطقه قرار دارد.
۲۴.

بررسی روابط ایران و تاجیکستان از منظر هیدروپلیتیک و ژئوکالچر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۶۶) 35 - 56

کلیدواژه‌ها: هیدروپلیتیک ژئوکالچر آسیای مرکزی تاجیکستان ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۲۰۴
آسیای مرکزی به واسطه اهمیت ژئواستراتژیک خود، در نظر قدرت های منطقه ای و جهانی جایگاه بسیار مهمی دارد و این قدرت ها همواره در تلاش برای حضور در این منطقه بوده اند. بگونه ای که از سده نوزده به بعد یکی از مناطق حساس ژئوپلیتیک جهان بوده است. در میان ویژگی کلان راهبردی این منطقه در نظام ژئوپلیتیک جهانی در درون نیز این منطقه دارای برخی ویژگی ها و عناصر جغرافیایی است که آن را واجد برخی چالش های ژئوپلیتیک قرار داده است که از جمله مهم ترین آنها موضوع آب است. در این میان کشور تاجیکستان به دلیل دارا بودن بخش مهمی از منابع آب منطقه از موقعیت فرادستی در آسیای مرکزی برخوردار است. بنابراین آسیای مرکزی و به ویژه تاجیکستان به واسطه داشتن اشتراکات فراوان فرهنگی با ایران، واجد اهمیت استراتژیک برای ایران است. با توجه به چنین امری مساله پژوهش حاضر این است که ضرورت ژئوپلیتیک حضور ایران در تاجیکستان چیست و فرصت ها و ابزارهای موجود در این میان دربرگیرنده چه مواردی است، همچنین عرصه بازیگری ایران در ژئوپلیتیک این منطقه چیست؟ یافته های پژوهش گویای آن است که با توجه به موقعیت برتر هیدروپلیتیک تاجیکستان در آسیای مرکزی به نظر می رسد سرمایه گذاری ایران در پروژه های آبی تاجیکستان در کنار پیوندهای فرهنگی دو کشور می تواند راهکار مناسب و کم هزینه ای برای پیشبرد علایق ژئوپلیتیک ایران در راستای گسترش حوزه نفوذ در منطقه آسیای مرکزی بوده و به دست بالای ژئوپلیتیک ایران نسبت به رقبای منطقه ای و فرامنطقه ای در این منطقه ژئوپلیتیک منجر شود. 
۲۵.

ژئوپلتیک و ژئوکالچر: اهداف سیاست خارجی دولت عدالت و توسعه در قفقاز جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال سوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۹) 330 - 346

کلیدواژه‌ها: ژئوپلتیک ژئوکالچر سیاست خارجی ترکیه قفقاز جنوبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۱۵۴
یکی از بازیگران مهم در محیط منطقه ای قفقاز جنوبی کشور ترکیه می باشد ترکیه با رویکرد و اثربخشی دو عنصر ژئوپلتیک و ژئوکالچر در تلاش است تا به عنوان یک بازیگر مهم ایفای نقش نماید و منافع ملی و منطقه ای خود را تعریف نماید،رکیه اما با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه، سیاس ت خارجی ترکیه، به واقعگرایی و چند بعدی تغییر یافت و همین عامل در افزایش پرستیژ و نفوذ آن در منطقه قفقاز شده است از این رو با بهره گیری از ظرفیت ژئوپلتیکی و ژئوکالچری توانسته به عنوان یک بازیگر مهم در قفقاز جنوبی تبدیل شود این دوعنصر در کنار اقتصاد و سرمایه گذاری ظریب نفوذ ترکیه در قفقاز جنوبی را دو چندان نموده است هرچند به واسطه عدم تکوین و تکامل دولت ملت سازی در این منطقه شاهد چالشهای امنیتی در این منطقه هستیم اما بی شک یکی از اهداف استراتژیک ترکیه در این منطقه نفوذ و دست یابی به اهداف سیاسی و امنیتی و فرهنگی خود می باشد. در این راستا این پژوهش درصدد پاسخ به این پرسش اصلی است که «مولفههای ژئوپلتیک و ژئوکالچر ترکیه چه تأثیری بر اهداف سیاسی-امنیتی و فرهنگی در قفقاز جنوبی دارد؟»، در این راستا نوشتار پیشرو از روش توصیفی و تحلیلی بهره برده برای گردآوری دادهها از کتابها، مقالات و اسناد استفاده کرده است. یافتههای پژوهش نشانگر آن است که ترکیه به واسطه دو عنصر ژئوپلتیک و ژئوکالچر توانسته در قفقاز جنوبی اهداف سیاسی- امنیتی و فرهنگی خود را دنبال کند.
۲۶.

راهبرد امنیت لویاتانی: بازتاب محیط ژئوپلیتیک در اندیشه حکمرانی روسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۷) 31 - 69

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک ژئوکالچر روسیه آمریکا امنیت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۲۱
دولت روسیه راهبرد امنیتی فعال و مخاطره آفرینی داشته و بویژه در سال های اخیر، وجه گسترندگی، تحریک آمیزی و تهاجمی آن پررنگ تر شده و این مساله در اقدامات نظامی در گرجستان، اوکراین و سوریه و بویژه در فحوای سند «راهبرد امنیت ملی» منتشره در تیرماه 1400 بیش از پیش نمایان شده است. از این رو، مساله اصلی در این مقاله، وضعیت تهاجمی بودن راهبرد امنیتی روسیه و چگونگی شکل گیری، تحول و بروز آن است و این پرسش مطرح می شود که «چرا و چگونه راهبرد امنیت ملی این کشور دچار چنین تحول مهم و دگردیسی افق گشایانه ای(تغییر پارادایمی) شده است؟» ایده ای که در پاسخ به این پرسش و در چارچوب نظریه برساخت گرا(سازه انگار) ارائه می شود آن است که «دگردیسی در راهبرد امنیتی روسیه مستلزم درک تعاملات سه متغیر محیط، گفتمان(یا نگرش) و رفتار است و بحرانی شدن محیط ژئوپلیتیک و ژئوکالچری این کشور به تقویت گفتمان دولت گرا و اقتدارگرا انجامیده و بر شکل گیری راهبرد امنیتی گسترده، تحریک آمیز و هجومی اثر گذاشته است». روش تحقیق در این مقاله از نوع کیفی با استفاده از ابزار تحلیل گفتمانی است و قلمرو زمانی تحقیق نیز عمدتاً سال های 2014 تا 2021، قلمرو مکانی فدراسیون روسیه و منطقه پساشوروی و قلمرو موضوعی نیز مقوله امنیت را در بر می گیرد. نتایج حاصله از این پژوهش نشان می دهد که هر چه فشارهای محیطی بر روسیه افزایش یابد، نگرش های سیاسی تندتر و احتمال اقدامات تهاجمی افزایش می یابد و با توجه به برخورداری این کشور از موقعیت همپایگی راهبردی در حوزه هسته ای با آمریکا، امکان محدودسازی آن دشوارتر خواهد بود.
۲۷.

جنگ چالدران: خوانشی ژئوپلیتیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۷) 165 - 198

کلیدواژه‌ها: جنگ چالدران ژئوپلیتیک ژئوکالچر ژئواکونومی تنهایی استراتژیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴ تعداد دانلود : ۲۹۶
در سده شانزدهم میلادی، شاه اسماعیل اول، وحدت ملی ایران را دوباره احیا و هویت ایرانی را بر پایه شیعه دوازده امامی پی ریزی کرد. در این میان، رقابت ژئوپولیتیکی ایرانی-عثمانیِ در آسیای باختری با رقابت ژئوکالچرال شیعی-سنی، همنهشت شد. بنیان گذاری ایران صفوی تاثیری ژرف بر دیگر جوامع شیعه گذاشت. در بهار ۱۵۱۰م، ایران اما از شورشیان شیعه ترک زبان در آناتولی پشتیبانی نکرد. سلطان سلیم اول، چهار سال پس از سرکوب شورشی، به ایران تاخت و شاه اسماعیل را در نبرد چالدران شکست داد. نوشته های بسیاری درباره جنگ چالداران چاپ شده است اما کمتر به فاکتورهای ژئوپولیتیکی، ژئوکالچرال و ژئواکونومیک پرداخته شده است. "کدامین فاکتورهای بنیادین در شکل گیری نبرد چالداران نقش داشت؟ "نوشته حاضر نشان می دهد نبود "خواست" و یا "توانایی" شاه اسماعیل در پشتیبانی از جنبش ترکان شیعه آسیای صغیر به شکست ارتش ایران و از دست رفتن همیشگی کردستان سوریه و ترکیه مدرن انجامید.
۲۸.

تحلیل مناقشات قومی- دینی میان مسیحیان و مسلمانان در شبه جزیره کریمه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره هفتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 197 - 225
تعداد بازدید : ۱۴۲ تعداد دانلود : ۷۴
خصوصیات و ویژگی های فرهنگی در اثرگذاری بر روابط میان گروه های قومی- دینی در یک کشور و منطقه، نقش و جایگاه با اهمیتی دارند. مناطق گوناگون در جهان، با توجه به وجود شرایط متفاوت جغرافیایی، دارای ساختار متفاوتی از منظر فرهنگی هستند. این مسأله در شبه جزیره کریمه نیز وجود دارد، یعنی با توجه به تفاوت های فرهنگی اقوام مختلف ساکن در این شبه جزیره، اختلافات قومی- دینی به عنوان یک مسأله چالشی، روابط میان مسیحیان ارتدوکس و مسلمانان تاتار را تحت الشعاع قرار داده است. جمهوری خودمختار کریمه به طور استراتژیک بخش مورد اهمیت در منطقه ی ژئوپولیتیکی اوراسیا و قفقاز می باشد. و همواره مورد توجه روسیه بوده است. در حال حاضر، مردم در جمهوری خودمختار کریمه در یک تجدد دینی، به سر می برند. تمام گروه های قومی در شبه جزیره در حال احیاء کردن روحانیت و خودآگاهی ملی- دینی شان هستند. این مقاله، با رویکرد ژئوپولیتیک اقلیت ها و ژئوکالچر در قالب نظریه نظام بین المللی و کشمکش های قومی به تحلیل موضوع پرداخته است. هدف اصلی این پژوهش تحلیل ویژگی های قومی- دینی در شبه جزیره کریمه می باشد. این مقاله به روش کیفی و با رویکرد تحلیل محتوا و با استفاده از منابع کتابخانه ای و سایت های اینترنتی به بررسی مناقشات قومی- دینی میان مسیحیان و مسلمانان در شبه جزیره کریمه پرداخته است. نتایج یافته های پژوهش نشان می دهد که روابط قومی- دینی میان مسیحیان و مسلمانان با مناقشات، چالش ها و اختلافاتی همراه است؛ مسیحیان ارتدوکس با تاتارهای مسلمان که از ساکنان اولیه در این شبه جزیره می باشند روابط خوبی ندارند.   
۲۹.

پاسخ ژئوکالچر به «تصور تهدید»؛ واکاوی نقش مؤسسه کنفوسیوس در سیاست خارجی چین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره دهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۳۷) 115 - 154
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۶۳
انجام اصلاحات اقتصادی و پیرو آن ظهور مسالمت آمیز چین سرآغاز نگرانی قدرت های غربی و طرفداران ارزش های لیبرالی در ساختار نظم بین المللی بود. نتیجه این نگرانی تلاش برای برساختن تصور تهدید از چین در نظام بین المللی و متوقف کردن ظهور چین در سه دهه گذشته بوده است. این مقاله ضمن اذعان به نقش فزاینده چین در معادلات قدرت در عرصه بین المللی و با مفروضگیری تداوم برساخته شدن تصور تهدید از چین توسط غرب، بررسی و شناخت منابع شکل گیری این تصور تهدید و چگونگی تلاش چین برای استفاده از مؤسسات کنفوسیوس به عنوان مهم ترین رویکرد ژئوکالچر در مواجهه با این تصور را مهم ترین هدف خود می داند. این مقاله با طرح این پرسش که مهم ترین منابع تصور تهدید از چین چه محورهایی بوده و چگونه چین از نقش مؤسسات کنفوسیوسی به مثابه رویکردی ژئوکالچر در برابر این تصور بهره می گیرد؟ با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی بر این ادعا است که مؤسسه کنفوسیوس از طریق معرفی تاریخ، فرهنگ و تمدن کمتر شناخته شده چین در درون جوامع دیگر به مثابه ابزار سیاست خارجی در تلطیف فضای تهدید برساخته شده و اصلاح برداشت ها از نیات و عملکرد چین کمک می کند. یافته های این پژوهش نشان می دهند که منابع تصور تهدید چین در سه بخش ژئوپلتیک-نظامی، اقتصادی و سیاسی – ایدئولوژیک قابل طبقه بندی است.
۳۰.

ژئوکالچر، سلفی گری و ژئوپولیتیک در ایران

نویسنده:
منبع: سیاست پژوهی جهان اسلام دوره پنجم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۰ 59 - 94

کلیدواژه‌ها: امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ژئوپولیتیک ژئوکالچر سلفی گری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۸۹
ژئوکالچر از مبانی تئوریک حوزه مطالعات ژئوپولیتیک می باشد که درصدد فهم و تحلیل تأثیرات متقابل سیاست و فرهنگ می باشد. جغرافیای فرهنگی هر ناحیه جغرافیایی با توجه به شرایط زمانی و مکانی و... ژئوپولیتیک خاص خود را رقم می زند. ویژگی های فرهنگی از قبیل هویت مذهبی، زبانی، قومی و... می توانند بسترساز بازی های سیاسی ویژه ای گردند و بازخوردها و خروجی های سیاسی خاصی را در پی داشته باشند. مذهب یکی از عناصر اصلی هویت فرهنگی می باشد که در زمانها و مکان های مختلف تأثیرات و ارتباط خود را با سیاست به روشنی نشان داده است. سلفی گری به عنوان نوعی مرام مذهبی- سیاسی در دین اسلام از موارد روشن مذهبی است که سعی دارد تا ژئوپولیتیک متناسب با اهداف و آمال خود را شکل دهد و به همین دلیل ژئوپولیتیک درونی و بیرونی کشورهای جهان اسلام و بخصوص کشورهای خاورمیانه را تحت تأثیر قرار داده است.کشور ایران به عنوان کشوری شیعه مذهب و مخالف با سلفی گری افراطی، از کشورهایی است که از این وضعیت مستثنی نمی باشد؛ چرا که علاوه بر دارا بودن هویت دینی اسلامی، در نواحی جغرافیایی پیرامون خود، دارای هویت مذهبی اهل سنت می باشد که در موارد بسیار از سلفی گری متأثر شده و زمینه ساز ناامنی و شکل گیری ژئوپولیتیک درونی چالش برانگیزی بوده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد سلفی گری در عرصه ژئوپولیتیک درونی ایران، باعث شکل گیری بازیگرانی شده است که زمینه ساز فرقه گرایی مذهبی و تقویت کننده تحرکات قومی در نواحی و استان های سنی نشین بوده اند که این امنیت عمومی و ملّی را به چالش کشیده است. این بازیگران محلی در عرصه ژئوپولیتیک بیرونی سعی در پیوند با رقبای منطقه ای و فرامنطقه ای جمهوری اسلامی ایران دارند تا به اهداف خود برسند.
۳۱.

بررسی عوامل واگرایی در روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران وترکیه از سال 2011 تا 2020(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره ۱۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 14 - 28

کلیدواژه‌ها: عوامل واگرایی روابط سیاسی ژئوپلیتیک ژئوکالچر ژئواکونومیک جمهوری اسلامی ایران ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۹۹
یکی از کشورهای همسایه ایران که از نظر ژئوپلیتیکی دارای امتیازهای فراوانی بوده و شاید بتوان آن را از معدود کشورهای دارای تأثیرات منطقه ای پیرامونی ایران یاد کرد کشور ترکیه می باشد. لذا پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که عوامل واگرایی در روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران وترکیه کدامند؟ بررسی عوامل واگرایی درروابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران وترکیه براساس سه دسته عوامل ژئوپولیتیک، عوامل ژئواکونومیک و عوامل ژئوکالچر به عنوان اهداف این پژوهش محسوب می شوند. این پژوهش که از نوع کاربردی – توسعه ای بوده و به روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. نتیجه حاصل از این واکاوی و تجزیه و تحلیل نشان می دهد در هر سه مولفه ژئوپلیتیک، ژئوکالچر و ژئواکونومیک به ترتیب اولویت ذکر شده باعث ایجاد واگرایی شده و در مجموع 15 عامل مورد تأیید قرار گرفت. در ادامه و در پاسخ به سوالات فرعی مهمترین عوامل ژئوپلیتیکی، مسأله کردها در سوریه و حضور نظامی ترکیه به بهانه مبارزه با آنها در سوریه و مهمترین عوامل ژئوکالچری، پرچمداری نظام اسلامی در منطقه توسط ایران و مهمترین عوامل ژئو اکونومیکی، رقابت دو کشور جهت نفوذ در بازارهای منطقه قفقاز و آسیای مرکزی مشخص گردید.
۳۲.

نقش همبستگی در قوام ژئوکالچر شیعه: مطالعه موردی راه پیمایی اربعین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۷) 73 - 96

کلیدواژه‌ها: راه پیمایی اربعین ژئوکالچر نظم منطقه ای همبستگی اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۷۰
در این مقاله به دنبال تحلیل مراسم پیاده روی اربعین از منظر همبستگی اجتماعی در بستر ژئوکالچر شیعه هستیم. تحلیل ها درباره همبستگی اجتماعی بیشتر از دیدگاه کارکردگرایانه و ابزارگرایانه است در صورتی که درونی کردن همبستگی نیاز به درونی کردن هنجارها و ارزش های مشترک دارد و یکی از عناصری که توانایی این امر را دارد، عنصر مذهب و هویت مذهبی است. این مؤلفه در پدیده پیاده روی اربعین برای رسیدن به همگرایی و نظم بخشی نقش کانونی داشته است. ازاین رو با تمرکز بر چرایی و چگونگی تأثیرگذاری راه پیمایی اربعین بر ژئوکالچر شیعه، ضرورت توجه به مقوله همبستگی و نظم تمدنی را در ابعاد منطقه ای بررسی می کنیم. در این مقاله به دنبال پاسخ این پرسش هستیم که همبستگی اجتماعیِ ایجاد شده در اربعین، چگونه بر تشکیل ژئوکالچر شیعه مؤثر است؟ در پاسخ این فرضیه مطرح می شود که همبستگی ایجادشده در جامعه اربعینی، به دلیل اینکه در سطحی فراملی با مؤلفه های فراگیری همبستگی، رفاه اجتماعی، رفاه اقتصادی، رفاه امنیتی، مذهب و مبتنی بر بینش تمدنی در قالب ملی زدایی نمایان شده است، از عوامل مؤثر در قوام ژئوکالچر شیعه است. در روش شناسی، شاخص های پژوهش، جامعه و نمونه آماری را با استفاده از روش های کمی مطالعه می کنیم. این مقاله به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی تحلیلی و به لحاظ شیوه گردآوری داده ها از نوع پیمایشی میدانی است. براساس یافته های پژوهش، افزایش همبستگی اجتماعی در بخش فرهنگی نیروهای اجتماعی در آینده محتمل به نظر می رسد که این وحدت اگر با نظم منطقه ای و تقویت عوامل تمدنی همراه شود، سبب دوام جغرافیای فرهنگی گروه های اجتماعی خواهد بود.  
۳۳.

تبیین بنیان های ژئوکالچر دو مدرسه علیگره و دیوبندیه در شبه قاره هند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال ۲۰ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۷۳) 82 - 108

کلیدواژه‌ها: شبه قاره هند دیوبندیه علیگره جغرافیا انگلیس ژئوکالچر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۵۲
تاسیس دو مدرسه دیوبندیه و علیگره در اوتارپرادش هند متاثر از عوامل ژئوپلیتیک فرهنگی تحولات بسیاری را در منطقه برجای نهاد. مطالعه دستاوردهای علمی متفاوت این دو مدرسه؛ به همراه جریان سازی  اسلامی و تاثیرگذاری بر جریان های فکری معاصر در کنار رقابت میان آنها، پرسش مهمی را برانگیخت که چه عواملی موجب شد تا در این منطقه که مورد احترام بودائیان، هندوان و مسلمانان بود، دو اندیشکده متمایز شکل بگیرد؟ پژوهش حاضر به روش تاریخی، تطبیقی- تحلیلی با رویکرد ژئوکالچر به واکاوی عوامل و علل ساخت این دو مدرسه بر اساس بنیان های ژئوپلیتیک فرهنگی پرداخت و نشان داد که در کنار تفاوت دیدگاه این دو مدرسه که ناشی از تمایزات فرهنگی و تقابلات مذهبی بود، عوامل بنیادینی چون تاثیر گسترش اسلام، حضور فعال علمای مسلمان به مثابه سازماندهندگان فضای گفتان دینی، حضور اقلیتی از بومیان به عنوان کارگزاران سنت در فضای گفتمان مذهبی، نفوذ انگلستان به عنوان بازیگران سیاسی خارج از فضای گفتمانی موثر بودند.
۳۴.

تحلیلی بر استراتژی ژئوپلیتیکی ایالات متحده در خاورمیانه با تأکید بر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال ۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۰ 149 - 182

کلیدواژه‌ها: راهبرد امریکا ایران ژئوکالچر همبستگی اسپرمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۳۹
استراتژی و هنجار امریکا در بخش سیاسی در برخورد با کشورها به شکل یکسانی نیست و دارای ماهیتی متفاوت می باشد؛ استراتژی ایالات متحده در خاورمیانه به عنوان یکی از مستعدترین مناطق ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. مذاهب متفاوت، منابع نفت و گاز، تشکیل کشور اسرائیل(رژیم صهیونیستی)، رقابت های منطقه ای و جهانی قدرت های بزرگ مانند چین و روسیه، مسائل هسته ای ایران و غیره سبب شده امریکا در معادلات بین المللی خود توجه بیشتری به خاورمیانه داشته باشد. در این پژوهش علت تغییر و تنوع استراتژی های ایالات متحده امریکا در قبال خاورمیانه با محوریت ایران بررسی می شود. روش پژوهش از نوع توصیفی – میدانی می باشد و فرضیات آن با استفاده از روش آماری همبستگی اسپرمن، مدل نزدیک ترین فاصله تا راه حل ایدئال(topsis) و ژئوکالچر شیعه و تنظیم پرسش نامه موردبررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد آنچه بیش از همه موجب اتخاذ استراتژی های متفاوت امریکا و پافشاری به ماندن در خاورمیانه شده مسئله تأمین انرژی فعلی و آتی خود برای صنایع این کشور( sig=0.304 ) می باشد؛ هم چنین ازنظر وزن ژئوپلیتیکی در میان کشورهای خاورمیانه این ایران(Di=0.14356) است که بیشترین توجه استراتژیک امریکا را به خود جلب کرده است، به عبارت دیگر بزرگ ترین کشور مانع درراه رسیدن به اهداف امریکا، ایران می باشد. درنهایت ژئوکالچر شیعه یکی از مهم ترین عواملی است که موجب می شود سیاست های امریکا( به ویژه در خصوص کشور اسرائیل، بازار انرژی و حضور رقبای روس و چینی) در منطقه به ویژه در کشورهای شیعه نشین با مشکلات عدیده ای روبرو شود.
۳۵.

بنیادها و بروندادهای ژئوکالچری تأثیرگذار بر سیاست خارجی ج.ا.ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال ۲۰ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۷۵) 162 - 193

کلیدواژه‌ها: بنیادهای و بروندادهای فرهنگی - هویتی ژئوکالچر سیاست خارجی ج.ا.ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۷
موضوع این پژوهش بررسی و تحلیل بنیادها و بروندادهای ژئوکالچری تأثیرگذار بر سیاست امنیت ملی ج.ا.ایران در دوران گذار نظام بین الملل است. چارچوب نظری این پژوهش نظریه سازه انگاری و دال محوری آن یعنی هویت است. از آنجا که دال محوری نظریه سازه انگاری فرهنگ و هویت است، برای فهم و تحلیل سیاست امنیت ملی ج.ا.ایران در دوران گذار نظام بین الملل، نیاز است منابع ژئوکالچری(فرهنگی هویتی) ایرانی به درستی تبیین و تشریح گردد تا بتوان به درک درستی از سیاست امنیت ملی کشور برای سیاست گذاری صحیح جهت دست یافتن به وزن ژئوپلیتیک و جایگاه در خور قابلیت های مادی و معنوی کشور در نظم جهانی پیش رو دست یافت. در این خصوص در راستای تبیین عوامل ژئوکالچری(فرهنگی هویتی) ایرانی، سه گام اساسی صورت گرفته است: در گام اول به مبانی ژئوکالچری ایرانی(دین و مذهب، تاریخ و جغرافیا) پرداخته شده است. در گام بعدی، لایه های فرهنگی- هویتی ایرانی شامل: 1. لایه فرهنگی- هویتی ایران باستان، 2. لایه فرهنگی- هویتی ایرانی اسلامی، 3. لایه فرهنگی- هویتی مدرن و 4. لایه فرهنگی- هویتی انقلاب اسلامی، که بسترساز فرهنگ و هویت ایرانی بوده اند، تشریح شده است. در گام نهایی، بروندادهای فرهنگی- هویتی ایرانی که منبعث از مبانی فرهنگی- هویتی بوده و در بستر لایه های فرهنگی- هویتی قوام یافته اند و به عنوان مولفه های ژئوکالچری بار سیاسی پیدا نموده اند، تبیین شده است.