آرزو

هدف: سرگردانی ذهنی و بلاتکلیفی شناختی کارکنان در دانشگاه موجب آشفتگی فکری و پیامدهای منفی در ابعاد فردی و سازمانی خواهد شد. با این حال، بهره گیری از قدرت تخیل و خلاقیت ذهنی کارکنان که به عنوان رویا شناخته می شود، می تواند به عنوان ابزاری روانشناختی، در خدمت مدیران قرار بگیرد، به همین منظور هدف پژوهش حاضر طراحی مدل قدرت رویاپردازی کارکنان در سازمان ها بوده است. روش: روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی، با رویکرد کیفی-اکتشافی و از نظر اجرا با استفاده از تکنیک داده بنیاد انجام شده است. ابزار مورد استفاده نیز، مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان این حوزه شامل اساتید رشته مشاوره شغلی و رفتار سازمانی و مدیران اداری دانشگاه شهید بهشتی بوده است که تعداد آن ها با استفاده از نمونه گیری گلوله برفی هدفمند بر اساس اصل اشباع، 12 نفر انتخاب گردید. یافته ها: یافته ها حاکی از آن بود که در مجموع، تعداد 40 مقوله و 364 کد احصا و در قالب پنج مقوله علی، زمینه ای، مداخله ای، راهبردها و پیامدها تنظیم شد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مدل ترسیم شده قدرت رویاپردازی کارکنان، می تواند به طور نسبی، موجب جهش هایی در خلاقیت و نوآوری سازمانی و عبور از بحران های فرسودگی و لَختی سازمان گردد و مدیران می توانند با این تکنیک، کارکنانی تربیت کنند تا با توان انگیزشی بالا، شایستگی ها و اهدافی فراتر از موارد ذکرشده سازمان را دنبال نمایند.

طول امل یا آرزوهای دور و دراز، از مهمترین رذایل اخلاقی است که عامل بدبختی بشر و سد راه سعادت انسان ها و سرچشمه ی بسیاری از گناهان معرفی شده است. طول امل، همانند و یروسی پنهان است که به سبب غفلت و بی توجهی، سرانجامش تهدید سلامت فرد و جامعه است. پژوهش حاضر با هدف شناخت «طول امل»، علل و پیامدهای آن را از دیدگاه نهج البلاغه کایده است. به منظور دست یابی به اهداف پژوهش و برای جمع آوری داده ها، از کتاب گران سنگ نهج البلاغه، کتب اخلاق و تحقیقات انجام گرفته در رابطه با موضوع یاد شده بهره گرفته شده است. روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش توصیفی تحلیلی است. دستاوردها و نتایج پژوهش حاکی از آن است که مهم ترین علل طول امل، نفوذ تسویلات شیطانی و دنیادوستی است که انسان را دچار نیستی، توهمات و امور خیالی نموده و ارتباط او را با حقایق هستی و معنویات زندگی قطع می کند. مهمترین پیامد «طول امل»، سست شدن عقل و خرد است که منجر به غفلت از درک حقایق به ویژه مرگ و قیامت می شود.

قانون جذب باور به این مسأله است که با تمرکزبر اندیشه ها و افکار مثبت یا منفی، به هرچه که بیندیشیم همان امر محقق می شود. قانون جذب قانون جهان شمولی است که می گوید پس از تعیین هدف و تسریع تلاش برای رسیدن به آن باید به طور دائم افکار، اعمال و احساسات خود را با خواسته و هدف مورد نظر هماهنگ و همسو ساخت . ما هرآنچه را که اغلب به آن فکر می کنیم، چه خوب و چه بد، جذب می کنیم. مولانا قرن ها پیش از آن که صحبت از قانون جذب به عنوان یکی از قوانین موفقیت آمیز جهانی به میان آید و هماهنگی با کائنات در راستای نیل به مقصود و مطلوب در آن مطرح گردد، با آگاهی و هوشیاری، بسیاری از این قوانین را دریافته و این قانون را در کمال دقت به شکلی عملی و کاربردی معرفی نموده و به کار برده است؛ سراسر مثنوی مولانا ارائه قوانین جهان شمولی است که هر یک به نوعی حیطه ای از قانون جذب را د ر بر می گیرد. این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی و بر مبنای داده های کتابخانه ای و سندکاوی، به بحث و بررسی پیرامون تأثیرگذاری فکر و قوانین حاکم بر آن می پردازد. نتایج و یافته های تحقیق حاکی از آن است که مولانا بسیار پیش تر از آنکه قانون جذب در علوم روانشناسی و فلسفه نوین مطرح گردد در لا به لای افکار و اندیشه های عرفانی خود به این قانون توجه ویژه و خاصی داشته است. مولانا در مثنوی به قانون جذب با عنوان « قدر مشترک»  و «این همانی» اشاره می کند؛ این قدر مشترک سبب جذب چیزی می شود که به آن فکر می کنیم. 

مقدمه: آرزوهای افراد به شیوه ای منحصرا شخصی و فردی شکل نمی گیرد، بلکه موقعیت عینی افراد در جامعه تعیین کننده سقف آرزوهاست. آرزوهای افراد متأثر از شرایط بیرونی است و بسته به شرایط زندگی افراد از یکدیگر متمایز می شود. آرزوها در بین طبقات مختلف از یکدیگر متمایزند، آرزوهای دست یافتنی یک طبقه خاص برای طبقه دیگر محال و دست نیافتنی است که نشان از فاصله طبقاتی در گروههای جامعه است. روش: پژوهش حاضر با استفاده از فلسفه رابطه ای پی یر بوردیو درصدد است رابطه ای معنادار از آرزوها یا رؤیاهای جوانان ایرانی را آن هم در فضای اجتماعی ترسیم کند. نتایج این پژوهش به کمک روش کیفی و از طریق فن مصاحبه عمیق با 36 نفر از جوانان ساکن شهر تهران به دست آمده است. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان می دهد که بین بختهای عینی و آرزوهای ذهنی هماهنگی وجود دارد و آرزوهای افراد مطابق سرمایه اقتصادی و فرهنگی آنها از یکدیگر متمایز می شوند. جوانان شمال شهر در دست یابی به آرزوهای خود بسیار مطمئن هستند. طبقه متوسط اراده گرایی قوی و آرزوهای بلندپروازانه ای دارد؛ جوانان جنوب شهر نیز خود را با شرایط زندگی شان تطبیق می دهند که منجر به عقیم ماندن دیالکتیک آرزوها و احتمالات می شود و همچنین افراد با سرمایه فرهنگی بالا رؤیای مشترک ادامه تحصیل در دانشگاههای خارج از ایران را دارند. بحث: ساختار نظام آموزشی ایران، به رغم فقدان امکانات لازم و کافی برای زندگی و کار متناسب با تحصیلات در بستر جامعه پس از فراغت از تحصیلات دانشگاهی، بسیار امیدوارکننده است اما در عمل، خیل عظیمی از این تحصیل کرده ها پس از گرفتن مدارک بالاتر، با ناامیدی و یأس ناشی از شکست در بازار کار مواجه می شوند؛ لذا برای بسیاری از جوانان در طبقات مختلف کار و زندگی در خارج از ایران، به یک رؤیا تبدیل شده است.

موضوع نقد ادبی در شبه قاره از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده است و منتقدان بسیاری به نوشتن نقد به برخی آثار اعم از نظم و نثر پرداخته اند. بسیاری از منتقدان و آثارشان معرفی و یا حتی منتشر شده اند، اما برخی همچنان به صورت خطی در کتابخانه های مختلف نگهداری می شوند. عموماً نقدهای نوشته شده به صورت نثر هستند، ولی در لابه لای آثار موجود نقدهایی نیز به صورت منظوم نوشته شده که در نوع خود جالب توجّه است. شیدای فتحپوری، منیر لاهوری و عبدالباقی صهبایی از منتقدان برجسته شبه قاره هستند که سعی در تجربه نقد در قالب نظم داشته اند که به نظر می رسد تا حد قابل توجّهی موفق بوده اند. اگرچه منظوم بودن نقد آن ها باعث به وجود آمدن محدودیت هایی شده است. با وجود آثار بسیار ارزشمندی که در زمینه سابقه نقد ادبی در شبه قاره تألیف شده، با شناسایی و کشف آثار مختلف و نویافته در این زمینه، هر روز دامنه نقد ادبی در شبه قاره گسترده تر و آشکارتر می شود و نشان می دهد این مقوله از اهمیت بالایی در بین ادیبان، علما و نویسندگان آن دیار برخوردار بوده است. در این مقاله ابتدا به معرفی نقدهای منظوم پرداختیم و در ادامه به انگیزه های برخی از این منتقدان در نوشتن نقد خود اشاره و سپس این نقدها را بررسی و تحلیل کردیم.

در منابع روان شناختی حداقل به سه دیدگاه در زمینه رابطه آرزوها و رضایت زندگی می توان دست یافت؛ وجود رابطه، عدم رابطه، و رابطه دوگانه بر اساس آرزوهای درونی-بیرونی. تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش آرزوها در رضایت زندگی بر اساس مدل اسلامی عملکرد أمل با روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از تحلیل چند مرحله ای منابع دست اول اسلامی به یافته های ذیل دست یافته است: بر اساس مدل اسلامی عملکرد أمل که مشتمل بر دو خرده سیستم رویکردیِ عقل مدار و اجتنابیِ جهل مدار بوده و به واسطه سه فرایند بسط أمل، قصر أمل، و طول أمل به فعالیت می پردازد؛ رابطه آرزوها و رضایت زندگی فرایند دوگانه می باشد. در فرایند اول، با میانجی گری سازه عقل، آرزوها نقش افزایشی در رضایت زندگی داشته و در فرایند دوم با میانجی گری سازه جهل، آرزوها نقش کاهشی در رضایت زندگی را ایفا می کنند. مکانیزم های کاهش دهنده و افزایش دهنده رضایت زندگی در فرایندهای مذکور بر اساس پیامدهای طول أمل و آثار قصر و بسط أمل عبارتند از «نادیده گرفتن حقایق- درنظر گرفتن حقایق»، «فراموشی عملِ معطوف به هدف-توجه به عمل معطوف به هدف»، و «انکار قطعیات-باور به قطعیات» که هر یک از آنها موارد فرعی تر را پوشش می دهند.

در احادیث اسلامی به رابطه معکوس بین آرزو و رضامندی اشاره شده است. هدف این پژوهش بررسی تجربی و روان شناختی این رابطه است. روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه این پژوهش شامل 200 نفر از دانشجویان شهر قم بود که به روش نمونه در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه های نمایه آرزو و رضایت از زندگی بود. یافته های پژوهش نشان داد همبستگی بین رضایت کلی با آرزوی بیرونی، منفی و معنادار و در مقابل، همبستگی رضایت کلی با آرزوی درونی، مثبت و معنادار است. در رگرسیون آرزوهای بیرونی، خرده مقیاس های ثروت و زیبایی، رضایت از زندگی را پیش بینی می کنند اما خرده مقیاس شهرت معنادار نبوده و رضایت از زندگی را پیش بینی نمی کند. در رگرسیون آرزوهای درونی، خرده مقیاس های رشد، ارتباط و همکاری، رضایت از زندگی را پیش بینی می کنند و خرده مقیاس سلامتی معنادار نبوده و رضایت از زندگی را پیش بینی نمی کند.

أمل(آرزو) یک سازه روان شناختی است که نقش آن در نوع شخصیت، هویت یابی، پیشرفت، و مقابله با تنش ها در روان شناسی مورد بررسی قرار گرفته است اما کمتر به تبیین ماهیت خودِ این سازه و نحوه عملکرد آن پرداخته شده است. محقق در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی با هدف تبیین ماهیت سازه مذکور و نحوه عملکرد آن، ابتدا بر اساس منابع اسلامی به مفهوم شناسی أمل و تبیین روان شناختی آن پرداخته، سپس در قالب یک مدل نظری در پی کشف مؤلفه های به هم مرتبط سازه أمل و تبیین مکانیزم عملکردی آن برآمده است. یافته ها حکایت از آن دارد که مدل عملکردی أمل از دو فرآیند در هم تنیده رویکردیِ عقل مدار و اجتنابیِ جهل مدار تشکیل شده است که بسته به نوع فعال بودن هر یک از دو حلقه مذکور، فرد به یکی از سه فرآیند «بسط أمل»، «قصر أمل» و یا «طول أمل» روی خواهد آورد .

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی طولانی بودن آرزوها در بین دانشجویان با تأکید بر فرایند مهار آن در سیره علوی انجام شد. روش: روش تحقیق بر پایه داده های کتابخانه ای و میدانی استوار بود. جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی بودند. برای این منظور، تعداد 216 نفر از دانشجویان به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای این پژوهش در بخش کتابخانه ای، منابع دست اول اسلامی و در بخش میدانی، شاخص «آرزو» گروزت و همکاران(2005) بودند. یافته ها: نتایج بخش میدانی نشان داد که شکاف بین میانگین اهمیت و احتمال دستیابی در تمامی حوزه های آرزوهای زندگی و ابعاد آن برای دانشجویان معنادار است؛ یعنی می توان نتیجه گرفت که اهداف برای دانشجویان مهم اند، اما شانس رسیدن به این اهداف برای آنان زیاد نیست که این امر به معنای طول أمل می باشد. نتیجه گیری: مرور منابع نشان داد که مهار و درمان طول أمل طی سه مرحله متوالی صورت می گیرد: در مرحله اول، انسان باید به نگرش صحیح نسبت به خود، جهان پیرامون و خالق یکتا دست یابد. در مرحله دوم، به گزینش و ارزیابی آرزوها اقدام کند و آرزوهای گزینش شده را به اهداف قابل دسترس تبدیل سازد. در مرحله سوم، به برنامه ریزی و تلاش برای رسیدن به اهداف خود مبادرت ورزد و از اتلاف وقت پرهیز کند.

از این پژوهش، شناسایی شاخصه های فردی و اجتماعی حیات طیبه با توجه به آمال پیامبران و مؤمنان است. روش: این تحقیق از حیث هدف، کاربردی است و از روش توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای انجام شده است. یافته ها: ازآنجاکه پیامبران و مؤمنان حقیقی از راه یافتگان به حیات طیبه به شمار می روند، دعاها و آرزوهای فردی و اجتماعی آنان می تواند بیانگر شاخصه های فردی و اجتماعی حیات طیبه باشد. آرزوهایی که به بُعْد اجتماعی حیات مؤمنین تعلق دارد، با توجه به برخی آیات و روایات، به طور اتم و اکمل در جامعه آرمانی عصر ظهور تحقق خواهد یافت. نتیجه گیری : با توجه به آرزوهای بیان شده از لسان انبیا و اولیا در قرآن، شاخصه های فردی و اجتماعی حیات طیبه به ترتیب عبارتند از: دریافت حکمت و پیوستن به صالحان، عبودیت حقیقی، برخورداری از هدایت الهی و...؛ نق اقتصاد، امنیت پایدار و فراگیر، سلب قدرت دشمنان و پیروزی بر آنان، تزکیه امم و... .