خیال مهار نایافته: تبیین مدل نظری عملکرد «أمل» بر اساس منابع اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

أمل(آرزو) یک سازه روان شناختی است که نقش آن در نوع شخصیت، هویت یابی، پیشرفت، و مقابله با تنش ها در روان شناسی مورد بررسی قرار گرفته است اما کمتر به تبیین ماهیت خودِ این سازه و نحوه عملکرد آن پرداخته شده است. محقق در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی با هدف تبیین ماهیت سازه مذکور و نحوه عملکرد آن، ابتدا بر اساس منابع اسلامی به مفهوم شناسی أمل و تبیین روان شناختی آن پرداخته، سپس در قالب یک مدل نظری در پی کشف مؤلفه های به هم مرتبط سازه أمل و تبیین مکانیزم عملکردی آن برآمده است. یافته ها حکایت از آن دارد که مدل عملکردی أمل از دو فرآیند در هم تنیده رویکردیِ عقل مدار و اجتنابیِ جهل مدار تشکیل شده است که بسته به نوع فعال بودن هر یک از دو حلقه مذکور، فرد به یکی از سه فرآیند «بسط أمل»، «قصر أمل» و یا «طول أمل» روی خواهد آورد .