مطالب مرتبط با کلیدواژه
۲۱.
۲۲.
۲۳.
۲۴.
۲۵.
۲۶.
۲۷.
۲۸.
۲۹.
۳۰.
۳۱.
۳۲.
۳۳.
۳۴.
۳۵.
۳۶.
۳۷.
کتابشناسی
منبع:
آینه پژوهش سال ۲۷ بهمن و اسفند ۱۳۹۵ شماره ۶ (پیاپی ۱۶۲)
95 - 104
حوزه های تخصصی:
در علم قرائت، مباحث مختلفی از جمله مراحل شکل گیری علم قرائت، اقسام قرائت از جهت موافقت با زبان عربی و مطابقت با رسم و سند، اختلاف قرائات و دلایل و فواید آن و انواع قرائات و تجوید و ... بررسی می شود و از جمله آن مباحث، بحث در انواع قرائت به لحاظ سرعت است. دانشمندان اسلامی در ضمن دیگر مباحث علوم قرآنی، به این مهم توجه کرده و به بررسی آن همت گماشته اند. نویسنده در نوشتار حاضر با فهرست نمودن کتاب هایی که پیرامون این موضوع مطالبی ذکر کرده اند، به توضیح مختصری که در این کتاب ها آمده، پرداخته است.
کتاب شناسی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان 1
منبع:
آینه پژوهش سال ۲۸ مرداد و شهریور ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۱۶۵)
131 - 154
حوزه های تخصصی:
در این مقاله سعی بر این است کتابشناسی آموزش زبان فارسی به غیرفارس یزبانان ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل 586 کتاب فارسی، 112 کتاب غیرفارسی و 583 مقاله فارسی است. در دسترس بودن چنین فهرستی نه تنها در برنام هریزی، سازما ندهی، تدوین و تحلیل منابع آموزش زبان فارسی راهگشاست بلکه در زمینه های ایرا نشناسی، متن شناسی، واژ هشناسی، جامع هشناسی و تحلی لهایی ازای ندست کارآمد است. در پایان مقاله توزیع مکانی و زمانی منابع آموزش زبان فارسی به غیرفارس یزبانان به یاری نمودار و جدول تحلیل گشته است
کتاب شناسی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان 2
منبع:
آینه پژوهش سال ۲۸ مهر و آبان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۱۶۶)
127 - 155
حوزه های تخصصی:
در این مقاله سعی بر این است کتابشناسی آموزش زبان فارسی به غیرفارس یزبانان ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل 586 کتاب فارسی، 112 کتاب غیرفارسی و 583 مقاله فارسی است. در دسترس بودن چنین فهرستی نه تنها در برنام هریزی، سازما ندهی، تدوین و تحلیل منابع آموزش زبان فارسی راهگشاست بلکه در زمینه های ایرا نشناسی، متن شناسی، واژ هشناسی، جامع هشناسی و تحلی لهایی ازای ندست کارآمد است. در پایان مقاله توزیع مکانی و زمانی منابع آموزش زبان فارسی به غیرفارس یزبانان به یاری نمودار و جدول تحلیل گشته است.
بررسی و نقد کتاب تاریخ اجتماعی ایران
حوزه های تخصصی:
کتاب تاریخ اجتماعی ایران به نگارش مرتضی راوندی، اثری قابل توجه و ارزشمند است که در آن نویسنده کوشیده است با روش علمی و با رویکرد تطبیقی، به واکاوی تاریخ و تمدن ایران در موضوعاتی چون حیات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فکری، هنری، آموزشی و سازمان اداری و حقوقی ایرانیان از آغاز کهن ترین ملل باستانی و در ارتباط با دیگر تمدن های جهان، در قبل و بعد از اسلام تا دوره معاصر بپردازد. این اثر گران بها یکی از مهم ترین منابع در زمینه جامعه شناسی تاریخی ایران به شمار می رود که راوندی با این کار پایه ای محکم و قابل ستایش در این عرصه بنیان نهاد. این پژوهش کوشیده است تا با روش توصیفی-تحلیلی تا ضمن مطالعه اثر یاد شده، آن را توصیف، تبیین و ارزیابی نماید. در این راستا این نوشتار ابتدا به معرفی نویسنده و آثار وی، سپس به بررسی شکلی و محتوای کتاب و در آخر به جمع بندی و ارزیابی اثر وی در سه بخش شیوه نگارش، اعتبار نوشته و توانایی نویسنده در انتقال مطالب پرداخته است.
رساله تذکره الأئمه؛ ویژگی ها و چالش های کتابشناسی پیرامون آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
رساله تذکره الأئمّه در مشهد و در سده یازدهم هجری نوشته شده است. کتابشناسان و نسخه پژوهان درباره این رساله متفاوت سخن گفته اند. برخی آن را به علامه محمد باقر بن محمد تقی مجلسی نسبت داده اند و شماری هم آن را به محمدباقر بن محمد تقی لاهیجی؛ همچنانکه زمان تألیف آن را هم یکسان ذکر نکرده اند. نوشتار حاضر دستاورد شناسایی و تهیه نسخ خطی و سنگی مختلف این رساله و تهیه بسیاری از آنها و نیز تصحیح و مقابله آنها با یکدیگر، علاوه بر بررسی ویژگی های این رساله است. این نوشتار با التفات به شواهد درون متنی و توجه به نسخ خطی باقی مانده از این رساله نشان خواهد داد که مشکل اصلی در اختلاف کتابشناسان و نسخه پژوهان درباره اینرساله آن بوده که احاطه جامع و کافی نسبت به همه نسخ این رساله نداشته اند؛ افزون بر اینکه به تحلیل محتوا و ویژگی های این رساله و شواهد درون متنی و برون متنی دال بر مؤلف و زمان تألیف هم توجه درخوری ننموده اند. دستاورد این تحقیق آن است که ما با دو اثر مواجهیم. یک اثر اصل رساله تذکره الأئمّه است که توسط علامه مجلسی نوشته شده است و اثر دیگر تلخیصی است از آن که توسط کسی که خود را شاگرد علامه می داند؛ نوشته شده است .البته او را هم محمد باقر بن محمد تقی لاهیجی خوانده اند. علی رغم این احتمال که رساله در ۱۰۷۵ هجری نوشته شده باشد شواهدی در اختیار است که رساله باید در ۱۰۸۵ نوشته شده باشد.
استاد سید محمدحسین جلالی نمونه عزم و همت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سفینه سال هفدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۸ «ویژه قرآن و حدیث»
169-204
حوزه های تخصصی:
این گفتار در باره سید محمد حسین جلالی (1362 کربلا – 1442 امریکا) عالم محدث کتابشناس رجالی است که نزدیک به نیمی از عمر خود را در هجرت گذراند. شرح حال، نسب و اساتید جلالی، هفت نکته از منش و روش علمی و عملی جلالی در دفاع از تشیع و ترویج آن، فهرست تألیفات و مشایخ اجازات جلالی از شیعه و سنی و زیدی در این گفتار بیان شده است.
گزارشی از مطالعات مکتوب حوزه حسینی در غرب (1678- 2020)
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۱ مهر و آبان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۸۴)
51 - 62
حوزه های تخصصی:
کتابشناسی به معنای گردآوری فهرستی از نوشتارهای علمی در یک موضوع خاص، اطلاعات گسترده ای از سطح دانش موجود در حوزه مورد نظر را به دست می دهد. نویسنده در نوشتار حاضر به ارائه گزارشی از آثار علمی انگلیسی زبان پیرامون امام حسین (ع) که در غرب به رشته تحریر درآمده اند، همت گمارده است. مجموعه آثار بررسی شده در این پژوهش 838 داده شامل 476 عنوان مقاله، 300 عنوان کتاب و 62 عنوان پایان نامه دکتری و کارشناسی ارشد می باشد. این داده ها به شکل چاپی یا دیجیتالی منتشر شده و با استفاده از روش کتابخانه ای از منابع گوناگون استخراج گردیده اند و نوشتار حاضر با نگاه توصیفی به بررسی جنبه محتوایی و موضوعات مطرح شده در منابع، واژگان کلیدی در مطالعات حوزه حسینی و شناسایی نویسندگان فعال در موضوعات مرتبط با سیدالشهدا و ... می پردازد.
کتابشناسی سفرنامه های حج مسلمانان هند(مقاله ترویجی حوزه)
منبع:
میقات حج دوره ۲۷ بهار ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۷)
203 - 224
حوزه های تخصصی:
سفرنامه ها، حاوی گزارش ها و اطلاعات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی روزگار خود هستند و به همین دلیل جذابند و مورد توجه مردم. سفرنامه نویسی از قدیم، در مرکز توجه نویسندگان بوده است و اهمیت دو شهر مکه و مدینه میان مسلمانان، موجب شده که سفرنامه نویسیِ حج و حرمین شریفین، یکی از مهم ترین اقسام سفرنامه نویسی مسلمانان باشد. مسافرت مسلمانان از اقصی نقاط جهان به این دو شهر مذهبی، رواج نگارش این نوع سفرنامه را در پی داشته است. مسلمانان هند نیز بدون توجه به دوری راه و ضرورت عبور از دریا، به زیارت مکه و مدینه اهتمام داشتند و برخی از آنان، شرح مسافرت خود را نگاشته اند که در این مقاله، حدود دویست سفرنامه مسلمانان هند به حرمین شریفین، معرفی خواهند شد.
بررسی تحلیلی انتقادی مقالات کلیله پژوهی (۱۳۰۰– ۱۳۹۴ ش)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تاریخ ادبیات پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۸۷
239 - 266
حوزه های تخصصی:
چکیده تهیه کتابشناسی های تحلیلی انتقادی در سال های اخیر مورد اقبال پژوهشگران قرارگرفته است. ازآنجاکه این دسته از پژوهش ها با نمایاندن وجوه کمّی و کیفی تحقیقات صورت گرفته در زمینه ای خاص راهگشای محققان آتی است، توجه بدان ها بایسته به نظر می رسد. این امر درباره آثاری که از جایگاهی ممتاز برخوردارند اهمیتی دوچندان دارد.ازجمله آثار شاخص ادب فارسی، کلیله ودمنه است. اثری که روایت های مختلف آن، سال ها مطمح نظر ادب دوستان و پژوهشگران بوده و از دیدگاه های مختلف مورد ارزیابی قرارگرفته است. رویکرد به این اثر در ادوار مختلف به لحاظ کمّی و کیفی متفاوت بوده است. این پژوهش به تحلیل زمانی و موضوعی مقاله هایی پرداخته است که در فاصله زمانی ۱۳۰۰ -۱۳۹۴ شمسی در پیوند با کلیله ودمنه بهرام شاهی به زبان فارسی نگاشته و یا ترجمه شده است.نمایاندن میزان اقبال به کلیله ودمنه در دهه های گوناگون، همچنین موضوعات پرتکرار و مغفول مانده در عرصه کلیله پژوهی از دستاوردهای این پژوهش است. همچنین بررسی ها نشانگر آن است که میان کمّیت و کیفیت پژوهش ها تناسبی وجود ندارد و این مسئله ای است که هم تحلیل زمانی و هم تحلیل موضوعی آن را تصدیق می کند.
کتابشناسی لالایی های ایرانی
منبع:
نقد، تحلیل و زیبایی شناسی متون سال چهارم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۲
87 - 108
حوزه های تخصصی:
در این مقاله کوشش بر این است که کتابشناسی لالایی های ایرانی ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل 347 کتاب، مقاله و پایان نامه در این موضوع است. در دسترس بودن چنین فهرستی می تواند در سازمان دهی، تدوین و تحلیل لالایی های ایرانی از منظرهای گوناگون چون زبانشناسی، ادبیات، جامعه شناسی، روانشناسی و حوزه های تربیتی یاری رسان باشد. در این مقاله کوشش بر این است که کتابشناسی لالایی های ایرانی ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل 347 کتاب، مقاله و پایان نامه در این موضوع است. در دسترس بودن چنین فهرستی می تواند در سازمان دهی، تدوین و تحلیل لالایی های ایرانی از منظرهای گوناگون چون زبانشناسی، ادبیات، جامعه شناسی، روانشناسی و حوزه های تربیتی یاری رسان باشد. در این مقاله کوشش بر این است که کتابشناسی لالایی های ایرانی ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل 347 کتاب، مقاله و پایان نامه در این موضوع است. در دسترس بودن چنین فهرستی می تواند در سازمان دهی، تدوین و تحلیل لالایی های ایرانی از منظرهای گوناگون چون زبانشناسی، ادبیات، جامعه شناسی، روانشناسی و حوزه های تربیتی یاری رسان باشد. در این مقاله کوشش بر این است که کتابشناسی لالایی های ایرانی ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل 347 کتاب، مقاله و پایان نامه در این موضوع است. در دسترس بودن چنین فهرستی می تواند در سازمان دهی، تدوین و تحلیل لالایی های ایرانی از منظرهای گوناگون چون زبانشناسی، ادبیات، جامعه شناسی، روانشناسی و حوزه های تربیتی یاری رسان باشد. در این مقاله کوشش بر این است که کتابشناسی لالایی های ایرانی ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل
بررسی و بازسازی آثار ابوالمفضل شیبانی؛ سرنخ هایی تازه در شناخت شخصیت وی
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۲ آذر و دی ۱۴۰۰ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۱)
93 - 119
حوزه های تخصصی:
ابوالمفضل شیبانی از راویان بسیار فعالی است که نامش در انبوهی از سندهای احادیث فریقین به چشم می خورد. با وجود اهمیت بالای این راوی، تا کنون پژوهشی همه جانبه درباره شخصیتِ وی انجام نشده و بیش تر به تعبیرهای کلی موجود در تضعیف وی در منابع رجالی، بسنده شده است که در نتیجه آن، احادیث وی از اعتبار ساقط شده است. در این میان، یکی از منابع مهمی که می تواند ما را به قضاوتی دقیق تر درباره وی رهنمون سازد، توجه به عنوان کتاب های وی و بازسازی آن هاست. در این مقاله، به این امر پرداخته شده و در این راستا، علاوه بر فایده های تراثی و آشنایی با برخی جنبه های شخصیتی ابوالمفضل، قرینه های تازه ای که گرایش مذهبی وی را برای ما روشن تر می سازد، کشف شده و هم چنین از نظر رجالی نیز نکته هایی سودمند یافت شد که دو استدلال در تضعیفِ وی را می تواند خدشه دار سازد.
نقدی بر سه نوشته درباره مرزبان نامه
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۲ آذر و دی ۱۴۰۰ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۱)
253 - 260
حوزه های تخصصی:
این مقاله بر سه بخش است در بخش اول به تصحیح جدید مرزبان نامه با تمرکز بر مقدمه مصححان خواهم پرداخت در بخش دوم کتابشناسی مرزبان نامه منتشرشده در مجله آینه پژوهش را بررسی می کنم و در پایان ادعاهای غلامرضا افراسیابی را درباره سه تحریر مرزبان نامه ( دو تحریر به فارسی، سومی به عربی) در بوته نقد قرار خواهم داد.
تحلیل اطلاعات نسخه شناسی و کتابشناسی نسخه های کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شهید باهنر کرمان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
دانش شناسی سال دهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۸
93 - 105
هدف: بررسی نسخه های خطی از لحاظ اطلاعات نسخه شناسی و کتابشناسی است. در نسخه شناسی، نوع خط، جلد، تاریخ و مکان کتابت، آرایه ها و تزئینات و در کتابشناسی، زبان، نوع نسخه، موضوع و پرنسخه ترین ها مورد مطالعه قرار گرفت.
روش پژوهش: تعداد 639 نسخه خطی موجود در مرکز اسناد دانشگاه شهیدباهنر کرمان به روش توصیفی با رویکرد تحلیل محتوا بررسی شدند.
یافته ها : در جامعه مورد پژوهش 1012 رساله در 639 جلد نسخه خطی وجود دارد که از این تعداد 121 نسخه مجموعه خطی (93/18 درصد) است. زبان غالب نسخه ها، زبان عربی با 4/60% است. علوم دینی با 54 درصد، بالاترین سهم موضوعی را داراست. بیشتر نسخه ها (26%) مربوط به قرن سیزدهم و مکان کتابت 87 درصد نسخه ها متعلق به قلمرو ایران است. خط نسخ با 44 درصد بیشترین خط بکار رفته در نسخه ها روکش چرمی از نوع تیماج (43 درصد) بیشترین و جلد لاکی (15/0 درصد) کم ترین سهم را در تجلید نسخ جامعه مورد مطالعه داشته است.
نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان می دهد که کهن ترین نسخه موجود، مربوط به قرن نهم ه.ق است. خط نسخ بیش ترین نوع خط و تیماج بالاترین سهم را در تجلید نسخه ها داشته است. اصول فقه در شاخه علوم دینی بالاترین سهم موضوعی را داراست. پرنسخه ترین عنوان، فوائد الضیائیه اثر عبدالرحمن جامی است. همچنین در جامعه مورد پژوهش تعداد 22 نسخه نفیس وجود دارد.
کتابشناسی پایان نامه های کارشناسی ارشد ادبیات فارسی دانشگاه یزد
منبع:
کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی بهار و تابستان ۱۳۸۴ شماره ۱۰
151 - 166
حوزه های تخصصی:
در سال ۱۳۷۲ که دوره کارشناسی ارشد ادبیات فارسی در دانشگاه یزد ایجاد شد، تعداد دانشگاه هایی که در این دوره تحصیلی به تربیت دانشجو می پرداختند چندان زیاد نبود. اما اکنون بعد از گذشت ۱۲ سال اغلب دانشگاهها و از جمله دانشگاه یزد نه تنها در دوره کارشناسی ارشد بلکه حتی در دوره دکتری ادبیات فارسی نیز دانشجو می پذیرند، تعداد پایان نامه هایی که از آغاز تا کنون در دانشگاه یزد از آنها دفاع گردیده بالغ بر 60 عنوان است. از آنجا که اطلاع رسانی درباره پایان نامه ها برای جلوگیری از پژوهشهای تکراری، امری ضروری است اما متأسفانه تا کنون هیچکدام از منابع اطلاع رسانی، اطلاعات دقیقی از پایان نامه های ادبیات فارسی در دانشگاههای کشور به دست نمی دهند، کوشش های گروه ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برای تهیه فهرست جامع پایان نامه های ادبیات فارسی دانشگاههای کشور نیز ظاهراً هنوز به ثمر نرسیده است. با توجه به این موارد، در اینجا فهرستی از پایان نامه های کارشناسی ارشد ادبیات فارسی دانشگاه یزد که تا زمان تهیه این فهرست (پاییز ۱۳۸6) از آنها دفاع شده است برای اطلاع همگان عرضه می گردد، امید است دانشگاه های دیگر نیز با عرضه چنین فهرستی، در این اطلاع رسانی همگانی که در عرصه پژوهش های ادبی صورت می گیرد، همگام گردند.
تمدن اسلام نگاری در دوره پهلوی دوم: رویکرد کتابشناختی
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۳ آذر و دی ۱۴۰۱ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۷)
293 - 321
حوزه های تخصصی:
پیش از این مقاله ای با عنوان «نخستین نگارشها در حوزه تمدن اسلامی» نوشتم که هدف از آن مروری بر مطالعات تمدن اسلام نگاری از آغاز ورود مباحث تمدن اسلامی به نوشته های اسلام و ریشه های آن با رویکرد کتابشناختی بود. مقاله یاد شده در آینه پژوهش شماره 184 (صص 38 17) منتشر شد. آن مقاله، مقدمه متنی است که در اینجا ملاحظه خواهید کرد. به علاوه مقاله دیگری هم با عنوان «ادبیات نقادی در حوزه قم» مکمل همین بحث است که در مجموعه دوم صد سالگی قم انتشار یافت. مقاله حاضر، مروری بر شماری کتاب و مقاله، باز هم زیر همان عنوان «تمدن اسلامی نگاری در ایران دوره پهلوی دوم» است. هدف این است تا نشان داده شود چه موضوعاتی در این کتابها دنبال می شده و چه آثاری در این موضوعات نوشته شده است.
دهه تمدن اسلام نگاری (1345- 1356 خورشیدی): نگاهی به چهار کتاب از سید حسین نصر، عبدالحسین زرین کوب، محمدرضا حکیمی و سید محمدباقر نجفی
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۳ آذر و دی ۱۴۰۱ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۷)
323 - 368
حوزه های تخصصی:
در فاصله سالهای 1345 تا 1356 گفتمانی بر محور «علم و تمدن در اسلام» شکل گرفت. این مساله پیشینه داشت که در مقالات دیگری به آن پرداخته ام، و در اینجا خواسته ام، روی چهار کتاب تمرکز کنم. این چهار اثر از چهار نویسنده معروف، سید حسین نصر، عبدالحسین زرین کوب، محمدرضا حکیمی و سید محمد باقر نجفی است. گفتمان «تمدن اسلامی» غیر مستقیم روی انقلاب اسلامی سال 1357 موثر بود. می شود گفت به صورت پنهانی ایده ای وجود داشت که امکان انعقاد تمدن جدیدی تحت لوای اسلام در مقابل تمدن غرب وجود دارد. در اینجا سعی کرده ام، اصول کلی این گفتمان را در سایه این چهار کتاب توضیح دهم.
مأخذشناسی توصیفی تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع)
منبع:
تفسیرپژوهی سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۰
39 - 88
حوزه های تخصصی:
از گذشته تاکنون، نظرات متضادی درباره ی این تفسیر بیان شده است؛ عده ای کتاب را مخدوش و عده ای موضوع می دانند، عده ای نیز کتاب را به تصریح یا اشاره، معتبر دانسته اند. برخی نیز در تحقیقات جدیدی این اثر را از تألیفات ناصر للحق اطروش، حاکم طبرستان برشمرده اند که بر اثر خطا، به امام یازدهم شیعیان امامیه (ع) منسوب شده است. با توجه به اهمیت کتاب تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)، اکنون لازم است درباره ی تفسیر عسکری، تحقیقات بیشتر و جدیدتری صورت گیرد. بنابراین پژوهشگران علاقه مند به این حوزه، نیازمند به مأخذ شناسی پیرامون این تفسیر هستند و باید بدانند که چه تعداد آثار مستقل و غیرمستقلی در دهه های اخیر درباره ی تفسیر منسوب به امام عسکری(ع) نگارش یافته است و جدای از آن، به چه منابع مرتبط دیگری می توانند مراجعه نمایند. در پژوهش حاضر، ضمن طرح مقدماتی به معرفی توصیفی 46 اثر مستقل و نیز معرفی شناسنامه ای 90 اثر مرتبط با تفسیر عسکری پرداخته شده است.