مطالب مرتبط با کلیدواژه

فرار مالیاتی


۶۱.

تبیین رابطه ساختار جریمه و فرار از پرداخت مالیات (یک تحلیل ریاضی – تطبیقی با قوانین مالیاتی ایران)

نویسنده:
منبع: مجله اقتصادی سال ۲۱ مهر و آبان ۱۴۰۰ شماره ۷ و ۸ ۱۰۱-۸۵
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۶۸
مقاله حاضر، ابتدا ترجمه مقاله ای با عنوان Income tax Evasion and the Penalty Structure از رینالد بروک در موسسه پژوهشی DIW برلین می باشد که به ارائه و مقایسه دو مدل الین- سندمو و یت تاکی در خصوص نحوه اعمال جریمه بر فرار مالیاتی پرداخته که مفاد آن با قوانین مالیاتی ایران تطبیق داده شده است.در مدل فرار مالیاتی الین گام_ سندمو (AS)[1]، جریمه بر آن درآمدی تعلق می گیرد که برای فرار از مالیات، مخفی و یا نادرست گزارش شده است[2]. در حالی که در مدل یت تاکی (Y)[3]، جریمه بر مالیاتی که از پرداخت آن اجتناب شده است، تعلق می گیرد. مقاله پیش رو، به مقایسه این دو مدل می پردازد. در مدل Y نسبت به مدل AS ، فرار مالیاتی بیش تر و درآمد مالیاتی کم تر است. اگر دولت در صدد به حداکثر رساندن درآمد مالیاتی مورد انتظار باشد، جریمه های نوع AS را ترجیح می دهد. چنانچه دولت، رفاه مورد انتظار رای دهنده را به حداکثر برساند، می بایست مجازات های نوعY را برگزیند. در این مقاله، یک مدل رای دهی برای تعیین ساختار مجازات درنظر گرفته شده است.تطبیق مدل های فوق با قوانین مالیاتی ایران نشان می دهد که جریمه هایی که برای الزام مؤدیان به انجام تکالیف قانونی در ماده 169 قانون مالیات های مستقیم وضع شده، از نوع AS و برای حداکثرسازی درآمد دولت می باشد در حالی که جرایم ماده 22 قانون مالیات بر ارزش افزوه (آزمایشی) و ماده 37-36 آن، در قانون دائمی، از نوع Y و برای حداکثر سازی رفاه مؤدیان وضع گردید بنابراین فرار مالیاتی در مالیات بر ارزش افزوده بیشتر از مالیات های مستقیم می باشد. [1] Allingham−Sandmo (AS) [2] Evaded income [3] Yitzhaki (y)
۶۲.

همکاری دولت ها در تبادل اطلاعات مالیاتی و بانکی در موافقت نامه های بین المللی مالیاتی با تأکید بر وضعیت ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشهای حقوقی دوره ۲۱ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۲ 121 - 146

کلیدواژه‌ها: موافقت نامه مالیاتی اجتناب از اخذ مالیات مضاعف تبادل اطلاعات مالیاتی گتکا فرار مالیاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۱۳۸
هدف دولت ها از انعقاد موافقت نامه های مالیاتی علاوه بر ممانعت از اخذ مالیات مضاعف، همکاری جهت جلوگیری از فرار مالیاتی نیز هست. یکی از مصادیق بسیار بارز این همکاری، مبادله اطلاعات مالیاتی بین دولت های طرف قرارداد است. در حال حاضر، روند انتقالات فرامرزی اعم از سرمایه، نیروی کار، فناوری و تا حدودی نیز تجارت کالا و خدمات بین کشورها سرعت روزافزونی گرفته و از اهمیت مرزهای بین کشورها به عنوان عامل محدودکننده ارتباطات و معاملات مرتباً کاسته می شود. با توجه به وسعت و حجم عظیم این گونه معاملات نیازی به گفتن نیست که آنها چه مقام مهمی را به عنوان منبع درآمد مالیاتی برای همه کشورها تشکیل می دهند. لذا تحت این شرایط بررسی و تحلیل مفاد ماده 26 موافقت نامهOECD  و همکاری دولت ها در تبادل اطلاعات بانکی و مالیاتی و تأثیر آن بر درآمدهای مالیاتی دولت ها از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
۶۳.

برآورد فرار مالیاتی با روش تانزی و تحلیل اثر ابزارهای مالی دولت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اقتصادی کاربردی ایران سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۲ 83 - 108

کلیدواژه‌ها: فرار مالیاتی اندازه دولت ایران رهیافت خود توضیحی با وقفه های توزیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۲۳
در اقتصاد ایران درآمد مالیاتی بخش عمده ای از منابع مالی دولت را طی سال های اخیر تشکیل داده است؛ به نحوی که بر اساس آمار بانک مرکزی ایران در سال 1396 در حدود 45% از کل منابع مالی دولت، درآمد مالیاتی بوده است. با توجه به ترکیب منابع مالی دولت، مواردی مانند تحریم های نفتی، قیمت نفت، میزان فروش نفت و فرار مالیاتی ازجمله مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر درآمد دولت در اقتصاد ایران می باشند؛ از این رو نظر به اهمیت پدیده فرار مالیاتی به عنوان یکی از اصلی ترین عامل تأثیرگذار بر درآمد دولت، در پژوهش حاضر تأثیر اندازه کل دولت و ترکیب آن بر فرار مالیاتی در ایران طی دوره زمانی 1358-1398 با استفاده از روش خود توضیحی با وقفه های توزیعی بررسی شده است. با توجه به دو الگو بررسی شده در پژوهش، نتایج نشان می دهد که اندازه کل و اندازه جاری دولت اثری مستقیم (نامطلوب) بر فرار مالیاتی دارند؛ درحالی که اندازه عمرانی دولت با اثری معکوس (مطلوب) همراه است. هم چنین فرار مالیاتی به طور مستقیم (نامطلوب) از بیکاری و شاخص تعمیق مالی تأثیر می پذیرد. ضمن این که مالیات کل، مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم اثر نامطلوبی بر فرار مالیاتی دارند. 
۶۴.

تاثیر رفتار سرمایه گذاران بر رویکردهای مدیریت مالیات در بورس اوراق بهادار تهران

نویسنده:
منبع: مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی دوره ۲ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 133 - 160

کلیدواژه‌ها: رفتار سرمایه گذاران گرایش احساسی رفتار توده وار مدیریت مالیات فرار مالیاتی اجتناب مالیاتی راهکار جسورانه مالیاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۹۵
هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر مولفه های رفتار سرمایه گذاران بر رویکردهای مدیریت مالیات بود. روش: در این پژوهش رویکردهای مدیریت مالیات شامل فرار مالیاتی، اجتناب از مالیات و راهکار جسورانه مالیاتی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از روش داده های ترکیبی (پانل دیتا)، براساس داده های سالانه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1393-1400 استفاده شده است. در نهایت تعداد 127 شرکت از طریق تکنیک حذف نظام مند به عنوان نمونه انتخاب و تجزیه و تحلیل داده های مذکور با استفاده از نرم افزار استتا نسخه 16 در سطح اطمینان 95 درصد اجرا شد. برای اندازه گیری گرایش احساسی سرمایه گذاران و توده واری، به ترتیب از شاخص EMSI و مدل هوانگ و سالمون (۲۰۰۶) استفاده شده است. یافته ها: شواهد و یافته های تجربی پژوهش حاکی از آن است که رفتار سرمایه گذاران دارای اثر مثبت و معناداری بر رویکردهای مدیریت مالیات می باشد. به این معنی که با افزایش گرایش احساسی و رفتار توده وار سرمایه گذاران، میزان مدیریت مالیات مدیران شرکت ها نیز افزایش می یابد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که متغیرهای رفتاری سرمایه گذاران (رفتار توده وار و گرایش احساسی) دارای تأثیر مستقیم و معناداری بر رویکردهای مدیریت مالیات شرکت ها هستند. به این صورت که هرچه میزان رفتار توده وار و همچنین گرایش های احساسی سرمایه گذاران بیشتر باشد، میزان فرار، اجتناب و رویکرد جسورانه مالیاتی افزایش می یابد. لذا، رفتار سرمایه گذاران به عنوان یک عنصر مهم برهم زننده نظم بازارهای مالی تأیید شده است. نتایج این تحقیق می تواند در بهبود تصمیم گیری سیاست گذاران و سرمایه گذاران برای جهت دهی صحیح بازار سهام و مدیریت یکپارچه آن مثمرثمر باشد.
۶۵.

برآورد اقتصاد سایه و فرار مالیاتی با در نظر گرفتن عوامل رفتاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اقتصادی کاربردی ایران سال ۷ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲۷ 141 - 167

کلیدواژه‌ها: اقتصاد سایه فرار مالیاتی عوامل رفتاری روحیه مالیاتی مدل علل چندگانه - آثار چندگانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۰۹
در بیشتر کشورهای درحال توسعه وجود فساد بالا و عدم اطمینان به وجود یک سیستم مالیاتی عادلانه باعث عدم تبعیت مالیاتی می گردد که ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. هدف اصلی این پژوهش برآورد اقتصاد سایه و فرار مالیاتی با در نظر گرفتن عوامل رفتاری طی دوره 94-1346 در اقتصاد ایران می باشد. برای این منظور در ابتدا مدل های مختلف برآورد شده و از بین آنها مدل نهایی با رویکرد علل چندگانه-آثار چندگانه (MIMIC) انتخاب می گردد. سپس با استفاده از اطلاعات جانبی و کالیبره کردن سری زمانی اندازه نسبی اقتصاد سایه و اندازه مطلق اقتصاد سایه و در نهایت فرار مالیاتی ناشی از آن محاسبه می شود. نتایج نشان می دهد که روحیه مالیاتی و بار مالیات بر واردات از علل اصلی پیدایش اقتصاد سایه هستند. بنابراین برعکس کشورهای توسعه یافته متغیر روحیه مالیاتی باعث افزایش اقتصاد سایه و فرار مالیاتی ناشی از آن می شود که نشان دهنده عدم تبعیت مالیاتی در ایران می باشد. همچنین، افزایش حجم اقتصاد سایه بیشترین اثر را بر شاخص مخارج خانوار و شاخص مصرف انرژی دارد.  
۶۶.

الگوسازی فرار مالیاتی در صنایع کارخانه ای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اقتصادی کاربردی ایران سال ۸ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 159 - 173

کلیدواژه‌ها: توزیع پرت صنایع کارخانه ای فرار مالیاتی مالیات بر ارزش افزوده مالیات بر سود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۹۵
ساختار پیچیده ی تبدیل مواد اولیه به محصول در صنایع کارخانه ای، ایجاد تناظر بین داده و ستانده را دشوار می سازد. چنین بنگاه هایی می توانند با وجود نظام مالیات بر ارزش افزوده بخشی از فروش خود را پنهان نمایند. در این پژوهش فرض شده است که انگیزه ی اصلی بنگاه در چنین اقدامی فرار از مالیات بر سود است. هدف پژوهش حاضر، الگوسازی این نوع فرار مالیاتی است. در الگو، ارتباطی بین فرار مالیاتی و اجزای بهای تمام شده ی محصول صنعتی ایجاد شد. با استفاده از فرایند تصادفی، توزیعی برای ظرفیت مالیاتی، مالیات رسمی و فرار مالیاتی شکل گرفت. یافته ی پژوهش نشان می دهد که فرار مالیاتی در صنایع کارخانه ای ایران حدود 40 درصد از درآمد مالیاتی دولت در این حوزه را از میان می برد. بخشی از فرار مالیاتی محاسبه شده مربوط به مالیات بر ارزش افزوده است که بار آن به بنگاه تحمیل نمی شود ولی به دلیل فروش غیررسمی، مالیات مرتبط با ارزش افزوده ی ایجاد شده در بخش تولید و توزیع به دولت منتقل نمی گردد. جمع ارزش فرار مالیاتی معادل 2/4 درصد از درآمد صنایع کارخانه ای است.
۶۷.

تعیین عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی با استفاده از روش فرا تحلیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد باثبات دوره ۲ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳) 1 - 22

کلیدواژه‌ها: اجتناب مالیاتی فرار مالیاتی روش فراتحلیل ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۹۸
مالیات بعنوان یکی از ابزارهای سیاستی اقتصاد، بهترین و مهمترین منبع درآمد دولت است که به-تدریج رفاه مالیات دهندگان را کاهش می دهد و این مسأله آنها را به نپرداختن مالیات چه به صورت قانونی و چه به صورت غیرقانونی ترغیب می کند. یکی از معضلات اساسی نظام مالیاتی کشورها از جمله ایران افزایش روز افزون فرارهای مالیاتی است. همچنین عدم آگاهی دولتمردان از علل فرار مالیاتی می تواند به گسترش آن بیافزاید. شناسایی عواملی که باعث به وجودآمدن فرار مالیاتی می شود، در پیشگیری از آن بسیار مؤثر است و کمک می کند تا بتوان میزان فرار مالیاتی موجود در جامعه را برآورد نمود. در سال های اخیر مطالعاتی در رابطه با علل فرار مالیاتی با رهیافت های متفاوت انجام شده است. در این مقاله با استفاده از روش فراتحلیل، عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی و همچنین شدت ارتباط آن ها با فرار مالیاتی برای کشور ایران مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهند که متغیرهای عوامل اقتصادی، درآمد سرانه، عوامل تکنولوژی، عوامل اجتماعی، عوامل قانونی، تورم، عوامل فرهنگی، محدودیت تجاری، بار مالیاتی، بیکاری و حجم دولت عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی می باشند و بیشترین شدت تأثیرگذاری را عوامل فرهنگی و کمترین شدت تأثیرگذاری را درآمد سرانه بر فرار مالیاتی می گذارند. عوامل تأثیر گذار بر فرار مالیاتی به ترتیب بیشترین شدت تأثیرگذاری و ضریب همبستگی آنها عبارت اند از عوامل فرهنگی (577/0)، عوامل قانونی (543/0)، عوامل اجتماعی (539/0) و عوامل اقتصادی (467/0)، حجم دولت (399/0)، محدودیت تجاری (392/0)، تورم (367/0)، بیکاری (357/0)، بار مالیاتی (241/0)، عوامل تکنولوژی (194/0) و درآمد سرانه (192/0).
۶۸.

مدلی برای تمکین مالیاتی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرآیند مدیریت و توسعه دوره ۳۵ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۲) ۱۲۶-۹۷

کلیدواژه‌ها: تمکین مالیاتی تمکین داوطلبانه فرار مالیاتی چارچوب شیب لغزنده اعتماد اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۹۲
هدف: این پژوهش به دنبال شناسایی عوامل موثر بر رفتار تمکین مالیاتی مودیان و میزان اثرگذاری عوامل شناسایی شده بر تمکین مالیاتی با رویکرد داوطلبانه است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: جامعه آماری کلیه مودیان مالیاتی و صاحبان مشاغل در شهر تهران است. نمونه ای شامل ۱۵۱ نفر از مودیان مالیاتی (حقیقی) و صاحبان مشاغل انتخاب شده و با پرسشنامه اطلاعات لازم از آن ها اخذ شده است. برای انجام این پژوهش از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است. نوع پژوهش بر اساس هدف کاربردی است و روش آن بر اساس نحوه گردآوری داده ها توصیفی است. به منظور تحلیل آماری و برای نیل به هدف یکم پژوهش (شناسایی عوامل موثر بر تمکین مالیاتی داوطلبانه) از روش تحلیل عاملی اکتشافی (کاهش ابعاد) استفاده شده است. برای نیل به هدف دوم پژوهش (تعیین میزان تاثیر عوامل شناسایی شده بر تمکین مالیاتی) از رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. یافته ها: با انجام تحلیل عاملی اکتشافی هشت عامل موثر بر تمکین داوطلبانه مالیاتی شناسایی شدند. عوامل به ترتیب عبارت اند از: نگرش به کیفیت خدمات سازمان مالیاتی، مشروعیت، اعتلای عدالت، پیچیدگی، توجه به اخلاق، دانش و اطلاعات مالیاتی، عزم جمعی برای پرداخت مالیات، و ترس و نوع دوستی. با توجه به نتایج رگرسیون چندمتغیره عوامل نگرش به کیفیت خدمات سازمان مالیاتی، اعتلای عدالت، پیچیدگی، توجه به اخلاق، و ترس و نوع دوستی بر مولفه تمکین مالیاتی تاثیر معناداری دارند. ارزش/ اصالت پژوهش: دریافت داوطلبانه مالیات یکی از اهداف دولت ها بوده است. اگر دولتی موفق به دریافت مالیات به صورت داوطلبانه از مردم شود، این امر بر اعتماد اجتماعی و سرمایه اجتماعی تاثیر مثبتی دارد و هم از آن جا که باعث می شود منابع دولت برای عملیات مالیات ستانی به هدر نرود، باعث افزایش کارایی دولت خواهد بود. شناسایی و بررسی این عوامل می تواند برای خط مشی گذاران دارای پیام های مفیدی باشد تا به فراهم آوری امکانات لازم برای ارتقای تمکین مالیاتی داوطلبانه بینجامد.
۶۹.

بررسی و شناسایی عوامل موثر بر فرار مالیاتی با استفاده از رویکرد دیماتل فازی (مطالعه موردی استان گلستان)

نویسنده:
منبع: مهندسی مدیریت نوین سال ۱ زمستان ۱۳۹۱ شماره ۳ 35 - 50

کلیدواژه‌ها: فرار مالیاتی رویکرد دیماتل فازی منطق فازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۸۲
پژوهش حاضر به برررسی و شناسایی عوامل موثر بر فرار مالیاتی با استفاده از رویکرد دیماتل فازی در میان مودیان استان گلستان می پردازد. روش تحقیق در این مقاله از نوع پیمایشی است و علاوه بر تحقیق میدانی از روش اسنادی نیز استفاده شده است. جامعه آماری عبارت است از  کسبه لوازم خانگی که در اداره کل امور مالیاتی استان گلستان واقع و ثبت گردیده است. روش نمونه گیری در دو مرحله صورت گرفته است که ابتدا براساس نمونه گیری طبقه ای و سپس با نمونه گیری تصادفی مشخص شد که در درون هر طبقه تعداد نمونه ها را به چه صورت باید انتخاب کرد. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش استفاده از ابزار پرسشنامه می باشد که با استفاده از طیف لیکرت پنج گزینه ای با تعداد 51 سوال که فرضیات تحقیق را به آزمون گذاشته اند تحقق یافته است .یافته های به دست آمده از این تحقیق نشان میدهد که  10 مولفه تاثیر گذار در فرار مالیاتی که با استفاده از دیماتل فازی مورد ارزیابی قرار گرفت عدم اشراف قانون گذار، دخالت نهادهای غیرمسئول و وجود معافیتهای وسیع بیشترین تاثیر را در میان عوامل موثر بر فرار مالیاتی در استان گلستان دارند.
۷۰.

تحلیلی بر آثار مالیات بر عایدی سرمایه در اقتصاد ایران

نویسنده:
منبع: امنیت اقتصادی دوره ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۹) 69 - 88

کلیدواژه‌ها: عایدی سرمایه مالیات بر عایدی سرمایه (CGT) تورم سوداگری فرار مالیاتی قفل شدن دارایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۹۰
مالیات بر عایدی سرمایه، مالیاتی است که بر اختلاف قیمت خریدوفروش دارایی وضع می شود. در ایران تولیدکنندگان و کارمندان ملزم به پرداخت مالیات هستند، اما سرمایه داران و سوداگران نسبت به عایدی کسب شده از سرمایه و سوداگری، مالیاتی پرداخت نمی کنند. این بی عدالتی مالیاتی موجب تشویق افراد اقتصادی به سمت فعالیت های غیرمولد می شود. لذا مهم ترین هدف اعمال مالیات بر عایدی سرمایه، حمایت از تولید و سرمایه گذاری مولد با محدود کردن فعالیت های سوداگرانه، کاهش نوسانات بازارهای دارایی ازجمله خودرو، مسکن، طلا و ارز و نیز جلوگیری از افزایش قیمت ناگهانی در این بازارها، بهبود عدالت مالیاتی، ترغیب بنگاه ها به تأمین مالی داخلی و ارتقای کارایی (با توجه به اثر قفل شدگی) است. یکی از راه های کاهش فعالیت های نامولد در کشور، افزایش هزینه های انجام این فعالیت هااست که با ابزاری مانند مالیات بر عایدی سرمایه به تنهایی ثمربخش نیست و لازم است هم زمان، محیط کسب وکار و سرمایه گذاری در کشور نیز بهبود یابد و رفع موانع موجود بر سر راه فعالیت های مولد و تولیدی در دستور کار قرار گیرد. در این نوع پایه مالیاتی حتماً باید ملاحظاتی مانند «تمایز بین عایدی واقعی و عایدی غیرواقعی و نحوه تفکیک آن در دارایی های مختلف»، «تورم و عواید سرمایه ای بلندمدت و کوتاه مدت» و «لحاظ زیان های سرمایه ای در محاسبه عایدی خالص» را در نظر گرفت. در نهایت اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه دست کم در کوتاه مدت و تا زمان رسیدن به بلوغ کافی نمی تواند موجب کاهش تورم و حل وفصل مشکلات ایجادشده در بازارهای ارز، خودرو، مسکن و... شود.
۷۱.

شناسایی تهیه کنندگان اظهارنامه های مالیاتی غیر واقعی بر اساس پردازش سیگنال های مغزی (EEG)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات حسابداری و حسابرسی تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۸ 139 - 154

کلیدواژه‌ها: اظهارنامه غیرواقعی فرار مالیاتی دروغ سنجی مغزی مؤلفه شناختی P300

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۰۲
هدف: مالیات یکی از منابع مالی دولت است، اما متأسفانه فرار مالیاتی سال هاست رواج پیداکرده؛ این در حالی است که بر اساس آخرین تغییرات قانون مالیات های مستقیم، محاسبه مالیات به روش علی الراس حذف و جرم مالیاتی اضافه گردیده است و سازمان امور مالیاتی برای اثبات اظهارنامه های غیرواقعی با مشکل روبرو می شود. لذا این پژوهش باهدف شناسایی تهیه کنندگان اظهارنامه های غیرواقعی بر اساس روش دروغ سنجی با استفاده از سیگنال های مغزی تهیه شده است؛ روش: روش دروغ سنجی مغزی، با بررسی سیگنال های مغزی (استخراج مؤلفه شناختی p300) افراد دروغ گو (G) را تشخیص می دهد. بدین منظور ابتدا پروتکل اودبال[1]</sup> با 20 سؤال متشکل از 17 سؤال عادی و 3 سؤال کلیدی طراحی شد که پاسخ های دوگانه "بله" و"خیر"  داشت به نحوی که  تمامی سؤالات 3 مرتبه تصادفی نمایش داده می شد. این آزمون روی 40داوطلب در دو گروه راست گو[2]</sup> (N)و دروغ گو[3]</sup> (G) متشکل از 10 آقا و10 خانم اجرا شد. که از این تعداد 33 سیگنال مغزی (16نفر درگروه راست گو (N)و17 نفر درگروه دروغ گو (G)) موردقبول و پردازش قرار گرفت. سپس دامنه p300 از سیگنال مغزی افراد دروغ گو (G) استخراج گردید و نتایج دو گروه موردبررسی قرار گرفت. یافته ها:  نتایج به دست آمده با شناسایی 14 فرد راست گو (N) و 16 فرد دروغ گو (G) به طور صحیح حاکی از توانمندی روش پیشنهادی در تشخیص اظهارنامه های غیرواقعی از واقعی با صحت  91%، حساسیت 93.3%، ویژگی 88.9% و دقت 87.5% می باشد. نتیجه گیری: ازآنجایی که مغز، منشأ تصمیم گیری و سیگنال های مغزی، غنای اطلاعاتی بالایی دارد، دلایل کافی وجود دارد تا بتوان از روش پیشنهادی برای شناسایی تهیه کنندگان اظهارنامه های مالیاتی غیرواقعی استفاده کرد.
۷۲.

شبیه سازی راهکارهای بهبود پرداختهای مالیاتی و کاهش رفتار فرار مالیاتی در چارچوب مدلهای عامل محور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اقتصادی دوره ۵۸ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۴۵) 663 - 694

کلیدواژه‌ها: تدارک کالای عمومی فرار مالیاتی کارایی تخصیصی کارایی توزیعی مدل سازی عامل محور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۸
ماهیت پنهانی بودن پدیده فرار مالیاتی سبب شده است تا محققان و کارشناسان در مسیر مطالعه آن با چالش همیشگی طراحی و اجرایی کردن سیاست ها و مشوق های کاهش رفتار فرار مالیاتی رو به رو باشند. یکی از ابزارهای قدرتمند در زمینه شبیه سازی رفتاری پدیده فرار مالیاتی، مدل های عامل محور است. مدل های عامل محور با ایجاد یک محیط آزمایشگاهی مجازی، این امکان را برای محققان فراهم می آورند که تأثیر سیاست های مختلف را بر رفتار مؤدیان مالیاتی مورد بررسی قرار دهند. در این پژوهش با استفاده از یک مدل عامل محور، رفتار مؤدیان مالیاتی براساس درجه ریسک پذیری آنها مدل سازی شده است؛ به گونه ای که درجه ریسک پذیری افراد در زمینه انجام فرار مالیاتی تحت تأثیر سه مؤلفه بستر اجتماعی، وضعیت نظام حسابرسی-جریمه و میزان بهره مندی از کالای عمومی قرار داشته است. نتایج حاصل از این پژوهش بر اهمیت توجه به عوامل اجتماعی (جمعیتی)، سیاستی و کارایی دولت ها در جهت کاهش رفتار فرار مالیاتی و افزایش میزان مجموع مالیات پرداختی تأکید دارد و خروجی های شبیه سازی نشان دهنده این مطلب است که از میان دو ترکیب سیاستی حسابرسی-جریمه، حسابرسی بالا و جریمه کم سیاست مناسب تری نسبت به حسابرسی پایین و جریمه زیاد می باشد و سبب می شود که از نظر آماری، تعداد فرارکنندگان مالیاتی در جامعه، کاهش و میزان مجموع مالیات پرداختی افزایش یابد. همچنین مشخص شده است که دولت برای کاهش رفتار فرار مالیاتی بایستی به کارایی توزیعی و به منظور افزایش مجموع مالیات پرداختی، به کارایی تخصیصی توجه بیشتری کند. طبقه بندی JEL: C63, H26, H41, L78
۷۳.

تحلیل نظام حقوق مالیاتی حاکم بر شرکت های تجاری

نویسنده:
منبع: تمدن حقوقی سال ششم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۷ 325-336

کلیدواژه‌ها: شرکت تجاری مالیات شخصیت حقوقی فرار مالیاتی پیشگیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۸۱
امروزه در تمامی نظام های مالیاتی جهان اهمیت مسائل مربوط به مالیات بر درآمد شرکت های تجاری و تاثیر آن بر اقتصاد دولت ها و همچنین نقش آن در اقتصاد آزاد و رقابت مشروع انکا ناپذیر است و حتی توجه ویژه ای به گزارش های مالی شرکت های سهامی معطوف می شود و فرایند اندازه گیری شاخص های اساسی آن ازجمله سود، مالیات، وجه نقد و... دارای اهمیت بسیاری است. درآمد شرکت های تجاری از مهم ترین منابع مالیاتی دولت ها است. از لحاظ حقوق تجارت نیز تفاوت ماهیتی بین سهام بی نام و دیگر انواع سهام نیست تا مشمول مالیات نباشد. اگر هم قرار است از نقطه نظر اقتصادی به مسئله نگریسته شده و سهام بی نام معاف از مالیات دانسته شوند، در برخورد با اصل برابری وضع مالیات بر درآمدهای مشابه، نیازمند توجیه و نص صریح است. از سوی دیگر شرکت های عملی، عدم شناسایی خود را از طرف دولت، دستاویزی برای فرارهای بزرگ مالیاتی قرار داده و از باب تبعیض مالیاتی، نارضایتی سایر مؤدیان را منجر می گردند. مالیات اخذ شده از شخصیت های حقوقی و به طور خاص از شرکت ها، بخشی مهم از منبع درآمدی دولت را تشکیل می دهد، به طوری که دولت با ایجاد قوانین مالیاتی جهت اخذ مالیات و جمع آوری و هدایت آن در جهت سرمایه گذاری زیربنایی د واقع نقش مهمی در توسعه اقتصادی ایفاء می کند که مکمل فعالیت های بخش خصوصی در سرمایه گذاری است. سیاست های مالیات، ابزار مؤثر و کارآمد در توسعه اقتصادی و ایجاد سمت و سوی پویا و مولد برای اقتصاد کشور است و بر رفتار عاملان اقتصاد، به خصوص شرکت ها تأثیر دارد.
۷۴.

واکاوی مقایسه ای دستور دادستانی ها مبنی بر الزام مراکز خدمات درمانی به استفاده از پایانه های فروشگاهی(POS) از منظر حقوق عامه

نویسنده:
منبع: فصلنامه رأی دوره ۱۱ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۹ 78 - 53

کلیدواژه‌ها: حقوق عامه پایانه فروشگاهی (دستگاه POS) احیای حقوق عامه دادستانی مالیات پزشکان فرار مالیاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۷۳
با تصویب قانون بودجه سال 1398، مفاد بند «ی» تبصره 6 که صاحبان حرف و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی را مکلف به استفاده از پایانه های فروشگاهی در چهارچوب آیین نامه تبصره ۲ ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم نموده، مورد توجه بسیاری از دادستانی های سراسر کشور قرار گرفته و آنان در راستای اجبار مکلفان به اجرای قانون، اقدام به اصدار دستوراتی نموده اند. ورود دادستانی ها به این مسئله، از حیث اهمیت زاید الوصف مالیات برای مصلحت عموم جامعه و ایجاد مشکلات احتمالی ناشی از حمل وجه نقد جهت پرداخت به مراکز خدمات درمانی، با موضوع احیای حقوق عامه مرتبط است. این نوشتار در صدد است با رویکردی تحلیلی، ابعاد حقوقی ورود دادستانی ها به مسئله ی الزام مراکز خدمات درمانی به استفاده از پایانه های فروشگاهی را از منظر حقوق عامه نقد و ارزیابی کند. عدم وجود شبکه ارتباطی میان دادستانی های سطح کشور و لزوم اقدام مشابه آنان در پرونده های مشترک ملی و منطقه ای، خلأ نظام حقوقی موجود در حیطه ی ضمانت اجرای اقدامات و دستورات ماهیتاً اداری دادستانی و لزوم تقویت آن، عدم جامعیت مخاطبان دستورات، الزام به استفاده از پایانه فروشگاهی نه صرفاً الزام به نصب آن و لزوم مستند، مستدل و شفاف بودن این نوع دستورات در جهت تسری بعضی آثار و نتایج آراء و احکام دادگستری بر آن ها، از یافته های تحلیل حاضر است.
۷۵.

ارئه مدلی برای بکارگیری داده های بزرگ در حوزه مالیات اشخاص حقیقی به منظور جلوگیری از فرار مالیاتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حسابداری دولتی سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 205-222

کلیدواژه‌ها: داده های بزرگ مالیات اشخاص حقیقی فرار مالیاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۶۶
هدف: این پژوهش با هدف ارائه مدلی برای بکارگیری داده های بزرگ در حوزه مالیات اشخاص حقیقی در ایران به منظور جلوگیری از فرار مالیاتی انجام شده است. داده های بزرگ تقریبأ هر جنبه از حرفه حسابداری را تحت تأثیر قرار داده و به سرعت در حال تبدیل شدن به نقطه تمرکز اصلی برای حسابداران حرفه ای (صرف نظر از تخصص آن ها) در سطح بین الملل می باشد. همگام با بهبود توانایی های تکنولوژیکی، حرفه نیز خود را با ترکیب منابع داده ای غیرمالی جدید، بسط و توسعه داده است. این رویکرد فرصت هایی را برای افزایش کیفیت حسابرسی و کیفیت اطلاعات حسابداری فراهم می کند. روش پژوهش: پژوهش به صورت کیفی و از مصاحبه با 19 نفر متخصصان و افراد شاغل در سازمان امور مالیاتی و مرتبط با حوزه مالیات های اشخاص حقیقی انجام شده است؛ از روش نمونه گیری تا مرحله اشباع نظری پیش رفته و ﻃی ایﻦ ﻓﺮآیﻨﺪ کﺪﮔﺬاری ﺗﻌﺪاد ۳۷۰ کﺪﺑﺎز، ۳۳ ﻣﻔﻬﻮم و ۱۷ ﻣﻘﻮﻟﻪ اﺳﺘﺨﺮاج و ویﮋﮔیﻫﺎی آﻧﻬﺎ در شرکت های نمونه استخراج گردید.یافته ها: پژوهش نشان داد شاخص هایی که برای کشف فرار مالیاتی و تقلب انجام می شود، مجموعه داده های داخلی و خارجی بزرگی شامل: مشخصات جمعیتی، مشخصات مالیات دهندگان یا شرکت ها، پرونده های قبلی، داده های مرکز تماس و تاریخچه حسابرسی می باشند.
۷۶.

ارزیابی اثربخشی الگوریتم درخت تصمیم و رگرسیون چند متغیره خطی در پیش بینی فرار مالیاتی مؤدیان حقوقی استان مازندران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ها و سیاست های اقتصادی سال ۳۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱۰۷ 239 - 277

کلیدواژه‌ها: فرار مالیاتی الگوریتم سینوس کسینوس الگوریتم درخت تصمیم رگرسیون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶ تعداد دانلود : ۴۵
درآمدهای مالیاتی یکی از مهم ترین منابع درآمدی دولت و تأمین کننده بخش عمده ای از هزینه های آن می باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی توان پیش بینی تکنیک های الگوریتم درخت تصمیم و رگرسیون چند متغیره خطی در پیش بینی فرار مالیاتی مؤدیان حقوقی بوده است. براساس مبانی نظری و پیشینه پژوهش های صورت گرفته در این حوزه، مجموعه ای متشکل از 57 شاخص مالی و غیرمالی در سه سطح کلان اقتصادی، مؤدیان و حسابرسان مالیاتی، در نمونه ای مشتمل بر 964 پرونده مالیاتی اشخاص حقوقی اداره کل امور مالیاتی مازندران برای سال های 1391 لغایت 1398 با استفاده از نرم افزار متلب و استاتا مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، پس از انتخاب متغیرهای اثرگذار با استفاده از الگوریتم شناسایی سینوس-کسینوس، اقدام به پیش بینی فرار مالیاتی با بهره گیری از تکنیک های الگوریتم درخت تصمیم و رگرسیون شده است. نتایج حاصل از بررسی داده ها نشان داد که متغیرهای سطح مؤدیان و حسابرسان مالیاتی جهت پیش بینی فرار مالیاتی اثربخشی بیشتری دارند. همچنین یافته ها حاکی از آن بوده که توان پیش بینی الگوریتم درخت تصمیم نسبت به رگرسیون چند متغیره خطی، بیشتر است.
۷۷.

چالش های فراروی بانک ها و مؤسسات مالی در جمع بین اصل رازداری بانکی و لزوم گزارش دهی موارد مشکوک به پولشویی و فرار مالیاتی (مطالعه تطبیقی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی دوره ۵۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۱) 211 - 187

کلیدواژه‌ها: پول‎شویی رازداری بانکی فرار مالیاتی گزارش ها معاملات مشکوک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳ تعداد دانلود : ۳۵
از گزارش معاملات مشکوک که در توصیه 20 اف ای تی اف بر آن تأکید شده است، به سنگ بنای مبارزه با پولشویی یاد می شود و موفقیت تمامی اقدامات ضد پولشویی، در گرو آن است. در پژوهش حاضر، به روش توصیفی-تحلیلی، با هدف آشنایی با الزامات گزارش دهی معاملات مشکوک به پولشویی، موضع قانونگذاری ایران، در مقایسه با استانداردهای جهانی بررسی شده و در پایان، به بررسی مهم ترین موانع قانونی، فقهی و اجرایی فرا روی گزارش دهی معاملات مشکوک پرداخته می شود. یافته ها گویای آن است که در مقررات ضد پولشویی ایران، به ویژه قانون اصلاح قانون مبارزه با پولشویی مصوب 1397 و آیین نامه اجرایی ماده 14 آن، مصوب 1398، اقدامات بایسته همسو با استانداردهای جهانی، به منظور گزارش دهی معاملات مشکوک، صورت پذیرفته است و ساختارهای لازم ایجاد شده است. با وجود این ممکن است قواعد مربوط به رازداری حرفه ای، اصل صحت، اماره تصرف، سیاست های مرتبط با جذب سرمایه در بانک ها و هزینه های بالای انطباق با استانداردهای ضدپولشویی، این اصل مهم را در مبارزه با پولشویی، تحت الشعاع قرار دهد و در مسیر گزارش دهی مطلوب معاملات مشکوک خلل وارد سازد.
۷۸.

برآورد فرار مالیاتی و اثر آن بر رشد اقتصادی ایران (رهیافت تجزیه داده ها به روش دنتون)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۲ 119-133

کلیدواژه‌ها: خودرگرسیون برداری با وقفه های توزیعی (ARDL) رشد اقتصادی فرار مالیاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹ تعداد دانلود : ۴۱
امروزه مالیات با حفظ موجودیت دولت و تأمین مالی برنامه های اجتماعی و سرمایه گذاری زیربنایی نقش مهمی را در رشد و توسعه اقتصادی کشورها ایفا می کند. همچنین، اخذ مالیات به تخصیص منابع، توزیع مجدد درآمد و تصحیح اثرات خارجی منفی و همچنین حمایت از صنایع داخلی کمک می کند. از این رو فرار مالیاتی موجب کاهش نقش اثرگذاری مالیات در موارد مذکور می شود. ارتباط موضوع مطالعه از این واقعیت آشکار می شود که سالانه بخش مهمی از درآمدهای مالی از طریق فعالیت های برنامه ریزی مالی، دور زدن مالی و فرار مالیاتی که توسط بخش خصوصی انجام می شود، از بین می رود. هدف این مقاله بررسی رابطه بین فرار مالیاتی و رشد اقتصادی طی دوره 1399-1390 برای ایران است. برای این منظور از داده های فصلی حاصل از روش دنتون و از داده های برآوردی فرار مالیاتی استفاده شده است. در این مطالعه در قالب مدل سه بخشی اثر فرارمالیاتی بر رشد اقتصادی به روش خودرگرسیون برداری با وقفه های توزیعی (ARDL) بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که در کوتاه مدت در مدل رشد اقتصادی ضریب متغیرهای فرار مالیاتی، نرخ اشتغال، سرمایه گذاری مستقیم خارجی و درآمد نفتی بر رشد اقتصادی منفی است. حال آن که، در بلندمدت تاثیر فرار مالیاتی، نرخ اشتغال، درآمدنفتی و متوسط بار مالیاتی بر رشد اقتصادی مثبت است. این در حالی است که ضریب سرمایه گذاری خارجی در بلندمدت معنی دار نمی باشد.
۷۹.

فرار مالیاتی و آثار آن بر امنیت اقتصادی

نویسنده:
منبع: امنیت اقتصادی دوره ۱۱ بهمن ۱۴۰۲ شماره ۱۱ (پیاپی ۱۱۸) 19 - 26

کلیدواژه‌ها: فرار مالیاتی امنیت اقتصادی قاچاق اقتصاد زیرزمینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۳۰
مالیات نقش کلیدی در توسعه و رونق اقتصادی هر کشور دارد. پرداخت مالیات با افزایش منابع دولت، خدمات عمومی را گسترش می دهد و رفاه اجتماعی را به صورت نسبی بالا می برد. با اینکه در سال های اخیر وصول مالیات پیش بینی شده در بودجه به مراتب بیشتر بوده، اما فرار مالیاتی هم همه ساله با مبالغ بالا وجود داشته است. فرار مالیاتی در قالب هایی مانند عدم تمکین مالیات، شرکت های صوری، انتقال به دیگر گروه ها و... رخ می دهد و منجر به گسترش بی عدالتی، افزایش هزینه های مردم، کاهش ارائه خدمات عمومی باکیفیت و... می شود. با توجه به پیامدهای منفی فرار مالیاتی، راهکارهایی در راستای کاهش آن و افزایش درآمد دولت از محل مالیات ارائه می شود که عبارت از توسعه گرا بودن هزینه های دولت برای افزایش انگیزه پرداخت مالیات، در دسترس بودن اطلاعات مالیات دهندگان، گسترش آموزش، دیجیتالی کردن و متکی بر فناوری بودن و برخورد قاطع با مفسدان در بدنه دولت است.
۸۰.

بررسی رابطه بین متغیرهای کلان اقتصادی و فرار مالیاتی با استفاده از رهیافت های غیر خطی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد باثبات دوره ۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۵) 151 - 181

کلیدواژه‌ها: فرار مالیاتی برآورد غیرخطی بار مالیات مستقیم تولید ناخالص داخلی سرانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۴۴
هدف اصلی مطالعه حاضر بررسی رابطه بین متغیرهای کلان اقتصادی و فرار مالیاتی با استفاده از رهیافت های غیرخطی است. در ابتدا، برای بررسی وجود قانون کوزنتس و وجود رابطه غیرخطی بین متغیرهای کلان اقتصادی و فرار مالیاتی از روش مارکوف-سوییچینگ و از آمار و اطلاعات طی دوره 98-1348 استفاده شد و بعد از تأیید وجود رابطه غیر خطی از روش خودرگرسیون برداری آستانه ای نیز برای بررسی بیشتر استفاده شد. بر اساس نتایج روش مارکوف-سوییچینگ، وجود قانون کوزنتس بین تولید ناخالص داخلی سرانه و فرار مالیاتی تأیید می شود. بنابراین، برای کاهش فرار مالیاتی لازم است سهم نفت در تولید ناخالص داخلی کاهش یابد و سهم بهره وری در تولید افزایش یابد. برای متغیرهای بار مالیات مستقیم، مخارج تحصیل عمومی، مخارج دولتی منهای تحصیل، ضریب جینی و پول نقد خارج از بانک وجود قانون کوزنتس رد می شود؛ اما، وجود رابطه غیر خطی تأیید می شود. همچنین، برای مدل خودرگرسیون برداری آستانه ای، چهار متغیر فرار مالیاتی، تولید ناخالص داخلی سرانه، بار مالیات مستقیم و پول نقد خارج از بانک در نظر گرفته شد و متغیر فرار مالیاتی به عنوان متغیر آستانه ای انتخاب شد و مقدار آستانه فرار مالیاتی 1/21906 میلیارد ریال است. نتایج مدل خودرگرسیون بردای آستانه ای، نشان می دهد که تکانه های تولید ناخالص داخلی سرانه و پول نقد خارج از بانک بیشترین اثر را بر افزایش فرار مالیاتی دارند.