مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی

هدف: اشتباهات موجود در گزارشگری مالی با وجود مالکان خانوادگی تحت تاثیر قرار می گیرد و تاثیر اظهار اشتباهات و تحریفات حسابداری بر واکنش بازار به اعلان سود، در شرکت های خانوادگی بیشتر از شرکت های غیرخانوادگی است. در نتیجه با افزایش مالکیت خانوادگی، پاسخ بازار به اعلامیه های تقسیم سود هنگامی که خطر غصب مالکیت بوسیله کنترل های خانوادگی بالاست، کاهش می یابد. پس، پاسخ های شرکت به بازار، یک تابع مشترک از روش های حسابداری و مالکیت است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی تحریفات حسابداری، پاسخ بازار به اعلامیه های تقسیم سود و خطر غصب مالکیت شرکت های تحت کنترل خانواده است. روش: جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1400-1388 بود. نمونه آماری براساس جامعه آماری در دسترس بالغ بر 142 شرکت می باشد. روش اجرای پژوهش در آزمون فرضیه اول، رگرسیون لجستیک و در آزمون فرضیه دوم، رگرسیون حداقل مربعات مبتنی بر داده های ترکیبی است. یافته ها: شواهد حاکی از آن است که با افزایش کنترل خانوادگی، تحریفات حسابداری کاهش یافته و بازار به اعلامیه های تقسیم سود شرکت های تحت کنترل خانواده واکنش مثبت نشان می دهد. از دیگر نتایج پژوهش تاثیر منفی خطر غصب مالکیت بر پاسخ بازار به اعلامیه های تقسیم سود شرکت های تحت کنترل خانواده است. نتایج به دست آمده در این پژوهش با مستندات اشاره شده در چارچوب نظری پژوهش و ادبیات مالی سازگاری دارد. نتیجه گیری: اطلاعات حسابداری با کیفیت بالا در طراحی مکانیسم هایی که تضادهای نمایندگی های مختلف را در بین سهامداران، مدیران و سرمایه گذاران خارجی کاهش می دهد، نقش اصلی را ایفا می کند. به دلیل شیوع شرکت های خانوادگی در سراسر جهان، تعداد فزاینده ای از مطالعات، ارتباط بین مالکیت/کنترل خانواده و کیفیت اطلاعات حسابداری را بررسی می کنند. با این حال، شواهد حاصل از مطالعات موجود، قطعی نیست. علاوه بر این، در مورد اینکه آیا و چگونه کنترل خانواده بر نحوه واکنش سرمایه گذاران به تغییرات در کیفیت اطلاعات حسابداری تأثیر می گذارد، اطلاعات کمی وجود دارد.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی سیاست های تأمین مالی و سرمایه انسانی بر رابطه بین مسئولیت اجتماعی و نوآوری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. روش: در راستای تحقق اهداف پژوهش پنج فرضیه تدوین شده است. جهت آزمون فرضیه های پژوهش از مدل رگرسیون خطی چندمتغیره و داده های ترکیبی استفاده گردید. نمونه آماری پژوهش شامل 102 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که براساس روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و طی سال های 1392 تا 1399 مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: یافته های پژوهش بیانگر آن است که مسئولیت اجتماعی دارای ارتباط منفی و معنا دار با نوآوری شرکت است. همچنین مسئولیت اجتماعی بر سرمایه انسانی تأثیر منفی و معناداری دارد. پس، براساس یافته های مبتنی بر رگرسیون چندمتغیره، نقش میانجی سرمایه انسانی بین مسئولیت اجتماعی و نوآوری شرکت تأیید می شود. همچنین، نتایج نشان داد که مسئولیت اجتماعی اثر معناداری بر سیاست تأمین مالی ندارد. از این رو، متغیر سیاست تأمین مالی رابطه بین مسئولیت اجتماعی و نوآوری شرکت را میانجی گری نمی کند. شرکت ها باید در فعالیت های نوآورانه و مسئولیت اجتماعی سرمایه گذاری کنند تا مشروعیت کسب کرده و به انتظارات ذی نفعان مختلف پاسخ دهند. نتیجه گیری: شرکت هایی که مسئولیت اجتماعی را به طور فعال انجام می دهند، دسترسی بیشتری به اعتبار دارند و شرایط بدهی بهتری به دست می آورند. شرکت هایی که به سمت فعالیت های مسئولیت اجتماعی گرایش دارند، به دلایل مختلف نوآوری بیشتری در محصولات و فرآیندها ایجاد می کنند. شرکت ها با اجرای فعالیت های مسئولیت اجتماعی از انگیزه، مشارکت و تعهد منابع انسانی حمایت می کنند تا نوآوری در شرکت افزایش یابد.

هدف: شناخت ابعاد گوناگون مسئولیت اجتماعی شرکت ها از اهمیت روزافزونی برخوردار است. بنابراین، دانستن مسائل پژوهش شده پیشین ضرورتی اجتناب ناپذیر برای مطالعات آینده می باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی محتوای مقاله های علمی منتشر شده و کسب آگاهی بیشتر پیرامون مبحث مسئولیت اجتماعی و همچنین تبیین خلاء های پژوهشی در این خصوص است. روش: در پژوهش پیش رو، از تکنیک تحلیل محتوا که روشی کیفی برای تحلیل و شناسایی ابعاد و حوزه های مطالعاتی پیشین است، طی بازه زمانی پنج ساله (1399-1395) استفاده شد و در نهایت از بین 2.372 مقاله علمی انتشاریافته، تعداد 68 مقاله در 16 نشریه اختصاصی رشته حسابداری، با کلیدواژه مسئولیت اجتماعی و مسئولیت پذیری اجتماعی جهت تجزیه و تحلیل، انتخاب شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که 38 مورد از 68 مقاله مورد بررسی، به بررسی اثرات اقتصادی، مبنی بر اینکه ایفاء مسئولیت اجتماعی می تواند بر عملکرد مالی شرکت ها اثرگذار باشد، پرداخته اند. این در حالی است که سهم تعداد مقاله ها در بُعد اجتماعی ایفاء مسئولیت اجتماعی، اگرچه کمتر از مقاله های منتشر شده در بُعد اقتصادی بوده، اما در گستردگی موضوعی با داشتن 12 مقوله فرعی، دارای سهم بیشتری نسبت به بُعد اقتصادی است. سهم مطالعات مسئولیت اجتماعی نسبت به کل مقاله های انتشار یافته 2.87% است. کاربرد اصلی این یافته ها در ارائه طبقه بندی شده پژوهش های قبلی بوده و برای شناساندن خلاء های مطالعاتی در زمینه مسئولیت اجتماعی شرکتی مفید است. نتیجه گیری: علی رغم تاثیرات مثبت و اثبات شده نقش مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها بر بهبود عملکردهای مالی و غیرمالی سازمان ها در بسیاری از پژوهش های داخلی و خارجی، نبود استاندارد واحد برای گزارشگری مسئولیت اجتماعی از یک سو و رفتار سلیقه ای مدیران شرکت ها در گزارش فعالیت های اجتماعی و زیست محیطی از سوی دیگر سبب شده تا کمبود اطلاعات در این خصوص ایجاد شده، که در نتیجه پژوهش در زمینه مسئولیت اجتماعی را با دشواری هایی همراه ساخته است.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی اعضای هئیت مدیره و عملکرد مالی شرکت ها می باشد. روش: به منظور اجرای این پژوهش، 163 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی بازه زمانی 1395-1400 انتخاب گردیدند. سرمایه انسانی از چهار جزء سطح تحصیلات، تخصص، تجربه (در صنعت) و اعتبار اعضای هیئت مدیره، و سرمایه اجتماعی از دو جزء خارجی و داخلی تشکیل شده است. عملکرد مالی از طریق دو معیار بازده دارایی ها و شاخص کیوتوبین اندازه گیری گردیده شد و فرضیه ها با استفاده از مدل رگرسیون چندمتغیره و روش حداقل مربعات تعمیم یافته آزمون شدند. یافته ها: تعداد اعضای متخصص هیئت مدیره، با بازده دارایی دارای رابطه مثبت و معناداری است، در حالی که تعداد اعضای متخصص هیئت مدیره، تعداد اعضای دارای تجربه (در صنعت)، سرمایه اجتماعی خارجی و سرمایه اجتماعی داخلی رابطه مثبت و معناداری با کیوتوبین دارند. نتیجه گیری: به کارگیری اعضای هیئت مدیره با سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی بالاتر، به ارتقاء ارزش بازار شرکت نسبت به ارزش دفتری شرکت می انجامد، که برای بیشینه سازی ثروت سهامداران، سودمند خواهد بود.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر مولفه های رفتار سرمایه گذاران بر رویکردهای مدیریت مالیات بود. روش: در این پژوهش رویکردهای مدیریت مالیات شامل فرار مالیاتی، اجتناب از مالیات و راهکار جسورانه مالیاتی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از روش داده های ترکیبی (پانل دیتا)، براساس داده های سالانه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1393-1400 استفاده شده است. در نهایت تعداد 127 شرکت از طریق تکنیک حذف نظام مند به عنوان نمونه انتخاب و تجزیه و تحلیل داده های مذکور با استفاده از نرم افزار استتا نسخه 16 در سطح اطمینان 95 درصد اجرا شد. برای اندازه گیری گرایش احساسی سرمایه گذاران و توده واری، به ترتیب از شاخص EMSI و مدل هوانگ و سالمون (۲۰۰۶) استفاده شده است. یافته ها: شواهد و یافته های تجربی پژوهش حاکی از آن است که رفتار سرمایه گذاران دارای اثر مثبت و معناداری بر رویکردهای مدیریت مالیات می باشد. به این معنی که با افزایش گرایش احساسی و رفتار توده وار سرمایه گذاران، میزان مدیریت مالیات مدیران شرکت ها نیز افزایش می یابد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که متغیرهای رفتاری سرمایه گذاران (رفتار توده وار و گرایش احساسی) دارای تأثیر مستقیم و معناداری بر رویکردهای مدیریت مالیات شرکت ها هستند. به این صورت که هرچه میزان رفتار توده وار و همچنین گرایش های احساسی سرمایه گذاران بیشتر باشد، میزان فرار، اجتناب و رویکرد جسورانه مالیاتی افزایش می یابد. لذا، رفتار سرمایه گذاران به عنوان یک عنصر مهم برهم زننده نظم بازارهای مالی تأیید شده است. نتایج این تحقیق می تواند در بهبود تصمیم گیری سیاست گذاران و سرمایه گذاران برای جهت دهی صحیح بازار سهام و مدیریت یکپارچه آن مثمرثمر باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش اخلاق حرفه ای در حسابداری است. روش: داده های این پژوهش به صورت میدانی و با روش مطالعه کتابخانه ای جمع آوری شدند. برای تحلیل داده ها از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. یافته ها: نتایج حاکی از آن است که اگر در گذشته برای اخلاقی نمودن اعمال از مفاهیمی همچون شایسته سالاری، تخصیص بهینه منابع و... استفاده می شد، امروزه مفاهیم مزبور از طریق شیوه های نوینی همچون قابلیت های حسابداری به ثمر می نشیند. . حسابداری در دنیای پیشرفته امروز حرفه ای حیاتی است. جامعه انتظارات فراوانی از اهل این حرفه دارد و مردم باید به کیفیت خدمات پیچیده ارائه شده توسط حسابداران اعتماد داشته باشند. از این رو اطلاعات ارائه شده توسط حسابداران باید به طور قابل توجهی کارآمد و قابل اتکاء و واقعی و بی غرضانه باشد. همچنین حسابداران باید از صداقت و درستکاری حرفه ای برخوردار باشند و آبرو و حیثیت حرفه ای از مهم ترین دارایی های آنها محسوب می شود. نتیجه گیری: اگر در یک حرفه، اخلاق حرفه ای وجود داشته باشد، آن حرفه پیشرفت می کند، وگرنه باید منتظر نابودی آن حرفه بود. یکی از اصلی ترین تغییرات و تحولات در آموزش حسابداری در عصر حاضر، گنجاندن اخلاق حرفه ای در برنامه درسی دانشجویان حسابداری است، توصیه می شود برای دانشجویان گروه حسابداری، بیشتر بر ارزیابی مسائل اخلاقی تمرکز شود.