هوشمندی راهبردی

امروزه یکی از عوامل کلیدی بقای سازمان های دانش بنیان ارتقاء پیوسته عملکرد نوآورانه سازمان است. در این سازمان ها نوآوری در عملکرد سبب حفظ مزیت رقابتی و رشد و توسعه سازمانی می گردد. از طرفی خلق عملکرد نوآورانه مستلزم اتخاذ تصمیم های سریع راهبردی بر پایه اطلاعات و داده های حاصل از هوشمندی راهبردی است. سازمان هایی موفق هستند که هوشمندانه عمل نمایند و بتوانند از داده ها و اطلاعات محیط درونی و بیرونی خودآگاهی داشته و آنان را به دانش و هوش سازمانی تبدیل کنند. پژوهش حاضر به دنبال طراحی چارچوبی نظام مند در خصوص مفاهیم هوشمندی راهبردی، سرعت تصمیم گیری های راهبردی و عملکرد نوآورانه در ارتباط باهم و در شرکت های دانش بنیان ایرانی است و از این طریق سعی دارد تا در گسترش مرزهای دانش موجود در این حوزه اقدام نماید. این تحقیق از نوع کاربردی با ماهیت پیمایشی است. داده های موردنیاز برای این تحقیق با نمونه گیری تصادفی از شرکت های دانش بنیان فعال در زمینه فناوری اطلاعات در کشور ایران و به وسیله ابزار پرسشنامه جمع آوری شده است. همچنین از روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار اسمارت پی آل اس به منظور تجزیه وتحلیل داده ها استفاده گردیده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که هوشمندی راهبردی و سرعت تصمیم گیری راهبردی بر عملکرد نوآورانه شرکت های دانش بنیان ایرانی مؤثر می باشند. همچنین نقش میانجی گری سرعت تصمیم گیری راهبردی در اثرگذاری هوشمندی راهبردی بر عملکرد نوآورانه شرکت های دانش بینان ایرانی نیز مورد تأیید قرار گرفت.   امروزه یکی از عوامل کلیدی بقای سازمان های دانش بنیان ارتقاء پیوسته عملکرد نوآورانه سازمان است. در این سازمان ها نوآوری در عملکرد سبب حفظ مزیت رقابتی و رشد و توسعه سازمانی می گردد. از طرفی خلق عملکرد نوآورانه مستلزم اتخاذ تصمیم های سریع راهبردی بر پایه اطلاعات و داده های حاصل از هوشمندی راهبردی است. سازمان هایی موفق هستند که هوشمندانه عمل نمایند و بتوانند از داده ها و اطلاعات محیط درونی و بیرونی خودآگاهی داشته و آنان را به دانش و هوش سازمانی تبدیل کنند. پژوهش حاضر به دنبال طراحی چارچوبی نظام مند در خصوص مفاهیم هوشمندی راهبردی، سرعت تصمیم گیری های راهبردی و عملکرد نوآورانه در ارتباط باهم و در شرکت های دانش بنیان ایرانی است و از این طریق سعی دارد تا در گسترش مرزهای دانش موجود در این حوزه اقدام نماید. این تحقیق از نوع کاربردی با ماهیت پیمایشی است. داده های موردنیاز برای این تحقیق با نمونه گیری تصادفی از شرکت های دانش بنیان فعال در زمینه فناوری اطلاعات در کشور ایران و به وسیله ابزار پرسشنامه جمع آوری شده است. همچنین از روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار اسمارت پی آل اس به منظور تجزیه وتحلیل داده ها استفاده گردیده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که هوشمندی راهبردی و سرعت تصمیم گیری راهبردی بر عملکرد نوآورانه شرکت های دانش بنیان ایرانی مؤثر می باشند. همچنین نقش میانجی گری سرعت تصمیم گیری راهبردی در اثرگذاری هوشمندی راهبردی بر عملکرد نوآورانه شرکت های دانش بینان ایرانی نیز مورد تأیید قرار گرفت.

هدف این پژوهش، ارائه الگوی سنجش سیستم هوشمندی کسب وکار با استفاده از رویکرد آمیخته است. در این مقاله، ابتدا مبانی نظری پژوهش بررسی شده و سپس، با مرور پژوهش های پیشین، شاخص های سنجش سیستم هوشمندی کسب وکار استخراج شده است. در ادامه، متغیرهای اولیه استخراج شده با روش کیفی و با گروه های کانونی غربال و متغیرهای مناسب به منظور طراحی مدل و سنجش آن تایید شدند. جامعه آماری شامل مدیران، روسا و کارشناسان کسب وکار یکی از اپراتورهای تلفن همراه کشور است و نمونه آماری به صورت سرشماری جامعه آماری انتخاب شد. در ادامه، داده های کمی پژوهش با پرسشنامه جمع آوری و با توجه به این که جامعه آماری سرشماری شده بود، با روش های آمار توصیفی و ماتریس اهمیت- عملکرد تحلیل شد. نتایج نشان داد که وضعیت سیستم هوشمندی کسب وکار در سطح متوسط رو به بالایی است؛ اما سطح ابعاد آن باهم متفاوت اند. هوشمندی فناورآنه و هوشمندی رقبا در وضعیت مطلوبی قرار دارند و وضعیت هوشمندی بازار در سطح متوسط روبه بالا و نزدیک به مطلوب است؛ اما سطح هوشمندی راهبردی ضعیف ارزیابی شد. بر اساس ماتریس اهمیت- عملکرد در مجموع هوشمندی فناورآنه، هوشمندی رقابتی و هوشمندی بازار در ناحیه قوت های سیستم هوشمندی کسب وکار قرار گرفتند؛ اما هوشمندی راهبردی در ناحیه ضعف های کلیدی سیستم هوشمندی کسب وکار است.

فناوری، علم و نوآوری عرصه های جدیدی هستند که در توسعه و پیشرفت جوامع نقش حیاتی را ایفا می کنند. سیاست گذاری فناوری و نوآوری سیاست گذاری است که غالباً هدفمند بوده و در راستای به کارگیری و توسعه فناوری، دانش و نوآوری در سازمان ها، صنایع و کشوراست، که عمده هدف آن توسعه اقتصادی و بهره روری است. این سیاست گذاری شامل مفاهیم بهم پیوسته فناوری، علم و نوآوری است. این سیاست گذاری علاوه بر ابزارها و رویکردهایی که مانند نظام نوآوری و هوشمندی راهبردی دارد، عناصر تعیین کننده ی دیگری مانند خرده نظام ها دارد که بازیگران اصلی یا به عبارتی نقش آفرینان آن هستند. یکی از مهمترین این بازیگران کلیدی نظام آموزشی است که می تواند در توسعه فناوری و نوآوری و سیاست گذاری مربوط به آن نقش کلیدی بازی کند. بنابراین در این پژوهش به شناخت و مرور سیاست گذاری فناوری و نوآوری، ابزارها و رویکرد های آن و نقش نظام آموزشی در سیاستگذاری فناوری و نوآوری و راهکارهایی برای تسریع این فرآیند پرداخته می شود

دوره حاضر که عصر اقتصاد دانش بنیان نام دارد با تغییرات سریع و فزاینده در دانش بشری و عرصه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، صنعتی، سیاسی و فناورانه روبروست. مواجهه با چنین شرایطی، مستلزم هوشیاری و واکنش های پیش دستانه سیاست گذاران علم، فناوری و نوآوری نسبت به تغییرات و پیشامدهای آتی، پیشرفت های مختلف فناوری و تأثیرات بلندمدت آنهاست. هوشمندی راهبردی در سیاست گذاری از طریق فرآیند منظم جستجو و پردازش، خلق، حفاظت و اشاعه اطلاعات معطوف به تصمیم گیری و انتقال آنها به فرد مناسب در زمان مناسب، با ایجاد هوشیاری در سیاست گذاران نقش مؤثری را در این خصوص بازی می کند که به عنوان یک مفهوم علمی در پیشینه این حوزه تاکنون به صورتی منسجم در ایران مورد توجه قرار نگرفته است. مطالعه حاضر به دنبال واکاوی مفهوم فوق و ابزارهای آن بوده و در این راستا، ارتباط هوشمندی راهبردی با سیاست گذاری از سه منظر پنجره فرصت، روشنی اهداف و حقانیت شواهد تشریح شده است. همچنین ابزارهای مهم هوشمندی نظیر آینده نگاری علم و فناوری، پیش بینی فناوری و نیز ارزیابی فناوری به همراه جایگاه آنها در گام های مختلف سیاست گذاری تبیین شده است. در نهایت نیز به منظور تصریح نقش هوشمندی راهبردی در سیاست گذاری یک نمونه داخلی برای آن معرفی شده است.  

کسب وکارهای نوپا نقشی کلید ی در اشتغال زایی و افزایش تولید در اقتصاد مقاومتی دارند. در محیط ناپایدار امروز، کسب و کارهای نوپا برای موفقیت در برابر چالش های محیطی و همنوایی با تغییرات و همچنین افزایش رقابت پذیری، چاره ای جز به کارگیری هوشمندی راهبردی به منظور بهره مندی از اطلاعات محیط پیرامونی ندارند. هدف این پژوهش، ارائه الگوی هوشمندی راهبردی کسب وکارهای نوپا در بستر اقتصاد مقاومتی است. پژوهش حاضر کاربردی از نوع توصیفی و پیمایشی است. عوامل مؤثر بر هوشمندی راهبردی در دو بخش درون و برون سازمانی شناسایی و دسته بندی شده اند. الگوی تدوین شده، با روش دلفی فازی اعتبارسنجی و اولویت بندی شده است. نتایج نشان داد که هوشمندی کسب وکار یا هوشمند درونی و هوشمندی رقابتی یا هوشمندی بیرونی دو بعد هوشمندی راهبردی کسب وکارهای نوپا هستند. پیشنهاد می شود مدیران از مفاهیم شناسایی شده برای ایجاد و توسعه کسب وکارهای نوپا و افزایش هوشمندی آن برای کمک به تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی استفاده کنند.