دانشگاه فرهنگیان

مقدمه: پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش بهزیستی اجتماعی و فرسودگی تحصیلی در پیش بینی اشتیاق تحصیلی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان شهر تبریز انجام گرفت. روش کار: روش پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازلحاظ ماهیتی توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان تبریز به تعداد ۸۰۰ نفر دانشجو می باشد. نمونه آماری طبق جدول کرجسی و مورگان ۲۶۰ نفر ( ۱۳۰ پسر و ۱۳۰ دختر) تعیین شده که به شیوه نمونه گیری تصادفی – طبقه ای انتخاب شدند. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه ای انجام گرفت سپس برای تحلیل داده ها از آزمون های همبستگی پیرسون و تجزیه وتحلیل رگرسیون با نرم افزار آماری SPSS16 استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان دادند که بین اشتیاق تحصیلی دانشجو معلمان با بهزیستی اجتماعی و مؤلفه های آن رابطه مثبت و معناداری (55/0 = r ، 001/0 > P ) و با فرسودگی شغلی و مؤلفه های آن رابطه منفی و معناداری (46/0- = r ، 00/0 > P ) وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد بهزیستی اجتماعی و مؤلفه های آن یعنی مؤلفه همبستگی اجتماعی، مؤلفه مشارکت اجتماعی، مؤلفه شکوفایی اجتماعی و مؤلفه پذیرش اجتماعی به طور مثبت با مقدار ( 52/0 = 2 R ، 48/40 = F ) و فرسودگی تحصیلی و مؤلفه های آن یعنی مؤلفه های خستگی تحصیلی، مؤلفه بی علاقگی تحصیلی و مؤلفه ناکارآمدی تحصیلی بطور منفی با مقدار ( 56/0 = 2 R , 78/80 = F ) بر روی اشتیاق تحصیلی دانشجو معلمان تأثیر دارند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که بهزیستی اجتماعی و مؤلفه های آن بطور مثبت پیش بینی کننده قابل اطمینانی برای اشتیاق تحصیلی دانشجویان هستند. به علاوه فرسودگی تحصیلی و مؤلفه های آن به طور منفی و معناداری قدرت پیش بینی اشتیاق تحصیلی دانشجو معلمان رادارند.

مقدمه: فرایند جذب در کشور های جهان سوم و توسعه یافته، از ابعاد مغفول در نظام آموزش عالی و آموزش و پرورش هستند. تحقیقات مختلف در جهان نشان می دهد که اگر جذب افراد برای شغل معلمی مبتنی بر شایستگی های حرفه ای باشد، به پیشبرد اقتصاد و توسعه می انجامد. روش کار: این مطالعه کیفی، در بهمن 1396 با رویکرد پدیدارشناسی، بر روی 18 متخصص عرصه تعلیم و تربیت و مدیریت منابع انسانی، به روش نمونه گیری هدفمند تا اشباع داده ها انجام شد. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه با گروه های کانونی بود. تمام مصاحبه ها ضبط و سپس دست نویس و تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: با تحلیل و ادغام مؤلفه های اصلی، یک مؤلفه اصلی و 57 مؤلفه فرعی شناسایی شدند. بعضی از مضمون های فرعی انتخاب شده عبارت اند از: استخدام نکردن در بدو ورود، اخذ آزمون پایان دوره و صدور گواهی صلاحیت، ارزشیابی و نظارت بر فرایند آموزش به صورت عملی و نظری، ارزشیابی اثربخشی دوره های کارورزی، تألیف کتاب های ویژه دانشگاه فرهنگیان، تأسیس کتابخانه الکترونیک، اعزام به خارج از کشور، مدیریت هوشمند کلاس، بهره مندی از تجارب جهانی، شایستگی های ادراکی و فناوری، توجه به tpck ، تغییر آموزگار آموزش محور به پژوهش محور، پیاده سازی منتورینگ در آموزش، عدم اجرای سیستم پاداش در آموزش و پرورش، جرئت ورزی و فن بیان، مهارت شناخت رفتارهای نابهنجار کودک و نوجوان، مهارت ایجاد رفتار مطلوب در کودکان، مهارت ارتقاء تمرکز و دقت، طراحی سیستم مطلوب ارزشیابی از دانشجویان و نظارت بر این ارزشیابی، و دانش هیورستیک. نتیجه گیری: از 57 محور به دست آمده، اهمیت و توجه به اخذ آزمون پایان دوره و صدور گواهی صلاحیت پاسخ های مصاحبه شوندگان، از مهم ترین مؤلفه هایی هستند که باید در ارتقاء شایستگی حرفه ای دانشجو- معلمان در فرایند آموزش بدان ها توجه کرد.

مقدمه: کارآیی نظام های آموزشی متأثر از عملکرد معلمان است. معلمان فرهیخته و کارآمد از ظرفیت تغییر و نوآوری برخوردارند و کیفیت عملکرد و شایستگی حرفه ای شان، تسهیل کننده توسعه نظام آموزشی است. هدف این پژوهش طراحی و تبیین مؤلفه های شایستگی حرفه ای دانشجو- معلمان دوره ابتدایی بر اساس ادبیات و دیدگاه صاحب نظران حوزه تربیت معلم بود.. روش کار: پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل اسنادی و مصاحبه انجام گرفت. در بخش تحلیل اسناد، متون پژوهش های داخلی و خارجی مورد تحلیل قرار گرفت و نمونه گیری بر پایه اصل اشباع داده ها انجام شد. در بخش مصاحبه ده نفر از متخصصان حوزه تربیت معلم به صورت هدفمند انتخاب و مصاحبه نیمه ساختار یافته صورت گرفت. ابزار پژوهش در بخش تحلیل اسناد فرم فیش برداری بود. ادبیات و پیشینه پژوهش به روش تحلیل اسنادی و مصاحبه ها در دو مرحله کد گذاری باز و محوری تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که مدل شایستگی حرفه ای معلمان دارای چهار بعد اصلی دانش حرفه ای، عمل حرفه ای، ارزش ها و نگرش ها و ویژگی های شخصیتی است. هر کدام از این ابعاد نیز دارای مؤلفه های متنوعی است که جزئیات هر بعد را نشان می دهد و در تدوین چارچوب بایستی در نظر گرفته شود. نتیجه گیری: مطالعه این حوزه نشان می دهد که شایستگی های حرفه ای معلمان کلیتی یکپارچه دارد و از ترکیب پویا و ارتباط درهم تنیده ابعاد آن حاصل می شود. به طور کلی شایستگی حرفه ای معلم به توسعه دانش و نگرش معلم و عمل در راستای تسهیل گری فرایند آموزش معنادار و ساخت دانش اشاره دارد.

هدف این پژوهش ترکیبی، مشکل شناسی دانش آموختگان پردیسهای دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری با رویکرد پاسخگویی به محیط بوده است. این مطالعه در مرحله اول(بخش کیفی) به کشف چالشها و در مرحله دوم (بخش کمّی) به اولویت بندی آنها پرداخته است. مشارکت کنندگان در بخش نخست پژوهش شامل 135نفر در شش گروه و در بخش دوم (مرحله کمی) شامل 125 نفر از دانش آموختگان دانشگاه بودند. ابزار گردآوری اطلاعات بر اساس فرم مقایسات زوجی چالشها تدوین شد. تحلیل انجام گرفته در مرحله نخست پژوهش به این سؤال که «مشکلات دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان کدام اند؟» پاسخ داد. در این مرحله تجزیه و تحلیل مصاحبه ها با روش تحلیل مضمون انجام شد. یافته های بخش کمی به این سؤال که «اولویت هر کدام از شاخصها به چه میزان است؟» پاسخ داده اند. تجزیه و تحلیل داده ها در این مرحله با روش تحلیل سلسله مراتبی صورت گرفت. براساس نتایج حاصل از این مطالعه، مهم ترین چالشهای دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان با رویکرد پاسخگویی به محیط به ترتیب عبارت اند از: حوزه نیروی انسانی، حوزه برنامه/ساختار و حوزه آموزشی/پژوهشی/فرهنگی. برای هر کدام از این سه حوزه، شاخصهایی معین شده که اولویت آنها در مجموعه چالشهای دانش آموختگان به ترتیب، اساتید، راهبران آموزشی، فرهنگ بومی، نیازسنجی، آموزشهای عملیاتی، محتوا، اجرا و مدیران تشخیص داده شده است. نتایج حاصل لزوم تدوین دستورالعمل و نظام نامه هایی را در بخشهایی که دارای بیشترین اولویت در میان مشکلات دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان است نشان می دهد که در صورت انجام این مهم پاسخگویی به محیط می تواند تحقق پذیرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر اجرای برنامه درسی مبتنی بر عمل فکورانه در دانشگاه فرهنگیان از منظر اساتید انجام شده است. روش پژوهش کیفی و از نوع پدیدارشناسی است. جامعه پژوهش کلیه اساتید دانشگاه فرهنگیان استان کرمانشاه به تعداد 168 نفر بودند که نمونه آماری به تعداد18 نفر به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، نمونه گیری تا زمان اشباع نظری ادامه یافت، روش جمع آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختار یافته بود که با رویکرد تحلیلی- تفسیری تجزیه و تحلیل شد، سوالات مصاحبه به صورت باز پاسخ و براساس راهنمای مصاحبه بود ، به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش کدگذاری موضوعی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که در عناصر چهارگانه اهداف، محتوا، روش تدریس و ارزشیابی چهار عامل دانش، نگرش، مهارت و امکانات از مهم ترین عوامل موثر بر اجرای برنامه درسی مبتنی بر عمل فکورانه در دانشگاه فرهنگیان هستند. همچنین نتایج نشان داد که عامل امکانات از نظر اساتید دانشگاه فرهنگیان بیشترین سهم تاثیر گذاری را به مقدار 30.379 درصد بر برنامه درسی عمل فکورانه داشته است، همچنین عامل دانش با 20.253 درصد کمترین میزان تاثیر گذاری را از نظر اساتید به خود اختصاص داده است. این نتایج حاکی از آن است که از نظر اساتید دانشگاه فرهنگیان عامل امکانات بیشتر ین تاثیر را بر برنامه درسی عمل فکورانه دارد.

دانشگاه و نظام آموزش عالی نقش حیاتی را در تربیت نیروی انسانی و تامین سرمایه انسانی ایفا می کند. دانشگاه فرهنگیان نیز به عنوان سازمانی نو پا و هدفمند در راستای تحقق برنامه راهبردی خود در افق چشم انداز 1404 خود به جذب و تربیت دانشجو معلمان اهتمام ورزید. هدف پژوهش حاضر، واکاوی وضعیت دانشگاه فرهنگیان برحسب تجارب زیسته دانشجو- معلمان است و در قالب یک طرح آمیخته انجام گرفته است. روش پژوهش آمیخته از نوع اکتشافی بود. در بخش کیفی از روش پدیدارشناسی و در بخش کمّی از روش توصیفی- پیمایشی استفاده شد. دامنه پژوهش شامل کلیه دانشجو-معلمان پردیس های دخترانه و پسرانه سنندج هستند که بر اساس آمار منتشر شده توسط دانشگاه، 1425 نفر هستند. در بخش کیفی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع موارد مطلوب، 20 نفراز دانشجو- معلمان (از دو پردیس فرهنگیان سنندج) طبق شیوه نمونه گیری هدفمند (نمونه گیری نظری) تا آنجا که اشباع نظری صورت گرفت، انتخاب شدند و ابزارگردآوری یافته ها هم مصاحبه بود. همچنین جامعه آماری در بخش کمّی نیز، تمامی دانشجو-معلمان مقطع کارشناسی دانشگاه فرهنگیان شهر سنندج بودند که در سال تحصیلی 96-95، مشغول به تحصیل بوده، که براساس فرمول کوکران تعداد 458 دانشجو (160 دانشجوی دختر و 298 دانشجوی پسر) به عنوان حجم نمونه و روش نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کمی پرسش نامه محقق ساخته (متشکل از 7  قسمت) است که بر اساس یافته های بخش کیفی و ادبیات موضوع طراحی شد. جهت تحلیل داده ها نیز از آزمون های فریدمن و t دو گروه مستقل بهره گرفته شد. براساس نتایج حاصل شده در بخش کیفی، وضعیت آسیب پذیری دانشگاه فرهنگیان از دیدگاه دانشجو-معلمان، در هفت طبقه توصیفی گنجانده شده که عبارتند از: 1- وضعیت آموزشی 2- کارکرد پژوهشی 3- پتانسیل های نیروی انسانی 4- حوزه فضا و تجهیزات 5- حوزه مالی و اداری 6- برنامه درسی و سرفصل ها 7- سازوکارهای ورودی، فرایندی و خروجی.نتایج بخش کمّی پژوهش نیز نشان داد که از دیدگاه دانشجو-معلمان ترتیب اولویتی آسیب زای دانشگاه فرهنگیان به ترتیب عبارت بودند از: 1- برنامه درسی و سرفصل ها 2- کارکرد پژوهشی 3- سازوکارهای ورودی، فرایندی و خروجی 4- فضا و تجهیزات 5-وضعیت آموزشی 6- حوزه اداری و مالی و 7- ظرفیت های نیروی انسانی. همچنین براساس رشته تحصیلی اولویت بندی ابعاد آسیب پذیر دانشگاه فرهنگیان در بعد اول یکی بوده که به  ترتیب عبارتند از برنامه درسی و سرفصل ها، بعد کارکرد پژوهشی و بعد سازوکارهای ورودی، فرایندی و خروجی. بین وضعیت ابعاد آسیب زای دانشگاه فرهنگیان از نگاه دانشجو-معلمان پسر و دختر نیز تفاوتی وجود ندارد. لذا مسئولان و متولیان این دانشگاه نوپا با برنامه ریزی دقیق و تخصیص منابع و اعتبارات مالی لازم در جهت اعتلا و ارتقای رسالت ها و اهداف این نهاد مهم آموزشی، تربیتی تلاش نمایند تا شاهد تحقق اهداف راهبردی دانشگاه فرهنگیان باشیم.

ابراز وجود به مثابه یکی از مهارت های زندگی، قلب رفتار بین فردی، کلید ارتباط های انسانی و حاصل تعامل اجتماعی است که در فرایند جامعه پذیری و بازجامعه پذیری، تولید و بازتولید می شود. هدف این پژوهش، ازیک طرف، مطالعه شیوه هایی است که دانشجو-معلمان در فرایند تعاملات خویش با اساتید، کارکنان و دانشجو-معلمان دیگر، از منظر اساتید این دانشگاه، ابراز وجود می کنند؛ از طرف دیگر، مطالعه مقولاتی است که از منظر اساتید، دانشجو-معلمان، در ابراز وجود مورد غفلت قرار می دهند. روش مطالعه، کیفی؛ روش نمونه گیری، نظری-هدفمند؛ تکنیک جمع آوری داده ها، مصاحبه نیمه-استاندارد با 15 نفر از اساتیدی که در این دانشگاه حداقل شش ترم تدریس داشته اند بوده و بر اساس اشباع نظری پایان یافته است. جهت تحلیل یافته ها، مصاحبه ها ابتدا تحلیل محتوا و کدگذاری شده اند؛ سپس به مفاهیم تبدیل و پس ازآن به مقولات عمده بازسازی معنایی شده اند. با توجه به یافته ها، عمده ترین شیوه های ابراز وجود دانشجو-معلمان از نظر اساتید، در سه مقوله عمده «اعتقاد به مبانی و ارزش های اسلامی»، «توسعه حرفه ای معلم» و «استفاده از فناوری های نوین» بازسازی معنایی گردیده اند. همین طور ازنظر مصاحبه شوندگان، دانشجو-معلمان در ابراز وجود، به دو مؤلفه «تفکر انتقادی» و «روحیه پژوهشگری» بی توجه بوده اند و از آن ها غفلت کرده اند.

هدف. هدف پژوهش تعیین تأثیر الگوی تفکر تأملی بر اطمینان از تصمیم گیری شغلی و تفکر تاملی دانشجویان دختر دانشگاه فرهنگیان شهر اهواز بود. روش. پژوهش حاضر از نوع شبه آزمایشی بود که در آن از طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه گواه استفاده شد. جامعه آماری دانشجویان دختر دانشگاه فرهنگیان اهواز بودند (376 نفر) که از بین آنها 45 نفر با روش تصادفی ساده انتخاب شدند و در یک گروه آزمایش و دو گروه گواه گماشته شدند. پرسشنامه اطمینان از تصمیم گیری شغلی لاندری (2003) و پرسشنامه تفکر تاملی کمبر و یونگ (2000) در پیش آزمون اجرا شد و پس از 10 جلسه آموزش گروه آزمایشی پس آزمون اخذ شد و یک ماه بعد مرحله پیگیری انجام شد. یافته ها. تحلیل کوواریانس نشان داد الگوی تفکر تاملی، اطمینان از تصمیم گیری شغلی (7/34=F، 001/0 >p) و تفکر تاملی(6/14=F، 001/0 >p) را در گروه آزمایش بهبود داده است. تحلیل مرحله پیگیری هم حاکی از پایدار بودن این اثرات بود. نتیجه گیری. نظر به تاثیر مدل تدریس تأملی به عنوان الگوی تدریس نوین در بهبود مهارتهای دانشجویان، پیشنهاد می شود در قالب روش تدریس در واحد اصول و فنون تدریس برای رشته های دبیری دانشگاه فرهنگیان گنجانده شود.

برنامه درسی کارورزی رشته های دانشگاه فرهنگیان، از سال 1393 به اجرا درآمده است. این برنامه بیش از دوازده درصد زمان آموزش را به خود اختصاص داده و درصدد است تا فرصت لازم برای تجربه به کارگیری دانش نظری در موقعیت عملی را فراهم کند. پرسش این است که «دانشجو معلمان» تحت پوشش این برنامه دوساله، چه تجربه ای کسب کرده اند؟ در این مقاله تلاش می شود تا تجربه زیسته دانشجو معلمان اولین نوبت اجرای این برنامه با به کارگیری روش پدیدارشناسی و از طریق مصاحبه با یازده نفر از آنان، بازخوانی و بر اساس آن، تصویری از آثار برنامه های کارورزی ترسیم گردد. تجربه این گروه نشان می دهد که برنامه جدید کارورزی دارای «اثربخشی» بوده و توانسته است رضایت دانشجو معلمان را کسب کند، شایستگی آنان را افزایش دهد و به شکل گیری هویت معلمی آنان، کمک نماید. باوجوداین، اجرای برنامه کارورزی با مسائلی از جمله ضعف آموزش کارگزاران مواجه است ولی می تواند اعتلا یابد.  

باورهای معرفتی معلمان که دررفتار حرفه ای آنها نقش موثری دارد؛ تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. هدف ازاین پژوهش بررسی تاثیر متغیرهای زمینه ای بر باورهای معرفت شناسی دانشجومعلمان است. این پژوهش بااستفاده ازرویکرد کمی و توسط روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری شامل تمامی دانشجومعلمان رشته علوم تربیتی پردیس هاشمی نژاد مشهد(562 نفر)در سال تحصیلی 1396-1395است که براساس جدول مورگان 228 نفر به عنوان نمونه تعیین و توسط روش تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات فهرست باورهای معرفتی با پایایی مطلوب (82/0) بود. یافته ها نشان داد: باورهای معرفتی دانشجویان در سطح نسبتا بالایی قرار دارد. بین میانگین باورهای معرفتی دانشجویان برحسب سال تحصیلی آنها تفاوت معناداری وجود نداشته اما برحسب وضعیت تاهل تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین بین پیشرفت تحصیلی و باور معرفتی دانشجویان نیز رابطه ای وجود ندارد.

سازمان یاددهنده سازمانی است که در آن همه اعضاء مشغول یاددادن و یادگرفتن هستند و امر یاددهی و یادگیری بدون توجه به جایگاه سازمانی افراد در آن سازمان انجام می شود. پژوهش حاضر به منظور ارائه مدل سازمان یاددهنده برای دانشگاه فرهنگیان صورت گرفت. این پژوهش از نوع کاربردی و مدل یابی و از نظر تحلیل نتایج، همبستگی از نوع علی است که با استفاده از روش میدانی انجام شد. ابزار بکار گرفته شده در این پژوهش پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی صوری، محتوایی و سازه آن مورد تأیید قرار گرفت. همچنین پایایی آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ تأیید شد. جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه اعضای هیأت علمی و کارشناسان دانشگاه فرهنگیان بودند. حجم جامعه آماری این پژوهش 3686 نفر بود که 418 نفر به عنوان نمونه آماری با روش نمونه گیری در دسترس از نوع سهمی انتخاب شدند. برای تعیین حجم نمونه از جدول کوهن استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی، استنباطی و مدل معادلات ساختاری انجام گرفت. نتایج نشان دهنده آن است که مدل تدوین شده سازمان یاددهنده برای دانشگاه فرهنگیان برازش مناسبی دارد و همه مؤلفه های مدل ارائه شده از نظر آماری معنادار هستند.

بررسی اسناد تاریخ آموزش و پرورش در ایران نشان می دهد که تربیت معلمان در ایران، سابقه ای طولانی دارد. با وجود این، از زمان شروع تربیت معلم به طور رسمی و تأسیس دارالمعلمین مرکزی در ایران، صد سال می گذرد. با تغییرهای متعددی که در ساختار وزارت معارف ایجاد شد، دارالمعلمین نیز به تدریج از نظر ساختاری دچار تغییر و تحولهای بسیار شد و به حسب نیاز و شرایط ویژه سیاسی- اجتماعی، اشکال مختلفی به خود گرفت. بررسیهای تاریخی حاکی از آن است که این تحولات بیش از آنکه نشان دهنده انسجام و تداوم باشد، نمایانگر گسست و گاهی سردرگمی است. از سویی هم در ابتدای دهه 1390، مراکز مسئول آموزش معلمان، در نهادی به نام «دانشگاه فرهنگیان» تجمیع شدند. این اتفاق، صرف نظر از چرایی و چگونگی آن، تصوری نادقیق ایجاد نمود مبنی بر اینکه این دانشگاه ادامه دهنده کار دانشگاه تربیت معلم، دانشسرای عالی، دانشگاه تهران و دارالمعلمین عالی و مرکزی است. در صورتی که مطالعه اسناد موجود در ایران، به ویژه اسناد موجود در مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، نشان می دهد که بخش اول این گزاره که «تربیت معلم به طور رسمی، در ایران صد ساله شد» دقیق است و بخش دوم که «دانشگاه فرهنگیان، تداوم بدون گسستِ این صد سال است»، دقیق نیست و اصرار بر آن، سبب ایجاد شبهه و کجروی می شود. همچنین، این مقاله به دنبال ارزیابی عملکرد نهادهای تربیت معلم در صد سال گذشته و قضاوت در مورد بهتر یا بدتر بودن آنها نسبت به یکدیگر نیست، بلکه تلاش دارد با نمایاندن مشابهتها و تفاوتها امکان درس آموزی از سیر تاریخی این نهادها را فراهم نموده تا در رفع ابهامات، پرهیز از تکرار اشتباهها و شناخت موفقیتها مؤثر باشد.

بررسی تاریخ آموزش و پرورش ایران نشان می دهد که تربیت معلمان در ایران سابقه ای طولانی دارد. تربیت معلم در راستای تغییر نظام آموزش و پرورش به سبک جدید از سال 1297 شمسی آغاز شده است و سابقه آن به صورت رسمی تا سال 1397، به صد سال می رسد. اولین مرکز تربیت معلم در ایران، تحت عنوان دارالمعلمین برای مردان و دارالمعلمات برای زنان، در سال 1297 شمسی تأسیس شد و از نظر ساختاری، برنامه های درسی و مقررات مصوب، تغییرات و تحولات بسیار در آن صورت گرفته است. بر اساس اسناد منتشر شده، 42 نوع مرکز تربیت معلم برای تربیت و تأمین مربیان، آموزگاران، دبیران، هنرآموزان، مشاوران، راهنمایان تعلیماتی و مدیران مدارس، با نامهای گوناگون دایر شده است که از آن میان می توان به دارالمعلمین مرکزی، دانشسراهای مقدماتی، دانشسراهای عالی و دانشگاه تربیت معلم، مرکز تربیت معلم روستایی، عشایری، استثنایی و دانشسراهای راهنمایی، دانشگاه شهید رجایی و دانشگاه فرهنگیان اشاره کرد. بررسی تاریخی حاکی از آن است که با تغییر وزرا و مقامات وزارت معارف، فرهنگ و آموزش و پرورش مراکز تربیت معلم یاد شده در زمانهایی گسترش یا تعطیل و یا تجمیع شده است. در این مقاله، با بهره گیری از اسناد موجود و یافته های پژوهشی مربوط، تاریخ تربیت معلم در ایران در شش بخش بررسی شده است. این شش بخش شامل «اهمیت معلمی و تربیت معلم»، «پیشینه مراکز تربیت معلم»، «سیر تاریخی و تکوینی تربیت معلم»، «مطالعات، تحولات و رویکردهای گوناگون»، «تربیت معلم در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و زیرنظام تربیت و تأمین معلمان» و «فرصتها و تهدیدها و چشم انداز آینده» است.

دروس تربیتی از درس های مفید، کلیدی و ضروری دانشجویان دوره های تربیت معلم به خصوص آموزگاران دوره ابتدایی است، چنان چه محتوای این دروس متناسب با نیازهای حرفه ای معلمان تدوین شود، می تواند نقش مؤثری در بهبود عملکرد آنان داشته باشد. در همین راستا، هدف این مقاله، بررسی فرایند برنامه درسی اجرا شده دروس تربیتی کارشناسی پیوسته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان بود تا از این رهگذر نقاط ضعف و قوت، شناسایی و اصلاحات لازم برای گروه تخصصی علوم تربیتی (آموزش ابتدایی) فراهم شود. این مطالعه با روش تحقیق کیفی انجام شد. با استفاده از نمونه گیری هدفمند و نظری (مبتنی بر روند استخراج متغیرها و شکل گیری نظریه) و بکارگیری رویکرد اشباع نظری، مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته با 31 نفر از استادان دروس روان شناسی تربیتی، ارزشیابی از یادگیری و اصول و روش های تدریس و 12 گروه کانونی دانشجویان، انجام شد. اعتبار و روایی داده ها با استفاده از دو روش تطبیق توسط اعضا و بررسی همکار به دست آمد. مراحل کار به روش گراندد تئوری (نظریه برخاسته از داده ها) که مشتمل بر پارادایم کدگذاری (باز، محوری و گزینشی) است، تدوین و نتایج تحلیل شد. از داده های این تحقیق از مجموع سه درس، 628 کد اولیه و در نهایت پس از چندین بار تقلیل و ادغام جهت رسیدن به تراکم مفهومی، 503 کد اولیه از مصاحبه با مشارکت کنندگان به دست آمد و در مراحل بعدی تجزیه و تحلیل، طبقه اصلی به نام «کیفیت برنامه درسی اجرا شده» به دست آمد. انتخاب عنوان «کیفیت برنامه درسی اجرا شده» به این دلیل بود که می توانست بخش قابل توجهی از گوناگونی داده های به دست آمده را تبیین نماید. نتایج نشان داد مجموعه ای از عوامل اعم از ویژگی های شرایط علی، شرایط مداخله گر، زمینه، راهبردهای یاددهی- یادگیری، شیوه های ارزشیابی و پیامدهای حاصل از این عوامل بر کم و کیف پدیده و مقوله اصلی یا همان «کیفیت برنامه درسی اجرا شده» تأثیرگذار است. نتایج مختص این گروه است و تعمیم آن ها به سایر گروه ها باید با احتیاط صورت پذیرد.

معلمان فکور یا تأملی، معلمان اثربخشی هستند که همواره به یادگیری بهتر دانش آموزان و رشد حرفه ای خود می اندیشند. با توجه به نقش الگویی مدرسان دانشگاه، یکی از عوامل مؤثر در تربیت معلم فکور، آگاهی از چگونگی باورهای معرفت شناختی مدرسان و عوامل مؤثر بر آن است. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی باورهای معرفت شاختی مدرسان و نقش ویژگی های جمعیت شناختی آن ها در این زمینه است. این پژوهش با استفاده از رویکرد کمی و روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری شامل تمامی مدرسان زن پردیس هاشمی نژاد مشهد (160نفر) در سال تحصیلی 1396-1395 است که بر اساس جدول مورگان 113 نفر از آن ها به عنوان نمونه تعیین و توسط روش نمونه گیری تصادفی ساده، انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات فهرست باورهای معرفتی با پایایی مطلوب (82/0) بود. یافته ها نشان داد که ابعاد مختلف باورهای معرفتی مدرسان در سطح نسبتاً مطلوبی (اندکی بیش تر از میانگین) قرار دارد. همچنین بین ابعاد مختلف باورهای معرفتی مدرسان با توجه به سطح تحصیلات و رشته تحصیلی آن ها تفاوت معناداری وجود دارد. به نحوی که باورهای معرفتی مدرسان رشته علوم انسانی و دارای مدرک تحصیلی دکترا بیش تر از سایر سطوح و رشته های تحصیلی است.

این پژوهش به منظور بررسی قابلیت اجرایی برنامه درسی معنوی در دانشگاه فرهنگیان انجام شده است. بدین منظور، چهار متغیر دانش، نگرش، مهارت و امکانات در دو گروه مدیران و استادان مورد سنجش و بررسی قرار گرفت. پژوهش کاربردی، و از نوع توصیفی پیمایشی است. به تناسب پاسخ به سؤالات تحقیق از روش کمّی استفاده شده است. حجم جامعه شامل تمام مدیران و استادان دانشگاه فرهنگیان در سال تحصیلی 1396 1395 بوده است. که در این بین 30 نفر از مدیران و 60 نفر از استادان به صورت هدفمند به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای، فریدمن و خی دو برای بررسیهای استنباطی استفاده گردید. نتیجه کلی پژوهش حاکی است که گروه های مخاطب دارای دانش، نگرش و مهارت کافی در زمینه اجرای برنامه ریزی درسی معنوی هستند ولی امکانات دانشگاه فرهنگیان برای اجرای برنامه ریزی درسی معنوی در حد مطلوبی نیست.

هدف این پژوهش، شناسایی مؤلفه ها و عناصر اثرگذار بر تضمین کیفیت آماده سازی دانشجومعلمان در دانشگاه فرهنگیان بود. به این منظور، مطالعه کیفی با رویکرد نظریه برگرفته از داده ها و طرح نو انجام شد. 11 نفر از صاحب نظران، 9 نفر از مدیران و 8 نفر از دانشجویان خبره به روش نمونه گیری هدف مند انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته بهره گرفته شد. سؤالات اصلی پژوهش با تکنیک 5W1H طراحی و اجرا شدند. میزان پایایی بین کدگذاران 0.79، و پایایی کدگذاری مجدد 0.90به دست آمد. برای شناسایی مضامین و مقوله های تضمین کیفیت آماده سازی دانشجو-معلمان از روش تحلیل مضمون استفاده شد. در نهایت، 15 مؤلفه اثرگذار در تضمین کیفیت آماده سازی دانشجومعلمان شناسایی شدند که عبارتند از کارورزی، برنامه درسی، برنامه غیر درسی، اعضای هیأت علمی، معلمان راهنمای کارورزی، مدیران، مربی گری و الگوی نقش، فرایند یاددهی-یادگیری، هدف گذاری، فرهنگ سازمانی، تمرکززدایی، سنجش و گزینش ورودی، نومعلمی، آینده پژوهی و فراکنش گری و نظام ارزیابی.

هدف اصلی پژوهش حاضر پیش بینی سلامت روان دانشجومعلّمان دانشگاه فرهنگیان بر اساس هوش معنوی و عمل به اعتقادات مذهبی است . روش در این پژوهش، همبستگی بوده است. بدین منظور، 324دانشجومعلّم (147دختر و 177پسر) به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه ای متشکل از مقیاس های هوش معنوی، عمل به اعتقادات مذهبی و سلامت روان پاسخ دادند. داده ها با روش «رگرسیون چندگانه» تحلیل شد. نتایج حاصل از آزمونِ معناداری ضرایب همبستگی نشان داد بین هوش معنوی و سلامت روان (43/0 r=، 01/0>p) و عمل به اعتقادات مذهبی با سلامت روان (28/0 r=، 01/0<p) رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین، نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داد هوش معنوی می تواند سلامت روان دانشجومعلّمان را پیش بینی کند؛در حالی که عمل به اعتقادات مذهبی در پیش بینی سلامت روان آن ها نقش معناداری نداشت. کل نتایج نشان داد هوش معنوی می تواند سلامت روان دانشجومعلمان را تبیین کند.

تحقیق مهارتی است که برای هر دانشجویی مهم است. این مقاله با هدف شناسایی و طبقه بندی مشکلات درس روش تحقیق از دیدگاه دانشجویان دانشگاه فرهنگیان، پردیس کوثر یاسوج انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان سال دوم پردیس کوثراست که این واحد درسی را با موفقیت گذرانده اند. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند 40 نفر انتخاب شد. روش پژوهش از نوع دلفی بوده که نوعی ارزیابی کیفی است. ابزار مورد استفاده پرسشنامه محقق ساخته بود و برای تحلیل داده ها از فراوانی و درصد فراوانی استفاده شد. یافته ها نشان دادکه مشکلات درس روش تحقیق را می توان به سه بخش؛ آموزشی، نگرشی و ساختاری تقسیم کرد. با توجه به نتایج به دست آمده و نیاز فوری دانشجو- معلمان جهت کسب مهارت های علمی و عملی تحقیق بهتر است مسؤولان دانشگاه فرهنگیان درباره نحوه تدریس این درس، تعداد دانشجویان آن برای هر استاد و همچنین ساعت اختصاص داده شده به آن درس تجدید نظر کنند.

زمینه: دانشگاه فرهنگیان بستر اصلی تأمین نیروی انسانی کارآمد جهت رفع نیازهای نیروی انسانی آموزش و پرورش است. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نیازهای حرفه ای نومعلمان دانش آموخته دانشگاه فرهنگیان در زمینه آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی بود. روش: این تحقیق به لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه فارغ التحصیلان رشته علوم تربیتی پردیس های شهید باهنر و خواجه نصیر کرمان بودند که 384 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته صورت گرفت که ضریب پایایی آن بر اساس آلفای کرونباخ 0/91 بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل واریانس) استفاده گردید. یافته ها: نتایج تحقیق حاکی از این بود که توانایی دانشجو معلمان در چهار بعد واژه آموزی، دانش زبانی، رسم الخط و برگرداندن شعر به نثر از حد متوسط کمتر بود و بین دانشجو معلمان پسر و دختر در توانایی واژه آموزی و دانش زبانی تفاوت معنادار در سطح (0/01> P )، و در دانش رسم الخط تفاوت معنادار در سطح (0/05> P ) وجود دارد. همچنین در توانایی برگردان شعر به نثر بین دانشجو معلمان دختر و پسر تفاوت معناداری مشاهده نگردید. نتیجه گیری: لذا می توان نتیجه گیری کرد، برای تربیت مؤثر معلمان ابتدا باید ماهیت شغلی آنها و سپس نیازمندی های متناسب با این ماهیت را درک کرد تا بتوان برنامه های آموزشی لازم را در این زمینه طراحی و اجرا کرد .