سازمان های نظامی

امروزه پژوهش های کیفی به شناخت و فهم پدیده ها، نهادها، فرهنگ ها، معانی، تفسیرها و تجربه های گوناگون انسانی کمک می کنند. برخی از این نهادها به سختی در دسترس پژوهشگران قرار می گیرند  و به طورمعمول امکان بررسی دقیق آنها به دلایل گوناگونی- مانند دلایل امنیتی و قرار داشتن در محیط های خطرناک، اجباری و خشن- میسر نیست. سازمان های نظامی از این دسته از نهادها هستند. به علت دشواری ورود به دنیای سازمان های نظامی و انجام پژوهش در آنها از سوی پژوهشگران بیرونی، این مقاله درصدد ارائه روش شناسی مناسب برای انجام تحقیق اجتماعی در سازمان های نظامی است. اطلاعات این پژوهش به روش کتابخانه ای و مصاحبه دوستانه گرد آوری شده، پس از بحث در مورد ویژگی های سازمان های نظامی و مشکلات پیش روی پژوهشگران در ورود به سازمان و گرد آوری اطلاعات مورد نیاز برای تحقیق و بررسی روش های کیفی قابل استفاده در سازمان های نظامی، بهترین رویکردها شناسایی و معرفی  شده اند. نتیجه اینکه استراتژی های تحقیق خودمردم نگاری و مردم نگاری، از بهترین روش شناسی های تحقیق در این سازمان هاست.

دغدغه اصلی هر سازمان تحقق اهداف و ماموریت های اصلی آن سازمان است که در این راه برای اثربخشی بیشتر از راهبردهای مختلفی از جمله برون سپاری نیز استفاده می شود. از این رو این تحقیق با هدف، بررسی و امکان سنجی برون سپاری فعالیت های پشتیبانی و خدماتی در سازمان های نظامی (مورد مطالعه فعالیت های پشتیبانی و خدماتی نیروی هوایی) انجام شده است. این تحقیق ازنظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و ازنظر روش توصیفی- پیمایشی است. داده های لازم با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از آزمون کای- دو مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. جامعه آماری تحقیق مدیران و فرماندهان نظامی هوایی می باشند که به روش تمام شمار انتخاب گردیدند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که در سازمان های نظامی یکی از الگوهای پیشنهادی  برون سپاری توجه به مولفه های امنیت سازمانی، فرآیندهای داخلی سازمان، منابع و زیرساخت های سازمان، کارآمدی یا بهره وری سازمانی، همسویی راهبردی و محیط بیرون از سازمان است. بدون توجه به این الگو کارآمدی و اثربخشی برون سپاری در سازمان های نظامی با اشکال جدی روبرو خواهد شد.

در عصر حاضر سازمان های نظامی غالباً در محیط هایی متشنج و با سرعت تغییرات بالا انجام وظیفه می کنند، از این رو این سازمان ها به منظور تحقق هدف نهایی خود یعنی ایجاد امنیت در وهله اول نیازمند رصد مداوم محیط استراتژیک، شناسایی و شناخت فرصت ها و تهدیدات دشمنان بالقوه و بالفعل و سپس اتخاذ راهبردها و تصمیمات هوشمندانه می باشند، رویکردی که از آن تحت عنوان تفکر راهبردی یاد می شود. به عبارتی تفکر راهبردی برای یگان های نظامی در قالب مفهومی گسترده تر از حوزه کسب وکار به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل شده است، موضوعی که در تحقق آن انعطاف پذیری منابع انسانی نقش اساسی ایفا می نماید. پژوهش حاضر باهدف بررسی نحوه تأثیرگذاری انعطاف پذیری منابع انسانی بر تفکر راهبردی انجام شده است. این مطالعه کاربردی، ازلحاظ ارتباط بین متغیرهای پژوهش از نوع علی می باشد. جامعه آماری پژوهش دربرگیرنده فرماندهان و مدیران عالی ستاد فرماندهی یکی از نیروهای چهارگانه ارتش جمهوری اسلامی ایران به تعداد 85 نفر می باشد؛ که با توجه به محدود بودن تعداد پاسخگویان، کلیه نفرات به عنوان نمونه در نظر گرفته شده اند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه انعطاف پذیری منابع انسانی رایت و اسنل و پرسشنامه محقق ساخته تفکر راهبردی استفاده شده است. روایی پرسشنامه ها بر اساس نظرات خبرگان و نخبگان (روایی صوری) و تحلیل عاملی اکتشافی (تناسب سؤالات با سازه ها) بررسی گردید. پایایی پرسشنامه ها نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تائید قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین انعطاف پذیری منابع انسانی و تفکر راهبردی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. یافته هایی که ضروری است در برنامه ریزی های نیروهای مسلح مدنظر قرار گیرد.

دانش موجود در حوزه مهندسی مجدد فرآیند کسب و کار عموماً حاصل تجربیاتی است که از اجرای پروژه های مهندسی مجدد (مبتنی بر اصول و قواعد علمی) در بنگاه های خصوصی به دست آمده است. پاسخ منفی به این سوال که" آیا مهندسی مجدد وتکنیک های مربوطه صرفاٌ مختص سازمان های تجاری است"را می توان نتیجه تلاش هایی دانست که تاکنون در این زمینه در حوزه سازمان های صنعتی، اداری، نظامی، پزشکی و... توسط محققین متعددی صورت پذیرفته است. در این مقاله تلاش می کنیم که ابتدا با توجه به تفاوت های ماهوی سازمان های نظامی با بخش های دولتی و خصوصی دریابیم که نحوه اجرا و اثربخشی یک پروژه مهندسی مجدد در سازمان های نظامی شامل چه ویژگی های شاخصی بوده و چه موانعی را پشت سر می گذارد. سپس به مصادیق عملی اجرای مهندسی مجدد در ارتش جمهوری اسلامی به صورت اجمالی و موردی اشاره می شود و به پیشنهادهای عملی که نشان می دهد با وجود دشواری ها و موانع ذکرشده چگونه می توان به تجربه موفق و مؤثری در زمینه مهندسی مجدد در آجا دست یافت.

متناسب با مقاصد و منظورهایی که اساس شکل گیری و ایجاد سازمان های مختلف می گردند، عوامل گوناگونی وجود دارند که می توانند بر ساختار برخی از سازمان ها تأثیر چشم گیر و محسوس داشته و یا اینکه در ساختار برخی از سازمان ها تأثیر چندانی نداشته باشند. شناسایی و تعیین عوامل موصوف و داشتن الگویی مناسب برای بهینه نمودن ساختارهای سازمانی می تواند کمک شایانی به ادامه حیات و بقای سازمان ها و اثربخش بودن آن ها داشته باشد. ارتش ها و به بیانی دیگر، سازمان های نظامی نیز از قاعده فوق مستثنی نمی باشند و بدیهی است که ارتشی که عوامل تأثیرگذار بیشتری را شناسایی و بر اساس عوامل بدست آمده الگوی جامع تری تدوین نمایند، از ساختاری برتر و سازمانی اثربخش تر و کارآمدتر برخوردار خواهند بود. دانشمندان و صاحب نظران علوم مدیریت سازمانی و سازماندهی در تألیفات خود به عوامل گوناگونی اشاره و در یک پیکربندی اولیه، عموماً این عوامل را به سه دسته عوامل محتوایی، عوامل ساختاری و عوامل زمینه ای تقسیم نموده اند و به فراخور نگرش، تجربه و یافته هایشان عوامل گوناگونی را در زیر گروه سه دسته عوامل مذکور بیان داشته اند. این مقاله به دنبال پیدا نمودن عوامل محتوایی مؤثر در بهینه سازی ساختار سازمانی یگان های نظامی و به آزمون گذاشتن عوامل احصاء شده؛ بوده و با بهره گرفتن از روش های تحقیق توصیفی، زمینه ای- موردی و همبستگی- همخوانی به جستجو و گردآوری اطلاعات پرداخته است و نهایتاً الگویی مناسب جهت تدوین عوامل عمده مؤثر در بهینه سازی ساختار سازمانی یگان های نظامی ارائه می گردد. در این رهگذر عوامل برگرفته شده از بیش از 30 جلد منابع معتبر از قبیل کتب، مقالات و رساله های علمی و نشریات منتشر شده توسط اساتید، صاحب نظران و مراجع دانشگاهی، مورد بررسی، نظرسنجی و آزمون قرارگرفته اند تا درستی تأثیرگذاری آن ها در بهینه سازی ساختار سازمانی یگان های نظامی به تأیید و یقین برسد .

هویت سازمانی یکی از عوامل مهمی است که می تواند در بهبود عملکرد شغلی کارکنان نقش مهمی داشته باشد. این موضوع در سازمان های نظامی به دلیل نقش محوری نیروی انسانی و پیچیدگی و سختی ذاتی موجود در مأموریت آن ها از اهمیت بیشتری برخوردار است و دانشگاه های نظامی به دلیل تأثیری که در تربیت و آموزش کارکنان و بدنه اصلی این سازمان ها دارند، نقشی حیاتی در این مسیر ایفا می کنند. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه هویت سازمانی و عملکرد شغلی کارکنان پایور دریکی از دانشگاه های نظامی است. لذا این تحقیق برحسب هدف کاربردی و از منظر روش، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل 110 نفر از کارکنان پایور یک دانشگاه نظامی بوده که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها شامل دو پرسشنامه استاندارد هویت سازمانی چنی[1] و عملکرد شغلی پاترسون[2] است. جهت سنجش پایایی پرسشنامه ها از روش آلفای کرون باخ و به منظور آزمون فرضیه های پژوهش از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی و تحلیل واریانس در نرم افزار SPSS18 استفاده شده است. نتایج فرضیات پژوهش نشان می دهد که بین هویت سازمانی و مؤلفه های آن با عملکرد شغلی کارکنان پایور دانشگاه رابطه مثبت معنی دار وجود دارد. <br clear="all" /> [1]. Cheney [2]. Paterson

مطالعه حاضر به بررسی نقش عدم امنیّت شغلی کمّی و کیفی در بروز رفتارهای انحرافی کاری در یک سازمان نظامی می پردازد.  این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است و از جنبه ماهیت و روش در ردیف تحقیقات توصیفی- همبستگی قرار دارد. داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه استاندارد، از یک نمونه ی 248 نفری که به صورت سهمیه ای انتخاب شدند جمع آوری شده و با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار PLS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج این مطالعه نشان می دهد در حالی که تاثیر عدم امنیّت شغلی کمّی بر رفتارهای انحرافی کاری جهت گیری شده به سمت افراد، منفی و بر رفتارهای انحرافی کاری جهت گیری شده به سمت سازمان، مثبت است؛ تاثیر عدم امنیّت شغلی کیفی بر رفتارهای انحرافی عکس این است. این نتیجه نشان می دهد ماهیت متفاوت عدم امنیّت شغلی کمّی و کیفی، منجر به بروز رفتارهای متفاوت می شود. توجه به این تفاوت ها در تصمیم گیری های مربوط به منابع انسانی، می تواند به اداره بهتر سازمان کمک کند.

با توجه به ضرورت اتخاذ تدابیر مناسب برای سازمان های نظامی کشور در زمینه چابک سازی منابع انسانی پژوهش حاضر درصدد، واکاوی پیشران های کلیدی مؤثر بر توسعه چابکی منابع انسانی در سازمان های نظامی برآمد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی–تحلیلی می باشد. در این پژوهش برای تدوین مبانی نظری و انتخاب پیشران ها از منابع کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان و برای گردآوری داده ها نیز از پرسشنامه میک مک استفاده شد. جامعه پژوهش خبرگان نظامی و اعضای هیئت علمی دانشگاه های آجا  بودند که با بهره گیری از روش نمونه گیری گلوله برفی، تعداد 30 نفر به عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. داده های پژوهش با کمک نرم افزار میک مک تحلیل گردید. در مرحله اول پژوهش 30 پیشران احصا شد که با تحلیل داده ها در مرحله بعد، 19 پیشران از میان 30 پیشران به عنوان پیشران های کلیدی مؤثر بر توسعه چابکی منابع انسانی در سازمان های نظامی تعیین گردید. نتایج پژوهش نشان داد که بیشتر خبرگان بر پیشران هایی مانند رضایتمندی کارکنان، سرعت در ارائه خدمات، دانش و مهارت کار تیمی و مذاکره، خودکنترلی، مشارکت، احساس شایستگی، رفتارهای پیشگیرانه، احساس مؤثر بودن، مشورت، تسهیم دانش، پذیرش مسئولیت، تیم های خودرهبر، توانایی ارائه ایده جدید، همدلی، بهره گیری از تغیرات، چرخش شغلی، خودآگاهی واکنش به تغییرات و اطلاعات قابل دسترس، تأکید داشتند.

آسیب پذیری نرم افزاری همواره به عنوان یک مسئله مهم در حوزه امنیت سایبری سازمان های نظامی مطرح بوده است. برخورداری از نرم افزار فاقد آسیب پذیری در عمل امکان پذیر نبوده و به همین دلیل برای بالا بردن سطح امنیت نیاز به مدیریت آسیب پذیری ها است. هدف مقاله پیش رو بررسی و شناخت آسیب پذیری های سایبری سازمان های نظامی در حوزه نرم افزار و ارائه الگویی برای ارزیابی این آسیب ها می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق بکار رفته آمیخته از نوع توصیفی(موردی- زمینه ای) بوده و از روش های کمی و هم کیفی در تحلیل داده های جمع آوری شده استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل کارشناسان و خبرگان حوزه سایبری ستاد نهاجا بوده است. محقق با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک به شناسایی انواع آسیب پذیری های سایبری نرم افزارها پرداخته و سپس با انجام مصاحبه با خبرگان به شناسایی ابعاد و مؤلفه های الگوی ارزیابی آسیب پذیری اقدام نموده است. یافته های تحقیق بیانگر آن است که الگوی ارزیابی آسیب پذیری سایبری سازمان های نظامی در حوزه نرم افزاری دارای چهار بعد (فرآیند تولید نرم افزار، روش ها، ساختار سازمانی و آموزش) و سیزده مؤلفه می باشد؛ که از میان این چهار بعد، فرآیند تولید نرم افزار بیش ترین اهمیت و فرآیند آموزش کمترین اهمیت را در پوشش آسیب پذیری دارد. تقویت ساختارهای سایبری، ارتقای سطح آموزش های مدیران و کارکنان، پشتیبانی، نگهداری و ارتقاء فنی نرم افزارهای کاربردی ازجمله راه کارهای پیشنهادی به منظور کاهش آسیب پذیری های سایبری در سازمان های نظامی می باشد.

در یک تقسیم بندی کلی چابکی را می توان به دو بعد: سخت یا چابکی جسمی و نرم یا چابکی ذهنی تفکیک نمود. بررسی ادبیات موضوع و مطالعات گذشته نشان می دهد، مفهوم «چابکی ذهنی» علی رغم تأثیر بالای آن بر چابکی و بهره وری سازمانی، تاکنون مورد توجه جدی پژوهشگران علوم مدیریت و رفتار سازمانی قرار نگرفته است. لذا با توجه به خلأ تحقیقاتی موجود و همچنین ماهیت جدید این مفهوم، تحقیق حاضر درصدد شناسایی و تعیین میزان اهمیت شاخص های تأثیرگذار چابکی ذهن در سازمان های نظامی است. برای این منظور از روش های کیفی و کمی استفاده شده است. بدین شکل که در گام اول با کمک مطالعات اسنادی و کتابخانه ای شاخص های اولیه شناسایی گردیده و در گام دوم با تشکیل جلسات خبرگی و انجام مصاحبه، تلخیص و طبقه بندی گردیدند. در ادامه و در گام سوم تحقیق، شاخص های بدست آمده با کمک روش دلفی فازی اعتبارسنجی و پالایش گردیدند. در نهایت با کمک روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، میزان اهمیت و اوزان شاخص ها محاسبه گردید. در نتیجه تحقیق حاضر از منظر هدف در گروه تحقیقات کاربردی و از منظر روش در گروه تحقیقات توصیفی پیمایشی قرار دارد. در پایان، یازده شاخص تأثیرگذار در چابکی ذهن سازمان های نظامی در دو بخش «چابکی ذهن کارکنان» و «چابکی ذهن سازمان» شناسایی، وزن دهی و رتبه بندی گردیدند.

پیشرفت و ارتقاء در زمینه داشتن نیروی کار متخصص و فناوری های پیشرفته در پیشبرد مأموریت و ارتقاء سطح توان رزمی و بهبود عملکرد آن ها نیازمند بهره گیری از مدیریت دانش و وجود سامانه ای است که در آن دانش سازمانی بتواند به راحتی خلق، کسب و ذخیره سازی شود و در جریان فعالیت های مختلف سازمان های نظامی مورد استفاده قرار گیرد. بر این اساس ارتش جمهوری اسلامی نیز برای پیشبرد اهداف خود در خصوص مدیریت دانش، نیازمند الگویی جامع، کامل، کاربردی و متناسب با اهداف راهبردی خود است که در این پژوهش در نظر است بر مبنای چشم انداز و مأموریت خود این مهم تحقق یابد. بنابراین مقاله حاضر به دنبال تبیین عوامل محیطی مؤثر بر تدوین راهبردهای مدیریت دانش سازمان های نظامی است. این پژوهش از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش انجام آن بر مبنای روش توصیفی- پیمایشی با رویکرد تحلیل آمیخته داده ها انطباق دارد. برای این منظور، با بررسی ادبیات و پیشینه مرتبط با این حوزه، به بررسی تدوین چشم انداز و مأموریت مدیریت دانش، تدوین عوامل محیط داخلی و خارجی مؤثر بر تدوین راهبرد مدیریت دانش و اولویت بندی آن ها در سازمان های نظامی از طریق تحلیل سوات ((SWOT، تحلیل رجحان ترتیبی با تشابه به پاسخ ایده آل تاپسیس (TOPSIS) و با استفاده از نرم افزار SPSS پرداخته شد. نتایج نشان می دهد که وضعیت فعلی مدیریت دانش در سازمان های نظامی در حالت تهاجمی بوده که بر اساس آن راهبردهای مدیریت دانش در سازمان های نظامی تدوین و اولویت بندی شدند.

امروزه سازمان ها به منظور بهبود کارایی و اثربخشی سازمان و تحقق چشم انداز و فلسفه ی وجودی خود، نیازمند کارمندانی هستند که رفتارهایی فراتر از نقش هایی که در شرح شغل سازمانی وجود دارد، از خود بروز دهند. چیزی که امروزه از آن با عنوان رفتار شهروندی سازمانی یاد می شود. البته اهمیت این امر در سازمان های خدماتی همچون نیروی انتظامی دو چندان است؛ از سوی دیگر دین مبین اسلام بالاترین و بهترین برنامه زندگی و عمل است و پتانسیل های بی نظیری دارد که مدیریت منابع انسانی با به کارگیری آن می تواند اقدامات مؤثرتری را انجام دهد و رفتارهای فرانقشی را در کارمندان ارتقاء بخشد. هدف مقاله فعلی مطالعه ی نقش اقدامات مدیریت منابع انسانی در پرتو تعالیم اسلامی برای بهبود رفتار شهروندی سازمانی است؛ در این مقاله ابتدا رفتار شهروندی سازمانی و مدیریت منابع انسانی از دیدگاه اسلام و سپس نقش مدیریت منابع انسانی اسلامی در تقویت رفتار شهروندی سازمانی مورد بحث قرار گرفت. نتایج نشان داد که دین اسلام سرشار از آموزه هایی است که دارای ظرفیت شگرفی برای ارتقا و بهبود رفتارهای مطلوب در کارمندان است و اگر هریک از زیر نظام های مدیریت منابع انسانی یعنی کارمند یابی و انتخاب، آموزش و توسعه و جبران خدمت، پاداش و ارزیابی عملکرد با در نظر گرفتن آموزه های مکتب اسلام، قرآن و اهل بیت (ع) انجام پذیرند، ارتقا و بهبود هرچه بیشتر رفتار شهروندی سازمانی را به همراه خواهد داشت و در نهایت منجر به اثربخشی سازمانی خواهد شد.

رضایتمندی کارکنان وظیفه از محیط خدمتی، اعتماد عمومی خانواده های ایرانی و جامعه را از سازمان های نظامی و دفاعی افزایش می دهد. پژوهش حاضر به شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر در رضایتمندی کارکنان وظیفه در یک واحد نظامی پرداخته است. این پژوهش ازلحاظ گردآوری داده ها از نوع توصیفی- اکتشافی و ازنظر هدف، کاربردی است. جامعه آماری پژوهش را کارکنان وظیفه در یک واحد نظامی هستند که تعداد 201 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. ابزار اصلی مورداستفاده در این پژوهش، پرسشنامه ی محقق ساخته بود که گویه های آن بر اساس مطالعات کتابخانه ای، بررسی مبانی نظری و مطالعات مرتبط تدوین شد. به منظور بررسی روایی پرسشنامه از شاخص KMO و آزمون بارتلت استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه نیز پس از انجام اصلاحات و بهره مندی از نظر متخصصان، توسط تعدادی از صاحب نظران مورد تائید قرار گرفت. همچنین پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ با استفاده از نرم افزار SPSS22 محاسبه شد که مورد تائید قرار گرفت. همچنین به منظور تحلیل داده ها از آزمون تحلیل عاملی بهره گرفته شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که رضایتمندی کارکنان وظیفه با «رفتار فرماندهان»، «رفتار همسالانشان»، «تکالیف محوله سازمانی»، «نظام سلامت و ایمنی» و «نظام پیشنهاد ها» آن ها در سازمان ارتباط دارد در ادامه رتبه بندی این عوامل نشان داده است.