ک‍وی‍ر

به منظور بهبود عملکرد توسعه گردشگری در شهرستان کویری خور و بیابانک لزوم بهره گیری از راهبردهای مناسب به طور فزاینده ای احساس می شود. در این مقاله با رویکرد «توصیفی ـ تحلیلی»، پس از استخراج نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها، ضمن تجزیه و تحلیل از دیدگاه کارشناسان گردشگری با استفاده از تکنیک SWOT، راهکارهای مناسب به منظور بهره گیری بهینه ارایه گردیده است. با توجه به ماتریس برنامه ریزی کمی، استراتژی SO1، بهترین راهبرد و ST2 و SO5، دومین و سومین استراتژی می باشد. در نهایت پس از بیان استراتژی ها، راهکارهایی جهت ارتقاء کمی و کیفی گردشگری ارایه شده است تا با ساماندهی گردشگری در این شهرستان کویری به توسعه اقتصادی ـ اجتماعی در منطقه دست یافت.

کویر به عنوان یکی از چشم اندازهای غالب ژئومورفیک اثرگذاری نقش خود را در الگوی توسعه ی منطقه ای می تواند اعمال کند. اگرچه واژه کویر بصورت یک مفهوم کلی بکار می رود ولی بواسطه وجود تفاوت های موجود در بسیاری از ویژگی های این صحنه ها نمی-توان الگوی واحدی برای آمایش آنها تدارک نمود بنابراین، بیان افتراق این پدیده در استان یزد می تواند الگو های آمایشی آنها را نیز در سطح راهبردی مستند سازد. بنابراین، بیان و شناخت افتراق ها ی بنیادی این پانزده صحنه کویری در یزد مبانی تفاوت های آمایش آنها را می تواند برملا سازد. برای شناخت و بارز سازی افتراق کویرها در استان یزد به اتکا دو روش نیمرخ فرمی و تفاوت فاصله فضایی با استفاده از متد لوند نسبت به تبیین این تفاوت ها مبادرت شده است و در نهایت با طبقه بندی کویر های استان یزد در چند گروه همگرا سعی شده است افتراق ها وهمگرائی های هرگروه مشخص گردد. نتایج حاصل ازاین طرح که بر گرفته از یک طرح تحقیقاتی در دانشگاه آزاد میبد است، نشان می دهد که افتراق های بنیادی در این پانزده کویر وجود دارد. علی رغم تفاوت های گوناگون می توان مجموعه این کویر ها را در سه طیف همگرا طبقه بندی نمود. افتراق های مکانی در این کویر ها راهبرد های سامان دهی فضایی آنها را در طیف های گوناگون کارکردی تعریف می کند، بطوریکه می توان گفت هرواحد چشم اندازی یک جذابیت خاص، یک کاربری ویژه و یک راهبرد آمایشی خاص تعریف می کند. بنابراین، در آمایش اراضی و کویرهای استان یزد نمی توان یک مدل آمایشی را برای همه سطوح و کویرها توصیه نمود.

گسترش روند شهرنشینی و دوری انسان از طبیعت و محیطهای بکر سبب روی آوردن وی به طبیعت و توجه ویژه به طبیعتگردی در ایام تعطیلات شده است. رشد طبیعت گردی منجر به پیدایش انواع گوناگونی از گردشگری مبتنی بر طبیعت شده است که یکی از این اقسام گردشگری ماجراجویانه می باشد ودر سالهای اخیر، تقاضا برای آن در بازار گردشگری رو به ازدیاد است. به دلیل تنوع اقلیمی که در ایران وجود دارد، این کشور دارای توانایی و ظرفیت بالقوه ای برای پذیرا شدن گردشگران ماجراجو در زمینه های متعدد است، یکی از این زمینه های گردشگری ماجراجویانه، کویرنوردی است که با توجه به وسعت مناطق کویری ایران و تنوع ژئومورفولوژیکی این مناطق و وجود گونههای گیاهی و جانوری کمیاب زمینه و تعیین S.W.O.T مساعدی برای رونق این نوع گردشگری وجود دارد. این مطالعه با استفاده از تکنیک نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها به ارزیابی ظرفیت این مناطق پرداخته است. تجزیه و تحلیلهای انجام شده حاکی از وجود شرایط مطلوب درکویرها ی ایرا ن برا ی رون ق ای ن نو ع گردشگر ی است ک ه با برنامهریزی مناسب ضمن تقویت نقاط ضعف و استفاده از فرصتها می توان بر تهدیدها غلبه کرد و این توانایی بالقوه را به جریان انداخت.

کالبدطبیعی انسان ازخاک است وطبیعت وسرشت وی برخواسته ازخاک است ودوباره به خاک برمیگردد.کالبد معماری کویرنیزمانند کالبدانسان ازخاک برخواسته ودوباره به خاک برمی گردد. این تجانس باعث سازگاری معماری کویربا سرشت آدمی شده است. پوشش گیاهی اندک از جمله خصوصیات ویژه دیگر مناطق کویری می باشد که در مقابل شرایط سخت آب و هوایی تصور زندگی را برای انسان مبهم می سازد.و باتوجه به این نکته که 3/2 از وسعت سرزمین ایران را مناطق خشک و بیابانی در برگرفته که در نگاه اول از حیث جغرافیایی و اقلیمی قابل زندگی به نظر نمی رسند. روند تحقیق بدین گونه است که با انجام یک معماری ( موزه ملی خاک ) با رویکرد طبیعت گرا جهت کاهش مشکلات بالا و بهینه سازی در مصرف انرژی گردد و همچنین این موضوع به اثبات برسد که اگر ارکان اصلی معماری کویر در مناطق گرم وخشک رعایت شود , سکونت در این مناطق هم نیز امکان پذیر خواهد شد.

کالبدطبیعی انسان ازخاک است وطبیعت وسرشت وی برخواسته ازخاک است ودوباره به خاک برمیگردد.کالبد معماری کویرنیزمانند کالبدانسان ازخاک برخواسته ودوباره به خاک برمی گردد. این تجانس باعث سازگاری معماری کویربا سرشت آدمی شده است. پوشش گیاهی اندک از جمله خصوصیات ویژه دیگر مناطق کویری می باشد که در مقابل شرایط سخت آب و هوایی تصور زندگی را برای انسان مبهم می سازد.و باتوجه به این نکته که 3/2 از وسعت سرزمین ایران را مناطق خشک و بیابانی در برگرفته که در نگاه اول از حیث جغرافیایی و اقلیمی قابل زندگی به نظر نمی رسند. روند تحقیق بدین گونه است که با انجام یک معماری (موزه ملی خاک) با رویکرد طبیعت گرا جهت کاهش مشکلات بالا و بهینه سازی در مصرف انرژی گردد و همچنین این موضوع به اثبات برسد که اگر ارکان اصلی معماری کویر در مناطق گرم وخشک رعایت شود , سکونت در این مناطق هم نیز امکان پذیر خواهد شد.

دکتر علی شریعتی از شخصیتهای تأثیرگذار در زمینه ی سیاسی و اجتماعی و فرهنگی است که آثار ادبی قابل توجهی دارد؛ "کویر" و "گفتگوهای تنهایی" و "مقدمه ی حسین وارث آدم" از ارزشمندترین آثار ادبی دکتر شریعتی هستند که نویسنده ای تواناست که آثار ادبیش مضامین و جنبه های ادبی فراوان دارد. یکی از این جنبه های ارزشمند که در کار شاعران و نویسندگان بزرگ معاصر هم وجود دارد، محتوای نوستالژیک این آثار بزرگ ادبی و ارزشمند است. بازگشت به کودکی و عشق جوانی و حسرت روزگار زیبای گذشته و بیان خاطرات زیبای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ارزشمند، در آثار ادبی بزرگی چون کویر و گفتگوهای تنهایی، مبین احساسات و درک والا و ارزشمند و قدرت اعجازگر نویسندگی و خلاقیت ادبی دکتر علی شریعتی در آثار بزرگ ادبی اوست که در کویر و گفتگوهای تنهایی، این جلوه های بسیاز زیبا و نوستالژیک به خوبی دیده می شود و درک حقیقت و عنصر زیبا و مضامین والای ادبی آثار بزرگ ادبی دکتر علی شریعتی را به خوبی نمایان می سازد و تجلی عواطف بزرگ و عمیق انسانی در این آثار ماندگار ادبی است.

دکتر علی شریعتی یکی از بزرگترین روشنفکران دینی در تاریخ معاصر ایران است که آراء و اندیشه هایش جذابیت و تأثیر عظیمی برای قشر روشنفکر و جوان ایران داشته است. علت این همه گرایش به آثار شریعتی علاوه بر عالمانه و زمان شناسانه بودن محتوای آنها، ویژگی های ادبی و قلم افسونگر اوست. یکی از پرجلوه-ترین و هنرمندانه ترین تمهیدات هنری و ادبی شریعتی، اسطوره پردازی و بازتولید و بازآفرینی اساطیر است. به نظر می رسد که او با استفاده از شیوه ای هنرمندانه و خلاقانه و با شناخت علمی و دقیق از اسطوره های اقوام گوناگون و آگاهی نسبت به کارکرد ها و قابلیت های مختلف اساطیر برای پرورش بعد ادبی و توسع بار معنایی آثار ادبی، شخصیت ها و روایات دینی و غیر دینی ملل مختلف را برای بیان مفهوم کهن الگویی «بازگشت به خویشتن» در کنار هم قرار می دهد؛ مضمونی که مسلط ترین اندیشه در کل کویریات دکتر شریعتی است. در بعضی جاها او اساطیر یونانی و اسلامی و دیگر فرهنگ ها را در کنار هم قرار می دهد و برای بیان مفهوم مورد نظرش به شکلی خاص به کار می گیرد. این نوع کاربرد بهترین شکل اسطوره پردازی یعنی اسطوره پردازی مبتنی بر ترکیب و انطباق اساطیری است. نگارنده در این جستار عواملی را که بسترساز ظهور اسطوره در کویر شده-اند، بررسی کرده و سپس شیوه های او برای اسطوره پردازی و اسطوره آفرینی خلاقانه و هنرمندانه را مورد مداقّه و تحلیل قرار داده است. روش تحقیق این جستار توصیفی- تحلیلی است و چون محور اساطیر انعکاس یافته در کویر مفهوم کهن الگویی بازگشت است، نگارنده در نگاه به اسطوره بیشتر به نظر میرچا الیاده توجه داشته است. کلیدواژه ها: کویر، اسطوره، کهن الگو، شریعتی، بازگشت

چنین به نظر می رسد که ایران در طول قرن 21 با چالش های ژئومورفیکی مهمی مواجه خواهد بود. گر چه با توجه به شرایط خاص تکتونیکی و اقلیمی کشور که آن را طی عهد حاضر در یک فاز فرسایش کاوشی قرار داده، ناپایداری های ژئومورفیکی تا حدی توجیه پذیر است، لیکن افزایش بهره برداری ها از منابع زمینی و توسعه فعالیت های عمرانی، این ناپایداری ها را شدت بخشیده و چالش ژئومورفیکی را به دنبال دارد . در این مقاله که به نمونه، اثرات جاده سازی بر تشدید فعالیت فرایندهای مورفودینامیک بیابانی مورد بررسی قرار گرفته، ملاحظه می شود که دخالت در محیط طبیعی چنانچه با متغیرهای سازنده آن همگام نباشد، حتی در محیط های نسبتاً تثبیت شده، ناپایداری هایی را به دنبال دارد که در نهایت به زیان همان فعالیت ها خواهد انجامید . منطقه مورد مطالعه از آن جهت دشت طبس انتخاب گردیده که به دلیل کمی جمعیت و محدود بودن دامنه سایر فعالی تها، امکان تداخل و تعدد متغیرهای تأثیرگذار دیگر کمتر فراهم بوده است.

قسمت وسیعی از کشور ایران را حوضه های بیابانی نیمه بیابانی فرا گرفته است که در نگاه اول ناحیه ای بی حاصل جلوه می کند و به نظر می رسد هرگونه سرمایه گذاری در آن با شکست مواجه خواهد شد. اما همین ناحیه به ظاهر بی ثمر که به علت شرایط خاص جغرافیایی از اکوسیستمی شکننده برخوردار است، دارای ویژگیهایی است که در صورت بهره برداری بهینه از آن می تواند زمینه رشد و توسعه کشور را فراهم آورد. از جمله قابلیت های موجود در این ناحیه برخی جاذبه های گردشگریست که در نوع خود منحصر به فرد می باشند که در صورت سرمایه گذاری لازم نه تنها گردشگری داخلی رونق می بخشند بلکه با جذب گردشگران خارجی به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور نیز کمک می نمایند

نتایج فاجعه آمیز استفاده بی رویه از منابع طبیعی و عدم توجه به مسائل زیست محیطی، طراحی پایدار و به دنبال آن معماری پایدار را اجتناب ناپذیر کرده است. پژوهش حاضر با تکیه بر ویژگی پایداری در معماری بومی ایران در مناطق کویری و همچنین با تأکید بر نقش جوهری فضاهای باز در این معماری بر آن است تا نقش کلیدی فضاهای باز را در خلق معماری بومی پایدار، مورد بررسی قرار دهد؛ لذا فضاهای باز به عنوان عناصر پایه معماری کویر مورد ارزشیابی قرار گرفته و با اصول پایداری مورد مقایسه تطبیقی قرار می گیرند. نتایج حاصل از پژوهش بر این مهم تأکید دارند که فضاهای باز در معماری بومی کویر نه تنها خود دارای مختصات پایداری محورند بلکه زمینه ساز دستیابی به پایداری بوده و نقشی اساسی در تحقق پایداری داشته اند. پژوهش به روش کیفی صورت گرفته و ابزار جمع آوری اطلاعات منابع مکتوب، اسناد و مشاهدات عینی بوده است.     

جاذبه های طبیعی گردشگری یکی از سرمایه های اصلی هر کشور یا منطقه برای توسعه اکوتوریسم به شمار می رود. در میان منابع متنوع گردشگری ایران، کویرها و بیابانها از جاذبه های خاصی برخوردار است و هریک دارای ویژگیهای تاریخی- فرهنگی و طبیعی خاص خود هستند که می تواند مانند بسیاری از کشورهای آسیایی سالانه اکوتوریستهای فراوانی را جذب کرد. پژوهش حاضر در نظر دارد به شناسایی و اولویت بندی ویژگیها و جاذبه های بیابانی و کویری که عوامل موثر در جذب گردشگران خارجی به این مناطق به شمار می روند، بپردازد. این پژوهش که به مطالعه موردی مناطق بیابانی و کویری منطقه صادق آباد بافق پرداخته است، از نظر روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری گردشگران خارجی ورودی به منطقه صادق آباد تا آذر سال 1393 و 200 گردشگر خارجی به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی انتخاب شده است. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه و جهت تجزیه تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل عاملی و آزمون فریدمن استفاده شده است. نتایج 56 تقلیل داده است و عامل ها به عامل درمانی، / حاصل از تحلیل عاملی شاخص ها را به 7 عامل با درصد واریانس تجمعی 83 طبیعی و آموزشی، ورزشی-تفریحی، تسهیلات، اطلاع رسانی و تبلیغات، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی نامگذاری شده اند. همچنین آزمون فریدمن نشان داد مهمترین عامل از نظر گردشگران، عامل اجتماعی که شاخص امنیت را در خود جای داده 6 و عامل ورزشی- / 6 در رتبه اول می باشد و سپس عوامل طبیعی -آموزشی با میانگین رتبه ای 08 / است با میانگین رتبه ای 10 4 دارای بالاترین اهمیت در جذب گردشگران به مناطق بیابانی و کویری صادق آباد می باشند.. / تفریحی با میانگین رتبه ای 32

برنامه ریزی توسعه روستایی نیازمند فرایند ارزیابی و بازنگری در حوزه اندیشه انتقادی توسعه روستایی است تا امکان شکل گیری بهترین راهکارهای مداخله در نواحی روستایی، برای کارآمدی نتایج حاصل از روند برنامه ریزی توسعه فراهم آید. توسعه و ترویج فرهنگ گردشگری روستایی به عنوان محرکی کارآمد برای بازسازی و توسعه اقتصادی، اجتماعی نواحی روستایی بدل گشته است، به طوری که سالهای اخیر در سراسر اروپا برای رفع چال شهای اقتصادی، اجتماعی نواحی روستایی حاشی های و یا روستاهایی که با کاهش فعالی تهای کشاورزی سنتی روبرو شده اند، گردشگری روستایی در کانون توجه قرارگرفته است. در ایران یکی از دلایل عقب ماندگی و توسعه نیافتگی مناطق روستایی ریشه در کم توجهی به صنعت گردشگری روستایی دارد. با تقویت گردشگری میتوان با ایجاد اشتغال و درآمد، استفاده از منابع محل، تنوع سازی اقتصادی و مشارکت اجتماعی در رفع مشکلات فراروی روستاها تأثیر بسزایی داشته و یکی از فرصت های شکل گیری توسعه همه جانبه روستایی محسوب میشود. شهرستان اردستان با داشتن بخشهای کویری بکر و وسیع میتواند به عنوان یکی از مناطق مستعد هدف گردشگری کویر باشد. این پژوهش با رویکرد اسنادی به بررسی نقش گردشگری کویر در فرایند توسعه ی شهرستان اردستان میپردازد.

هدف این پژوهش بررسی توانمندیها و قابیلت های گردشگری کویرهای استان یزد جهت ارائه آنها برای برنامه ریزی، مدیریت و ارائه خدمات است. به دلیل قرار گرفتن 15 کویر نسبتا وسیع و بزرگ با اشکال متنوع ژئومورفیکی در بخشهای مختلف استان یزد، این استان را به یکی از استانهای بی بدیل و کم نظیر در سطح کشور تبدیل نموده است. برای ارزیابی قابیلت های گردشگری کویرهای استان مدل کامنسکوی اصلاح شده ارائه شده است. در مدل کامنسکو، که بر اساس نظر برخی محققین از کارامدترین مدل برای ارزیابی ژئومورفوسایت های ایران است، بیشتر بر وضعیت موجود مانند ارزشهای اقتصادی، زیبایی شناختی و علمی تاکید می شود. در حالی که هدف اصلی بسیاری از مطالعات ارزیابی ژئومورفوسایت ها در ایران، بررسی و شناسایی توانمندیهای بالقوه جهت برنامه ریزی، مدیریت و ارائه خدمات است. از ان رو، شاخص جذابیت و سرگرمی با زیرشاخصهایی چون جذابیت برای یک گروه سنی یا برای همه گروههای سنی یا تیپ خاصی از گردشگران، مدت اقامت و ماندگاری در این ژئوسایت ها، ایجاد حس آرامش و تمدد اعصاب و روان، قابلیت های بازی و سرگرمی بویژه برای کودکان و نوجوانان و ویژگیهای درمانی و پزشکی، به عنوان مهمترین شاخص به شاخص های قبلی کامنسکو افزوده گردید. نتایج حاصل از بررسی ها و ارزیابی سایت های کویری استان یزد بر اساس مدل کامنسکوی اصلاح شده نشان می دهد که از میان 15 کویر و دق شاخص این استان بیشترین قابلیت برای توسعه ژئوتوریسم در کویر بافق با 76 امتیاز وجود دارد. بعد از آن به ترتیب کویرهای اردکان با 67، ساغند با 62 و ابرکوه با 57 امتیاز در رتبه های بعدی قرار دارند

اکوتوریسم، به طور عمده بر منابع و جاذبه هایی استوار است که محیط طبیعی دراختیار گردشگر قرار می دهد که بهره گیری از آن هم به امکانات و شرایط مناسب نیاز دارد و هم مستلزم حفاظت از منابع طبیعی می باشد، این امر از طریق ارزیابی توان و ظرفیت محیط زیست طبیعی برای جذب گردشگران قابل تحقق است. مقاله ی حاضر با تکیه بر پژوهش انجام شده با مدل SWOTبه بررسی و تحلیل قابلیت و محدودیت های عوارض ژئومورفولوژیکی مؤثر براکوتوریسم در کویر مزینان از توابع شهرستان سبزوار پرداخته است. جهت ارزیابی و تحلیل پتانسیل ها و تنگناهای توسعه ی اکوتوریسم در کویر مزینان و به منظور دستیابی به راهبردهای کلی توسعه ی گردشگری در محدوده ی مطالعاتی، با طبقه بندی ساختارهای مربوطه، اقدام به استخراج راهبردهای تلفیقی با استفاده از مدل SWOT شده و ضمن تهیه ی نقشه ی ژئومورفولوژی کویر مزینان از طریق نرم افزارGIS با استفاده از این مدل، نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها و اولویت بندی آن ها تعیین گردیده است. مجموع امتیاز وزنی نقاط قوت منطقه برابر با 65/2 به دست آمده در حالی که مجموع امتیاز وزنی مجموع نقاط ضعف منطقه 83/1 تعیین گردیده است که نشان دهنده ی بالا بودن تأثیر نقاط قوت منطقه ی کویر مزینان در میان عوامل داخلی است. هم چنین مجموع امتیاز وزنی فرصت های منطقه 25/2 محاسبه شده است، در صورتی که مجموع امتیاز وزنی تهدیدهای منطقه 07/1 تعیین شده است. بدین ترتیب بالا بودن امتیازهای مربوط به فرصت های گردشگری و نقاط قوت داخلی از جمله وجود جاذبه های اکوتوریستی ممتاز در سطح منطقه و تنوع چشم اندازهای طبیعی و بکر، شرایط مناسب جهت برگزاری تورهای کویرنوردی و شن نوردی با کاروان های شتر و انواع فعالیت های اکوتوریستی نشان دهنده ی شرایط بسیار مطلوب برای توسعه ی گردشگری در کویر مزینان است. در حالی که نبود زیرساخت ها و امکانات لازم و تبلیغات مؤثر و عدم سرمایه گذاری های مناسب و کمی توجه به مناطق کویری به عنوان سرمایه های اکوتوریستی کشور در سطح کلان، از موانع توسعه ی اکوتوریسم پایدار دراین ناحیه شده است.

هدف از پژوهش حاضر واکاوی عوامل مؤثر بر گردشگری ورزشی در منطقه کویری فردوس است. گردشگری و همچنین فعالیت های ورزشی تفریحی باعث ارتقای سفر و تعامل با افراد دیگر و صمیمیت با محیط می شود. معرفی رویدادهای ورزشی و مشارکت شرکت کنندگان داخلی و بین المللی می تواند به درآمد کشور کمک قابل توجهی کند که به آن کمتر توجه شده است. روش تحقیق توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه گردشگران ورزشی در منطقه کویری شهرستان فردوس در بهار 1401 و روش نمونه گیری در تحقیق حاضر احتمالی بوده است. تعداد نمونه آماری با توجه به فرمول کوکران و با توجه به جامعه آماری نامحدود 384 نفر (به تقریب 400 نفر) در نظر گرفته شد. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی آن از طریق تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن نیز با استفاده از آلفای کرونباخ سنجش شد و مورد تأیید قرار گرفت. در این پژوهش برای سنجش آمار استنباطی از مدل معادلات ساختاری با نرم افزار آموس استفاده شده است. یافته ها نشان داد، عواملی چون جاذبه های طبیعی، زیرساخت، فرهنگ و مدیریت از عوامل تأثیرگذار بر جاذبه های گردشگری در منطقه کویری فردوس هستند. بیشترین تأثیرگذاری متعلق به عوامل و جاذبه های طبیعی با 49% با سطح معناداری 001/0 بود. نتایج نشان داد، برخی از قابلیت های این منطقه و مناطق نمونه گردشگری مانند شهر تون، باغستان، آبگرم معدنی فردوس و سایر جاذبه های متنوع گردشگری، تاریخی و تفرجگاهی معرفی شده است که از راهبردها و سیاست های زیرساختی لازم جهت جذب گردشگران و حمایت از سرمایه گذاری در این بخش نام برده شده است. با توجه به موقعیت بکر و کویری شهرستان فردوس از حیث جاذبه های طبیعی و پس از آن فرهنگی و مدیریتی می توان از این شهرستان جهت برگزاری ورزش های متناسب با کویر و برگزاری دیدارهای چندجانبه و مسابقه های کویری استفاده کرد. شناسایی مزایا و محدودیت های کویر لوت و برنامه ریزی برای آن ها می تواند نقش مؤثری در توسعه مناطق هم جوار داشته باشد و به توسعه پایدار منطقه ای منجر شود.