لرستان

در این پژوهش، وضعیت گونه های ترکی استان لرستان بررسی شده است. زبان های غالب این استان لری، لکی و در برخی مناطق، گونه ای فارسیِ متأثر از زبان لری است، اما در شهرستان های الیگودرز، ازنا و بروجرد این استان، شماری روستای ترک زبان نیز وجود دارد. ترکی رایج در این روستاها، به لحاظ واژگانی و گاه ساخت واژی و نحوی ویژگی های خاصی دارد. از این رو، این مسئله مطرح می شود که چنین ویژگی هایی ممکن است حاصل قرار داشتن این گونه های زبانی در موقعیت تماس با زبان لری، به عنوان رایج ترین زبان منطقه باشد. بررسی های این پژوهش از یک سو نشان می دهد که در سطح واژگانی، اثرپذیری گونه های ترکی لرستان از لری و فارسی در برخی از مقوله های واژگانی به نحو معناداری بیش از مقوله های دیگر است، و از سوی دیگر، میزان اثرپذیری گونه های ترکی سه شهرستان مذکور از لری یکسان به نظر نمی رسد و با توجه به شرایط جامعه های زبانی که این گونه های ترکی در آن به کار می روند، باید چشم انداز متفاوتی برای آن ها متصور شد.

هدف پژوهش حاضر شناسایی موانع توسعه اکوتوریسم در استان لرستان بوده است. لذا این پژوهش به لحاظ هدف، توسعه ای و به لحاظ شیوه گردآوری جز تحقیقات آمیخته (کیفی-کمی) است. در بخش کیفی از روش تحلیل مضمون و در بخش کمی از روش مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل کارشناسان و خبرگان حوزه اکوتوریسم و در بخش کمی گردشگران طبیعت و اکوتوریسم بود. منطقه موردمطالعه، استان سرسبز لرستان انتخاب شده است. در بخش کیفی با روش نمونه گیری هدفمند گلوله برفی تعداد 15 نفر به عنوان نمونه انتخاب و مصاحبه نیمه ساختاریافته با آن ها انجام شد و تا مرحله اشباع نظری پیش رفت و در بخش کمی تعداد 320 نفر با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری یافته ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود. تحلیل داده ها در بخش کیفی با روش کدگذاری سه مرحله ای اشتراوس و کوربین (1989) در محیط نرم افزار Maxqda و Edrawmax در بخش کمی با مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار SmartPLS انجام گرفت. بر اساس یافته های پژوهش در بخش کیفی 238 مضمون پایه، 19 مضمون سازمان دهنده و 6 مضمون پایه از جمله چالش های زیست محیطی، چالش های آموزشی، چالش های اقتصادی، چالش های اجتماعی و سیاسی، چالش های فرهنگی و چالش های ساختاری و بهره برداری از تکنولوژی برای موانع توسعه اکوتوریسم شناسایی شدند. یافته های بخش کمی نشان داد که همه موانع شناسایی شده به خوبی توانستند سازه اصلی را پیش بینی کنند و میزان برازش مدل 663/0 محاسبه شد.

دست ساخته های لرستان، منشاء باورها و اعتقادات مردمانی هستند، که با بیان رمزی و نمادین خویش دست به خلق آثار هنری زده-اند. هنرمندان لرستان به دلیل وجود شرایط جغرافیایی این منطقه، اهمیت خاصی به تجسم حیوانات در آثار هنری خود داشته اند، که نشان از اهمیت و جایگاه ویژه حیوانات در زندگی انسان است. هنر لرستان خواستگاه افکار و عقاید، تخیلات، اساطیر و آئین هاست که در زندگی جوامع بشری در کالبد دست ساخته ها متجلی می شوند. هدف از نوشتار حاضر تحلیل نقوش حیوانی برروی دست ساخته-های لرستان با تأکید بر نقش جغرافیا می باشد. روش این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و استناد به مطالعات کتابخانه ای است و در پی پاسخ گویی به این سؤال است که: واکاوی نقوش حیوانی و سیر تکامل آن برروی دست ساخته های لرستان در طی ادوار مختلف چگونه تبیین می شود؟ پژوهش حاضر چهار گروه از دست ساخته های لرستان که شامل: مفرغینه، سنگ نگاره، سنگ قبور و دست بافته می شود، را مورد واکاوی قرار می دهد. این نقوش از منظر بصری به دو روش واقع گرایانه و انتزاعی به تصویر در آمده اند. مردمان این منطقه به دو دلیل نقوش حیوانی را برروی دست ساخته های خود به تصویر می کشیدند؛ نخست مردم براین عقیده بودند که به تصویر کشیدن بخشی از حیواناتی که می توانند برای آن ها خطرناک باشند و همچنین برای مقابله و تسلط بر آن حیوان نقش آن را برروی دست ساخته های خود به تصویر می کشیدند، در مرحله بعد تصویر حیواناتی که از نظر اقتصادی و آئینی حائز اهمیت بوده اند، را به تصویر کشیده اند. نقوش این حیوانات شامل: بزکوهی، اسب، گاو، شیر، قوچ، گوزن، سگ، خروس و پرنده می باشند، که در تمامی ادوار تا به امروز، در اکثر جنبه های مهم زندگی از جمله؛ جغرافیایی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و باورهای مردم این منطقه تأثیرگذار بوده اند.

کاهش نرخ باروری و حرکت جمعیتی جامعه به سمت سالمندشدن از جمله دلایلی است که بررسی موضوع فرزندآوری در ایران را برای محققین ضروری کرده است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، واکاوی دیدگاه نخبگان از تمایل به فرزندآوری و شناسایی عوامل مرتبط با آن در استان لرستان است. برای پژوهش حاضر از روش شناسی کمی(روش کیو) استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل نخبگان لرستانی صاحب نظر در حوزه مباحث جمعیتی است. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته و برای تحلیل یافته ها از نرم افزار اِس پی اِس اِس 26 و ایموس گرافیک 24 استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد که احساس ناامنی زوجین در بعد شغلی با 97/4، احساس ناامنی در بعد هزینه های زندگی با 72/4، احساس ناامنی در بعد مالی و درآمدی با 61/4، در بعد مسکن با 55/4، مهاجرت کردن با 42/4، مهارت های زندگی زوجین با 67/3 بیشترین تأثیر را بر گرایش به فرزندآوری زوجین استان لرستان دارد. عوامل متفاوتی در تمایل زوجین به فرزندآوری نقش دارند. از جمله این عوامل که در این پژوهش به اثبات رسیدند عبارتند از عوامل اقتصادی چون درآمد مالی، اشتغال، مسکن، عوامل سیاسی چون حمایت دولت از زوجین و برنامه ریزی و سیاستگذاری مناسب و عوامل فرهنگی و اجتماعی که بتواند نگاه زوجین به فرزندآوری را تغییر دهد.

بسیاری از دانسته های امروز ما از نحوه زندگی گذشتگان، در نتیجه بررسی باستان شناسان از درون گور ها با آثار بر جای مانده آرامگاه ها، و نقوش کنده شده روی آن ها است. آثار بجامانده در دل سنگ، چون عالمی خاموش، گنجینه هنر گذشتگان را معرفی می کند. از دوره ی قاجاری تعداد زیادی گورستان در نقاط مختلف ایران از جمله استان لرستان به جا مانده است. این پژوهش قصد دارد به بررسی نقوش سنگ قبرهای گورستان های شهنشاه، حیات الغیب و حاجی بکتاش لرستان (براساس کارکرد اجتماعی فرد متوفی) در دوره ی قاجاری بپردازد.پرسش هایی که در موضوع نوشتار حاضر به آن میپردازد عبارت است از: 1. مضمون و محتوای نقوش تزیینی گورستان های مورد مطالعه در ارتباط با فضای اجتماعی و فرهنگی استان لرستان چگونه تفسیر میشود؟ 2. نقوش و تزیینات سنگ قبر قبرستان های مورد مطالعه به چندگروه تقسیم می شوند؟ 3. نقش مایه های سنگ مزارهای مورد مطالعه دارای چه مضامین و مفاهیم نمادگرایانه هستند؟. به منظور رسیدن به اهداف پژوهش روشی که در این مقاله به کار گرفته می شود توصیفی-تحلیلی است. اطلاعات لازم با استفاده از منابع کتابخانه ای، پایان نامه ها و مقاله-های مختلف و میدانی جمع آوری شده است. نتایج حاصله از بررسی نقوش سنگ قبرهای گورستان های شهنشاه، حیات الغیب و حاجی بکتاش لرستان نشان می دهد نقوش روی سنگ قبرهای گورستان گوشه شهنشاه انجام شد، موضوعاتی همچون مذهبی (نشانه های سوگ و سوگواری، نشانه های عبادت، ایمان) و غیرمذهبی ( نشانه های جنگاوری، شکار، سوارکاری، حیوانات و شجاعت، نشانه های مهمان نوازی، نشانه های بانوان و آراستگی بانوان) به کار رفته است.

سیل ها ازجمله مخاطرات طبیعی هستند که در مواردی منجر به پدیده هایی مخرب گشته و آثار اجتماعی، اقتصادی و سلامتی هولناکی را بر جای می گذارند. در این میان جوامع روستایی به دلیل معیشت وابسته به تغییرات اقلیمی بیشتر در معرض آسیب پذیری قرار دارند. بنابراین ارزیابی آسیب پذیری معیشتی در سطح محلی برای تهیه سیاست مناسب سازگاری و برنامه هایی برای رفع چالش های معیشتی اهمیت دارد. لذا هدف این تحقیق ارزیابی آسیب پذیری معیشتی کشاورزان نسبت به سیل در استان لرستان است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه سرپرستان خانوارهای روستایی سیل زده در سه شهرستان خرم آباد، چگنی و پل دختر استان لرستان است که بر اساس گزارش های جهاد کشاورزی استان لرستان تعداد آن ها 6755 نفر در نظر گرفته شد. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 308 خانوار تعیین شد. جهت انتخاب نمونه ها از  نمونه گیری احتمالی با روش تصادفی نظام مند استفاده شد. در این تحقیق برای محاسبه آسیب پذیری معیشتی خانوارهای روستایی نسبت به سیل از شاخص آسیب پذیری معیشتی (LVI) استفاده شد. نتایج نشان داد که کشاورزان سیل زده روستاهای شهرستان پل دختر نسبت به شهرستان چگنی و خرم آباد آسیب پذیری معیشتی بالاتری دارند. در شهرستان پل دختر شاخص های راهبرد معیشتی، شبکه های اجتماعی، دانش- اطلاعات و سلامتی مقدار بالاتری را نسبت به دو شهرستان دیگر نشان داد؛ که این به معنی آن است که شهرستان پل دختر در این شاخص ها، آسیب پذیری بالاتری را دارد. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، راهکارهایی جهت کاهش آسیب پذیری و تقویت سازگاری  خانوارهای روستایی در برابر وقوع سیل ارائه شد. 

استان لرستان در غرب ایران همواره به عنوان یکی از مناطق باستانی و سکونت گاه های بشر در دوران پارینه سنگی شناخته می شود. بر اساس اطلاعات به دست آمده از کاوش های باستان شناسی در غارهای دره خرم آباد و کوهدشت در چند دهه گذشته، سابقه سکونت در استان لرستان به حدود صد هزار سال پیش و دوره پارینه سنگی میانه می رسد. در بررسی باستان شناسی که به تازگی در منطقه میان کوه شهرستان پلدختر انجام گرفته، از 15 محوطه شواهدی از دست ابزارهای متعلق به دوره پارینه سنگی قدیم شناسایی شد. این دوره که تاریخی بین 1800000 تا 250000 سال را برای آن در نظر گرفته اند، در مطالعات باستان شناسی جهان به دلیل ارتباط با تاریخ، مسیر و نحوه پراکنش انسان ریخت های آغازین دارای اهمیت فراوانی است. در مجموع از این محوطه ها که نزدیک به هم بودند، 153 دست ابزار شامل؛ ساطور، ساطور-سنگ مادر، سنگ مادر، تبردستی، شکافنده، کلنگ سه وجهی، سوراخ کننده، خراشنده و تراشه یافت شد که بر اساس گونه شناسی مقایسه ای متعلق به دوره پارینه سنگی قدیم هستند. اهمیت این یافته ها در پژوهش های باستان شناسی فلات ایران بسیار زیاد است، چرا که تا به امروز از محوطه های معرفی شده پارینه سنگی قدیم ایران، این تعداد دست ابزار شاخص گزارش نشده است که نشان می دهد استان لرستان یکی از مناطق مهم و زیستگاهی انسان های آغازین در مسیر پراکنش به خارج از آفریقا می تواند باشد

حرکت و هجرت شیعیان به سایر سرزمین های،خارج از شبه جزیره عربستان بدنبال حوادثی چون حمایت حکام مناطق مختلف، سخت گیری های حکام اموی و عباسی و ... صورت گرفته و باعث  گسترش اندیشه تشیع در مناطق دیگری چون ایران وعراق شد. البته اختلافات آنها-شیعیان- با خلفای اموی و عباسی این روند را شدت بیشتری بخشید. منطقه ای که ما امروزه به نام لرستان می شناسیم از جمله مناطقی است که همواره از پایگاهها و مراکز تشیع بوده و امروزه ساکنین این منطقه همگی پیرو مذهب تشیع هستند.  این مقاله با اشاره ای گذرا به پیشینه تاریخی لرستان به چگونگی نفوذ تشیع و گسترش آن در این منطقه جغرافیایی ایران پرداخته و درصدد یافتن پاسخی برای این سؤال است که عوامل تأثیرگذار بر پذیرش تشیع و راههای گسترش آن در لرستان کدام عوامل بوده اند؟ نتایج بررسی ها نشان دهنده آن است که مهاجرت علویان، افزایش ورود امام زادگان و سادات به مناطق مختلف ایران از جمله لرستان بدنبال مهاجرت امام رضا (ع)، نزدیکی لرستان به مناطق شیعه نشین عراق، مهاجرت برخی گروه های اعراب، شرایط خاص جغرافیایی منطقه، و در سال های پس از آن تسلط مغولان بر سرزمین های اسلامی از جمله دلایل گسترش تشیع در لرستان بوده است.

امروزه نخستین و مهمترین محدودیت برای حل مسائل روزافزون شهری و ناکارآمدی خدمات رسانی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، نداشتن مشارکت شهروندان در مدیریت و برنامه ریزی شهری است که در نهایت به موفق نشدن چشم اندازهای پیش بینی شده شهری و نارضایتی شهروندان منتهی می شود. شناسایی شاخص های موثر در بهره وری شهرداری ها بر اساس حکمروایی خوب می تواند در جهت نیل به این مهم صورت گیرد. روش تحقیق در این پژوهش آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) است. در این پژوهش از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. بعد از کدگذاری شاخص ها و حذف کدهای ناقص و نامرتبط تعداد 161 کد گزینشی(شاخص) بدست آمد. بعد از تعریف و بازبینی مکرر تم های اصلی و فرعی 13 تم فرعی و تعداد 5 تم اصلی به صورت نهایی ارائه گردید. در نهایت داده های کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند توسط 20 نفر از خبرگان دانشگاهی مورد بررسی دقیق قرار گرفت. نتیجه این بررسی منجر به کاهش کدهای گزینشی از 161 به 78 کد گردید و در تم های اصلی و فرعی تغییری ایجاد نگردید. نتایج بدست آمده بیانگر اینست که بهره وری براساس حکمروایی خوب مجموعه عوامل ساختار مدیریتی(کارایی و اثربخشی، بینش راهبردی و انعطاف پذیری)، مشارکت(مشارکت و اجماع سازی)، حاکمیت قانون(حاکمیت قانون و ثبات سیاسی و عدم خشونت)، ساختار حقوقی( عدالت، مهار فساد و شفافیت) و ارزیابی و پاسخ گویی(پاسخ گویی، ارزیابی عملکرد و مسئولیت پذیری) را شامل می شود.