تکنیک دیمتل فازی

امروزه صنعت گردشگری به عنوان یکی از مهمترین صنایع خدماتی، رقابت تنگاتنگی را با سایر صنایع در جهان تجربه میکند. در سالهای اخیر فناوری اطلاعات بر تمام بخش های این صنعت تأثیر شگرفی گذاشته است. گردشگری الکترونیکی حاصل پیوند میان گردشگری و فناوری اطلاعات است. قابلیت ها و مزیت های رقابتی حاصل از گردشگری الکترونیک از عوامل مهم در ایجاد جهش اقتصادی در صنعت گردشگری محسوب میشود. این مطالعه در نظر دارد با توجه به مزایای گردشگری الکترونیکی نسبت به گردشگری سنتی و با بررسی تحقیقات انجامشده در این حوزه، چارچوبی جامع جهت شناسایی و بررسی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم هر یک از عوامل مؤثر بر توسعه ی گردشگری الکترونیکی در استان یزد ارائه دهد. بدین منظور ابتدا با مرور جامع پیشینه تحقیق و نظرخواهی از خبرگان، عوامل اثرگذار بر توسعه گردشگری الکترونیک در این استان شناسایی و سپس این عوامل با سطح بندی شدند. این پژوهش از نظر هدف ،(ISM) به کارگیری روش مدل سازی ساختاری تفسیری توصیفی و از نظر نتایج کاربردی است. جامعه ی آماری تحقیق را خبرگان دانشگاهی صاحبنظر در حوزهی گردشگری و متخصصین فعال در صنعت گردشگری استان یزد تشکیل میدهند. در این پژوهشاز روش نمونه گیری قضاوتی استفاده شده و ابزار جمعآوری دادهها مصاحبه و پرسشنامه است. روایی صوری پرسشنامه نیز مورد تأیید خبرگان قرار گرفت. با توجه به نتایج، عامل ""امکانات و توان مالی""، اساسیترین عامل در مدل توسعه ی گردشگری الکترونیکی استان یزد میباشد که باید مورد توجه جدی مدیران این صنعت قرار گیرد. نتایج این پژوهش به سیاستگذاران کمک میکند تا بتوانند جهت توسعه ی گردشگری الکترونیک مسیر مناسب تری را انتخاب کنند.

دانش یکی از کلیدی ترین منابع هر سازمان است که باید همانند سایر منابع به صورت اثربخش مدیریت شود. علاوه بر دلایل درون سازمانی، بسیاری از شرکت ها برای واکنش به محیط رقابتی کسب وکار بر نقش پراهمیت مدیریت دانش تأکید داشته و بهره گیری از آن را اهرمی برای مقابله با فشار بازار می دانند. با وجود آنکه امروزه تحقیقات فراوانی در این زمینه انجام گرفته، مدیران و تصمیم گیران سازمان ها همچنان در انتخاب مسیر و راهبرد مناسب مدیریت دانش به عنوان گام اولیه و پایه ایِ این حوزه دچار مشکل هستند. لذا، این تحقیق با هدف انتخاب راهبرد مناسب مدیریت دانش برای شرکت های پروژه محور انجام گرفته است. پیشنهاد این پژوهش توجه به عوامل اصلی موفقیت مدیریت دانش، در عین توجه به ویژگی های خاص هر پروژه و به دست آوردن روابط متقابل آن ها با روش دیمتل فازی است. بدین منظور، 6 عامل اصلی موفقیت مدیریت دانش با توجه به مطالعات پیشین و 10 ویژگی مهم پروژه پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی به عنوان عوامل فرعی شناسایی گردیده است. پروژه مذکور مربوط به یکی از شرکت های بزرگ صنعت پخش ایران می باشد. عوامل انتخاب شده به عنوان معیارهای ارزیابی برای سه راهبرد انسان محور، سیستم محور و پویا در نظر گرفته شده اند. در نهایت، با استفاده از تکنیک دیمتل فازی اهمیت و میزان تأثیر هر راهبرد با توجه به معیارها مشخص گردیده است.

اندازه گیری شاخصهای تولید پایدار به علت دستورات دولت و افزایش آگاهی افراد برای حفاظت از محیط زیست و کاهش ضایعات، در حال تبدیل شدن به یک فعالیت مهم زیست محیطی است. شاخصهای تولید پایدار میتواند برای ارزیابی اثر فعالیتهای مختلف مدیریت و تولید استفاده شود و در نتیجه یک سازوکار مناسب برای نظارت بر عملکرد تولید پایدار به منظور حرکت به سمت پایداری شرکت فراهم کند.هدف از انجام این پژوهش، ارتقاء سطح پایداری در پالایشگاه نفت اصفهان از طریق شناسایی شاخصهای تولید پایدار و تعیین روابط میان این شاخصها به منظور تدوین مدل تولید پایدار و همچنین تعیین شدت اثر شاخصها بر یکدیگر میباشد.بدین منظور با استفاده از مرور گسترده ادبیات موضوع و همچنین نظرات خبرگان، 12 شاخص تولید پایدار در پالایشگاه شناسایی شدند. سپس با استفاده از تکنیک مدل سازی ساختاری تفسیری روابط میان این شاخصها و اثرگذار یا اثرپذیر بودن آنها تعیین گردید. به منظور تعیین شدت این روابط از تکنیک دیمتل فازی بهره گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داد که انجام نظارت وکنترل، استفاده از منابع با بهره وری بالا، استفاده از فن آوری با بهره وری بالا، بهینه سازی برنامه تولید برای بهبود بهرهوری شاخصهای اساسی دستیابیبه تولید پایدار در پالایشگاهمی باشند.

امروزه مدیریت دانش و سازکارهای مرتبط با آن، به عنوان یک چالش اساسی برای سازمان ها به حساب می آید، زیرا در صورت عدم بهره گیری از مدیریت دانش، سازمان ها توانمندی بهره مندی از مزایای متعدد آن را ندارند و از سوی دیگر استقرار چنین سیستم هایی همواره مشکلات خود را دارد؛ به همین منظور اجرای آزمایشی سیستم مدیریت دانش برای مدیریت هر چه بهتر این پروژه بسیار الزامی است. هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه روشی برای شناسایی و اولویت بندی واحدهای سازمانی به منظور پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان های دولتی بوده است. پژوهش حاضر از نظر هدف جزء پژوهش های کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی – پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش 10 تن از خبرگان حوزه مدیریت دانش در صندوق ذخیره فرهنگیان است. این افراد براساس رویکرد نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند. در این پژوهش محقق با مطالعه ادبیات نظری و پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی 10 عامل را در استقرار مدیریت دانش در صندوق ذخیره فرهنگیان شناسایی نمود که این 10 معیار شامل فرهنگ، فناوری اطلاعات، مدیریت، ساختار سازمانی، راهبرد، آموزش، منابع انسانی، دیدگاه نسبت به تغییرات، فرآیندهای دانشی و پاداش های انگیزشی بوده است. در این تحقیق، برای گردآوری داده ها از دو پرسشنامه استفاده شده است. این پرسشنامه در بین اعضای خبره صندوق ذخیره فرهنگیان که دارای دانش کافی در زمینه مدیریت دانش و پیاده سازی به صورت پایلوت بودند توزیع گردید. در تجزیه و تحلیل داده ها از دو روش دیمتل فازی و همچنین دلفی فازی استفاده شده است. معیارهایی که دارای وزن بالاتری هستند شامل مدیریت (6.646)، منابع انسانی (6.289)، فرآیندهای دانشی (6.185)، راهبرد (6.109) و فرهنگ سازمانی (6.106) بیشترین اهمیت را در بین معیارهای پژوهش دارند.

در پژوهش حاضر به  شناسایی و سنجش روابط بین متغیرهای مؤثر بر بازاریابی کارآفرینانه در تعاونی های کشاورزی استان مازندران پرداخته شد. به این منظور، از یک شاخص جامع متشکل از 4 مؤلفۀ اصلی و 15 مؤلفۀ فرعی مرتبط با بازاریابی کارآفرینانه و سازگار با محیط گزارشگری ایران، به عنوان معیارهای سنجش بازاریابی کارآفرینانه در تعاونی های کشاورزی، استفاده گردید. بر این اساس، با توجه به جامعۀ آماری پژوهش، یعنی مدیران تعاونی های کشاورزی استان مازندران، 15 نفر به عنوان خبره انتخاب شدند. برای جمع آوری نظر خبرگان، پرسش نامۀ مقایسات زوجی طراحی و برای سنجش میزان تأثیر عوامل از یک مقیاس پنج سطحی فازی استفاده شد. روایی پرسش نامه با استفاده از نظر خبرگان و استادان دانشگاهی مورد تأیید قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد شاخص هوش رقابتی مؤثرترین شاخص بوده که در سایر شاخص ها (عوامل خارجی، عوامل داخلی و مزیت رقابتی) تأثیر گذاشته است. میان عوامل فرعی، شاخص های سرمایه گذاری تحقیق و توسعه، سرمایه گذاری در بازار و سیاست دولت، تمایز محصول و کیفیت محصول به عنوان مؤثرترین معیارها شناخته شدند که در سایر مؤلفه ها تأثیر گذاشته اند.

عدم توجه به ظرافت های مدیریتی در ریسک های پروژه های فناوری اطلاعات، علاوه بر آن که باعث تحقق نیافتن منافع پیش بینی شده می شودد، موجب شکست این پروژه ها نیز خواهد شد. دراین میان شناسایی مهمترین ریسک های فناوری اطلاعات و سنجش ارتباط آنان نقش اساسی در تصمیم گیری های مدیریتی ایفا می کند. اجرای صحیح پروژه های فناوری اطلاعات در بانک ها در گرو شناسایی و سنجش مهمترین ریسک های پروژه های فناوری اطلاعات است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی و سنجش روابط بین عوامل ریسک در پروژه های فناوری اطلاعات در بانک ملت استان بوشهر با استفاده از تکنیک دیمتل فازی است. بدین منظور با استفاده از نظر 15متخصص و مرور ادبیات نظری ابتدا 23عامل مؤثر بر ریسک پروژه های فناوری اطلاعات در بانک ملت استان بوشهر شناسایی شدند سپس این عوامل با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل شبکه ای فازی رتبه بندی گردیدند. در پایان از بین آنها هشت عامل با بیشترین درجه اهمیت شناسایی شدند. نتایج پژوهش نشان داد، مهمترین عوامل مؤثر بر ریسک پروژه های فناوری اطلاعات در بانک ملت استان بوشهر عبارتند از: کارمندان بی تجربه و نداشتن دانش و مهارت لازم در منابع انسانی، انحصاری بودن برخی منابع مورد نیاز، بالا نبودن قابلیت اطمینان و امنیت و نگهداری داده و خطر حمله هکرها و نبود مکانیرم نظارتی کافی در هنگام اجرای پروژه فناوری اطلاعات.

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و تجزیه و تحلیل معیارهای اولویت گذاری و انتخاب پروژه های صنعتی است. جامعه آماری پژوهش حاضر مدیران، خبرگان و کارشناسان صنعت می باشد و ابزار مورد استفاده مصاحبه و پرسشنامه است که تعداد 50 پرسشنامه بین خبرگان توزیع و در نهایت 21 پرسشنامه جمع آوری گردید و در بخش مصاحبه با 19 نفر از خبرگان و صاحب نظران صنعت مصاحبه شد. جهت تبیین معیارهای اولویت گذاری صنعت از نظریه برخاسته از داده ها و برای تحلیل روابط علی میان شاخص ها از تکنیک دیمتل فازی استفاده شد. نتایج نظریه برخاسته از داده ها، بیانگر این است که دانش ضمنی خبرگان برای مقولات فنی، فرهنگی اجتماعی و مالی اهمیت بیشتری قائل هستند. شاخص فنی در نظریه برخاسته از داده ها واجد بیشترین میزان اهمیت بوده است. این به معنای آن است که متخصصان اهمیت بیشتری را به شاخص فنی می دهند. خروجی تکنیک دیمتل فازی مؤید آن است که معیار زیست محیطی از میزان تعامل بیشتری برخوردار است. براساس نتایج معیارهای فرهنگی–اجتماعی، زیست محیطی، مالی، زیر بنایی و سیاسی قانونی علی و معیارهای فنی، اقتصادی و بازار در گروه معلول هستند. از نظر اهمیت به ترتیب معیار زیست محیطی، فرهنگی اجتماعی، زیربنایی و سیاسی قانونی میزان دارای بیشترین اهمیت هستند. معیار فرهنگی اجتماعی، معیار تأثیرپذیرتر و معیار فنی از میزان تأثیرگذاری بیشتری برخوردار است. معیار مالی از همه معیارها به غیر از معیار زیست محیطی تأثیر می پذیرد.

شناخت و مدیریت عوامل مؤثر بر بهره وری کارکنان از اهمیت بسزایی برخوردار است. باوجوداین، مورد بررسی چندانی قرار نگرفته است. از طرفی دورکاری به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر اقتصاد جهانی، موضوعی است که امروزه توجه اندیشمندان را به خود جلب است و اهمیت آن در زمان شیوع بیماری کووید 19 جای بحث فراوان دارد. به همین منظور هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر بهره وری کارکنان به صورت دورکاری در دوران بیماری کووید 19 است. پژوهش حاضر شامل دو بخش کیفی و کمی است. بدین منظور بخش کیفی با بررسی ادبیات تحقیق و مروری نظام مند بر مطالعات و با استفاده از روش دلفی فازی عوامل مؤثر بر ارتقای بهره وری کارکنان دورکاری در قالب مدلی با 7 بعد و 21 شاخص استخراج شد که این هفت بعد عبارتند از: عوامل فیزیولوژیکی و روان شناسی، عوامل اجتماعی، عوامل سازمانی، عوامل فنّاورانه و عوامل موقعیتی مرتبط با محیط کار. در بخش کمی 35 نفر از کارشناسان شرکت کارگزاری تدبیرگران با استفاده از پرسشنامه خبره محور طراحی شده، پس ازآن به منظور تبیین و ارزیابی وزن عوامل و روابط میان آنان از تکنیک بهتری-بدترین فازی و از رویکرد دیماتل فازی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل فیزیولوژیکی دارای بیشترین اهمیت و عوامل فنّاورانه دارای کمترین اهمیت در میان عوامل اصلی و میزان تأثیر وضعیت جسمی و جنسیت کارکنان دارای بیشترین اهمیت و کیفیت کار دارای کمترین اهمیت در میان شاخص های فرعی دارند.

بررسی شرایط امروزی محیط زیست، نشان می دهد در دهه های اخیر، کره زمین به علت اقدامات مختلف بشر دچار زیان های جبرانی ناشدنی شده است. برای بیان اهداف مدیریت زیست بوم، لازم است شاخص های آن تعریف شود. هدف مدیریت زیست بوم، به عنوان یک پدیده چندبعدی، ادغام خرده سیستم های اقتصادی، محیط زیستی، اجتماعی و نهادی در یک کل، با مراقبت از تأثیر و تعامل متقابل آنهاست. بر این اساس، در این پژوهش، ابتدا با بررسی پیشینه تحقیق به منظور شناسایی شاخص های مؤثر بر هریک از ارکان مدیریت زیست بوم، فهرستی از شاخص های تأثیرگذار و پراهمیت در هریک از ارکان اقتصادی- اجتماعی، زیست محیطی و نهادی مدیریت زیست بوم تعیین می شود. پس از دسته بندی اولیه، دو پرسش نامه طراحی شده است: یک پرسش نامه طیفی برای ارزیابی شاخص های مؤثر بر مدیریت زیست بوم با روش دلفی فازی و یک پرسش نامه با استفاده از مقایسات زوجی میان چهار رکن اصلی مدیریت زیست بوم، با استفاده از تکنیک دیمتل فازی برای دستیابی به تحلیل دقیق تر در بررسی روابط علت و معلولی بین هریک از ارکان که خبرگان و متخصصان، آنها را تکمیل کرده اند. درنهایت، تحلیل ها نشان داد ارکان نهادی و اقتصادی به عنوان متغیرهای عامل و ارکان بسیار تأثیرگذار در نظر گرفته می شوند. همچنین، معلوم شد که ارکان محیطی و اجتماعی، یک اثر در نظر گرفته می شوند؛ درنتیجه، خبرگان شاخص علم و فناوری را در رکن اقتصادی، کیفیت هوا را در رکن زیست محیطی، فقر را در رکن اجتماعی و به اشتراک گذاری شفاف اطلاعات را در رکن نهادی، به عنوان تأثیرگذارترین شاخص های مدیریت زیست بوم رتبه بندی کردند.

بی شک همه گیری کووید-19 اثرات منفی زیادی را بر تمامی جنبه های زندگی بشر وارد کرده است. در سراسر تاریخ، تأمین مواد غذایی در طی بحران هایی نظیر همه گیری ها، موضوعی حائز اهمیت بوده است. از آنجایی که بخش کشاورزی، بخشی دارای اهمیت در زنجیره تأمین مواد غذایی می باشد و در میان محصولات کشاورزی گندم از اهمیت خاصی برخوردار است؛ لذا این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر پایداری زنجیره تأمین کشاورزی با تمرکز بر محصول گندم، در دوران کرونا و پس از آن صورت گرفت. شناسایی عوامل مؤثر بر پایداری زنجیره تأمین کشاورزی براساس پیشینه پژوهش صورت گرفت و سپس این عوامل با روش دلفی نهایی شدند. بررسی روابط علی و معلولی و تعامل معیارها با یکدیگر با روش دیمتل فازی صورت گرفت. سپس رتبه بندی معیارها به کمک روش سوارا فازی انجام شد. نتایج روش دلفی منجر به شناسایی سه بعد تدارکات پایدار، تأمین و طراحی پایدار و توزیع پایدار در حوزه پایداری شد که هر یک دارای زیرمعیارهایی بودند. مطابق نتایج بدست آمده در روش دیمتل توجه سازمان های تحقیقاتی به تحقیقات مورد نیاز در رابطه با پایداری در زیر معیارهای تدارکات پایدار، همکاری با تامین کننده دارای گواهینامه ISO در زیر معیارهای تأمین و طراحی پایدار، توقف بازاریابی خاکستری محصولات در زیر معیارهای توزیع پایدار، مؤثرترین معیارها در زنجیره تأمین کشاورزی محصول گندم در دوران کووید-19 شناسایی شدند. همچنین میزان اهمیت این معیارها در روش سوارا فازی تعیین شد. با توجه به نتایج پژوهش بالا بردن سطح آگاهی کشاورزان در رابطه با پایداری و همچنین استفاده از بذرهای تأیید شده باعث جلوگیری از هدر رفتن منابع شده و پایداری زنجیره تأمین را افزایش می دهد. همچنین توقف بازاریابی خاکستری در زنجیره تأمین گندم باعث پایداری زنجیره تأمین در جهت افزایش امنیت غذایی خواهد شد.

گردشگری کشاورزی یکی از شاخه های گردشگری است که در سال های اخیر مورد توجه بوم گردها قرار گرفته است و راهبردی جهت دستیابی به توسعه پایدار در مناطق روستایی است. لازمه اتخاذ این راهبرد شناسایی پیشران های توسعه گردشگری در بستر روستایی و مزارع می باشد. شهرستان دورود با توجه به شرایط اقلیمی خاص خود می تواند یکی از مقصدهای مناسب برای توسعه گردشگری روستایی می باشد. دستیابی به این جایگاه نیازمند برنامه ریزی پایدار است. پژوهش حاضر از نوع آمیخته و کیفی _کمی می باشد و از حیث جهت گیری کاربردی است و براساس هدف از نوع اکتشافی می باشد از اینرو که به دنبال کشف پیشران های توسعه گردشگری کشاورزی با رویکرد توسعه پایدار در روستاهای شهرستان دورود می باشد و از حیث زمانی مقطعی و در بازه زمانی (1401 -1399) انجام شده است. متناسب با روش تحقیق پژوهش، خبرگان پژوهش متشکل از 19 نفر از متخصصین حوزه مدیریت گردشگری، کشاورزی و توسعه روستایی می باشد که خبرگان پژوهش به روش هدفمند و گلوله برفی انتخاب شده اند و متناسب با دو بخش کمی و کیفی در دو مرحله در فرایند مصاحبه و تکمیل پرسش نامه مشارکت داشته اند. برای تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل مضمون و تکنیک دیمتل فازی با به کارگیری نرم افزارهای متلب استفاده شده است. شناسایی پیشران های گردشگری کشاورزی و ارائه مدل کمی آن بر اساس محاسبات دیمتل فازی مهمترین نتیجه پژوهش حاضر است. براساس نتایج به دست آمده هشت معیار اصلی: منابع انسانی، شایستگی های کارآفرینان، جاذبه های محیطی گردشگری، امکانات رفاهی عمرانی محیط بیرونی و داخلی سایت گردشگری، بستر فکری، ترویج و توسعه و زمینه اقتصادی در قالب بیست و سه زیر معیار به عنوان پیشران های توسعه گردشگری کشاورزی شناسایی شده است همچنین نتایج به دست آمده از رتبه بندی پیشران های شناسایی شده براساس رابطه علی (تأثیرگذاری و تأثیرپذیری) بین معیارها با استفاده از تکنیک دیمتل فازی حاکی از این است که بستری فکری تأثیرپذیرترین و تأثیرگذارترین پیشران می باشد و و منابع انسانی و اقتصادی به ترتیب در رتبه دوم و سوم قرار گرفته اند و ترویج و توسعه تأثیرپذیرترین پیشران می باشد.