مطالب مرتبط با کلیدواژه

جهاد


۱۰۱.

مفهوم شناسی جهاد کبیر در قرآن کریم و تبیین عرصه های آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جهاد جهاد کبیر اطاعت از کافران مقابله با کافران سوره فرقان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹۸ تعداد دانلود : ۸۲۵
جهاد کبیر تنها ترکیب وصفی در حوزه جهاد، در آیات قرآن کریم است. از آنجایی که در آیات قرآن و نیز سنت اهل بیت، جنبه نظامی در موضوع جهاد پررنگ و برجسته است، شایسته است موضوع «جهاد کبیر» مورد بررسی قرار گیرد تا روشن شود آیا جهاد کبیر نیز در حوزه نظامی است یا به عرصه های دیگری مربوط می شود. مفسران و فقها نوعاً در مورد جهاد به معنای جنگ نظامی به تفصیل بحث کرده اند، اما در باب جهاد کبیر و مصداق و عرصه های آن پژوهش چندانی صورت نگرفته است. لذا مسئله اصلی مقاله پیش رو، تبیین چیستی مفهوم جهاد کبیر در قرآن کریم و بیان مهم ترین عرصه های آن است که نوآوری مقاله را تشکیل می دهد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به نظر مفسران و تحلیل دیدگاه های آنان موضوع جهاد کبیر را مورد پژوهش قرار می دهد. براساس یافته های تحقیق، جهاد کبیر مشتمل بر دو ویژگی «جهاد» به مفهوم عام آن یعنی همراه بودن امری با سختی و به کار بردن نهایت تلاش در جهت تحقق هدف است. در عین حال، ابزاری که در جهاد کبیر استفاده می شود نظامی نیست، بلکه بسته به اختلاف موجود در تفسیر آیه 52 سوره فرقان، «معارف و آموزه های قرآن کریم» و یا «تبعیت نکردن از کافران» است. جهاد فرهنگی، جهاد اقتصادی، جهاد سیاسی و جهاد علمی مهم ترین عرصه های جهاد کبیر است که دشمن می تواند با دور کردن امت اسلامی از این صحنه های جهاد، جامعه اسلامی را به اطاعت از خود وادار نماید.
۱۰۲.

اسلام، گفتمان صلح مدارانه یا جنگ طلبانه؟ نگاهی به کتابِ محمد پیامبر صلح در گرماگرم ستیز امپراتوری ها

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن محمد پیامبر اسلام(ص) اسلام گرایی صلح جهاد جنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۲۹۰
هُوان کُل/ خوان کل نویسنده کتابِ محمد پیامبر صلح در گرماگرم ستیزِ امپراتوری ها، نگرش غالب در قرآن و سیره عملی پیامبر را صلح و صلح طلبی قلمداد کرده است. تضاد و مقابله این دیدگاه با نظریه هایی که پیش از آن توسط برخی از نویسندگان غربی مطرح شده بود، موجب شد این اثر با بازخوردهای متعدد و گاه متمایزی مواجه شود. بخشی از خوانندگان، نگاهِ جدید نویسنده را تمجید کرده اند. در مقابل برخی نویسنده را فاقدِ نگاهِ علمی دانسته و حتی او را  متعصب خوانده اند. این مسئله اهمیت و ضرورت بررسی و نقد این کتاب را دو چندان می کند. در این نوشتار تلاش خواهد شد ضمن بیان چارچوب اصلی کتاب، ادعاهای نویسنده درباره دین اسلام و قرآن ارزیابی شود. با بررسی و نقد محتوای این اثر بر آن هستیم تا به پاسخی منطقی برای این سؤال دست یابیم که: «چرا این کتاب و حتی نویسنده آن با واکنش های گوناگون و در بسیاری موارد متمایز مواجه شده است»؟
۱۰۳.

جایگاه و اهداف مقاومت اسلامی از دیدگاه مفسران؛ با تاکید بر آیات جهاد(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم جهاد مقاومت اسلامی جبهه ی مقاومت جریان های تکفیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۵ تعداد دانلود : ۴۰۶
هدف پژوهش حاضر، تبیین جایگاه و اهداف مقاومت اسلامی از نگاه مفسران است تا نگاه هم گرایانه ی اسلامی به موضوع مقاومت روشن گردد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است. بنابر نتایج به دست آمده، مجموعه ی اهداف مقاومت اسلامی در قرآن کریم (استقرار حکومت اسلامی؛ دفاع از نظام اسلامی مستقر؛ بازدارندگی دشمن از اقدامات نظامی، سیاسی و اقتصادی علیه امت اسلامی؛ دفاع از مستضعفان؛ تامین امنیت و آزادی دینی و عدالت اجتماعی) نه تنها به هم پیوسته اند و یک حقیقت را شکل می دهند، بلکه برخی اهداف (مانند استقرار نظام اسلامی) نسبت به برخی دیگر، جنبه ی مقدمی و ابزاری دارند. لذا جبهه ی مقاومت باید هم زمان برای تحقق همه ی اهداف تلاش کند تا از افراط و تفریط مصون بماند. مضاف بر این، براساس دیدگاه یادشده به وضوح می توان ناسازگاری دیدگاه ها و اقدامات جریان های تکفیری را با آموزه های قرآن و حقیقت اسلام اثبات کرد
۱۰۴.

طراحی و تفسیر الگوی پیاده سازی مدیریت منابع انسانی جهادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جهاد مدیریت جهادی مدیریت منابع انسانی مدیریت منابع انسانی جهادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۴۳۸
پژوهش حاضر با هدف طراحی و تفسیر الگوی پیاده سازی مدیریت منابع انسانی جهادی انجام شده است. مشارکت کنندگان در این پژوهش، مدیران و مسئولین سابق سازمان های جهاد سازندگی، مرکز اردوهای جهادی، بسیج مستضعفین، جهاد دانشگاهی و اعضای هیئت علمی بوده اند. همچنین جهت شناسایی گونه های جهاد از بیانات مقام معظم رهبری و در راستای واکاوی شاخص های منابع انسانی جهادی از وصیت نامه های شهیدان دفاع مقدس استفاده شده است. این پژوهش از لحاظ هدف، بنیادی و از لحاظ نوع روش، توصیفی –اکتشافی است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داده که زمینه های لازم برای پیاده سازی این الگو، شامل فرهنگ جهادی، تشکیل سازمان سایه، رسانه جمعی و مجازی، مدیریت بر مبنای ایدئولوژی می باشد. از سویی، شرایط احراز جهت شناسایی نیروهای جهادی، شامل شایستگی های روانشناختی، سازمانی، رفتاری، ایدئولوژیک، آگاهی جهادی و شهادت طلبی می باشد. از سویی، علل و عوامل شناسایی مشاغل جهادی، شامل مواردی از قبیل عوامل ادراکی، ساختاری، جسمانی و انگیزشی می شود. همچنین در مسیر پیاده سازی الگوی مدیریت منابع انسانی جهادی، مدیران همواره با اقتضائاتی رو به رو می شوند که برای حل آن ها نیازمند تدابیر مختلف می باشد. نظامات مدیریت منابع انسانی جهادی، شامل جذب، آموزش، ارزیابی عملکرد و جبران خدمات از جمله این اقتضائات می باشند. از سویی، پیاده سازی الگوی مدیریت منابع انسانی جهادی دارای پیامدهایی از قبیل سیر تحول منابع انسانی جهادی است.
۱۰۵.

تدوین الگوی تربیت جهادی دانشجویان دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۲۷۸
موفقیت هر سازمان تربیتی و آموزشی از جمله دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع)، در راستای تحقق اهداف تربیتی و آموزشی، در گرو برخورداری از یک نظام آموزشی کارآمد، منسجم و پویا است. از این رو پژوهش حاضر با هدف دستیابی به الگوی تربیت جهادی دانشجویان دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع)، از طریق شناسایی، ارزیابی و تحلیل وضعیت موجود، در این دانشگاه صورت گرفته است. مهم ترین سؤالی که نتایج این پژوهش را به خود معطوف کرده، این است که الگوی تربیت جهادی دانشجویان دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع) بایستی چگونه باشد؟ در این پژوهش از روش کمی (توصیفی، پیمایشی) بهره گیری شده و جامعه آماری آن شامل تعداد60 نفر از مدیران و فرماندهان صاحب نظر در این زمینه در دانشگاه است. بنابراین، روش انتخاب نمونه تحقیق، هدف مند بوده است. جهت گردآوری داده ها از روش میدانی و اسنادی استفاده شده و ابزار گردآوری داده ها در روش میدانی، پرسش نامه و در روش اسنادی، بررسی مبانی نظری و بررسی مستندات بوده است. در تحلیل داده ها از روش کمّی (آمار توصیفی و استنباطی) استفاده شده که در نهایت، نتیجه ای که از این پژوهش به دست آمده، ارائه الگوی تربیت جهادی دانشجویان در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع) بوده است.
۱۰۶.

بررسی الگوی تربیتی مبتنی بر جهاد در زمینه سازی تمدن نوین اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جهاد الگوی تربیتی جهاد قلمروهای تربیتی جهاد موقعیت های جهاد تمدن نوین اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۹ تعداد دانلود : ۴۷۰
تحقق تمدن نوین اسلامی در عصر حاضر اهمیت ویژه ای پیدا کرده است و از ابعاد و زوایای مختلف بررسی گردیده است. در این مقاله هدف این است که از منظر تربیتی و با محوریت قراردادن مفهوم جهاد در قرآن چگونگی تحقق تمدن اسلامی بررسی شود و تربیت مبتنی بر جهاد به عنوان بایسته اساسی تحقق تمدن اسلامی مطرح گردد. برای رسیدن به این منظور با استفاده از روش تحلیل مفهومی ابتدا  مفاهیم مختلف و ابعاد متفاوت جهاد در آموزه های اسلامی با تاکید بر قرآن بررسی گردید و در پایان به استنتاج و تحلیل چگونگی تاثیر پذیری و تاثیر گذاری بین انسان و تمدن با محوریت جهاد پرداخته شد. جهاد نوع مواجهه تمدن اسلامی با تمدنهای رقیب را بر اساس چهار نوع رویارویی هجوم، دفاع، تقیه و هجرت مشخص می کند. اکنون در شرایطی که انقلاب اسلامی به وقوع پیوسته و مرحله نظام سازی انجام گرفته است، لازم است تمدن اسلامی در موقعیت فعال و هجومی قرار گیرد. موفقیت در این مواجهه تمدنی به چگونگی تربیت انسان تمدن ساز بستگی دارد. الگوی تربیتی مبتنی بر جهاد ظرفیت وسیعی دارد تا با تلفیق قلمروهای تربیت جهادی درعرصه فردی و اجتماعی به شکل گیری بینش، کنش و منش جهادی برای تحقق تمدن نوین اسلامی کمک کند.
۱۰۷.

اصالت جنگ یا صلح از منظر دین با تأکید بر آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جهاد اصالت جنگ اصالت صلح آیات روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۲۸۳
این نوشتار در پی یافتن پاسخ این سؤال است که دین اسلام، در روابط مسلمانان با دیگر انسان ها، کدام یک از گزینه های جنگ و صلح را «اصل اولی» می داند. شمار فراوانی از عالمان دین به اصالت جنگ و، در مقابل، دسته ای دیگر، که شمارشان کمتر است، به اصالت صلح باور دارند. نگارندگان این سطور با در پیش گرفتن روش مطالعه کتابخانه ای و بازخوانی آیات و روایات جنگ و صلح و، همچنین، بررسی استدلال های مطرح فقیهان و مفسران، درباره هریک از دو دیدگاه پیش گفته، دیدگاه سومی را مطرح کرده و برگزیده اند که باید میان حاکمیت کفر و شرک، از یک سو، و آحاد کافران و مشرکان، از سوی دیگر، تفاوت قائل شد، به گونه ای که اصل در روابط مسلمانان با حاکمیت کفر و شرکْ «جنگ» و اصل در روابط مسلمانان با آحاد کافران و مشرکانْ «صلح» باشد. بر اساس چنین دیدگاهی، سبب تشریع جهاد ابتدایی حاکمیت کفر محسوب می شود.
۱۰۸.

آخرت باوری و مقاومت اسلامی

کلیدواژه‌ها: آخرت باوری انگیزه مقاومت اصلاح بینش مقاومت جهاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۲۳۷
آخرت باوری از موضوعاتی مهمی است که قرآن بعد از توحید به آن پرداخته است. اعتقاد به آخرت و جهان ابدی امری فطری است که خداوند در نهاد انسان قرار داده است که باور به آن در تمام شئون زندگی انسان تأثیرگذار است. چنین باوری موجب شناخت صحیح دنیا می شود و درنتیجه زمینه استفاده حداکثری از ظرفیت های حیات دنیوی برای رسیدن به حیات برتر اخروی را فراهم می نماید. باور به وجود جهان پس از مرگ (جهانی ابدی که انسان به پاداش و کیفر اعمال دنیوی خود می رسد)، باعث تعدیل غرایز طبیعی و مهار طغیان های نفسانی می شود. افزون بر این، موجب تقویت انگیزه انسان مؤمن در جهاد در راه خدا می شود تا در دفاع از عقاید و ارزش های متعالی تا پای جان بایستد. آیات قرآن جهاد در راه خدا با جان و مال را از لوازم ایمان واقعی به خداوند و روز رستاخیز شمرده اند و بارها از مؤمنانی سخن گفته اند که با اعتقاد به آن، از جان و مالشان درراه خدا می گذرند و سختی ها و مصائب را به جان می خرند. این مقاله درصدد پاسخگویی به این پرسش است که از نگاه قرآن کریم، آخرت باوری چه نقشی در تحکیم و تقویت مقاومت و ایستادگی در برابر هجمه ظلمت اندیشان دارد که با روش توصیفی تحلیلی و با گردآوری داده ها با رجوع به منابع تفسیری به تأثیر آخرت گرایی در بینش، انگیزش و کنش مؤمنان در قلمرو مقاومت اسلامی پرداخته است.
۱۰۹.

بررسی رابطه جهاد کبیر و قدرت نرم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم جهاد جهاد کبیر قدرت نرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۱ تعداد دانلود : ۴۱۲
قرآن کریم یک بار و در آیه 52 از سوره فرقان به مفهوم جهاد کبیر اشاره کرده است. با توجه به ویژگی هایی که برای این نوع از جهاد در قرآن، روایات و آرای تفسیری بیان شده، جهاد کبیر، بسته جامعی از فعالیت های غیرنظامی مقابله با دشمن است.در علوم سیاسی نیز از مفهوم قدرت نرم نام برده شده که به معنای استفاده از ابزارهای غیرسخت در زمان مناسب و به صورت ناملموس است که بر ضد گروه مقابل به کار گرفته می شود.شباهت استفاده از ابزارهای غیرنظامی در دو مقوله جهاد کبیر و قدرت نرم، تداعی گر هم سانی و مطابقت این دو مفهوم است، اما با بررسی انجام شده و بیان تفاوت های آنها، به نظر می رسد حداکثر باید به هم خوانی و مشابهت جهاد کبیر با قدرت نرم حکم کرد. تفاوت هایی که از جمله آنها می توان به این موارد اشاره کرد: وابستگی قدرت نرم به قدرت سخت در حالی که جهاد کبیر چنین پشتیبانی ندارد، کاربرد قدرت نرم در آسیب رسانی به طرف مقابل در حالی که جهاد کبیر دفاعی، بازدارنده و مصونیت بخش است.برای رسیدن به این نتایج از روش تحقیق تطبیقی میان دو مفهوم و روش تحقیق میان رشته ای با استفاده از منابع کتابخانه ای بهره برده شده است.
۱۱۰.

حق آزادی مذهبی در دعوت دینی و ارتباط با جهاد با تأکید بر قرآن و سیره پیامبر اسلام(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آزادی مذهبی جهاد دعوت دینی غیرمسلمانان قرآن هم زیستی مسالمت آمیز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۳۵۳
قرآن کریم به عنوان مهمترین منبع دین اسلام، دارای چهارچوب روشنی برای دعوت دینی در گفتار و رفتار است و سیره پیامبر اسلام نیز با این چهارچوب قرآنی همسو است، ولی کشورگشاییهای برخی حاکمان مسلمان و تبلیغات مغرضانه اسلام هراسان این تصویر روشن را غبارآلود کرده است. در این پژوهش آیات قرآن و سیره پیامبر اسلام به روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین حق آزادی مذهبی در دعوت دینی و ارتباط جهاد با آن مشخص شده است. براساس نتایج، دعوت به دین مبتنی بر بصیرت، حکمت، موعظه و جدال احسن است و اگر کسی از پذیرش این دعوت سر باز زد، تا زمانی که امنیت مسلمانان را تهدید نکرده، از حق آزادی مذهبی برخوردار است و باید با ویرفتار مسالمت آمیز شود. در این میان جهاد فی سبیل الله جنبه دفاعی داشته و برای حراست از جان و مال امت اسلامی پایه گذاری شده است. آیاتی از قرآن که به قتال با غیرمسلمانان دستور داده است، ناظر بر تبلیغ دین به زور شمشیر نیست؛ بلکه هدف ایجاد امنیت اجتماعی در برابر تهدیدهای دشمن است و سیره رسول اکرم نیز با اینرویکرد قرآنی همسو است.
۱۱۱.

فرایند تأمین نیاز به عزت از دیدگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عزت نیاز انسان به عزت فرایند تأمین نیاز شناخت عزت حقیقی خاستگاه الهی عزت تقوای الهی جهاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۴ تعداد دانلود : ۲۷۸
عزت به معنی شکست ناپذیری و اقتدار، یکی از نیازهای فطری انسان است که در همه دوران زندگی انسان نقش اساسی ایفا می کند. قرآن کریم راه کارهای حقیقی تأمین آن را به صورت ضابطه مند بیان کرده و این راه کارها در قالب یک فرایند که از آغاز و انجامی برخوردار می باشد، قابل تصویر است. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی درصدد بیان فرایند تأمین نیاز به عزت از دیدگاه قرآن است. حاصل تحقیق این است که شناخت عزت حقیقی و باور به خاستگاه الهی آن و معرفت به حقیقت وجودی خویش، از راه کارهای شناختی عزت مندی است که در نقطه آغاز فرآیند قرار دارد. پس از این دو مرحله، نوبت به تحقق صفات لازم در انسان می رسد و در ضمن آن، صفت والا و ارزشمند تقوای الهی از مهم ترین آنها برای کسب عزت قلمداد شده است؛ و در نهایت به یکی از مهم ترین رفتارها یعنی جهاد در راه خدا که نشان دهنده اوج عزت انسان است، ختم می گردد.
۱۱۲.

مفهوم شناسی جرم خیانت جنگی از منظر حقوق بشردوستانه اسلامی در مقایسه با مقررات لاهه و کنوانسیون ژنو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: حقوق بشردوستانه مخاصمات مسلحانه جهاد خیانت جنگی حیله جنگی غدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۲۷۲
خیانت جنگی ازجمله مفاهیم حقوق مخاصمات مسلحانه بین المللی و در زمره جنایات و جرائم جنگی در حقوق بین الملل کیفری است. در کنوانسیون لاهه و همچنین پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون ژنو تلاش شده این مفهوم تعریف و با ذکر مصادیق روشن شود که این تعاریف اغلب از عرف بین المللی نشأت می گیرند. در میان قوانین نظامی کشور ما تعریفی برای این مفهوم یافت نمی شود و تنها در قالب لایحه الحاق جمهوری اسلامی ایران به پروتکل الحاقی بر این تعریف صحه گذاشته شده و در ماده 127 قانون مجازات نیروهای مسلح به طور ناقص به برخی از مصادیق این جرم اشاره شده است. در میراث فقهی اسلام نیز گرچه از خیانت جنگی در قالب کلیدواژگانی مانند «غدر» یاد شده با وجود این، تعریفی از آن صورت نپذیرفته است. از همین رو در نوشتار حاضر بر آنیم با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و با روش تحلیلی تطبیقی، تعریف خیانت جنگی را به مثابه یک عنوان مجرمانه از منظر منابع اسلامی به دست دهیم و ارکان این مفهوم را منقّح سازیم. حاصل تحقیق آن است که تعریف فقهی جرم خیانت جنگی با اندکی تفاوت و ترجیح، به تعریف ارائه شده در پروتکل الحاقی اول به کنوانسیون ژنو نزدیک است.
۱۱۳.

اطلاق و تقیید جهاد در قرآن کریم و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جنگ جهاد عهدین قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۳۲۰
انسان از ابتدای خلقت با مسأله«جنگ و جهاد» مواجه بوده و ادیان سه گانه یهود، مسیحیت و اسلام نیز به-طورکلی آن را پذیرفته اند. عبارات عهدین اصل جهاد را پذیرفته و آیات قرآن کریم، با ارائه تقییداتی به آن تکامل کیفی داده است. مقاله حاضر با روش توصیفی تطبیقی با ابزارکتابخانه ای نگارش یافته و درصدد است بیان کند که تعابیر جنگ و جهاد در عهدین به صورت مطلق و بدون هیچ قیدی و در آیات قرآن کریم با تکامل آن و افزودن قوانین بازدارنده بیان شده است. «پذیرش اصل جهاد، اهمیت و دستور به جهاد و مبارزه، نترسیدن از بسیاری دشمن، شدت عمل در جنگ در صورت لزوم و جهاد با نفس» از اشتراکات جهاد در قرآن کریم و عهدین است. «گستردگی کیفی آیات جهاد در قرآن کریم، اقسام جهاد در قرآن، مقید بودن و مطلق نبودن فرمان به جنگ در قرآن کریم، وظایف مجاهدان در جنگ و شدت عمل در کنار بندگی و عبادت خداوند» از افتراقات و افتخارات آیات جهاد در قرآن کریم نسبت به عهدین است.
۱۱۴.

بررسی جریان القاعده افغانستان؛ ماهیت، تبارشناسی و عقاید آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: القاعده سلفی تکفیری جهاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۶ تعداد دانلود : ۴۲۲
امروزه جریان تکفیر به عنوان یک بلای خانمان سوز دامن مسلمانان جهان را گرفته است. جریانی که می کوشد برداشت افراطی و خشن خود را از مبانی تعالی بخش اسلام، در جهان پیاده کند.  در این رهگذار «القاعده» افغانستان همواره به عنوان بنیانگذار و خط دهنده ی جریان تکفیر در منطقه ی غرب آسیا مورد توجه و اتقان صاحب نظران بوده و هست. زمانی بر اهمیت بررسی این جریان افزوده می شود که دریابیم بیشتر گروه های تکفیری که امروز در صف نبرد با محور مقاومت قرار گرفته اند، ریشه در القاعده و تفکرات این جریان داشته و دارند. گروهی که «عبدالله عزّام فلسطینى»،«اسامه بن لادن عربستانى» و «أیمن الظواهرى مصرى » با عنوان «القاعده» در کشور افغانستان و به بهانه ی جهاد علیه شوروی بنیان نهادند، بعدها سرمنشأ پیدایش جریان های سلفی افراطی و تکفیری زیادی در منطقه گردید؛ به طوری که می توان ادعا کرد که عمده تفکر جریان انحرافی تکفیر با ظهور این جریان قوت و قدرت گرفت. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی با واکاوی این جریان می کوشد تا به این سؤال اساسی پاسخ دهد که عوامل زمینه ساز، سیر تاریخی و نحوه ی پیدایش القاعده به عنوان یک جریان سلفی تکفیری کدام اند و مبانی فکری و اعتقادی  القاعده چیست؟! یافته های پژوهش نشان می دهد که جهاد بر علیه ارتش کمونیستی شوروی، باعث شد تا سه رهبر بزرگ سلفی در افغانستان با یکدیگر ائتلاف کرده و زمینه ساز پیدایش جریان جهادى فراگیری به نام «القاعده» شوند. ریشه ی تفکرات القاعده، بر بستر اندیشه ی سلفی استوار است و رهبران آن به طور خاص، بیشتر از تفکر حاکم بر جریان هاى اخوانى مصر تأثیر پذیرفته اند. همچنین این پژوهش با بررسی تفکرات رهبران القاعده به این نتیجه رسیده است که گسترش تفکر شیعه با راهبری و پرچمداری کشور شیعی ایران، همواره برای آنان خطرآفرین بوده و در پی دفع این خطر بوده و هستند.
۱۱۵.

واکاوی مفهوم هجرت در قرآن کریم بر پایه تحلیل روابط همنشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایمان حب وطن مهاجرت جهاد امنیت خسران مستضعف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۳ تعداد دانلود : ۳۰۹
یکی از مفاهیم ارزشیِ مهم در قرآن کریم، مفهوم «هجرت» است. این پژوهش بر آن است تا با معناشناسی مبتنی بر بافت و بر پایه تحلیل روابط همنشینی به بررسی مفهوم قرآنی هجرت و کشف لایه های معنایی آن بپردازد. در نظام معنایی قرآن کریم، واژه "هجرت" به کارنرفته است، بلکه از آن تعبیر به مهاجرت شده است. ایمان محوری ترین مفهوم همنشین آن است که تقریبا در همه آیات به طور صریح یا غیرصریح با آن همراه بوده است. همنشینی مکرر عبارت «فی سبیل الله»نیز بر لزوم جهت گیری الهی و خلوص در هجرت تاکید دارد. هجرت رهیافتی قرآنی جهت تحقق عبودیت الهی برای مومنان مستضعف است و به معنای خروج داوطلبانه مومن مستضعف از وطن، بر مبنای ایثارِ حفظ ایمان بر اقامتِ در وطن است. هر چندایمان مقدم بر هجرت است و هجرت بدون ایمان بی ارزش است؛ اما ماده هجر در ساختار ثلاثی مزید در قرآن کریم(باب مفاعله)، در معنای مهاجرت از وطن و ترک دیار متعین شده است. پس معنای اصلی هجرت در قرآن، هجرت مکانی وهجرت از دار کفر است. امنیت و گشایش، برقراری حق ولایت، تکفیر سیئات، رحمت و مغفرت، رزق دنیوی و اخروی، دخول در بهشت و رضوان الهی از مهمترین آثار هجرت فی سبیل الله است
۱۱۶.

تبارشناسی زن در جهاد (مطالعه چگونگی حضور زنان در جهاد با اتکا به متون جهادی بنیادگرایان اهل سنت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جهاد زنان تبارشناسی متون جهادی بنیادگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۳۴۸
مقدمه و هدف: جهاد جز مفاهیم چالش برانگیزی است؛ که خوانش های مختلف از آن باعث شده است امروز جنبش های بنیادگرای اسلامی تندرو آن را دستاویزی برای اعمال خود قرار دهند. در متون کلاسیک اسلامی تعاریف معینی از جهاد ارائه شده است که شیعه و سنی چندان در آن با یکدیگر اختلاف نظر ندارند. در این تعاریف که با اتکا به کتاب و سنت ارائه شده است؛ نقش زنان همواره در جهاد حاشیه ای بوده است و جهاد زنان چیزی جز ارائه خدمات به همسر و فرزندان و رفتن به حج نیست.مواد و روش ها: در این مقاله با استفاده از روش شناسی کیفی و با بهره از روش تطبیقی تاریخی و  با ابزار  تبارشناسی و با اتکا به داده های تاریخی مستخرج از متون عربی اهل سنت که درباره جهاد نوشته شده است.یافته ها: نقطه گسستی که جهاد را برای زنان هم امکان پذیر می کند اثر محمد خیر هیکل است. دوران معاصر خود زنان هم در مورد چرایی حضور در جهاد اظهار نظرهایی کردند (نقطه مقاومت). اما با وجود چرخش های مفهومی صورت گرفته از جهاد همچنان نظریه پردازان جهادی خواستار در حاشیه قرار دادن زنان اند و آنها را صرفاً برای اهداف خاصی به جهاد دعوت می کنند.بحث و نتیجه گیری: با وجود تلاش های تعداد محدودی از این نظریه پردازان برای امکان پذیر کردن حضور زنان در جهاد (مانند عزام، التکروری، العولقی) اما همچنان در گفتمان قالب زنان عنصر کنار گذاشته شده از جهادند. و حتی در گروه های بنیادگرا این ترجیح وجود دارد که نقش حمایتگری زنان همچنان حفظ شود.
۱۱۷.

تحلیل مضمونی ویژگی های جهاد در آیات قرآن کریم

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم جهاد ویژگی های جهاد تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۳۱۲
مسأله نوشتار حاضر این است که «با توجه به روش تحلیل مضمونی، قرآن کریم چه ویژگی های برای جهاد ذکر می کند»؟. روش تحلیل محتوای کیفی از جمله روش هایی است که قابلیت استنتاج مباحث جدید از قرآن را فراهم می کند. در این مقاله ویزگی های جهاد الهی در قرآن کریم با روش تحلیل مضمون که یکی از شیوه های محتوای کیفی است بررسی و تبیین گردید. در این روش تحلیل، آیات جهاد به وسیله نرم افزار MAXQDA در شبکه مضامین تجزیه و تحلیل گردید؛ در نهایت با بدست آوردن 83 مضمون پایه از این آیات، 21 مضمون سازمان دهنده ساخته شد که از این تعداد مضامین سازمان دهنده، 7 مضمون فراگیر (حاکمیت خداوند در جهاد، انواع جنگ و جهاد الهی، بایسته ها جهاد، معیار ارزشمندی جهاد، شئونات جهاد اسلامی، اهداف جهاد الهی و اخلاق جنگی در اسلام) استخراج شده است.
۱۱۸.

تعریف و قلمرو حیله های جنگی و تمایز آن با خیانت در مخاصمات مسلحانه از منظر حقوق بشردوستانه اسلامی در مقایسه با معاهدات بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خیانت جنگی حیله جنگی خدعه غدر حقوق بشردوستانه جهاد کنوانسیون ژنو مقررات لاهه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۳۵۹
جنگ از دیرباز وضعیتی اضطراری محسوب می شده و سبب تجویز برخی افعال نامشروع بوده است. ازجمله این افعال، به کاربردن حیله است که احیاناً بسیار مفید نیز می نماید. گاهی یک حیله جنگی سبب کاهش چشمگیر خسارات جانی و مالی جنگ می شود. عنصر محوری حیله، فریب طرف مقابل و به اشتباه انداختن او است؛ با اینکه خیانت جنگی نیز بر همین مبنا استوار است، اما به هیچ روی تجویز نشده؛ بنابراین تعیین قلمرو حیله های جنگی در گرو مقایسه آن با مفهوم خیانت است. در معاهدات و عرف بین المللی، با ارائه ضابطه مشخص این دو مفهوم از یکدیگر متمایز می شوند. در فقه اسلامی با وجود تفکیک موضوعی و حکمی این دو مفهوم، یافتن ضابطه این تفکیک تا حدی دشوار به نظر می رسد. در این نوشتار با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و مطالعه توصیفی تطبیقی آثار فقیهان امامیه و اهل سنت، ضابطه تمایز حیله و خیانت در حقوق اسلامی، تعیین و با مفاد معاهدات بین المللی مقایسه شده است. تمایز مفهومی میان خیانت و حیله و نیز ضابطه پیشنهادی در پُروتُکل الحاقی اول به کنوانسیون ژنو دقیقاً منطبق با دیدگاه فقه اسلامی است. 
۱۱۹.

بررسی تاثیر مبنای کرامت ذاتی انسان در تفسیر آیات جهاد با تاکید بر دیدگاه اندیشمندان سده اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جهاد قتال کرامت انسانی کرامت ذاتی آیات جهاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۲ تعداد دانلود : ۴۱۸
کرامت ذاتی انسان از جمله مهم ترین مبانی انسان شناختی است که در سده اخیر زیربنای مباحث متعددی را در حوزه علوم انسانی تشکیل داده است. پژوهش حاضر با بهره بری از رویکرد توصیفی- تحلیلی، می کوشد ضمن کشف اندیشه دانشیان سده اخیر در زمینه کرامت ذاتی انسان، به تحلیل این مسئله بپردازد که اندیشه های مختلف در این باره، چه تاثیری بر تفسیر آیات جهاد داشته است. بررسی دیدگاه دانشیان سده اخیر در خصوص کرامت ذاتی و دیدگاه آنها در جهاد حکایت از آن دارد که تفسیر این اندیشمندان از گزاره های جهادی متاثر از اندیشه ایشان در مقوله کرامت ذاتی انسان است؛ چنانکه نگرش محدود در مبحث کرامت ذاتی، موجب شده صاحبان این اندیشه، اجبار بر عقیده و سلب حق حیات غیر موحدان را روا بدارند. در مقابل، نگرش موسع به مبنای کرامت ذاتی، صاحبان این اندیشه را در باب جهاد بر آن داشته تا اجبار بر عقیده و قتل غیر موحدان در جهاد را بر نتابند. لکن اندیشه اول با مناقشات مبنایی روبروست و از حیث روشی نیز به سبب تاکید بر قواعدی مانند نسخ و بی توجهی به سیاق و فضای نزول، به نحو گزینشی به تفسیر آیات جهاد پرداخته است. در حالیکه دیدگاه دوم به گونه ای نظام مند، با مجموعه آیات جهاد و آیات مرتبط با آن مواجه شده و در این راستا از قواعد عقلایی تفسیری استفاده می کند.
۱۲۰.

بررسی نسبت صلح عادلانه با جنگ و جهاد در اسلام با تکیه بر قرآن و نهج البلاغه

کلیدواژه‌ها: اسلام جهاد صلح عادلانه روابط بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۲۶۷
نسبت جنگ و جهاد با صلح عادلانه موضوع بحث مقاله حاضر می باشد که با نگرشی بر آیات قرآن و نهج البلاغه به رشته تحریر درآمده است. در این مقاله، درباره صلح عادلانه، مفهوم جهاد و اهداف آن بحث می شود و ارتباط جهاد با مفهوم صلح عادلانه در اسلام بیان می شود. سوال اصلی مقاله این است که نسبت جهاد با صلح عادلانه چیست؟ فرضیه مقاله که مورد تایید قرار گرفت، آن است که در اسلام، اصالت با صلح عادلانه است و جهاد، دعوت و تبلیغ تنها در فضا و محیط صلح عادلانه معنا و مفهوم پیدا می کند. نتیجه گیری مقاله این است که معارف اسلام درباره جهاد و اهداف آن هماهنگ با فطرت انسان و تامین صلح و عدالت است. اهداف جهاد شامل حاکمیت دین و دفاع از آن، دفاع ازکیان دین، مذهب و انسان ها، رفع فتنه و جلوگیری از فساد، حمایت از مظلومان، پایان دادن به درگیرى میان جوامع اسلامی و ضرورت مقابله و مبارزه با استکبار، همه موید آن است که جهاد در اسلام برای هوای نفس، قدرت طلبی، توسعه طلبی و کشورگشایی نیست بلکه با توجه به اصالت صلح عادلانه در اسلام، جهاد تنها در چارچوب صلح عادلانه معنا و مفهوم دارد.