مطالب مرتبط با کلیدواژه
۶۱.
۶۲.
۶۳.
۶۴.
۶۵.
۶۶.
۶۷.
۶۸.
۶۹.
۷۰.
۷۱.
۷۲.
۷۳.
۷۴.
۷۵.
۷۶.
۷۷.
۷۸.
۷۹.
۸۰.
اهل بیت
حوزه های تخصصی:
تفسیر عصری یکی از مسائل بحث برانگیز در علوم قرآنی است که مخصوصا در قرون اخیر، معرکه آراء مختلف از طرف مسلمانان و مستشرقین شده است و نظریات مختلف و متضاد نیز در این مورد بیان شده و برخی نیز تا مرز انکار آن پیشرفته اند. این مقاله با تکیه بر منابع کتابخانه ای و تحلیل محتوا و بررسی و پژوهش متن محور در روایات تفسیری اهل بیت ع، اثبات می کند که تاثیر علوم و شبهات و گروه ها و عقائد و مسائل رایج عصر یک مفسر، بر تفسیر قرآن ، امری ثابت و رائج و اصیل بوده است، و اگر چه عده ای به دلیل افراط در این نوع تفسیر، در دهه های اخیر آن را انکار کرده اند، ولی روایات متعدد از اهل بیت علیم السلام در منابع تفسیری و روایی نشان می دهد که ایشان در موضوعات مختلف فقهی، اعتقادی، تفسیری قرآنی، اخلاقی، سیاسی، و حتی ادبی به نوعی تفسیر عصری انجام داده اند، از رهگذر تحلیل این روایات، و اثبات عصری بودن شان، اصالت این نوع تفسیر روشن شد.
نقش شعرای اسلامی معاصر اهل بیت (ع) در گسترش تشیع با محوریت کمیت بن زید اسدی
حوزه های تخصصی:
با مطالعه تاریخ تشیع و نقش رسانه در گسترش اندیشه و فرهنگ تشیع می توان از رسانه ای به نام شعر یاد کرد. مقاله حاضر با عنوان " نقش شعرای اسلامی در گسترش تشیع با محوریت کمیت بن زید اسدی" در صدد است نشان دهد نقش شاعران در گسترش تشیع آن چنان آشکار و بارز است که همواره در طول تاریخ دیده می شود که شاعران شیعی مرتباً مورد آزار و اذیت خلفای جور و غاصبان خلافت چه اموی و چه عباسی بوده اند ولی با تمام محدودیت هایی که حزب حاکم برای مذهب تشیع قائل بود، تشیع رفته رفته شکل گرفته و در سراسر جهان اسلام منتشر شد. یکی از این شاعران کمیت بن زید اسدی می باشد، که هم در سابقه و هم در لاحقه، پرونده ای روشن و شخصیتی بارز دارد، به همین دلیل بیشتر مورد توجه محققان شیعی قرار گرفته است. هاشمی ات عنوان هشت قصیده مذهبی، سیاسی، اجتماعی و انقلابی است که توسط کمیت سروده شده است. وی در هاشمی ات، دلایل روشن و آشکاری بر حقانیت اهل بیت (ع) در امر خلافت و جانشینی پیامبر (ص) ارائه می دهد، او براهین خویش را بر معیارهای عقلی بنا نهاده و به آیات قرآن برای اثبات این امر استدلال می کند. درون مایه ی این قصاید عشق ومحبت، ذکر صفات اهل بیت (ع)، مساله ی خلافت، شخصیت پیامبر (ص) و ... است.
بررسی تطبیقی مصادیق آیه تطهیر از دیدگاه علامه طباطبایی، حاکم حسکانی و رشیدالدین میبدی
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی نظرات مفسران درخصوص مصادیق آیه تطهیر، مطالب ارائه شده ذیل این آیه را در سه تفسیر کشف الاسرار، شواهد التنزیل و المیزان، مورد بررسی و نقد قرار داده است. علامه طباطبایی، با استمداد از قرآن و روایات شیعه و اهل سنت، اهل البیت یا همان پنج تن آل عبا را مصادیق آیه تطهیر دانسته و ابراز می دارد که خداوند خواسته رِجس و پلیدی را تنها از اهل البیت دور کند؛ لذا این آیه بر عصمت آنان دلالت دارد. حاکم حسکانی نیز شمار زیادی از روایات را که همسو با نظر علامه و مؤیّد استنادات ایشان است، ذیل آیه تطهیر آورده است؛ ولی میبدی، واژه «رِجس» را در این آیه به معنای پلیدی که زنان از آن نهی شده اند دانسته و «تطهیر» را نیز به جایگزینی صفات نیکو به جای صفات زشت و پاکی از عُجب تفسیر کرده است. وی در تفسیر خود، مصداق اهل بیت را همسران پیامبر (ص) و عترت ایشان از بنی هاشم می داند. این پژوهش به روش توصیفی -تحلیلی انجام شده و نظرات هر یک از سه مفسر را مورد بررسی و نقد قرار داده است.
ویژگی ها وپی آمدهای رویارویی عباسیان با شیعیان و امامان شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
عباسیان پس از پیروزی بر امویان و به دست گرفتن کار خلافت، بیش تر در راه فراچنگ آوردن اقتدار سیاسی و حفظ و پای داری حاکمیت خود کوشیدند و برای رسیدن به این هدف ها، از هیچ کوششی فروگذار نکردند؛ چنان که با ابزارهای گوناگون سیاسی نظامی، به حذف مخالفان و رقیبان سیاسی شان پرداختند و برپایی پایگاهی مذهبی را پی گرفتند. ماجرای رقابت و چالش های آنان با علویان و رهبران شیعه، از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا پس از زوال خلافت اموی، علویان به ویژه امامان شیعه مهم ترین مانع اقتدار حاکمیت بنی عباس بودند. سایه سنگین شیعه و رهبرانش به ویژه با توجه به پایگاه روشن مردمی و مذهبی و پیشینه درخشان آنان در رویارویی های گذشته، شایستگی شان را برای حاکمیت سیاسی نمایان می کرد. عباسیان نیز از جایگاه برجسته و تأثیرگذاری این دسته از بنی هاشم (حسنی و حسینی) به نیکی آگاه بودند و از این رو، مهم ترین دغدغه آنان، مبارزه با این افراد بود. علویان به ویژه امامان شیعه نیز در این چالش بر پایه ظرفیت های زمان و زمانه، رفتار می کردند و فشارها و مشکلات سیاسی و اجتماعی و حتی اختلافات و انشعابات ناخواسته را برمی تابیدند. این مقاله با عرضه گزارشی چکیده درباره چگونگی و چرایی چالش خلفای عباسی با علویان به ویژه پیشوایانشان؛ به بررسی تأثیرات سیاسی مذهبی امامان شیعه در آن روزگار می پردازد. دعوی گزاف خلفای عباسی درباره شایستگی شان برای میراث پیامبر اکرم (ص) و پیوستگی آنان در ستم کاری بر علویان و امامان شیعه، روی کردهای حذفی خلفای عباسی به واکنش علویان و امامان شیعه در برابر آنان و پی آمدهای فرقه ای آن برای شیعه و تشیع، از مباحثی اند که این نوشتار با استناد به منابع کهن و پژوهش های معاصران درباره آنها سخن خواهد گفت.
بررسی و نقد مصداق اهل بیت در صحاح ستّه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
باتوجه به فضایل بی نظیر اهل بیت در قرآن و روایات و وصیت رسول خدا (ص) به امت درباره اهل بیتش (حدیث ثقلین)، تعیین و شناخت مصداق این اصطلاح، مقدمه نجات امت از گم راهی هاست. تعیین این مصداق در صحاح سته که از وثوق قطعی نزد فرقه های اهل سنت برخوردار است، باتوجه به خود روایات صحاح و بررسی عقلی آنها، برای شناخت حقیقت دور از تعصب سودمند و تأثیرگذار است. این نوشتار به بررسی این اصطلاح در چهار صحیح از صحاح سته می پردازد که در این باره احادیثی نقل کرده اند. دیدگاه صاحبان صحاح سه بخش تقسیم می پذیرد: 1. پنج تن آل عبا مصداق اهل بیتند؛ 2. همسران پیامبر مصداق اهل بیتند؛ 3. منسوبان پیامبر (همسر و خویشاوندانش) اهل بیت ایشانند. پس از بررسی این فرض ها، با کمک المیزان فی تفسیر القرآن ، مشخص شده است که با استناد به متن قرآن و روایات و دلیل عقلی، می توان ثابت کرد که اهل بیت در صحاح پنج تن آل عبایَند.
آسیب شناسی مطالعات تاریخی زندگانی اهل بیت (ع)
منبع:
سیره پژوهی اهل بیت سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰
53 - 73
حوزه های تخصصی:
آسیب شناسی مطالعات تاریخی زندگانی اهل بیت: با توجه به جایگاه رفیع آنان در تاریخ تشیع، از اولویت های پژوهشی به شمار می رود. مراد از آسیب شناسی، عوامل یا فرآیندها و اقداماتی است که مانع تحقیق و رسیدن به حقیقت می شود. سؤال اصلی پژوهش این است که در بررسی تاریخ زندگانی اهل بیت: چه آسیب هایی وجود دارد؟ و برای رفع آن، چه باید کرد؟ این پژوهش با روش تحلیل محتوا و مستندسازی تجارب علمی به بررسی برخی آسیب های موجود در مطالعات تاریخی زندگانی اهل بیت: مانند منبع شناسی، عدم توجه به اسناد و مدارک، عوام گرایی، تقدس گرایی، احساس گرایی، حدیث گرایی، اخباری گری، تحجّر، جزم گرایی، جمود و عصمت گرایی پرداخته و نشان داده است که در مطالعه زندگی اهل بیت: علاوه بر تبیین حقانیت دین اسلام و تشیع، باید با شناسایی و رفع آسیب های بالا، رویدادهای این دوره را با عقلانیت و روش علمی بررسی کرد تا به مطالعه جامع و عالمانه از زندگانی اهل بیت: دست یافت.
اثبات استقلال آیه تطهیر در قرآن کریم
منبع:
الاهیات قرآنی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۳
27 - 56
حوزه های تخصصی:
از ویژگی های شیعه آن است که با تکیه بر آیات الهی و سنت قطعی پیامبر اکرم(ص) اعتقادات خود خصوصا باورهای اختصاصی مانند امامت و عصمت را اثبات می کند. فهم دقیق آیات و جایگاه آن ها در سوره ها در دستیابی به تفسیر ناب از قرآن کریم بسیار راهگشاست. آیه شریفه تطهیر و ابعاد دلالت و مصادیق آن، یکی از آیاتی است که دائما مورد بحث و گفتگو و مجادله و مباحثه و مناظره بین مسلمین و دانشمندان مختلف بوده و آثار مختلفی پیرامون آن به نگارش در آمد. سوال اصلی تحقیق این است: که شواهد و ادله استقلال آیه تطیر کدامند؟ در راستای پاسخ به این پرسش، ابتدا دلایل و شواهد استقلال مطرح و سپس توجیهات ارائه شده از سوی دانشمندان اهل سنت مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
دلالت آیه تبلیغ و آیه اکمال بر مشروعیت سیاسی اهل بیت(ع)
منبع:
الاهیات قرآنی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۶
51 - 74
حوزه های تخصصی:
بعد از رحلت حضرت رسول اکرم(ص) مسأله امامت و جانشینی ایشان، از مباحث مهم میان مسلمانان گردید و پاسخ به این سؤال که، مشروعیت آن جانشین، توسط چه کسی و از کجا مورد تأیید قرار می گیرد آن را بحث برانگیز و چالشی تر کرده است. امامیه معتقد است که پیامبر گرامی اسلام(ص) از همان آغاز دعوت، مسأله خلافت و جانشینی خود را مطرح فرمود، اما نقطه اوج آن به دستور الاهی در قضیه غدیر خم تحقق یافت. بر این اساس طبق عقیده امامیه، مشروعیت حاکمیت پیامبر گرامی اسلام(ص) برگرفته از ربوبیت تشریعی خداوند است. جانشینان پیامبر اسلام(ص) نیز همانند ایشان، به واسطه خداوند تعیین شده و مشروعیت ولایت و حاکمیت آن ها الاهی است. اما اهل سنت معتقد است که پیامبر گرامی اسلام(ص) جانشینی برای خود تعیین نکرده و این امر را به عهده امت گذارده است. سوال اصلی تحقیق این است که: چگونه می توان با توجه به آیه اکمال و آیه تبلیغ بر مشروعیت الهی- سیاسی اهل بیت(ع) استدلال کرد؟ این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و استفاده از اسناد کتابخانه ای، در ابتدا به بررسی مفاهیم مشروعیت و اهل بیت پرداخته، سپس شأن نزول و محتوای آیات تبلیغ و اکمال دین مورد بررسی قرار گرفته است و نهایتا بر اساس دلالت این آیات اثبات شده است که جانشینی پیامبر(ص)، امری الاهی است و اهل بیت آن حضرت(ع)، مشروعیتی الهی دارند و نقش بیعت امت اسلامی با امام و خلیفه مسلمین در حد استقرار حاکمیت و تحقق عینی ولایت در جامعه است.
اهل بیت در آثار دانشمندان آندلس
ادبیات عرب در شبه جزیره ایبری دردوره حضورمسلمانان درآندلس، میراث ماندگار تمدن اسلامی و زبان گویا وپیکره زنده و وجود کتبی فرهنگ اسلامی درجهان است وحجم قابل توجه وبخشی اساسی ازاین ادبیات مختص به مفهوم اهل بیت است و نقش ماندگار کالبدی دراثاراسلامی دراندلس دارد،جایگاه تشیع درادبیات عرب بیشتربا همین ادبیات اهل بیت درمتون اسلامی و آثار دانشمندان آندلس مشخص شده است واز مهمترین موضوعات شیعه شناسی است.لفظ و مفهوم اهل بیت حقیقتی اسلامی است که پیش از پیدایش فرق ومذاهب درشماراصطلاحات سیاسی اجتماعی وفرهنگی وتاریخی قرارگرفته است ،به این مقام اهل بیت در روند حوادث ازصدر اسلام ازعهد پیامبر چند محقق مورخ زمان شناس ازپانصد سال پیش به این سو از پایان قرون وسطی و آغاز دوره مدرن تا کنون توجه کرده اند. پنج قرن است که کایتانی از ایتالیا مفهوم اهل بیت و حق آن ها را اورده است وحوادث صدر اسلام رابا نسبت حقوق قدرت های سیاسی صدر اسلام با اهل بیت محاسبه و تبیین کرده است،درعصرحاضرده ها محقق خاورشناس ازجمله اشپولر المانی درجهان اسلام به محاسبه نسبت قدرت های سیاسی اجتماعی صدراسلام با حقوق از دست رفته اهل بیت پرداخته است وجمع وتفریق های قدرت در صدر اسلام زا به حذف ومنها کردن قدرت اهل بیت ازجامعه سیاسی صدراسلام بوسیله امویان ربط داده است.مسئله پژوهش این است که ،امویان بدون هیچ و از هیچ جریان اهل بیت را از شرق وغرب جهان اسلام بویژه ازاندلس ،حذف نکردند، آن ها ازچیزی که وجود داشت وظهور پیدا کرده بود و سرمایه جدید وهویت نوین جوامع اسلامی شده بود ،شروع کردند آن ها با انتحال اسلام واضافه کردن خود به اسلام،اهل بیت را ازصحنه قدرت سیاسی در صدر اسلام حذف کردند .امویان فرامین لعن حضرت علی ع را که با تبلیغات دولت اموی ازشرق در دمشق آغاز شده بود را درغرب جهان اسلام با تبلیغات گسترده تر تثبیت کردند و استقرار و اسکان جمعیت مهاجر به آندلس با کنترل ونظارت امویان و براساس حذف اهل بیت از صحنه قدرت در آندلس انجام گرفت ، این از مسلمات جغرافیای تاریخی آندلس است که اعراب اموی حاکم وقبایل مهاجروابسته به آن ها درجاهای خوب وثروت خیز آندلس اسکان یافتندواعراب مخالف ومتمایل به اهل بیت از این نقاط رانده شدند ودرشهرهای بزرگ سرکوب وحذف شدند.شاخص ترین انتحال امویان که با معاویه شروع شد،اعلام خلافت بوسیله امویان است که به اتفاق اکثریت مورخان نوعی اتنحال تلقی شده است.با وجود همه محاسبات امویان وقدرتمندان پس ازان ها در حوزه غرب اسلامی بویژه درآندلس برای حذف اهلبیت،ازجمله با اقداماتی تبلیغاتی، مذهب مالک را به طور انحصاری درحوزه غرب اسلامی بویژه درآندلس انتشاردادندو مذهب اهل بیت را کنارزدند،اما وجودعلمی اهل بیت درادبیات ومتون وآثار دانشمندان آندلس باقی ماند واهل بیت درآثار دانشمندان خودواقعیتی ازادبیات عرب وبخشی ازمیراث ماندگاراسلامی شد ،پژوهش حاضر نما یه ای ازوجود اهل بیت درروند تحولات سیاسی اجتماعی جوامع براساس کتاب اهل بیت در متون اسلامی وآثاردانشمندان آندلس است.کتاب اهل بیت درمتون اسلامی آندلس بخشی ازتحقیقات مولف درجامعه اندلسی ومعارف فرهنگی وتمدنی آن ازسال 1378به این سواست که بخشی ازآن درکتاب تاریخ تشیع دراسپانیاومغرب وافریقیه آمده است.رفتارامویان اندلس تحقق تاریخی مضامین اعتقادی برخی اسناد فرهنگی صدر اسلام است که تاکید می کند که حذف اهل بیت به خاطرکینه های بدری وحنینی ازعلی ع است که تبلیغات وسیاست حاکم بردمشق وقرطبه بود،زیرا فقط رفتارسیاسی اجتماعی وعدالت سیاسی اودرصدر اسلام باعث شناسایی اسلام انتحالی امویان شد.این عدالت سیاسی درمجموعه معارف سیاسی اسلام چون قانون زنده ای درامده است که با تحلیل و نقد و جرح ،روشنگر چهره های متمایزجریان های اسلامی پس ازپیامبرص همراه بوده است.نمادوعصاره وجود کتبی اهل بیت درآثار دانشمندان آندلس کتاب دررالسمط است ، تصنیف برترکلاسیک درمورد اهل بیت اثردانشمند آندلسی ابن ابا راست اونظریه پرداز علت اصلی سقوط آندلس بودکه حذف اهل بیت ازصحنه قدرت است.
راه های ایجاد محبت به اهل بیت (علیهم السلام) در کودکان و نوجوانان
حوزه های تخصصی:
ایجاد محبت اهل بیت (علیهم السلام) یکی از آموزه های اصیل اسلامی در تربیت فرزندان است.چه اینکه بخشی از دینداری ما منوط به محبت آنها و بیزاری از دشمنانشان است، لذا تنها درخواست پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از امت به عنوان پاداش رسالت، مودت نسبت به اهل بیت است. این راه میانبر، سالک راه حق را زودتر به مقصد می رساند. در دوره ی آخر الزمان که فتنه های سیاسی و اعتقادی، از هر سو فرزندان مسلمان را تهدید می کند بهترین راه حل برای نجات از این فتنه ها، آشنایی فرزندان با سیره و تفکرات اهل بیت است، زیرا اگر فرزندان ما با سیره ی اهل بیت آشنا شوند، عشق و محبت تمام قلب شان را فرا می گیرد، سره را از ناسره تشخیص می دهند و این تشخیص دادن، مسیر حرکتشان را به سوی رستگاری تنظیم می کند. بنابراین ارائه ی راهکارهایی برای ایجاد محبت نسبت به اهل بیت در کودکان و نوجوانان در عصر حاضر بسیار ضروری و مهم می باشد. در گردآوری مطالب در این پژوهش از روش کتابخانه ای استفاده شده و روی آورد پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی می باشد. از جمله راه های نظری ایجاد محبت نسبت به اهل بیت در کودکان و نوجوانان عبارتند از: معرفت اهل بیت، شناساندن جایگاه و حقوق و فضایل اهل بیت و آموزش چگونگی توسل به اهل بیت، و از جمله راه های عملی ایجاد محبت نسبت به اهل بیت عبارتند از: مراقبت های ویژه زمان انعقاد نطفه و دوران جنینی، تغذیه پاک و حلال، بزرگداشت ایام وفات و ولادت ائمه، آشنایی فرزندان با سرزمین های مقدس و زیارت ائمه. پژوهش حاضر، مجموعه راهکارهای نظری و عملی برای تربیت فرزندان در مسیر اهل بیت است. آرزومندیم خداوند متعال ما را از امانت داران شایسته در تربیت و نگهداری فرزندان مان قرار دهد.
بررسی تفسیری شمولیت زنان پیامبراکرم(ص) در مصداق آیه تطهیر از دیدگاه مفسران فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات تفسیری سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵
123-142
حوزه های تخصصی:
واژه «اهل بیت» مشترک لفظی است که در مصادیق مختلف استعمال گردیده است، این واژه در آیه تطهیر، به ظاهر یکی از چالش های مهم قرآنی است؛ زیرا از سویی قائلان به شمولیت زنان پیامبر وحدت سیاق را ملاحظه نموده اند و برای آن استدلال اقامه کرده اند و در مقابل قائلان به عدم شمولیت زنان پیامبر با تغییر خطاب آیه به استدلال آن پرداخته اند. مقاله حاضر با روش عقلی و نقلی درصدد کشف هویّت معنایی و مصداقی «اهل بیت» از نظر متکلمان و مفسران فریقین بوده و معتقد است؛ امامیه و بسیاری از عامه، واژه «اهل بیت» را در زمان نزول به معنای أخص؛ یعنی «اصحاب کساء» اطلاق نموده و در مقابل، برخی با دلایل عقلی و نقلی، دچار ابهام گردیده و ظواهر را بر نصوص، مقدّم داشته اند. این پژوهش با رهیافت به قرائن داخلی و خارجی، نقدهای فراوانی ازجمله قَبض و بَسط مفهومی، روایات ضعیف السند، توجیه ادبی، توقیفی بودن آیه و غلبه نصوص بر ظواهر را وارد دانسته و معتقد است، تلقی شمولیت زنان پیامبر دارای پارادوکس فاحش علمی است.
سیره اهل بیت(علیهم السلام) در ایجاد وحدت میان مسلمانان(مقاله ترویجی حوزه)
منبع:
میقات حج دوره ۲۴ بهار ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۹۵)
134 - 147
حوزه های تخصصی:
آیین مقدس اسلام برای هدایت انسان به مسیر رشد و کمال، برنامه ای کامل تدوین نموده و به همه نیازها و ابعاد انسان توجهی ویژه دارد و راه رسیدن به کمال را در زندگی اجتماعی می داند. یکی از نیازهای جامعه اسلامی، مسأله وحدت و یکپارچگی است که در زندگی جمعی مسلمانان نقشی بسیار مهم و سرنوست ساز ایفا می کند. اقامه دین الهی و احکام نورانی آن، که ضامن نظم اجتماعی و امنیت و عدالت و همبستگی است؛ درگرو از بین بردن اختلافات و نزاع در دین است؛ چراکه با وجود پدیده شوم اختلاف، مصالح امت اسلامی به خطر خواهد افتاد و باعث سستی و شکست خواهد شد. اهل بیت(علیهم السلام) همواره از بنیانگذاران وحدت و از منادیان آن بوده و در سیره خود بر این امر مهم تأکید داشته اند. برخی از مصادیق؛ مانند: احترام به مقدسات مخاطب، تحمل عقاید دیگران، حل مشکل حقوقی مسلمانان را می توان رصد و ردیابی کرد. سؤال اصلی ما در این نوشتار این است که سیره اهل بیت(علیهم السلام) در ایجاد وحدت میان مسلمین چه بوده است؟ فرضیه ای که در تحقیق مطرح گردیده، این است که امامان(علیهم السلام) با توجه به موقعیت ها و شرایط اجتماعی در پی ایجاد وحدت بین مسلمانان بوده و بر برادری و وحدت امت اسلامی تأکید می کردند. در سیره حضرت علی(ع) می بینیم که آن بزرگوار جهت حفظ وحدت و جلوگیری از تشتت در جامعه اسلامی، از حقِ خود صرف نظر می کند و25 سال خانه نشینی را متحمل می شود. این رفتار حاکی از اهمیت اتحاد و انسجام مسلمین دارد.
اهمیت بررسی مصادیق ناصبی در فقه شیعه، در سفرحج(مقاله ترویجی حوزه)
منبع:
میقات حج دوره ۲۷ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۸)
65 - 91
حوزه های تخصصی:
مفهوم «نصب»، در ادبیات فقه و تاریخ، نامی آشناست. بررسی جریان نصب به عنوان رویکردی فرهنگی و سیاسی، اهمیت دارد. این ﺟﺮﯾﺎن ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ه ﻧﻤﺎدی از اﻧﺤﺮاف ﻋﻤﯿﻖ از ﻣﺒﺎﻧﯽ و اﺻﻮل اﺳ ﻼم ﺷﻨﺎﺳ ﺎﻧﺪه ﺷ ﺪه اﺳ ﺖ. ﻓﻘﯿﻬ ﺎن اﻣ ﺎﻣﯽ، اﺣﮑﺎﻣﯽ ﭼﻮن ﮐﻔﺮ، ﻧﺠﺎﺳﺖ، ﺣﺮﻣﺖ ازدواج و ﺑﺴﯿﺎری از دﯾﮕ ﺮ اﺣﮑ ﺎم ﮐ ﺎﻓﺮ ﺣﺮﺑ ﯽ را ﺑ ﺮ ﻧﺎﺻبی بار کرده اند. اینکه نصب، در ادواری از ﺗارﯾﺦ ﮔﺬﺷ ته ﻓِ ﺮَق و ﻣ ﺬاﻫﺐ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺳ ﺎﯾﺮ ادﯾﺎن، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاری برای ﻃﺮد ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻓﮑﺮی و ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪه و ﻫﻤ ﻮاره ﻣﻨﺸﺄ ﻧﮕﺮاﻧﯽ بوده است و آسیب ها و ضررهای جدّی ای را به کیان مذهب و دیانت وارد ساخته است؛ لذا این مقاله با مراجعه به آرای فقهای شیعه درصدد ارائه گزارشی تاریخی فقهی در معرفی مصادیق ناصبی است و شناخت مصادیق ناصبی از لابه لای تألیفات فقهای شیعه، بر شناخت جریان ناصبیگری، خصوصاً در مکه و در ایام حج تأثیر بسزایی دارد، تا دایره کفر و طرد هم، بر اساس معیار درستی مشخص گردد.
امام حسین(ع) مصداق آیه مودت از منظر روایات تفسیری اهل سنت
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲
97 - 124
حوزه های تخصصی:
در آیه مودت خداوند متعال، دوستی اهل بیت: را برای مسلمانان واجب کرده است. در این مقاله مصادیق این آیه در منابع روایی اهل سنت بحث و بررسی خواهد شد. روشن کردن مصادیق ذوی القربی در روایات اهل سنت، از حیث علمی به حل مسئله تاریخی و قرآنی یاری می رساند و از حیث عملی نیز موجب وحدت بین مسلمین و تقریب مذهبی خواهد شد. دوستی مصادیق ذوی القربی، موجب دلبستگی و متابعت از سخنان و سیره آنها خواهد شد. روش تحقیق در این مقاله روش روایی و تحلیلی است. در این روش با تکیه بر روایات تفسیری اهل سنت، روشن شد که مصداق بارز «ذوی القربی» درآیه مودت، اهل بیت پیامبر(ص) و به ویژه حضرت علی(ع) ، فاطمه زهرا(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است.
عشق به اهل بیت (ع) از منظر قرآن و سنت با تبیین آیه مودت
منبع:
مطالعات فقه و اصول سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲
92 - 72
حوزه های تخصصی:
انس با قرآن کریم مشحون از عنایت خداوند متعال به «ذی القربی و اهل بیت علیهم السلام» است.آیه مودت (شوری/23) نشانه و نماد محبت وافر خداوند متعال به خاندان نبوت است . نظر به احادیث صحیح و مورد وفاق فریقین در مورد اهل بیت(ع) از جانب حضرت رسول اکرم (ص) چه بصورت احادیث قدسی و چه بصورت احادیث نبوی که در متن مقاله آمده است همگی دال بر ضرورت عشق به اهل بیت از سوی همه ی مسلمانان است . هدف ازین تحقیق پردازش عشق به اهل بیت (ع) از منظر قرآن و سنت نبی اکرم (ص)با تبیین آیه مودت است. براساس یافته های این مقاله بنابرروایات متعددی که از طریق نصوص دست اول اهل تشیع و اهل تسنن وارد شده است مصادیق مورد نظر آیه مودت همانا (ائمه اطهار علیهم السلام ) هستند . فلذا عشق به ائمه اطهار و محبت به آن سروران یک ضرورت دینی و وظیفه همگانی بر تمامی مسلمین به شمار می آید. روش به کارگرفته شده مطالعه کتابخانه ای و استفاده از آیات قرآن و متون اصیل دینی به شیوه ی توصیفی-تحلیلی و کیفی است
مصداق یابی کلمه «القربی» در آیه مودت از راه نقد و بررسی روایات شأن نزول(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
پژوهش های قرآنی سال بیست و پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۷)
133 - 156
حوزه های تخصصی:
بعد از آنکه اتفاق نظر است که منظور از «قربی» در آیه 23 سوره شوری نزدیکان پیامبر است، در مصداق آن میان شیعه و اهل سنت اختلاف است. اهل سنت پنج احتمال را آورده، اما بیشتر گفتهاند این آیه در دوران مکی و درباره مشرکان قریش نازل شده و شامل تمام کسانی میشود که با رسول خدا به نحوی نسبت نسبی دارند؛ هرچند بسیار دور. برای اثبات این موضوع به روایت ابن عباس و برخی دیگر استناد کردهاند که همگی از نظر سند، ضعیف و از نظر محتوا غیر قابل استدلال میباشند. شیعه میگوید این آیه درباره اهل بیت نازل شده و به روایات صحیحی که از سوی فریقین رسیده، میتوان استدلال کرد. افزون بر روایات، به برخی آیات دیگر که واژه «قربی» در آنها آمده و روایاتی که در تفسیر آنها رسیده و به اهل بیت تطبیق داده شد، نیز میتوان استناد نمود. زیرا واژه «قربی» در پنج مورد قرآن به یک معنا و یک مصداق میباشد. بدیهی است که هیچ حکمی در قرآن بدون فلسفه و ضرورت نیست، فلسفه مودت نیز میتواند ایجاد رابطه مردم با اهل بیت: بهعنوان مرجع دینی و علمی باشد.
اهل بیت (علیهم السلام) و برخورداری از علم الکتاب
منبع:
الاهیات قرآنی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶
49 - 65
حوزه های تخصصی:
در مورد معنای «علم الکتاب» و مصداق «من عنده علم الکتاب» که در آیه 43 سوره رعد به عنوان گواه رسالت پیامبر اسلام(ص) معرفی شده است، در میان مفسران، اختلاف نظرهایی وجود دارد و احتمالات و مصادیق متعددی برای آن ذکر شده که برخی از این احتمالات با محتوای سوره و مکی بودن آن سازگار نیست. هدف پژوهش نیز اثبات این نکته است که مصداق بارز «من عنده علم الکتاب»، ائمه معصومین(ع) هستند و این که آن ها از تمام علوم، حقایق و پدیده های عالم به جز آن چه مخصوص علم غیب الاهی است، باخبرند. سوال اصلی پژوهش این است که معنا و مصداق حقیقی علم الکتاب چیست و اهل بیت(ع) در مقایسه با دیگران به چه میزان از علم الکتاب بهره مندند؟ یافته های پژوهش که با روش توصیفی– تحلیلی انجام شده، نشان می دهد که با محور قرار دادن آیات ابتدایی سوره زخرف، چهار احتمال قابل طرح است که عبارتند از: علم به کتب آسمانی، علم به قرآن به طور خاص، علم به لوح محفوظ و آگاهی از اسم اعظم الاهی. احتمال اول، صحیح نیست و سه احتمال دیگر با یکدیگر قابل جمع بوده و هرکدام، مراتب مختلف یک حقیقت را دارا بوده و علی(ع) و فرزندان مطهر ایشان آگاه ترین مردم به علم الکتاب هستند.
بررسی زندگی، آراء و مواضع کلامی و سیاسی ابوحنیفه وتعامل ایشان با اهل بیت (ع)
منبع:
تاریخنامه خوارزمی سال نهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۶
81-94
حوزه های تخصصی:
از میان جریانات سیاسی مختلف، دو جریان فکری- سیاسی تشیع و تسنن به عنوان دو جریان اصلی در تاریخ اسلام به شمار می آیند، این دو جریان در اصول و مبانی دارای مشترکات فراوان اعتقادی، فقهی و سیاسی می باشند که تا کنون به درستی مورد بررسی قرار نگرفته اند ،دراین مقاله زندگانی امام ابوحنیفه (م150ق) یکی از پیشوایان اهل سنت مورد بررسی قرار میگیرد،ابتدا مباحثی بصورت خلاصه از تولد و رشد علمی وی طرح میگردد، سپس در ادامه بحث آراء و اندیشه های کلامی ومواضع سیاسی امام ابوحنیفه که نشان دهنده نزدیکی عقایدش با اهل بیت علیهم السلام است و ارتباط نزدیکی با بخش پایانی این مقاله دارد،مورد بررسی قرار میگیرد،و سپس در پایان تعامل و دوستی و ارادت امام ابوحنیفه با خاندان اهل بیت علیهم السلام از جمله امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام که به خاطر باور وی به جایگاه اهل بیت علیهم السلام و احساس نیاز به علوم ایشان و سیراب شدن از چشمه معارف آنها و در نهایت وفات امام ابوحنیفه مورد کندکاو قرار میگیرد.
بررسی فضایل اهل بیت علیهم السلام در تفسیر روح المعانی
منبع:
تفسیرپژوهی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴
147 - 118
حوزه های تخصصی:
اهل بیت عصمت و طهارت در تبیین و تفسیر آیات قرآن نقش به سزایی بر عهده داشته اند؛ علاوه بر شیعیان، مفسران اهل سنت نیز از این تفاسیر بهره جسته اند. آنان اغلب به فضایل و جایگاه اهل بیت (ع) در تفسیرشان اشاره داشته اند که خود حاکی از جایگاه والای اهل بیت (ع) در تفسیر می باشد؛ آنها چاره ای جز ذکر تعالیم اهل بیت (ع) در تفسیر و ذکر برجستگی هایشان ندارند. آلوسی از بزرگ مفسران اهل سنت در قرن سیزده می باشد که در تفسیر خود، (روح المعانی) به ذکر فضایل اهل بیت (ع) و والایی جایگاهشان، ذیل برخی آیات اشاره می کند. نوشته حاضر به روش توصیفی- تحلیلی با تتبع در تفسیر روح المعانی به بررسی فضایل اهل بیت (ع) در دوحوزه فضایل خاص و فضایل مشترک، می پردازد. البته در پاره ای از موارد آلوسی با دیدگاهی تردید آمیز به فضایل اهل بیت (ع) می نگرد.
روش شناسی و تحلیل مجموعه تفسیر اهل بیت با محوریت سوره مبارکه نساء
منبع:
تفسیرپژوهی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۹
65 - 35
حوزه های تخصصی:
با توجه به تأکید آیات قرآن و روایات نبوی بر جایگاه ممتاز اهل بیت: در تفسیر قرآن و نیز ضرورت رجوع به تفاسیر آن بزرگواران، اهمیت پژوهش و مداقه در ابعاد مختلف روایات رسیده از ایشان در تفسیر قرآن روشن است. از میان صدها جلد کتاب تفسیر روایی، مجموعه ی تفسیر اهل بیت: به عنوان جدیدترین و پر روایت ترین تفسیر روایی شیعی مطرح است. نوشتار حاضر، با نگاه تحلیلی و روش شناسانه به این مجموعه و با مراجعه به مراجع کتابخانه ای، به مقایسه ی موردی روایات سوره ی مبارکه ی نساء در این تفسیر با بیش از صد تفسیر روایی دیگر می پردازد. از جمله ی امتیازات منحصر به فرد این مجموعه می توان استفاده از روایات جدید و متناسب با مدلول صریح و روشن، بهره گیری از تفسیر بحرالعرفان، ابتکار در اسلوب و الگوی واحد در سراسر کتاب، ارائه ی ترجمه ی فارسی و روان برای کلیه ی روایات و ... را نام برد. با این وجود توجه به نکاتی همچون آیات بی روایت، تکرر در ذکر برخی از روایات، جامع نبودن و اکتفای حداقلی به روایات ذیل هر آیه، مانع نبودن، عدم تلاش برای یافتن منابع دست اول، حذف اسناد و فارغ بودن از بررسی های سندی و ... و مرتفع نمودن آن ها می تواند در تکمیل و تنقیح این مجموعه اثر گذار باشد. در پایان نیز پیشنهاداتی در جهت تکمیل این مجموعه یا آثار مشابه ارائه می گردد. این امر می تواند گامی در راستای ارائه ی تفسیر جامع اهل بیت: باشد که مشتمل بر روایاتی به مراتب بیشتر است.