مطالب مرتبط با کلیدواژه

وحدت


۱۸۱.

عوامل فرهنگی وحدت اسلامی با تکیه بر قرآن و حدیث

نویسنده:
منبع: قرآن و عترت سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۸ 141 - 165
تعداد بازدید : ۱۱۱ تعداد دانلود : ۷۲
وحدت و همبستگی، ضرورتی فطری، عقلی، شرعی، سیاسی و اجتماعی است که از مهمترین عوامل حفظ و بقای اجتماع انسانی است و بشر نه تنها برای بقای حیات جمعی، بلکه برای برخورداری از یک زندگی مطلوب، چاره ای جز پذیرش آن ندارد. در آیات و روایات اسلامی تاکید فراوانی بر حفظ وحدت و اجتناب از تفرقه از سوی خداوند متعال و همچنین پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیه السلام شده است. این وحدت دارای ابعاد فرهنگیف اقتصادی، سیاسی، عبادی و ... است. آنچه در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است عوامل ایجاد وحدت فرهنگی است. این عوامل عبارتند از: 1. همبستگی و ارتباط با بلاد اسلامی خود شامل: همبستگی و ارتباط عالمان دینی و متفکران اسلامی، گفت و گوی وحدت بخش فرهنگی، تشکیل اجتماعات بزرگ 2. معاشرت نیکو با افراد مختلف که شامل: معاشرت نیکو با مخالفان، جلوگیری از تحریک احساسات و توهین به مقدسات، 3. شیوه آموزش که شامل مواردی ز جمله: تغییر در شیوه های آموزشی و منابع درسی مسلمانان در مدارس و دانشگاه ها، آگاهی بخشی به جامععه با راه اندازی نشریات و مطبوعات و ... .
۱۸۲.

نسبت علم و زیبایی در ذات باری (إلاهیات طولی سینوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال هجدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۷۱ ۱۰۲-۸۷
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۳۰
زیبایی نزد ابن سینا همان وجود و کمال محض و علم از اوصاف و کمالات وجودی است. ذات باری با ادراک ذات زیبای خویش، مسرور به ذات و این عشق و ابتهاج، علت ماسوا می شود. نویسندگان این پژوهش با روش توصیفی انتقادی و با رویکرد تحلیل زبانی و هرمنوتیک اصولیون شیعی، به دنبال یافتن پاسخی برای این مسئله اند که در إلاهیات سینوی دو صفت از اوصاف الهی یعنی علم و زیبایی چه نسبتی با یکدیگر و با ذات دارند و از سوی دیگر نسبت این دو چه تأثیری در خوانش ما از إلاهیات سینوی دارد. یافته های تحقیق نشان می دهد که ظاهر عبارات ابن سینا در تبیین کیفیت ارتباط اوصاف با ذات به ویژه در دو صفت مورد نظر یعنی علم واجب به زیبایی اش دارای تناقض است که جز از طریق قائل شدن به مراتب در ساحت واجب، قابل رفع و رجوع نیست. اما همین قائل شدن به مراتب، إلاهیات سینوی را به هستی شناسی عرفانی نزدیک می کند.
۱۸۳.

روش شناسی جریان تشیع انگلیسی در مواجهه با مذاهب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال نوزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۶۹ ۱۳۶-۱۱۹
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۲۹
در این نوشتار درصدد هستیم با روش توصیفی-تحلیلی به تبیین و مقایسه روش جریان تشیع انگلیسی و جریان تقریب در مواجهه با مذاهب اسلامی بپردازیم. جریان تشیع انگلیسی بر این باور است که وحدت، در سایه تقریب حاصل نمی شود، بلکه در سایه تبیین مسائل اختلافی حاصل می شود؛ زیرا با بیان مسائل اختلافی آگاهی مردم بیشتر می شود و جانب حقیقت را انتخاب می کنند و اجتماع به وحدت رویه و مصلحت می رسد. در مقام نقد این روش می توان گفت که مقصود از تقریب و وحدت مذاهب اسلامی، یکی شدن عقاید و مذاهب اسلامی نیست، بلکه مقصود عدم درگیری و تنازع است. گذشته از این، روش تقریب هیچ گاه مخالف تبیین مسائل اختلافی نیست. مهم ترین راهبرد در تقریب از دیدگاه مقام معظم رهبری عبارت اند از: رعایت احترام متقابل نسبت به ارزش ها و نمادهای مقدس یکدیگر؛ تکیه بر اصول مشترک به جای تکیه بر فروع مفترق و شناخت دشمنان اسلام و مقابله با توطئه آن ها.
۱۸۴.

تبیین انسجام محتوایی سوره حجرات به روش تحلیل محتوای کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۳ 69 - 96
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۳۴
از ویژگی های سور قرآن کریم، وجود ارتباط و پیوستگی بین آیات می باشد؛ مسئله ای که برخی خاورشناسان به نبود آن اذعان دارند؛ تبیین انسجام محتوایی سور قرآن، ضمن آنکه این شبهه را رفع می کند، غرض اصلی سوره را مشخص می نماید. پژوهش حاضر درصدد است با روش تحلیل محتوای کیفی، ضمن بررسی انسجام محتوایی سوره حجرات، انگاره اخلاق محور بودن این سوره را به نقد بکشاند. این سوره در سه دسته موضوعی «توجه دادن به محوریت نبی اکرم (ص) در جامعه ایمانی»، «عوامل و موانع ایجاد و حفظ وحدت» و «تبیین حقیقت ایمان» به مهم ترین هدف دستورات الهی در این سوره که «امت سازی» توسط رسول اکرم (ص) می باشد، پرداخته است؛ وجود دو قطب حق و باطل در عالم و قد علم نمودن باطل در برابر حق از چالش هایی است که سدّ راه امت سازی است و اوامر الهی در سوره حجرات، علاوه بر منافع فردی، بایستی با دید کلی و اجتماعی درنظر گرفته شود تا امت سازی مدنظر قرآن کریم تحقق یابد.
۱۸۵.

شاخصه های فکری و رویکردهای عملی جریان شیعه وحدت ستیز (تعارض گرا)

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۱ 7 - 31
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۶۳
در سال های گذشته، تعارض گرایی بین شیعه و سنّی و تفرقه و تکفیر، به یکی از اصلی ترین مشکلات جهان اسلام تبدیل شده است؛ اما جریان های تفرقه افکن و تکفیری، اختصاص به جامعه اهل سنّت نداشته است؛ بلکه جریان های مشابه در بین شیعیان نیز وجود دارند که با انگیزه ها و دلایل گوناگون، بر طبل تعارض و تنازع با اهل سنّت می کوبند و بستری مناسب برای اختلاف، تفرقه و تکفیر بین مسلمانان به وجود می آورند. گروهی که از آن ها در رسانه های داخلی و ادبیات مقامات جمهوری اسلامی ایران، با عنوان «تشیع انگلیسی» و «شیعه اسرائیلی» یاد می گردد. پرسش اصلی پژوهش کنونی این است که شاخصه های فکری و معرفتی جریان وحدت ستیز منتسب به اهل تشیع چیست؟ این جریان چه رویکردهای عملی دارد و پیامدهای عملکرد و رویکردهای آن ها چیست؟ فرضیه پژوهش با تکیه بر روش اسنادی آن است که جریان شیعه وحدت ستیز با شاخصه های خاصی چون تبری جویی، وحدت ستیزی و برجسته سازی اختلافات مذهبی به ترویج لعن، تفسیق و توهین نسبت به مقدسات اهل سنّت شناخته می شود. این جریان با محور قرار دادن تبری، به عنوان یکی از فروعات دین و اعتقادات تشیع، آن را مقابل وحدت تفسیر نموده است و به تفرقه در میان مسلمین دامن می زند.
۱۸۶.

شیخ سیاست؛ اندیشه ها و فعالیت های سیاسی – اجتماعی علامه محمدحسین کاشف الغطاء

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۲ 55 - 78
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۷۱
شیخ محمدحسین کاشف الغطاء، از مصلحان سده اخیر جهان اسلام و از جمله فقیهان تأثیرگذار و برجسته در تحولات سیاسی اجتماعی در دنیای اسلام و به خصوص کشور عراق به شمار می رود. وی با افکار و اندیشه های فقهی سیاسی خود، نقش بسزایی در بیداری امت اسلامی ایفا کرد. در این پژوهش سعی شده است به روش توصیفی تحلیلی اجمالی از نظرات فقهی و افکار و اندیشه های سیاسی اجتماعی این عالم شیعی بررسی شود. ایشان، افزون بر تدریس و نگارش آثار مفید و مرجعیت دینی شیعیان، به فعالیت های گسترده ای در مناطق گوناگون جهان اسلام (با توجه به تحرکات دولت های استعماری در عراق و نیز اقدامات صهیونیست ها برای مهاجرت و اشغال کشور فلسطین و تشکیل دولت اسرائیل) دست زد و با حضور در مجامع و سرزمین های اسلامی، همگام با افشاگری علیه دشمنان اسلام تا آخرین روزهای عمر، تلاش مضاعفی برای اتحاد کلمه میان مسلمانان و تقریب بین مذاهب اسلامی انجام داد. موضوعاتی از جمله: بازگشت به هویت اسلامی و عظمت صدر اسلام، راهبرد وحدت مسلمانان و ولایت فقیه از جمله مهم ترین افکار این عالم مجاهد است.
۱۸۷.

نقد و بررسی استدلال های ابن سینا در الهیات نجات بر «عرض» بودن وحدت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت و فلسفه سال هجدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۷۱) 55 - 75
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۷۸
به گواهی ارسطو، در یونان باستان نظریه ای رواج داشته که بر اساس آن، «واحد» به عنوان جوهری مستقل تلقی می شده است که در نسبت با سائر جواهر نقش علّی دارد. ارسطو با بیان «محمول» بودن «واحد» و نیز اشاره به تالی فاسد های مترتب بر نظریه کذایی، سعی در ابطال آن نمود. این نظریه و نقدهای ارسطو بر آن مورد توجه ابن سینا قرار گرفت و او برخلاف ارسطو به صرف «محمول» دانستن «واحد» اکتفا نکرد. او در الهیات نجات از طریق سه استدلال سعی نمود تا عرضِ لازم بودن «وحدت» را به عنوان مبدأ اشتقاق «واحد» به اثبات رساند. استدلالهای ابن سینا از جهات متعددی قابل مناقشه اند، اما مهمترین اشکالی که بر استدلال او وارد است، خلط عروض مقولی و عروض تحلیلی است و با قبول محمول بودن واحد و طرح عدم مفارقت آن از موضوع، نمی توان «عرض»، در مقابل جوهر، بودن وحدت را اثبات نمود و از این طریق علیّت واحد نسبت به جواهر را نفی کرد.
۱۸۸.

آسیب شناسی مسئله وحدت حوزه و دانشگاه در بومی سازی علوم انسانی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 119 - 144

کلیدواژه‌ها: حوزه دانشگاه علوم انسانی بومی نخبگان وحدت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۱۹
دیرزمانی است که به موازات پیروزی انقلاب اسلامی ایران مسئله ای کلیدی با عنوان وحدت حوزه و دانشگاه برای پیشبرد فرهنگ متعالی اسلامی مجال بحث یافت که می توانست علاوه بر بومی سازی علوم انسانی در کشور، مسبب اجماع و همنشینی هر چه بیشتر عالمان دینی و نخبگان دانشگاهی شود. با این حال این ایده، طی دهه های اخیر نتوانسته به مرحله اجرایی برسد و با مشکلات زیادی تاکنون روبرو بوده است. بر این اساس، این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی/تحلیلی و با تکیه بر اسناد و منابع کتابخانه ای، درصدد واکاوی چالش های اصلی وحدت حوزه و دانشگاه در راستای بومی سازی علوم انسانی در کشور و ارائه برخی راهکارها است. بر این اساس یافته های این جستار نشانگر آن است که چالش هایی چون عدم توجه کافی محیط های دانشگاهی و حوزوی به جایگاه علم بومی، سیطره روش های پوزیتویستی در دانشگاه ها، عدم وجود و یا تربیت نخبگان مورد اجماع در محیط حوزه و دانشگاه(نظیر شهید مطهری یا علامه طباطبایی)، فقدان تدوین آثار مشترک حوزه و دانشگاه در حوزه علوم انسانی و عدم پاسخگویی به موقع و مناسب به شبهات حوزه دین باعث شده وحدت حوزه و دانشگاه در تدوین علوم انسانی بومی در حیطه نظری و حتی آرمانی باقی مانده و به مرحله عملیاتی نرسد. در چنین شرایطی بهره گیری اصولی از رسانه ها، طرح مباحث نوین علمی و اجتماعی توسط نخبگان علمی و حوزوی و برگزاری کرسی های آزاداندیشی می تواند رهگشای بومی سازی علوم انسانی از رهگذر پیوند حوزه و دانشگاه گردد.
۱۸۹.

دعا در ایجاد وحدت و همدلی در جامعه اسلامی

نویسنده:
منبع: دعاپژوهی سال دوم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 124 - 133

کلیدواژه‌ها: دعا وحدت همدلی جامعه اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۲۱۸
از مهم ترین عوامل پیروزی و سعادت هر جامعه ای، وحدت و همدلی در میان اعضای آن جامعه می باشد و عوامل متعددی در ایجاد و تقویت آن نقش دارد که بررسی و پژوهش پیرامون آن با توجه به اهمیت موضوع، ضروری می باشد. از طرفی این سؤال مطرح است که نقش دعا به عنوان یکی از اعمال عبادی در دین که روایات از آن به عنوان تغییردهنده قضای حتمی یاد کرده و اثرات آن در موارد بسیاری، در قالب پژوهش های متعدد به اثبات رسیده است، در ایجاد وحدت و همدلی در جامعه اسلامی چیست و این که موارد وحدت بر محور دعا و در محتوای ادعیه کدام است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد عقلی - برهانی و نقلی - وحیانی به بررسی نقش دعا در ایجاد و تقویت وحدت و همدلی در جامعه اسلامی پرداخته است و نشان می دهد که دعا از عوامل مؤثر بر وحدت و همدلی در جامعه اسلامی بوده و در موارد متعددی دعا می تواند نقشی محوری در ایجاد این مهم ایفا کند. موارد متعدد دعا پیرامون وحدت و همدلی در میان محتوای ادعیه وارده از معصومین (علیهم السلام) نیز بیانگر نقش قابل توجه دعا در تحقق وحدت و همدلی در جامعه اسلامی است.
۱۹۰.

مطالعه تحلیلی ضرورت وحدت و هم زیستی مسالمت آمیز پیروان مذاهب اسلامی طبق قاعده فقهی احترام مسلمان

نویسنده:
منبع: مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی دوره ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 161 - 173

کلیدواژه‌ها: وحدت هم زیستی مسالمت آمیز مذاهب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۱۱۹
وحدت و همدلی میان مسلمانان و زندگی مسالمت آمیز آنان در کنار یکدیگر، دغدغه همه صاحب نظرانِ دلسوزِ مسلمان بوده و است اما بحث های مطرح شده درباره وحدت از سوی  اندیشمندان اثر گذار و بلکه حتی فقهاء و علمای دینی در بسیاری از موارد، در فضایی غیرفقهی و با ادبیاتی صرفاً اصلاحی- اجتماعی، شکل گرفته است. نگاه به این مسأله و ضرورت آن از منظر فقهی - برخلاف نگاه اجتماعی غیرفقهی که برای آن افقی فراتر از توصیه و تحسینِ وحدت و تبیین ضرورت آن متصور نیست- این ظرفیت را دارد که مسأله وحدت و هم زیستی مسالمت آمیز را در سطحی بالاتر از توصیه و تحسین در جوامع اسلامی مطرح نماید. خصوصاً برخورداری مسأله وحدت گریزی -که پیوسته از شکاف های میان فرق اسلامی، قوت می گیرد- از هویت فقهی در کنار ماهیت اعتقادی، این ضرورت را ایجاب می نماید که مسأله وحدت و همزیستی مسالمت آمیز در فضایی قدرتمندتر و مؤثرتر مطرح شود تا توان کنار زدن دیدگاههای وحدت گریزانه را داشته باشد و به نظر تحلیل و واکاوی مسأله وحدت از منظر فقه و کنکاش برای یافتن حکم فقهی آن (وجوب، حرمت و ...) بر اساس قاعده احترام مسلمان، از این جایگاه و توان برخوردار است.    
۱۹۱.

بررسی تطبیقی مفهوم «فنا» در شعر حافظ و تائیه کبری ابن فارض(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال پنجم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱۸ 69 - 90

کلیدواژه‌ها: ابن فارض حافظ فنا وحدت توحید تزکیه کشف و شهود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۹۷
ابن فارض از بزرگ ترین سرایندگان شعر صوفیانه در ادبیات عرب است؛ از طرفی حافظ، خداوندگار غزل های عاشقانه - عارفانه است. موضوع عرفان از لطیف ترین و بااهمیت ترین موضوعات بشری است و آن، دستیابی به کنه حقیقت و فناشدن در ذات حضرت معشوق است. هدف عرفان و عارف رسیدن به صفای باطن، فانی شدن از صفات رذیله و غرق شدن در دریای حضرت حق از طریق کشف و شهود، و نایل شدن به معرفت حقیقی و اتّحاد با حضرت حق است که اهمیّت این موضوع و شباهت هایی که میان اندیشه های خواجه شیراز و ابن فارض وجود دارد، باعث شد تا نگارنده به بررسی تطبیقی مفهوم عرفانی «فنا» در «دیوان» حافظ و «تائیه» کبری ابن فارض حموی بپردازد. 
۱۹۲.

از فنا تا وحدت در اندیشه مولانا و ابن فارض(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال هفتم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۲۷ 7 - 29

کلیدواژه‌ها: مولانا ابن فارض وحدت وجود فنا فنای فی الله وحدت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۱۹
ابن فارض از بزرگ ترین سرایندگان شعر صوفیانه در ادبیات عرب است؛ از طرفی مولانا خداوندگار عشق و عرفان در ادبیات فارسی است. این دو عارف بزرگ در بسیاری از موضوعات عرفانی تشابه دارند. مولانا و ابن فارض بر این باورند که فنا در نهایت به وحدت می انجامد و وحدت را در فناء فی الله می جویند. آن دو معتقدند برای رسیدن به وحدت، سالک در ابتدا از هستی ظاه ری خود جدا می شود، سپس در معش وق چنان غرق می شود که خودی از او باقی نمی ماند، با گذشتن از این مرحله عارف در وحدتی عاشقانه محبوب ازلی خود را در می یابد. اهمیت این موضوع و شباهت هایی که میان اندیشه های ابن فارض و مولانا در این زمینه وجود دارد طلب می کند تا مفهوم فناء فی الله و بقاء بالله در آثار این دو عارف بررسی و مطابقت داده شود.
۱۹۳.

وحدت؛ گفتمانی در بستر ادبیات پایداری؛ با تأملی در شعر معاصر فارسی و عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۵۴ 335 - 355

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم وحدت شعر معاصر ادبیات پایداری ادبیات تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۰۳
دعوت به وحدت و انسجام ملی، از درونمایه های اصلی در ادب پایداری است. از همین رو، یکی از گفتمان های مورد توجه در میان شاعران بیداری اسلامی در شعر معاصر فارسی و عربی، موضوع اتحاد و دعوت همگانی به همبستگی و تشکیل صف واحد در برابر دشمنان است. این مقوله مهم سیاسی- اجتماعی که سرچشمه های اصلی آن، رهنمودهای قرآن کریم و احادیث نبوی(ص) است، در دوره معاصر و در سروده های شاعران دو زبان، بازتاب گسترده ای دارد؛ به نحوی که این شاعران، عامل اتحاد در زمینه های دینی و نیز ملی را یکی از اصلی ترین عوامل پیروزی و موفقیت مسلمانان در صحنه های سیاسی و اجتماعی خود می دانند. در این جستار با گذری بر اشعار مهم ترین سرایندگان معاصر فارسی و عربی در عرصه ادب پایداری، به بررسی و تحلیل دیدگاه آنان درباره مسأله وحدت خواهیم پرداخت. رهیافت این پژوهش گویای آن است که این شاعران، ضمن برشمردن خطرات تفرقه و دودستگی، اتحاد را در دو حوزه اسلامی و ملی آن، اساس رسیدن به اهداف و شکست توطئه ها و نقشه های دشمن می دانند.   
۱۹۴.

درآمدی بر انواع تجارب دینی، معنوی و عرفانی

نویسنده:
منبع: مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی دوره ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 97 - 112

کلیدواژه‌ها: تجربه عرفانی تجربه دینی تجربه معنوی وحدت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۱۵
آگاهی نسبت به حقیقیت برتر و همه جانبه اغلب در نتیجه ی تجربه ایست که نمی توان آن را فقط با رجوع به زندگی روز مره توضیح داد. معمولا این گونه تجربیات در بطن سنت های دینی هستند و رد پای بسیاری از آنها را می توان در لحظاتی خاص و در مکاشفات و القائات روحانی دید. گزارش هایی که حاکی از چنین رویدادهایی هستند، احتمالاً ژرف ترین و شناخته شده ترین گزارش هایی باشند که از همه دوره ها وفرهنگ ها به دست ما رسیده اند. پیروان تمام ادیان کما بیش از چنین تجاربی برخوردار بوده اند که ضمن اثربخش و تحول آفرین دانستن این تجربیات، از بیان ناپذیری آنها نیز سخن گفته اند. گرچه تحقیقات گسترده ای در مورد هستی و چیستی این نوع تجربیات صورت گرفته اما هنوز می توان زوایای دیگر آن را بررسی کرد و درباره نوع آگاهی و تجربه ای که در دین، معنویت و عرفان نهفته است و از مهمترین ثمره تجربه عرفانی که آنرا تجربه وحدت می نامند، کنکاش کرد. این مقصود در این نوشتار بوسیله بیان شباهت ها و تفاوت های ظریف میان تجربه عرفانی، دینی و معنوی قابل دستیابی است. مقاله حاضر با استفاده از منابع مکتوب و با روش تحلیلی و تطبیقی به این موضوع پرداخته است.
۱۹۵.

واکاوی مبانی قرآن کریم پیرامون بهره گیری از تفاوت های مذهبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 235 - 250

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم مذاهب اسلامی تمایزها بصیرت وحدت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۸۹
قرن ها است که دشمنان و دولت های استکباری، تفرقه میان مذاهب و اقوام اسلامی را به عنوان راهبرد اصلی خود در تقابل با خاورمیانه قرار داده، و متأسفانه با غفلت و عدم بصیرت بعضی از ملت ها و دولت های اسلامی، خبر جنگ و کشتار مسلمان ها به دست یکدیگر به خبر اول رسانه ها در سرتاسر جهان تبدیل شده است. از منظر قرآن کریم وجود تفاوت و اختلاف امری طبیعی بوده و فوائد فراوانی از این تفاوت حاصل می شود که از جمله آن ها می توان به تحقق علم و معرفت، امکانپذیر بودن آزمایش و امتحان، عملی شدن آزادی و اختیار، بی فایده نبودن ارسال انبیاء، ثواب و عقاب، بهشت وجهنم و امثال این ها اشاره نمود. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نگارش گردید، در پی واکاوی مبانی قرآن کریم در مسأله پرهیز از تفرقه در اقوام و مذاهب اسلامی است که به این نتیجه می رسد که این اختلاف ها، وسیله و مقدمه است و هرگز نباید به عنوان هدف و غایت تلقی شود و وظیفه انسان ها این است که به اندازه توان خود فاصله ها و اختلاف ها را نسبت به مذاهب دیگر اسلامی کاهش داده و با گفت و گویی احسن تفرقه را از خود دور نمایند.
۱۹۶.

نگاهی نو به شروط وحدت در تناقض قضایا میان منطق دانان مسلمان با تطبیق بر فلسفه متأخر ویتگنشتاین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منطق پژوهی سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 193-216

کلیدواژه‌ها: تناقض وحدت ویتگنشتاین متأخر وحدت زبان بازی های زبانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۱۷۵
اصل تناقض در سه حوزه معرفت شناسی، فلسفه و منطق از اهمیت بی بدیلی برخوردار است، و بررسی شرایط تحقق آن، به منظور شناخت موارد جریان آن ضروری است. از جمله شرایط تناقض، وحدت هایی است که در دو گزاره متناقض باید حفظ شود. در تفصیل شرایط و تعداد شروط وحدت همواره میان منطق دانان اختلاف بوده است. نظر مشهور، اشتراط هشت وحدت در تناقض است، ولی همواره اندیشمندانی سعی در تصحیح این نظر داشته اند، به این صورت که یا شروطی بر آن افزوده و یا شرایط مشهور را به موارد کمتری تقلیل داده اند. تحقیق حاضر با روش تحلیل مفهومی، گزاره ای و سیستمی، به بررسی شروط مذکور در کتب منطقی پرداخته و نتیجه می گیرد که همه این شرایط به دو شرط «وحدت موضوع» و «وحدت محمول» تنزّل می یابد. در بخش دوم، با توجه به فلسفه متأخّر ویتگنشتاین، اثبات می شود که در وحدت های تناقض، شرط دیگری لازم است که در هیچ یک از کتب پیشینیان ذکر نشده و از سوی دیگر مصداق هیچ یک از شروط پیش گفته نیست، و آن عبارت است از «وحدت زبان».
۱۹۷.

وحدت وجود و بازتاب آن در منطق الطیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۹ بهار ۱۳۹۲ شماره ۳۵

کلیدواژه‌ها: عطار منطق الطیر عرفان وحدت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۷۷
در عرفان اسلامی مطابق نظریه وحدت وجود آن چه چشم می بیند و اندیشه ثبت می کند، نمودهای ظاهری و وهمی است. و ماورای آن ها یک وجود حقیقی واحد نامحدود حضور دارد. نمودها جلوه های آن وجود حقیقی واحد نامحدود هستند. عطار برای بیان نمودهای وهمی و وجود حقیقی واحد، از یک جناس مرکب یاری گرفته است. «سی مرغ» و «سیمرغ». سیمرغ که در آن سوی ادراکات ظاهری است، حقیقتاً هست و کثرتی در آن نیست ولی مرغان که رو در روی ادراکات ظاهری هستند، حقیقتاً موجود نیستند، بلکه ظهور و نمود و جلوه ای متکثر از سیمرغ هستند. سمیرغ رمز خداست و سی مرغ رمز انسان ها، سیمرغ از ادراک مرغان دیگر خارج است و سی مرغ واصل نیز سیمرغ را در وجود خودشان می یابند.
۱۹۸.

بررسی نشانه شناختی گفتمان عشقعرفانی در غزل مولوی و سعدی (برمبنای الگوی ماتریس وهیپوگرام مایکل ریفاتر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۲ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۴۵

کلیدواژه‌ها: گفتمان عشق عرفانی وحدت تسلیم ریفاتر ماتریس تعامل گفتمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۶۶
در این مقاله که بر مبنای الگوی نشانه شناختی مایکل ریفاتر در خوانش غزل مولویو سعدی شکل گرفته است ابتدا به تشریح نظریه منظومه های توصیفی (ماتریس و هیپوگرام) وی پرداخته شده است. پس از آن گفتمان عشق با سه محور عشق، معشوق و عاشق بر مبنای این الگو مورد بررسی قرار گرفته و ماتریس ها و هیپوگرام های آن تبیین گردیده است. هدف مقاله کاربست این الگو در شعر کهن فارسی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که گفتمان عشق در غزل مولوی مبتنی بر عشق و وحدت و در غزل سعدی مبتنی بر عشق و اغتنام فرصت است و این فرضیه سنتی که مولوی عارف و سعدی عاشق است را به گونه استنادی و روشمند اثبات می کند. حرکت در منظومه های توصیفی مربوط به گفتمان عشق در غزل مولوی از عشق و معشوق و عاشق به گونه ای پویا و فعال به وحدت منتهی می شود اما این حرکت در غزل سعدی از وحدت عشق و زندگی به سوی اغتنام فرصت و واقع گرایی زیستمندانه را به نمایش می گذارد.
۱۹۹.

وارستگی از دیدگاه اکهارت و مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۲ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴۶ 77 - 102

کلیدواژه‌ها: اکهارت مولوی وارستگی نیستی وحدت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۷۳
هدف نوشتار حاضر پژوهشی تحلیلی درباره «وارستگی» از دیدگاه اکهارت و مولوی،دو عارف بزرگ مسیحی و مسلمان است؛ که با استفاده از منابع کتابخانه ای، مفهوم و ویژگی های وارستگی مورد بررسی قرار گرفته است. وارستگی یکی از محوری ترین آموزه های عرفان در میان همه عرفا و مکاتب عرفانی است. وارستگی در نظر اکهارت و مولوی چنان منزلتی دارد که همگان را به این راه دعوت می کنند. وارستگیدر نزد اکهارت و مولوی عبارت است از عدم تعلق، حریت و ترک؛ حالتی که فرد کاملاً از خویش و همه چیز بیرون رفته و به اتحاد با خدا نایل می شود. حالتی است که فرد کاملاً ازخویش و همه چیز بیرون می رود. هیچ ندانستن، هیچ نداشتن و هیچ نخواستن سه پیشنهاد اکهارت برای رسیدن به وارستگی است، به همان ترتیب ترک علم، ترک تعلق و ترک اراده برای رسیدن به وارستگی از دیدگاه مولوی ضروری است.
۲۰۰.

مقایسه تثلیت در آفرینش از دیدگاه ابن عربی و مسیحیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۶ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶۱ 170 - 191

کلیدواژه‌ها: تثلیت ابن عربی وحدت کثرت فاعل قابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۸۶
در کلام جدید و فلسفه دین، جهان را علت غایی آفرینش در نظر می گیرند و رابطه جهان و خداوند را به گونه ای پس از آفرینش قطع می نمایند. دریافت فهم صحیحی از آفرینش و چگونگی رابطه خداوند با عالم و عدم جدایی این دو از یکدیگر از ضرورت هایی است که می بایست به اثبات برسد تا زندگی انسان در این عالم معنا پیدا کند. در اکثر سنت های مذهبی و نظام های فلسفی و برخی از ادیان، سه گانه هایی در ارتباط با نیروهای خداوند متعال می توان یافت که تثلیت را به عنوان یک نماد ظهور کامل قدرت الهی در جهان معرفی می نمایند. در ایمان مسیحیت تثلیت از آموزه های اصلی در الهیات مسیحی است که عیسی را مایه نجات بشر و روح القدوس را رابطه این نجات با ذات (پدر) معرفی می کند. در میان عارفان مسلمان ابن عربی در هستی شناسی خود نوعی تثلیت را در امر آفرینش الهی بیان می کند که از آن می توان پدیده صدور کثرت از وحدت را تبیین نمود. ابن عربی علاوه بر بیان دیدگاه عرفا مانند بحث حقیقت محمدیه و عشق برای تبیین آفرینش از قضایای منطقی مانند صغری و کبری و حد وسط استفاده برده و محور اساسی کار خود را بر مبنای اسماء بنا نهاده است و به غیر از فاعل به قابل نیز پرداخته و نیمی از خلقت را به قبول همت قابل می داند. بدین لحاظ بحث فردیت و تثلیت را مطرح می کند تا چگونگی ظهور کثرت از وحدت را به نوعی بیان نماید و برای بیان این مطلب به مثال های مختلفی مانند علم و عالم و معلوم، عقل و عاقل و معقول، عشق و عاشق و معشوق، فعل و فاعل و مفعول اشاره می کند. او تثلیت را هم از طرف فاعل می گیرد و هم از طرف قابل و هر یک را مقابل یکدیگر قرار می دهد چنانکه ذات- اراده و قول را در برابر اعیان ثابته- پذیرش (سماع) و تسلیم می آورد و از این طریق چگونگی صدور کثرت از وحدت را تبیین می نماید.