کارکردهای خانواده

هدف: بیگمان خانواده به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار اجتماعی نقش مهمّی در اعتیاد فرزندان ایفا میکند از همین رو، این مقاله با تأکید کارکردهای اصلی خانواده، میکوشد تا نقش و تأثیر آن را در اعتیاد فرزندان به طور جداگانه مطالعه و بررسی کند. روش: این تحقیق از نوع علی – مقایسه ای است. در جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه و همچنین دو گروه افراد معتاد و افراد سالم از دو جمعیت استفاده کردیم که به ترتیب عبارت اند از:مرکز ترک اعتیاد معتادان خود معرف شهید فامیلی (برای جامعه معتادان) و جوانان شرکت کننده در کلوپ جوانان پارک گلستان(برای جامعه سالم). روش نمونه گیری آن سرشماری است. یافته ها:یافته های این پژوهش نشان می دهد بیشترین فراوانی مدت زمان اعتیاد فرد را 7 سال و بالاتر از آن تشکیل میدهد(73درصد).علاوه بر این بالاترین میزان تحصیلات برای پدر و مادر زیر دیپلم و به ترتیب ( 90درصد) و(91درصد ) بوده است.همچنین بیشترین میزان فراوانی از نظر نزاع (71درصد) در خانواده هایی مشاهده شد که دارای کمترین میزان درگیری بین اعضای خود هستند.نتایج: نتایج این پژوهش نشان میدهدکه اختلال در کارکردهای خانواده از قبیل اعتیاد والدین،طلاق و نزاع های دائمی بین اعضای خانواده به خصوص پدر و مادر جزء مهم ترین عوامل خانوادگی هستند که اعتیاد بین فرزندان را سبب میشوند.

این مقاله با هدف بررسی کارکردهای خانواده مطلوب اسلامی با تکیه بر روش نظریه داده بنیاد تدوین شده است در مرحله اول از پژوهش با مطالعه و مرور دقیق منابع دینی که شامل قرآن کریم و نیز کتب حدیثی معتبر و مشهور شیعه و اهل سنت می باشد ، مقوله های مرتبط با کارکردهای خانواده استخراج و طی سه مرحله کد گذاری شد در کدگذاری باز 249 مقوله و در کدگذاری محوری که بر اساس شباهت موضوعی دسته بندی شده بودند 49 مقوله به دست آمد و در مرحله آخر پس از رعایت سلسله مراتب کدهای محوری 5 مقوله گزینشی استخراج شد سپس با استفاده از شیوه اعتبار یابی صوری ، اعتبار یافته ها از طریق مصاحبه با 7 نفر از صاحبنظران و متخصصان خانواده اسلامی بررسی شد و پس از حصول اشباع ، الگوی تدوین شده کارکردهای خانواده مطلوب اسلامی مورد تایید قرار گرفت کارکردهای خانواده از دیدگاه اسلام شامل کارکردهای زیستی اجتماعی ، کارکردهای اقتصادی ، کارکردهای تربیتی ، کارکردهای آموزشی و کارکردهای حمایتی (عاطفی و معنوی) می باشد که کارکردهای حمایت معنوی از جمله کارکردهایی است که در سایر پژوهشها به آن اشاره ای نشده است

با توجه به نقش عوامل فردی و خانوادگی در وابستگی به مصرف مواد روان گردان، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش طرح واره های ناسازگار نخستین و کارکردهای خانواده در آمادگی برای وابستگی به مصرف مواد روان گردان انجام شد. جامعه آماری دربرگیرنده دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم در سال تحصیلی 95-96 که 12050 نفر بود و از میان آن ها با به کارگیری فرمول کوکران 300 نفر به شکل نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای مورداستفاده دربرگیرنده پیش بینی گرایش به اعتیاد (وید و همکاران،1992)، کارکردهای خانواده (کیتنرو همکاران،1996)و طرح واره های ناسازگار نخستین (یانگ و همکاران،1995) بودند. تحلیل داده های پژوهش با به کارگیری روش همبستگی پیرسون، آزمون تی گروه های مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه و رگرسیون چندگانه انجام گرفت. برآیندها نشان دادند که مقیاس اصلی آمادگی برای وابستگی به مصرف مواد روان گردان با طرح واره های رهاشدگی/ بی ثباتی (141/0r=، P

در پژوهش حاضر کارکردهای خانواده در سه بخش کارکردهای زیستی روانی، کارکردهای تربیتی اجتماعی و کارکردهای مراقبتی حمایتی و کنترلی بررسی شده است. توجه عمیق به آموزه های اسلام در مورد هر یک از کارکردهای خانواده و عمل به دستورات خداوند و پیروی از سیره و سنت معصومین (ع)، زیست مؤمنانه ای را سبب می شود که نه تنها در باورها و اندیشه ها، بلکه در کردار و رفتار انسان ها در زندگی روزمرّه شان متبلور می شود. تجلی این تأثیرپذیری از چنین آموزه هایی بر کارکردهای خانواده، به شکل گیری سبک زندگی اسلامی در عرصه های گوناگون و در نهایت، به توجیه و تفسیر هویّت فردی و جمعی آنان می انجامد. این پژوهش با بهره گیری از روش اسنادی و کتابخانه ای در صدد نشان دادن این نکته است که خانواده به عنوان کوچک ترین و مهم ترین نهاد اجتماعی می تواند - با عنایت به کارکردهای آن بر اساس آموزه های اسلامی زمینه ساز شکل گیری سبک زندگی اسلامی و هویت ساز باشد. در نتیجه چنین امری می توان به جامعه ای رو به پیشرفت و توسعه نایل آمد که برکات و ثمرات آن، یکایک افراد جامعه، نهادها، گروه ها و ساختار های اجتماعی را در بر خواهد گرفت.

جهان در عصر حاضر تحت تأثیر انفجار اطلاعات، دستاوردهای فناورانه و درهم شکسته شدن مرزهای فرهنگی به سمت افق های ناپیدایی در حرکت است. جهانی شدن و فناوریهای ارتباطی و رسانه های جمعی، جهان را به دهکده ای کوچک تبدیل کرده است و فرهنگها، ارزشها، هنجارها و آداب و رسوم جوامع بشدت در حال تغییر و تحول است. یکی از حوزه هایی که تحت تأثیرات جهانی شدن، تحول قابل توجهی را تجربه کرده است خانواده و تغییر کارکردهای خانواده است. در این پژوهش تلاش شده است تأثیر جهانی شدن بر خانواده ایرانی با روش پیمایش مورد مطالعه قرار گیرد. جامعه آماری پژوهش شامل افراد 15 سال و بالاتر شهر تهران هستند که 382 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و به صورت تصادفی سامانمند انتخاب شده اند. نتایج نشان می دهد که جهانی شدن با شدتهای مختلف بر کارکردهای پنجگانه خانواده یعنی کارکرد اقتصادی، کارکرد عاطفی و روانی، کارکرد زیستی و تولیدمثل، کارکرد تربیتی و کارکرد تأمین نیاز جنسی تأثیر داشته است. در این بین بیشترین تأثیر را کارکرد زیستی و تولیدمثل و کمترین تأثیر را کارکرد اقتصادی و اجتماعی تجربه کرده است.

مطالعه حاضر با هدف پیش بینی موفقیت تحصیلی دانش آموزان با اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی براساس کارکردهای خانواده و ذهن آگاهی، پذیرش و عمل مادران انجام پذیرفت. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و توصیفی -همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان با اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی مراجعه کننده به مرکز توانبخشی وصال شهرستان کرج و مادرانشان در سال 1398 تشکیل دادند که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و با استفاده از فرمول کوکران 300 نفر مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه موفقیت تحصیلی ولز (2010)، سنجش عملکرد خانواده (1983)، پرسشنامه ذهن آگاهی بائر (2006)، پرسشنامه پذیرش و عمل باند و همکاران (۲۰11) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها در قسمت آمار استنباطی از رگرسیون خطی چندگانه با استفاده از نرم افزار spss نسخه 23 استفاده شد. یافته ها نشان داد که مهمترین پیش بینی کننده موفقیت تحصیلی به ترتیب کارکردهای خانواده و ذهن آگاهی، پذیرش و عمل بود. مهمترین پیش بینی کننده موفقیت تحصیلی از مولفه های کارکردهای خانواده به ترتیب نقش ها، کنترل رفتار و همراهی عاطفی بود و مهمترین پیش بینی کننده موفقیت تحصیلی از مولفه های ذهن آگاهی به ترتیب عدم قضاوت، عدم واکنش و توصیف بود. ﻧﺘيﺠﻪ ﺗﺤﻘيﻖ ﺣﺎﺿﺮ می تواند اﺷﺎرات کﺎرﺑﺮدی ﺑﺮای دﺳﺖ اﻧﺪرکﺎران اﻣﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﺧﺎﻧﻮاده ها ﺑﺎﺷﺪ.

این مقاله به بررسی نظری عوامل و پیامدهای بروز جنسیت در ساختار و کارکردهای خانواده با رویکرد جامعه شناسی اسلامی می پردازد. به منظور معرفی بهتر رویکرد اسلامی، که هدف اصلی مقاله است، ازسویی در بخش چهارچوب نظری، مبانی عام و خاص این رویکرد به اختصار مطرح شده اند. مبانی عام به مبانی جامعه شناسی اسلامی در همه حوزه ها و مبانی خاص به مبانی جامعه شناسی اسلامی در حوزه خانواده و جنسیت اشاره دارند؛ ازسوی دیگر، در خلال مباحث، با اشاره ای گذرا به دیدگاه های جامعه شناختی، به ویژه موضع رویکرد فمینیستی در هر مسئله، زمینه مقایسه و بررسی تطبیقی رویکرد اسلامی با رویکردهای رقیب فراهم شده است. نتیجه این بررسی بیانگر آن است که جامعه شناسی اسلامی در الگوی معرفی شده، ازحیث روش های تجربی و فنون آماری، داعیه ویژگی منحصربه فردی را ندارد و ویژگی های اصلی آن را باید در ابعاد نظری شامل ابعاد تبیینی، تفسیری و هنجاری جست وجو کرد.

مسأله مدیریت خانواده، علاوه بر اینکه در آموزه های اسلامی مورد توجه قرار گرفته، در علوم جدید نیز همچون روان شناسی مورد پژوهش و کاوش بسیاری واقع شده است؛ تا جایی که جمع آوری و مطالعه تطبیقی نظرات مختلف می تواند نوع نظام مدیریتی خانواده را در هر دو رویکرد اسلام و روان شناسی روشن نماید. به همین دلیل، پژوهش حاضر با هدف تبیین ضرورت وجود مدیر در خانواده و انتخاب مرد به عنوان مدیر و نیز اثرات اقتدار مرد در تحقق کارکردهای اسلامی خانواده از منظر اسلام و روان شناسی نگاشته شده است. برای رسیدن به این هدف با روش تحلیل داده های کیفی، داده های مربوط با مدیریت مرد و ویژگی های روانشناختی او و نیز آیات و روایات مرتبط با اهداف ازدواج جمع آوری شده و سپس، ضرورت اعطای نقش مدیریتی به مرد و ارتباط آن با کارکردهای ازدواج مورد تبیین قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مدیریت خانواده از منظر اسلام بر عهده مرد است و علل آن، ویژگی های متمایزکننده مرد و نیز ادای نفقه توسط مرد می باشد. از نظر روان شناسی نیز، بر اساس بعضی صفات ذاتیِ مرد – همچون: اقتدارگرایی، مهارت ذهنی بیشتر و احساس مسئولیت در اداره زندگی - مردان لایق ترین گزینه برای مدیریت خانواده محسوب می شوند. گذشته از این، مدیریت مرد بر نهاد خانواده با رضایت از زندگی و آرامش روانی زن و شوهر در ارتباط بوده و پذیرش اقتدار مرد در زن، علاوه بر رفع اختلاف نظرات در خانواده، به صورت صحیحی فرایند نقش پذیری جنسیتی را در فرزندان شکل می دهد.

در دهه های اخیر در جریان شروع برنامه های توسعه و نوسازی و ورود ارزش های مدرن به کشورهای در حال توسعه، نهاد خانواده دچار تغییرات اساسی شده است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، تحلیل نسلی تغییرات کارکردی خانواده در بستر ایده آلیسم توسعه در شهر تبریز است. این پژوهش به روش پیمایشی در بین افراد متاهل 18 سال به بالای شهر تبریز در سال 1399 صورت گرفته است. روش نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای است و حجم نمونه 600 نفر برآورد شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که اگرچه میانگین یا میزان کارکردهای خانواده در بین نسل های مختلف متفاوت است، اما این تفاوت به لحاظ آماری معنادار نیست. این بدان معنا است که اگرچه نهاد خانواده دچار تغییراتی شده است با این حال، خانواده هنوز از اهمیت و جایگاه بالایی نزد افراد برخوردار است. همچنین بین ایده آلیسم توسعه و کارکردهای خانواده در بین نسل های مختلف همبستگی معنادار معکوسی وجود دارد. ضرایب تبیین به دست آمده از آزمون رگرسیون چندگانه نیز بیانگر آن است که مولفه های ایده آلیسم توسعه در نسل اول 28/0، در نسل دوم 35/0، در نسل سوم 38/0 و در نسل چهارم 48/0 از واریانس یا تغییرات کارکردهای خانواده را تبیین کرده اند.

هدف: هدف از این پژوهش اثربخشی زوج درمانی مبتنی بر نظام رفتاری تلفیقی بر تعارضات زناشویی، صمیمیت زوجین و کارکردهای خانواده در زوج های مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر ماهشهر بود. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش عبارت بود از تمامی زوج هایی که به دلیل مشکلات زناشویی، به مراکز مشاوره شهر ماهشهر در سال 99-98 مراجعه کردند. از میان جامعه آماری تعداد 60 زوج به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب، و در ادامه این تعداد به روش نمونه گیری تصادفی در دو گروه آزمایشی (40 زوج) و یک گروه کنترل (20) زوج داده شدند. برای یک گروه زوج درمانی مبتنی بر نظام رفتاری تلفیقی به مدت 10 جلسه 90 دقیقه ای، به صورت هفتگی اجرا شد. به منظور گردآوری داده های پژوهش از پرسش نامه تعارضات زناشویی (MCQ)، صمیمیت زناشویی (MQI) و پرسش نامه کارکرد خانواده (FAD) استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کواریانس چند متغیری (مانکوا) استفاده شد. یافته ها: نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش نشان داد که زوج درمانی مبتنی بر نظام رفتاری تلفیقی بر کاهش تعارضات زناشویی، بهبود صمیمیت زوجین و کارکردهای خانواده موثر بوده است (05/0>P). نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش می توان گفت زوج درمانی مبتنی بر نظام رفتاری تلفیقی از جمله درمان های موثر در کاهش تعارضات زناشویی، بهبود صمیمیت زوجین و کارکردهای خانواده زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره است.

جامعه شناسی خانواده یکی از رشته های تخصصی علم جامعه شناسی است که موضوع آن بررسی نهادهای خانواده، خویشاوندی و ازدواج، تاریخ تکوین، تحول و دگرگونی های حاکم بر هر یک از این نهادها و همچنین ارتباط نهادهای مذکور با سایر نهادهای اجتماعی جامعه و مطالعه اثرگذاری نهاد خانواده و تأثیرپذیری آن از سایر نهادهای جامعه می باشد. در این مقاله سعی بر آن است که با استفاده از روش اسنادی و با رویکردی توصیفی-تحلیلی، مباحث اصلی جامعه شناسی خانواده در قرآن کریم بررسی شود. در این نوشتار بیان ارز شها و اصول معنوی علم جامعه شناسی از منظر قرآن کریم مدّنظر است و نتایج به دست آمده حاکی از آن است که ابعاد مختلف و مباحث اصلی مطرح شده در جامعه شناسی خانواده در قرآن کریم به طور مبسوط بیان شده است. خانواده از دیدگاه قرآن کریم نهادی اخلاقی، معنوی، آسمانی و اجتماعی است که از جایگاه والایی در جامعه برخوردار می باشد و تأثیر شگرفی بر سایر اجزای نظام اجتماعی برجای می گذارد و به طور متقابل از آنها تأثیر می پذیرد.

مراقبت الکترونیک با بهره گیری از سیستم موقعیت یاب جهانی (GPS) ضمن کنترل ازراه دور بزهکاران، امکان حضور نظام مند و محدود ایشان در جامعه، در دوران تحمل کیفر را فراهم می سازد. مقاله حاضر با کاربست روش توصیفی   تحلیلی، آثار حکم مراقبت الکترونیک علیه پدر/مادر را بر جریان رشد شخصیتی کودکان و تداوم زندگی خانوادگی بزهکاران بررسی نموده است. برابر یافته های این مقاله، با لحاظ مصالح خانواده محکوم، مراقبت الکترونیک می تواند یک تصمیم قضایی خانواده محور و بسترساز رعایت صورت تکامل یافته تری از اصل شخصی بودن اجرای مجازات ها و فردی کردن پاسخ های کیفری باشد. ضمناً درنظرگرفتن شخصیت بزهکار، نقش او در خانواده، میزان توانمندی و مسئولیت پذیری او طی مراقبت الکترونیک می تواند زمینه ساز ایفای کارکردهای مرتبط با نقش او توسط خودش و رعایت حقوق سایر اعضای خانواده شود. مراقبت الکترونیکی در بهترین حالت ممکن، ضمن حفظ خودکفایی خانواده، رشد سالم شخصیتی کودکان و تداوم زندگی خانوادگی را رقم می زند. در فرضی که محل تحمل دوران مراقبت الکترونیک از سکونتگاه خانواده جداست نیز می تواند ضمن دور نگه داشتن بزهکار از معایب همنشینی با بزهکاران در زندان، خانواده را از رفتارهای احتمالی نامناسب بزهکار دور نگه دارد و زمینه ساز تعامل مناسب بزهکار با اعضای خانواده در آینده شود.