لیلا عظیمی

طی سال های اخیر ساختار خانواده تحت تأثیر عوامل مختلفی تغییر و تحولات متعددی را تجربه کرده است. گسترش فرایند آرمان گرایی توسعه یکی از این عوامل است که در این پژوهش به مطالعه رابطه آن با تغییرات ساختار خانواده پرداخته شده است. پژوهش حاضر به صورت پیمایشی بین 600 نفر از افراد متأهل 18 سال به بالای ساکن شهر تبریز در سال 1399 صورت گرفته است. روش نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای می باشد. داده ها با استفاده از پرسشنامه های محقق ساخته آرمان گرایی توسعه و ساختار خانواده جمع آوری شده اند. به منظور آزمون فرضیه ها از ضریب همبستگی پیرسون و همبستگی کانونی استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین آرمان گرایی توسعه و تغییر ساختار خانواده و مؤلفه های آن (خانواده گرایی، ازدواج گریزی، کاهش تمایل به فرزندآوری و توزیع قدرت) رابطه معناداری وجود دارد؛ یعنی ساختار خانواده تحت تأثیر گسترش آرمان گرایی توسعه به سمت افزایش ازدواج گریزی، کاهش تمایل به فرزندآوری (فرزندگریزی) و خانواده گرایی و متوازن شدن توزیع قدرت در خانواده پیش رفته است. در بین این عوامل، ازدواج گریزی و کاهش تمایل به فرزندآوری اولین مؤلفه هایی هستند که تحت تأثیر گسترش آرمان گرایی توسعه تغییر می کنند. برای تبدیل چالش ها و تغییرات به وجود آمده (کاهش تمایل به فرزندآوری و خانواده گرایی و افزایش ازدواج گریزی) به فرصت، نیازمند سیاست گذاری فرهنگی و اجتماعی و حمایت از خانواده در ابعاد مختلف هستیم.

با فرارسیدن عصر فنّاوری های نوین ارتباطی و گسترش فراگیر آن که به دنبال خود مفاهیم جدیدی چون واقعیت مجازی، فضای سایبری و... را به همراه آورد تغییر و تحولات گسترده ای در روابط زوجین ایجاد شد. رسانه های جمعی، با ایجاد تغییرات فرهنگی، دگرگونی های عمده ای در نگرش های زوجین به عواطف و احساسات نسبت به یکدیگر در زندگی مشترک رقم زده اند. هدف پژوهشِ پیش رو بررسی تأثیر گرایش به برنامه های ماهواره و شبکه های اجتماعی مجازی بر منابع احساسی زنان است. چارچوب و مدل نظری پژوهش بر اساس نظریه «خویشتن و تجربه در جهان رسانه ای» تامپسون تدوین شده است؛ اما، برای افزایش غنای آن از نظریه گربنر، کمپر و کالینز نیز استفاده شده است. روش پژوهش علّی تبیینی است و جامعه آماری زنان متأهل 20 55 ساله شهر بروجرد است. نمونه گیری به روش طبقه ای نامتناسب و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 400 محاسبه شد. از طریق پرسش نامه هدایت شده اطلاعات موردنیاز جمع آوری و به کمک نرم افزار spss پردازش شد. یافته ها نشان می دهد که برنامه های ماهواره، شامل میزان و نوع استفاده، رابطه مستقیم و مثبتی با تغییرات منابع احساسی زنان داشته اند. رگرسیون چندمتغیره نشان داد که درمجموع عوامل مربوط به ماهواره توانسته اند 37 درصد واریانس مربوط به منابع احساسی زنان را تبیین کنند. درمورد شبکه های اجتماعی مجازی، عضویت در شبکه و میزان استفاده، به جز جذابیت استفاده، نیز رابطه مستقیم و مثبتی با منابع احساسی زنان نشان داده است. رگرسیون چندمتغیره توانسته درمجموع 44 درصد واریانس مربوط به منابع احساسی زنان را تبیین کند. بنابراین، یافته های پژوهش چارچوب نظری را تأیید کردند و نشان می دهند که با آن متناسب هستند.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش عوامل جمعیت شناختی مؤثر بر اضطراب کرونا و رفتارهای خودمراقبتی در پیشگیری از ابتلای به ویروس 19-COVID در دانشجویان انجام شد. روش: روش پژوهش حاضر کاربردی- مقطعی و جامعه آماری دانشجویان دانشگاه های شهر اراک بود. نمونه شامل 215 دانشجو بود که با نمونه گیری گلوله برفی و در دسترس به روش برخط و با استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی انتخاب شدند و پرسشنامه های اضطراب بیماری کرونا علی پور، قدمی، علی پور و عبداله زاده (1398)، پرسشنامه خودمراقبتی مرتبط با کرونا (1399) و پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی را تکمیل کردند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های T گروه های مستقل، تحلیل واریانس یکراهه، آزمون تعقیبی LSD و رگرسیون ساده در نرم افزار 25- SPSS انجام شد. یافته ها: میانگین اضطراب ناشی از کرونا در دانشجویان پایین و رفتارهای خودمراقبتی در سطح متوسط بود. نتایج آزمون t مستقل نشان داد که اضطراب ناشی از شیوع 19-COVID زنان بیشتر از مردان و رفتارهای خودمراقبتی در مردان بیشتر از زنان است (05/0>P). نتایج تحلیل واریانس یکراهه و آزمون تعقیبی LSD نشان داد اضطراب ناشی از شیوع 19-COVID در دانشجویان فنی و مهندسی کمتر از دانشجویان علوم انسانی است و اضطراب دانشجویانی که والدین آنها دارای تحصیلات زیر دیپلم هستند،از اضطراب دانشجویانی که والدین آنها دارای تحصیلات دیپلم هستند،کمتر است ضرایب رگرسیون نشان دادند که اضطراب کرونا و علائم روانی و جسمانی آن توانستند 091/0 واریانس رفتارهای خودمراقبتی دانشجویان را در طول شیوع 19-COVID تبیین کنند نتیجه گیری: براساس نتایج پژوهش حاضر انجام مداخلات روانشناختی به منظور افرایش رفتارهای خودمراقبتی

در دهه های اخیر در جریان شروع برنامه های توسعه و نوسازی و ورود ارزش های مدرن به کشورهای در حال توسعه، نهاد خانواده دچار تغییرات اساسی شده است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، تحلیل نسلی تغییرات کارکردی خانواده در بستر ایده آلیسم توسعه در شهر تبریز است. این پژوهش به روش پیمایشی در بین افراد متاهل 18 سال به بالای شهر تبریز در سال 1399 صورت گرفته است. روش نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای است و حجم نمونه 600 نفر برآورد شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که اگرچه میانگین یا میزان کارکردهای خانواده در بین نسل های مختلف متفاوت است، اما این تفاوت به لحاظ آماری معنادار نیست. این بدان معنا است که اگرچه نهاد خانواده دچار تغییراتی شده است با این حال، خانواده هنوز از اهمیت و جایگاه بالایی نزد افراد برخوردار است. همچنین بین ایده آلیسم توسعه و کارکردهای خانواده در بین نسل های مختلف همبستگی معنادار معکوسی وجود دارد. ضرایب تبیین به دست آمده از آزمون رگرسیون چندگانه نیز بیانگر آن است که مولفه های ایده آلیسم توسعه در نسل اول 28/0، در نسل دوم 35/0، در نسل سوم 38/0 و در نسل چهارم 48/0 از واریانس یا تغییرات کارکردهای خانواده را تبیین کرده اند.

احساسات نقش پذیری، در سوق دادن زوجین به سوی رفتارهای اخلاقی و هنجارمند، عناصر مهمی قلمداد می شوند. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر گرفتن این دسته از احساسات شامل احساسات بازاندیشانه و همدلانه زنان در روابط زناشویی از میزان گرایش به برنامه های ماهواره و شبکه های اجتماعی مجازی به انجام رسیده است. چهارچوب و مدل نظری پژوهش بر اساس تلفیق نظریه های تامپسون و شات تدوین شده است. روش پژوهش پیمایشی است و جامعه آماری دربرگیرنده زنان متاهل 20 تا 55 ساله شهر بروجرد است. نمونه گیری به روش طبقه ای نامتناسب و حجم نمونه براساس فرمول کوکران 400 محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان می دهد در حالت کلی، گرایش به رسانه بر احساسات نقش پذیری زنان متاهل تاثیر مثبت دارد. اما در بررسی ابعاد جزئی متغیرها، مشخص شد گرایش به شبکه های ماهواره، بر احساسات بازاندیشانه تاثیر منفی دارد. نتایج آزمون رگرسیون چندمتغیره نیز نشان می دهد ابعاد مختلف متغیر شبکه اجتماعی مجازی حدود 39 درصد و ابعاد مختلف گرایش به ماهواره 35 درصد از مقدار کل واریانس متغیر وابسته(احساسات نقش پذیری) را تبیین می کنند .

گسترش فناوری های نوین ارتباطی و در رأس آن اینترنت و شبکه های ارتباطی، فضایی برای ساخت مجدد هویت فراهم نموده است، در این میان پیوند عناصر اساسی هویت ساز، یعنی زمان، مکان، فضا و مرزهای زندگی اجتماعی را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. تحقیق حاضر در همین راستا و با هدف بررسی و شناخت تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر هویت ملی و هویت قومی افراد 18 تا 40 سال شهرستان نورآباد دلفان انجام شده است. این پژوهش به روش پیمایشی و از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه ای انجام گرفته است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر برآورد شده است. روایی و اعتبار به کمک آلفای کرونباخ و اعتبار صوری حاصل گردید. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که شبکه های اجتماعی مجازی تأثیر معناداری بر هویت قومی دارد. همچنین نتایج آزمون رگرسیون نشان داد که شبکه های اجتماعی مجازی 72 درصد از تغییرات هویت قومی پاسخگویان تحقیق حاضر را پیش بینی می کنند. همچنین یافته های تحقیق حاضر نشان داد که شبکه های اجتماعی تأثیر معناداری بر هویت ملی دارند. نتایج آزمون رگرسیون نشان داد که متغیرهای مستقل تحقیق حاضر حدود 24 درصد از تغییرات هویت ملی پاسخگویان تحقیق حاضر را پیش بینی می کنند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر ارتکاب نوع جرم مردان مجرم در زندان شهر اردبیل انجام شده است. نظریات و مدل تحلیلی با استفاده از نظریه های نظریه پردازانی چون: دورکیم (آنومی)، مرتون (آنومی)، هابز (کنترل اجتماعی)، ساترلند (پیوند افتراقی)، مارکس (تضاد) و . . . ارائه شد. این پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از تکنیک پرسشنامه استفاده شده است. در جهت ارتقای روایی سنجه های پرسشنامه از اعتبار صوری استفاده شده است و قابلیت اعتماد نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ که برای متغیر مستقل 71 درصد به دست آمد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی 800 نفر مردان مجرم در زندان شهر اردبیل بودند که از بین آن ها با استفاده از فرمول کوکران تعداد 260 نفر به روش نمونه گیری  تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از دو شیوه آمار توصیفی و استنباطی و با بهره گیری از نرم افزار spssاستفاده شد. یافته های پژوهش نشانگر این بود ارتکاب نوع جرم (متغیر وابسته) با عوامل اجتماعی که شامل اعتقادات مذهبی، معاشرت با افراد ناباب، محل سکونت، احساس انومی، درآمد و خشونت خانوادگی بودند، رابطه معنی داری دارد. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون چندمتغیره نشان داد متغیرهای مستقل وارد شده در معادله جمعاً 60 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نمودند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی جامعه شناختی رابطه بین دینداری با آشنایی به حقوق شهروندی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال انجام شده است. چهارچوب نظری و مدل تحلیلی با استفاده از نظریه نظریه پردازانی همچون برایان اس ترنر، تی. اچ. مارشال، یورگن هابرماس، تالکوت پارسونز و . . . ارائه شد. همچنین در تشریح مفهوم دینداری در این تحقیق ما از مدل چند بعدی گلاک و استارک استفاده کرده ایم. این پژوهش به روش پیمایشی انجام شد و در جهت ارتقا روایی سنجه های پرسشنامه از تکنیک تحلیل عامل استفاده شده است که نتیجه تکنیک تحلیل عامل 87/0 به دست آمد و قابلیت اعتماد نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ که برای متغیر وابسته 75/0 و متغیر مستقل 82/0 به دست آمد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی 2427 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال بودند که از بین آن ها با استفاده از فرمول کوکران تعداد 331 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی ساده متناسب با حجم به عنوان نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از دو شیوه آمار توصیفی و استنباطی و با بهره گیری از نرم افزار spss، پس از تهیه جدول ماتریس، اطلاعات در قالب جداول یک بعدی و دوبعدی تنظیم شد. یافته های پژوهش نشانگر این بودند که آشنایی از حقوق شهروندی (متغیر وابسته) با ابعاد دینداری که شامل بعد اعتقادی، مناسکی، عاطفی و پیامدی بودند رابطه معنی داری دارد. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون چندمتغیره نشان داد متغیرهای مستقل وارد شده در معادله جمعاً 58 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نمودند.

کیفیت زندگی از مفاهیمی است که امروزه مورد توجه بسیاری از جامعه شناسان قرار  گرفته است تا آنجا در عرصه بین المللی هر سال کشورها و شهرها را با توجه به شاخص های طراحی شده برای این مفهوم رتبه دهی می کنند و به جهانیان ارایه می دهند. با مطالعه و ارزشیابیکیفیت زندگی، زمینه برنامه ریزی های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی هر چه بیشتر فراهممی آید و بدین گونه جامعه هر چه سریع تر می تواند خود را با شرایط مورد نیازهماهنگ و همنوا سازددر پی تلاش های به عمل آمده و تحقیقات صورت گرفته، جامعه شناسان در پی آن هستند تاچارچوب ها و روش های مناسب بیشتری در این خصوص طراحی نمایند این تحقیق بر آن است تا به بررسی سرمایه اجتماعی دانشجویان و تأثیر آن بر کیفیت زندگی بپردازد. روش تحقیق به صورت پیمایشی بوده و اطلاعات به طور میدانی و به وسیله پرسشنامه جمع آوری شده است. نوع نمونه گیری به صورت تصادفی و به روش طبقه بندی متناسب بوده و تعداد حجم نمونه 391 دانشجوی دختر و پسر در سال 1389 می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که فرضیه اول بین شاخص اعتماد به نهادهای اجتماعی و کیفیت زندگی تفاوت معناداری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارد و فرضیه تحقیق مورد قبول واقع شده است. در فرضیه دوم مشخص شد که بین اعتماد تعمیم یافته و کیفیت زندگی تفاوت معناداری در سطح اطمینان 95 درصد وجود ندارد و فرضیه تحقیق مورد رد شده است. اما بین دو متغیر اعتماد بین شخصی و کیفیت زندگی تفاوت معناداری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارند و فرضیه تحقیق مورد قبول شده است. رگرسیون چند متغیره نشان داد که در مجموع 14 درصد از واریانس کیفیت زندگی را توانسته اند تبیین نمایند.