مطالب مرتبط با کلیدواژه

جامعه اسلامی


۲۱.

تبیین مبانی نظم اجتماعی در شهر اسلامی بر اساس شریعت اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۰ 21 - 40

کلیدواژه‌ها: شهر اسلامی - ایرانی نظم اجتماعی وحدت قوانین شریعت جامعه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۰ تعداد دانلود : ۳۱۷
نظم یکی از ویژگیهای اصلی خلقت الهی است و جایگاهی بسیار رفیع در مبانی دین مبین اسلام، بویژه قرآن کریم و اندیشه های متفکران مسلمان دارد. نظم در شهر اسلامی متاثر از اصل بنیادین وحدت در نظام جامعه اسلامی در ابعاد مختلف آن تجلی یافته است. در شهر اسلامی، نظم اجتماعی یا برگرفته از اصول و تعالیم دین مبین اسلام بوده یا هماهنگ با تعالیم اسلامی بوده که در زندگی روزمره مسلمانان جاری می باشند بطوریکه رعایت این اصول و حقوق در شهر اسلامی به عنوان جزئی از عقاید و حقوق مسلم برای مسلمانان پذیرفته می شود. این مقاله با هدف تبیین اصول، مبانی و ویژگیهای نظم اجتماعی در شهر اسلامی از دیدگاه متفکران مسلمان و با روش تحقیق تحلیل کیفی محتوای متون و ابزارهای مطالعه اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است. در این راستا با اتکاء بر نظریه احکام ثابت علامه طباطبایی، تعاریف و ویژگیهای شهراسلامی مورد تحلیل و مطالعه قرار گرفته است. عمل به قوانین و احکام شریعت و توجه به آنها در تصمیم ها و اقدام ها، همان نظم مداری و وحدت گرایی است. حیات و پایداری اجتماعی شهر اسلامی با نظم و وحدت عجین بوده و اختلال در نظم شهری با آشوب و بحران و زوال همراه خواهد بود. مهمترین قاعده تنظیم کننده روابط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در شهر اسلامی نظم اجتماعی همان قوانین و احکام شریعت از جمله قاعده حلال و حرام است که به رفتارها، تعاملات و امورات مسلمانان در شهر اسلامی نظم می بخشد. نظم اجتماعی می بایست در اموری همچون نحوه حضور افراد در اجتماع، داد و ستد، خرید و مصرف، گردش و تفریح قابل ملاحظه باشد.  
۲۲.

پارادایم اسلامی توسعه انسانی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و مطالعات اجتماعی سال اول پاییز ۱۳۹۲ شماره ۲ 136 - 161

کلیدواژه‌ها: توسعه انسانی اسلامی پارادایم اسلامی تمدن بشری معنویت حیات طیبه جامعه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۳ تعداد دانلود : ۳۳۹
توسعه انسانی اسلامی نیاز امروز تمامی جوامع بشری است. آن چه توسعه انسانی یک جامعه را از دیگر جوامع رنگ و بوی دیگر می بخشد و سرعت نفوذ و انتشار تمدنی اش را متمایز می کند پارادایم یا دیدمان حاکم بر آن جوامع می باشد که در این مقاله به معنای چارچوب و اصول فکری که بر بینش انسان نسبت به رویدادهای جهان و آدمی تأثیر می گذارد، در نظر گرفته شده است. پارادایم اسلامی نسبت به توسعه انسانی با پارادایم متعارف توسعه انسانی تفاوت دارد. در این مقاله، با استفاده از آیات قرآن کریم ماهیت توسعه اسلامی، اهداف نهایی این توسعه، و مبانی عقیدتی و ارزشی توسعه اسلامی که کرامت، عزت، و رفاه انسان را محقق می سازد؛ تبیین می شود. بنابراین، مقاله در صدد پاسخ گوی به این پرسش است که این اهداف، مبانی عقیدتی و ارزشی از منظر اسلام کدامند؟ و روش اکتشاف آن ها چگونه  است؟ روش تحقیق در مرحله گردآوری اطلاعات، اسنادی یا کتابخانه ای است. در استنتاجات قرآنی، حدیثی و فقهی مطابق روش تحلیل متون عمل می شود. در مباحث اقتصادی به روش تحلیلی عمل خواهد شد.
۲۳.

اصول حکم رانی امام علی (ع) در برابر نابرابری اجتماعی

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۹ 29 - 44

کلیدواژه‌ها: امام علی جامعه اسلامی عدالت نابرابری اجتماعی نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۰ تعداد دانلود : ۲۹۲
حکومت علوی مهمترین الگو برای برقراری عدالت است. این الگو در جنبه های گوناگون سیاسی، اجتماعی و اقتصادی قابل پیروی است. در هر کدام از این ابعاد مؤلفه های مهمی در سخنان و کردار امام علی وجود دارد. این مقاله به دادگری و نقش آن در جامعه اسلامی می پردازد. سوال اصلی مقاله این است که امام علی در برابر نابرابری ها و تضاد اجتماعی چه موضعی اتخاذ می کردند؟ و با توجه به اصول حکمرانی حضرت در این زمینه چگونه می توان از ایشان پیروی کرد؟ این پژوهش با بررسی تحلیلی داده های تاریخی منابع دست اول و با توجه به گفتار و کردار حضرت که در نهج البلاغه انعکاس یافت به بررسی جایگاه عدالت در اقوال و افعال امیرالمؤمنین پرداخته است. بر این اساس نشان داده شد دادگری محور اندیشه و عمل امام علی در برابر نابرابری های اجتماعی بوده و این مهم به خوبی در نهج البلاغه منعکس شده است.
۲۴.

نقش تربیتی زن در جامعه اسلامی

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 109-120

کلیدواژه‌ها: نقش تربیتی دین، مذهب و فقه جامعه اسلامی زن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸۴ تعداد دانلود : ۹۹۸
هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش تربیتی زن در جامعه اسلامی و بیان نظر اسلام نسبت به مشارکت زنان در عرصه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بود. طرح پژوهش مروری و از نوع توصیفی-تحلیلی می باشد. تحلیل مطالب براساس منابع قرآن، احادیث، کتب، مقالات در حوزه ی تربیت اسلامی، آیات قرآن کریم و روایات معصومین (ع) انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که در آموزه های دینی ضمن تأکید بر مقام والای مادر و جایگاه زن، ضرورت احترام و تلاش برای برآوردن حقوق مادران، به سلامت جسمی و روانی آنان توجه بسیاری شده است و بر اساس اظهارات صاحب نظران در حوزه ی علوم اجتماعی، نقش محوری مادر در سازندگی کشور موثربوده، هم چنین دین مبین اسلام مانع مشارکت زنان در فعالیت های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نشده، از این رو از نگاه قرآن زن نقشی مؤثر در اجتماع دارد و باید هم گام با مردان در مسایل مهم اجتماعی نقش آفرینی نماید. هم چنین مشخص شد که اسلام جامع ترین وکامل ترین نگرش را نسبت به شخصیت زن دارد.
۲۵.

بررسی الگوی مقاومت بنی اسرائیل در فرایند نهادینه سازی گفتمان صبر در جامعه اسلامی

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال دوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴) 135 - 164

کلیدواژه‌ها: الگوی مقاومت بنی اسرائیل نهادینه سازی گفتمان صبر جامعه اسلامی شرایط مکه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۲۴۹
داستان اقوام پیشین، سختی ها و تلخ کامی ها، عوامل کامیابی و شکست، فراز و فرود های آنان آیینه عبرتی در برای امت های پسین است. یکی از اهداف قصه های قرآن، بسترسازی برای القا و نهادینه سازی مفاهیم و حقایقی است که جز با زبان شیرین داستان، داروی سخت و تلخی همچون صبر و پایداری، در آن قابل تحمل نیست. راهبرد مقاومت در قرآن طی فرایند حکیمانه ای، منطبق و ناظر بر شرایط و تحولات جامعه، پی ریزی و نهادینه سازی شده است. بخشی از این فرایند، نهادینه سازی گفتمان مقاومت و صبر در بستر تبیین الگوی مقاومت قوم بنی اسرائیل است که در این تحقیق، ضمن پنج دسته آیه، به آن پرداخته شده است. نگارنده در بررسی آیات مربوطه، با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با توجه به رویکرد تنزیلی، نتایج در خور تأملی به دست داده است؛ از جمله: 1. درخواست آخرین درجات شکیبایی توسط ساحران تواب، در مقابل شدیدترین شکنجه های فرعون، منطبق بر شرایط طاقت فرسای مسلمانان در مکه بوده است. 2. مسائل مطرح شده مربوط به رهایی بنی اسرائیل از ذلت و خفت، وعده هلاکت دشمنان قدرتمند آنان، به عنوان ضرورتی برای استقامت مسلمانان در شرایط سخت دوران مکه ترسیم شده است.
۲۶.

تبیین تکنیک های طنز در مصر معاصر با تأکید بر جداره های محیط شهری ( مطالعه موردی: آثار احمد شفیق بهجت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال شانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 170 - 193

کلیدواژه‌ها: طنز احمد بهجت تکنیک طنز جداره های محیط شهری مصر جامعه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۵۳۷
امروزه، چگونگی تناسب و زیبایی محیط شهری از یک سو و نابسامانی حاکم بر جداره های آن از سوی دیگر، موجب شد که ضرورت ساماندهی محیط شهری مورد توجه قرار گیرد. از این رو، توجه به عامل زیبایی در معماریِ محیط شهری بسیار اهمیت یافت. در این میان، ادبیات نیز می تواند در زمینه هایی کارساز باشد. طنزنویس معاصر مصر، احمد شفیق بهجت با صراحت و تیزبینی خاص خود و با آگاهی، لبه تیز انتقادهای خود را متوجه جامعه و محیط بی نظم، آشفته و نابسامان شهری امروز مصر و معایب آن کرد. او با زبانِ طنز، اندیشه انتقادی خود از جلوه های شهری را عینیت بخشید و راهکارهای اصلاحی پیشنهاد داد. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی- تحلیلی است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که تکنیک های طنز می تواند عناصر بصری در نماها و جداره های محیط شهری را به زیبایی بیان کند. انسان ها را از عیب ها و کجروی های خود آگاه سازد. همچنین به ما یادآور شود که با کمک این تکنیک ها می توان زشتی ها و رذیلت ها را تحقیر کرد و فضیلت ها را بزرگ  شمرد و از این راه، مخاطبان را به تفکّر برای اصلاح رفتارهای نامتعارف، ترغیب و تشویق نمود.     اهداف پژوهش : بازخوانی عناصر بصری در نماهای شهری مصر، برای بیان تکنیک های طنز احمد شفیق بهجت. بیان هدف های فرهنگی و اجتماعی بهجت برای ارتقا بخشیدنِ جامعه اسلامی مصر. سوالات پژوهش :       1.تکنیک های طنز به کار رفته در آثار احمد شفیق بهجت با نگاه به جداره های محیط شهری چیست؟       2. احمد شفیق بهجت در بیان طنزآمیز جلوه های شهری، در پیِ چیست؟
۲۷.

وثیقه المدینه و جایگاه معرفتی آن در شکل گیری جامعه اسلامی در مدینه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و یکم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۸۲) 35 - 66

کلیدواژه‌ها: وثیقه المدینه پیامبر(ص) مدینه منوره جامعه اسلامی قانون اساسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۴۷۹
پیامبراکرم(ص)به عنوان مفسر و تفصیل دهنده آیات قرآنی هم آهنگ با نظام اجتماعی مورد نظر قرآن، جامعه اسلامی را در مدینه بر اساس توحید پایه گذاری کرد و در شرایطی که جامعه مدینه، متشکل از گروه های مختلف اجتماعی با اعتقادات و گرایش های مختلف بود، سامان دهی جامعه اسلامی بر اساس مبانی و ارزش های قرآنی و الهی از طریق پیمان نامه ای به نام وثیقه المدینه میسر گردید. این سند که در بردارنده اصول و مبانی مؤثر در شکل گیری جامعه اسلامی و تحولات رو به کمال آن بود به وسیله پیامبر(ص) تنظیم شد و به توافق همه گروه های موجود در مدینه رسید.  این پژوهش بر آن است با نگاهی تاریخی، پس از بررسی زمینه های معرفتی شکل گیری جامعه اسلامی مدینه، جایگاه معرفتی وثیقه المدینه را در آن با بهره گیری از روش تحلیل محتوا مشخص سازد. یافته های پژوهش حاضر نشان دهنده آن است که مؤلفه های هستی شناختی توحید و معاد و مؤلفه های انسان شناختی مسئولیت پذیری و کرامت انسان از مؤلفه های معرفتی مورد توجه این وثیقه برای بنا نهادن جامعه نوپای اسلامی مدینه بوده است
۲۸.

تحلیل گفتمان انتقادی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی با بهره گیری از روش نورمن فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی بسیج سال بیست و دوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۸۳ 39 - 65

کلیدواژه‌ها: بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی آیت الله خامنه ای تحلیل گفتمان انتقادی جمهوری اسلامی ایران نورمن فرکلاف جامعه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۵ تعداد دانلود : ۶۳۰
بیانیه گام دوم انقلاباسلامی به عنوان برنامه ای راهبردی از سوی حضرت آیت الله خامنه ای در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شده است. تحلیل گفتمان این بیانیه می تواند ارزش های نهفته در ایدئولوژی انقلاباسلامی را واشکافی کرده و گزاره های تاریخی مرتبط با متن بیانیه را بر مخاطبان پژوهش آشکار سازد. سؤال اصلی تحقیق آن است که بیانیه از چه ساختارها، بافت های موقعیتی و روابط متنی و بینامتنی شکل گرفته و تأثیرات متقابل گفتمان بیانیه با ساختارهای اجتماعی و نهادی بر چه مؤلفه هایی استوار است. مقاله حاضر با روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، روابط ایدئولوژیک بیانیه را در سه بخش توصیف، تفسیر و تبیین واکاوی نموده و به کشف ارتباط میان زبان، ایدئولوژی و قدرت می پردازد. تحلیل واژگان و بررسی ویژگی های دستوری بیانیه نشان می دهد مولد متن به دنبال ایجاد گفتمانی تعاملی همراه با ایجاد حس قرابت بوده و با هدف تبیین روحیه اصیل انقلاب برای جوانان و ایجاد فضای گفتمانی سازنده، در صدد ترسیم مسیر آینده نظام است. افعال متن بیانیه، تعهد مطلق نویسنده به صدق گزاره های بیانیه و شفافیت دیدگاه مؤلف در جهان بینی را نشان می دهد. هم چنین عدم استفاده از حسن تعبیر و افعال کمکی مستلزم تردید، حکایت از صداقت و صراحت مؤلف در تبیین اهداف بیانیه دارد. بررسی زمینه های بینامتنی، نمایانگر تأکید بر خودباوری و درس آموزی از رخدادهای داخلی و بین المللی است. در بررسی تأثیرات متقابل گفتمان با ساختارهای نهادی و اجتماعی، به تعامل بیانیه با «نظام فکری رهبران انقلاب» از یک سو و اثرگذاری و اثرپذیری بیانیه در ارتباط با دانش زمینه ای «جامعه ی اسلامی ایران» از سوی دیگر پرداخته شده است.
۲۹.

الزامات اعتقادی و عملی کارکنان ناجا در تحقق جامعه اسلامی

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی همدان سال ششم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۲۲) 81 - 105

کلیدواژه‌ها: الزامات اعتقادی سلامت معنوی جامعه اسلامی ایمان توکل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۰ تعداد دانلود : ۲۳۱
از منظر مقام معظم رهبری(مدظلّه العالی) به مثابه متفکّر و اندیشمند اسلامی، هدف نهایی انقلاب اسلامی رسیدن به تمدّن اسلامی است و برای تحقّق آن بایستی پنج مرحله انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدّن اسلامی پشت سر گذاشته شوند که تحقّق جامعه اسلامی(کشوراسلامی) چهارمین مرحله آن می باشد و داشتن اعتقادات الهی(تقوای فردی و جمعی) از الزامات آن می باشد. هدف از انجام این پژوهش، شناخت الزامات اعتقادی کارکنان ناجا در تحقّق جامعه اسلامی می باشد.      روش پژوهش توصیفی- تحلیلی(اسنادی) بوده است. درمقاله حاضر، با بررسی متون، کتب و مجلات مرتبط با موضوع پژوهش به بررسی الزامات اعتقادی کارکنان ناجا در تحقّق جامعه اسلامی پرداخته شده است.      نتایج پژوهش نشان داد: الزامات اعتقادی کارکنان ناجا در تحقّق جامعه اسلامی به دو دسته الزامات اعتقادی(نظری) و الزامات عملی تقسیم می شود. الزامات اعتقادی کارکنان عبارتنداز: ایمان به خدا- تقوا-توکُّل- معادباوری یا آخرت گرایی و الزامات عملی نیز شامل امر به معروف و نهی از منکر-اقامه نماز- تلاوت و حفظ قرآن کریم – دعا و ... می باشد.
۳۰.

جایگاه جامعه اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب و نقش ناجا در تحقق آن

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی همدان سال ششم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۲۳) 89 - 113

کلیدواژه‌ها: بیانیه گام دوم انقلاب نیروی انتظامی (ناجا) جامعه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۶ تعداد دانلود : ۴۶۰
رهبر حکیم انقلاب، حضرت آیت الله امام خامنه ای، ضمن تبیین دستاوردهای چهار دهه گذشته، جامعه را به جهادی بزرگ برای ساختن ایران اسلامی رهنمون می سازد. مخاطب ویژه این بیانیه جوانان جامعه هستند. ناجا به عنوان مهم ترین نهاد در حوزه حفظ و حراست اجتماع، در ارتباط تنگاتنگ جامعه اسلامی برای رسیدن به تعالی با ایجاد نظم و ضابطه است و در این رهگذر، توجه به رهنمودهای مقام معظم چاره ساز و راه حل چالش های پیش رو است. هدف این مقاله تبیین نقش ناجا در تحقق اهداف مد نظر بیانیه گام دوم انقلاب در رابطه با جامعه اسلامی است. در این پژوهش که به شیوه کتابخانه ای انجام شده، سعی شد حوزه های متنوع و زمینه های فعالیت ناجا جهت تبیین جایگاه جامعه اسلامی، در ارتباط با تحقق بیانیه گام دوم معرفی گردد. با مطالعه هدفمند بیانیه گام دوم، درمی یابیم که پنج بستر علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد، و سبک زندگی از توصیه های هفت گانه ای است که در بیانیه، ارتباط حداکثری ناجا را در تحقق جامعه اسلامی تبیین می نماید. بر این پایه، ناجا در زمینه پرورش افرادی تخصص محور و دانش بنیان، اخلاق مدار، نقدپذیر، مردم یار، مطالبه گر، و پاسخگو در بالندگی جامعه نقش به سزایی خواهد داشت. در نتیجه، ناجا برای عملیاتی کردن نقش خود نیازمند توانمند سازی و اخلاق مدار نمودن نیروی انسانی جوان و پژوهشگر است.
۳۱.

راهبردهای نیل به جامعه اسلامی مبتنی بر منظومه فکری مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی همدان سال هفتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۴) 47 - 68

کلیدواژه‌ها: آیت الله خامنه ای راهبرد جامعه اسلامی منظومه فکری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۳۱۰
ویژگی جامعه اسلامی در اندیشه رهبری همانند سایر مفاهیم و تعابیر مهم و محوری سیاسی در قلمرو مکتب حیات بخش اسلام و آموزه های دینی تفسیر و تحلیل می شود که مجموعه عواملی همانند اعتقادات دینی، خدمتگزاری، عدالت طلبی، دشمن شناسی و مشارکت عمومی در پیدایش مؤلفه های مربوطه و استقرار آن سهیم هستند. بر این اساس، استقرار جامعه اسلامی در نظام جمهوری اسلامی ایران یک مقوله قدسی و ارزشی به شمار می آید؛ زیرا اندیشه های مقام معظم رهبری که منتج از نظام اسلامی است، جوهر اصلی جامعه اسلامی را عبارت از تعبّد، ایمان و عمل صالح آحاد ملّت می دانند که می بایست به سمت نهادینه شدن حرکت کند. برهمین اساس، و با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف شناسایی مهم ترین راهبردهای نیل به جامعه اسلامی با تاکید بر دیدگاه مقام معظم رهبری انجام گرفته است. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی و به صورت کتابخانه ای و اسنادی می باشد. یافته های این پژوهش با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری، مهم ترین راهبردهای رسیدن و برپایی جامعه اسلامی را عبارت از وفاق و همگرایی ملی، ولایت مداری، مشارکت عمومی، امر به معروف و نهی از منکر، دانش اندوزی، ساماندهی اقتصادی، قانون مداری و... می دانند که نتایج به دست آمده با توجه به  شاخص های جامعه اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری در سرتاسر مقاله بیان شده است.
۳۲.

نقش و جایگاه سازمان ها، نهادها و مراکز نظامی و انتظامی، آموزشی و فرهیختگان استان همدان در تحقق جامعه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی همدان سال هفتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۵) 45 - 56

کلیدواژه‌ها: جامعه اسلامی نیروی انتظامی نهادها و سازمان های نظامی مراکز علمی آموزشی فرهیختگان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۲۲۷
مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در مسیر دست یافتن به اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی، یک نقشه راه 5 مرحله ای ترسیم کرده اند که عبارت اند از: ایجاد انقلاب اسلامی، ایجاد نظام اسلامی، ایجاد دولت اسلامی، ایجاد کشور (جامعه) اسلامی و درنهایت، ایجاد تمدن جهانی و بین الملل اسلامی. ایجاد کشور (جامعه) اسلامی، مرحله چهارم از مجموعه گام های کلی انقلاب اسلامی در راه رسیدن به اهداف و آرمان ها و تحقق نقشه راه انقلاب اسلامی است. روش انجام مقاله، مروری و با توجه به بیانیه ها و سخنرانی ها و تعیین خط مشی های نظام توسط رهبری، مقاله ها، منابع مکتوب و مطالب معتبر الکترونیکی، با رویکرد تحلیلی– تفسیری بوده باشد. بر اساس آیات قرآن کریم، جامعه اسلامی، جامعه ای است که دارای حداقل ده ویژگی است که شرح اجمالی هریک از آن ها توضیح داده شده است. برای تحقق جامعه اسلامی، نهادها و سازمان های نظامی و انتظامی و مراکز آموزشی و فرهیختگان استان نقش و وظایف مهمی بر عهده دارند. همکاری نهادهای نظامی و انتظامی و مراکز آموزشی و فرهیختگان می تواند اهمیت و جایگاه این نهادها را پررنگ تر و در تحقق بهتر جامعه اسلامی مؤثر باشند.
۳۳.

ایثار یا استیثار؛ کدام یک در منابع فقهی و نظام حقوقی اسلامی مرجح و تأثیرگذار در جامعه است؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه فرهنگ و ارتباطات سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۸) 81 - 108

کلیدواژه‌ها: ایثار استیثار سعادت انسان منافع عمومی امیال فردی منابع فقه نظام حقوقی اسلامی جامعه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۳ تعداد دانلود : ۳۳۸
ضرورت زیست اجتماعی انسان، مقتضی ترجیح منافع عمومی بر امیال فردی است درحالی که غریزه و طبیعت انسان به ترجیح خواسته های خود و تمامیت خواهی حکم می کند. این کشمکش از ابتدای آفرینش بشر در کشاکش اعصار و در تمامی امصار جریان داشته است. ایثار و گذشت از ارزش های مهم و اساسی در زمینه فردی و اجتماعی به شمار می رود و به معنای دیگرگزینی و گذشتن از خود به سود دیگران است از فضایل اخلاقی به شمار می رود. نقطه مقابل ایثار، استیثار است که به معنای خودگزینی و منفعت خود را مقدم داشتن است که از رذایل اخلاقی به شمار آمده و مورد مذمت قرار گرفته است. هدف در این پژوهش تأثیر ترجیح ایثار یا استیثار در جامعه است. روش تحقیق در این پژوهش یه صورت توصیفی-تحلیلی تدوین شده است؛ با توجه به اهمیت و ارزش والای ایثار در جامعه و تأکید خداوند در آیات مختلف قرآن و سخنان امامان معصوم در روایات در این تحقیق، به صورت جزئی و دقیق تر تبیین مبانی ایثار و استیثار در فقه و نظام حقوقی اسلامی ضرورت می یابد. با این که استیثار و خودخواستن امری غریزی و طبیعی است و می تواند منافعی چون حفظ جان و مال داشته باشد، اما ایثار و دگرخواهی است که موجب زندگی سعادتمندانه در دنیا و آخرت خواهد شد و با توجه به آیات قرآن کریم، روایات و در آخر به حکم عقل ارزش و منزلت ایثار و قبح استیثار نمایان می گردد. در نتیجه با ژرف نگری به مبانی و منابع فقه و حقوق اسلامی، ترجیح ایثار بر استیثار در فقه و حقوق اسلامی مبرهن می شود و فایده این ترجیح، رشد ایثار در جامعه است که باعث توسعه یافتگی و سلامت جامعه و تعالی روحی و روانی می گردد و رسیدن به این فایده ماحصل این مقاله است.
۳۴.

آسیب شناسی اخلاق اجتماعی جامعه اسلامی و راه های برون رفت از آن بر اساس سوره بقره(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و مطالعات اجتماعی سال هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۳۱) 120 - 148

کلیدواژه‌ها: آسیب شناسی اخلاق اجتماعی جامعه اسلامی پیمان شکنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۰ تعداد دانلود : ۵۸۹۷
دغدغه اصلی این مقاله آن است که آسیب های اخلاق اجتماعی ناظر به سوره بقره چه بوده و برای برون رفت از آنها چه راهکارهایی پیشنهاد شده است. در فرضیه بر این امر تاکید شده است که با رجوع به آیات سوره بقره می توان در یافت که عمده ترین آسیب اخلاقی در جامعه اسلامی مدینه در فرایند شکل گیری آن، عهدشکنی بوده که آسیب های اخلاقی متفاوت دیگری مانند تعصب، لجاجت، فسادورزی، عدم اطاعت از رهبر، فسق و نفاق را در پی آورده است. لذا خدای متعال در روند نزول آیات، گام به گام و به تدریج در پی شناسایی آن آسیب ها برآمده و راهکارهایی مانند تذکر و یادآوری نعمت های الهی، بردباری، برپایی نماز، انفاق و گسترش تقوا در جامعه اسلامی را برای برون رفت از آنها بیان کرده است. در این روند تلاش شده است تا زمینه های شکل گیری آسیب ها، شناسایی آنها، و راه های برون رفت از آنها معرفی شود و در نهایت گام های آغازین حرکت جامعه اسلامی به سمت جامعه مطلوب فراهم گردد. یافته های تحقیق نشان از آن دارد که عهدشکنی می تواند به آسیب های اخلاقی متفاوتی در عرصه فردی، سیاسی و اجتماعی، از جمله نفاق و تخلف از دستور رهبر جامعه اسلامی منجر شود. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته است.
۳۵.

مؤلفه های تدوین خط مشی های عمومی در دولت اسلامی با رویکرد تمدن سازی نوین اسلامی (با محوریت بیانات مقام معظم رهبری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی دوره ۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۵) 59 - 86

کلیدواژه‌ها: تدوین خط مشی عمومی تمدن سازی تمدن نوین اسلامی جامعه اسلامی دولت اسلامی رویکرد تمدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۵ تعداد دانلود : ۵۸۶
خط مشی های عمومی، تصمیماتی هستند که نظام خط مشی گذاری در قالب مراحل خط مشی گذاری و برای حل مسائل عمومی اتخاذ می کند. فرآیند خط مشی گذاری در سه حوزه تدوین، اجرا و ارزشیابی می باشد، که نقش تدوین در آن برجسته است. اکنون که در گام سوم از گام های پنج گانه تمدن نوین اسلامی، یعنی دولت اسلامی قرار داریم، ضرورت شناخت مؤلفه های تدوین خط مشی های عمومی در دولت اسلامی، به عنوان گامی در جهت تحقق جامعه اسلامی و نهایتأ تمدن نوین اسلامی حائز اهمیت است. لذا هدف از این پژوهش، ارزیابی مؤلفه های تدوین خط مشی های عمومی در دولت اسلامی با رویکرد تمدن سازی نوین اسلامی می باشد. روش تحقیق، تحلیل محتوای کیفی، با مطالعه ی کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک از طریق جستارهای مرتبط با عنوان پژوهش، از سایت رسمی مقام معظم رهبری می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد که ابعاد مؤلفه های تدوین خط مشی های عمومی در دولت اسلامی به عواملی چون اطلاعات، دانش و بصیرت بستگی دارد. نتیجه گیری کلی اشاره به آن دارد که، خط مشی های عمومی بایستی طوری تدوین شود که در آن به ارزش ها و هنجارهای جامعه، منافع و مصلحت عامه مردم، عوامل تعیین کننده حد و مرزها، انعطاف و آینده نگری، اخلاق مداری، شفافیت و روشنی، قابلیت انطباق، قابل فهم بودن و مسائل و مشکلات عموم مردم توجه گردد، تا با گذر از دولت اسلامی و تحقق جامعه اسلامی، زمینه ایجاد تمدن نوین اسلامی محقق گردد.
۳۶.

آینده پژوهی وقف های جدید در تمدن نوین اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی دوره ۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۶) 69 - 96

کلیدواژه‌ها: تمدن اسلامی تمدن نوین اسلامی جامعه اسلامی نهاد وقف آینده پژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۵۱۴
در تمدن نوین اسلامی،نهاد وقف از دو منظر عبادی و اقتصادی جایگاه ویژه ای دارد.علیرغم این جایگاه متاسفانه در گذر ایام عین مال موقوف به ویژه درمورد املاک ثبت شده باعث شده بخشی از سرمایه ملی از گردش بیفتد و گاهاً بی مبالاتی متولیان وقف و اختلالات موقوف نیز باعث شده این نهاد مذهبی نتواند جایگاه حقوقی و اجتماعی خود را به نحو مطلوبی انجام دهد،تا اثرات مطلوب آن در حیطه عمرانی و رفاهی شامل جامعه اسلامی شود.نوشتار حاضر،پژوهشی بنیادی-نظری با رویکردی کاربردی به شیوه توصیفی-تحلیلی و مستند به منابع مکتوب است وهدف آن بررسی ارکان نهاد وقف در جهت احیاو گسترش تمدن نوین اسلامی است تا از این طریق جایگاه این نهاد در رقابت های تمدنی در عرصه های بزرگ جهانی مشخص گردد.در راستای هدف فوق و برای تسهیل در وضع کنونی و نیل به سوی آینده درتمدن نوین اسلامی نقاط ضعف و قوت نهاد وقف در دنیای فعلی بایستی مورد بررسی قرار گیردتا درحرکت به سوی آینده این نقاط اصلاح گردند،و تهدید های پیش رو به فرصت های نوینی تبدیل گردند،تا بتوان تمدن اسلامی رابه جایگاه خود درعرصه رقابت،اقتصادو تجارت رساند.نیل به این هدف از طریق تجزیه تحلیل دقیق ارکان نهاد وقف در بُعد فرهنگی،اجتماعی،اقتصادی و بهرهبرداری به دست خواهد آمد،تا جوامع اسلامی با دیدروشنتر و راهبردهای اصولیتر در حوزه مدیریت به سمت اهداف نوین در حرکت به سوی آینده گام بردارند.
۳۷.

حج، عامل هویت یابی مسلمانان و جامعه اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۲۷ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۵) 127 - 140

کلیدواژه‌ها: هویت هویت یابی حج جامعه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۱۹۷
هویت در اصطلاح، شامل مجموعه ای از خصوصیات جسمی، روانی و اجتماعی است که شخص را از دیگران متمایز می کند. از سوی دیگر، حج عبادتی بزرگ است که افزون بر آثار معنوی، در هویت بخشی به مسلمانان نیز تأثیر مهمی دارد. تأثیرگذاری حج بر هویت مسلمانان، عمدتاً از دو جنبه است؛ هویت دینی و هویت فرهنگی. در زمینه هویت دینی، حضور در مناسک حج، پرسش های بنیادینی را برای افراد مطرح می کند و آنان را به پاسخ دادن یا یادآوری و توجه به پاسخ های آنها وامی دارد و از خواب غفلت بیدارشان می کند و بدین طریق، هویت دینی آنان را بازیابی و تثبیت می کند. همچنین انجام دادن مناسک حج، برخورداری از هویت اسلامی را به فردفرد زائران خانه خدا القا می کند و آنان را از غیر مسلمانان متمایز می سازد و بدین طریق، مسلمانان را از هویتی غیر از سایر مؤمنان به خداوند، برخوردار می کند. اما در زمینه هویت فرهنگی، مسلمانان با انجام دادن مناسک حج، مؤلفه های مهم هویت فرهنگی؛ از قبیل دین، زبان، تاریخ، و عامل روان شناختی را در وجود خود تحکیم و تثبیت می کنند و از این طریق هویت فرهنگی خود را تقویت می نمایند. تقویت هویت فرهنگی مسلمانان، تحکیم و گسترش هویت فرهنگی جامعه اسلامی را به دنبال می آورد.
۳۸.

تحلیل جامعه شناختی آگاهی دانشجویان دختر درباره اشتغال زنان در جامعه اسلامی (مورد مطالعه: دانشجویان دختر دانشگاه تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره دهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 561 - 586

کلیدواژه‌ها: آیات و روایات اسلام اشتغال زنان جامعه اسلامی دانشجو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۲۳۳
اشتغال زنان از جمله موضوعات مطرح در جوامع مختلف است. این مطالعه با هدف بررسی آگاهی دانشجویان دختر درباره اشتغال زنان در جامعه اسلامی صورت گرفت. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است و با دیدمان آمیخته (کمی و کیفی) انجام شد. گردآوری داده های بخش اول (کیفی) با روش مصاحبه صورت گرفت و مشارکت کنندگان 11 تن از دانشجویان دختر رشته علوم انسانی دانشگاه تهران بودند. گردآوری داده های بخش دوم (کمی) به روش پیمایش صورت گرفت و 132 دانشجوی دختر رشته های علوم انسانی شاغل به تحصیل در مقطع کارشناسی دانشگاه تهران به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار اصلی برای جمع آوری اطلاعات این بخش، پرسشنامه محقق ساخته بوده است. یافته های بخش کیفی بیانگر آن است که آثار مثبت اشتغال زنان در چهار مقوله فردی و روان شناختی، اقتصادی، دانش و بینش، و فرهنگی و اجتماعی، و آثار منفی در سه مقوله فردی، خانوادگی و اجتماعی قابل دسته بندی است. یافته های بخش کمی بیانگر آن است که میزان آگاهی دانشجویان دختر درباره اشتغال زنان در جامعه اسلامی در حد متوسط است. بین آگاهی دانشجویان درباره اشتغال زنان براساس متغیرهای عضویت در کانال ها و گروه های مذهبی شبکه های مجازی، عضویت در تشکل های اسلامی دانشجویی و استفاده از برنامه های مذهبی و دینی صداوسیما تفاوت های معناداری مشاهده شد. براساس یافته های مطالعه، دانش و باورهای مذهبی اعضای خانواده و آموزش عالی از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر آگاهی دانشجویان درباره اشتغال زنان در جامعه اسلامی هستند.
۳۹.

رفتار مطلوب اجتماعی در تربیت و سیره علوی

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش تاریخ دوره اول پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 33 - 46

کلیدواژه‌ها: رفتار مطلوب اجتماعی تربیت و سیره علوی امام علی (ع) جامعه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۲۶۹
 افراد در جامعه اسلامی اگر بخواهند رفتار فردی و اجتماعی مطلوبی داشته باشند، بهترین الگو برای آنها رفتار و تربیت سیره علوی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی های رفتار مطلوب اجتماعی در تربیت و سیره علوی به روش تحقیق توصیفی و جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و اسنادی صورت گرفته است. در پاسخ به این پرسش ها که ویژگی های رفتار مطلوب اجتماعی در تربیت و سیره علوی کدامند؟ و سیره تربیتی ایشان به عنوان تعلیم دیده مکتب نبوت در برهه های مختلف زندگی یعنی در آغاز نبوت پیامبر(ص)، قبل از خلافت و در زمان خلافت  چه  رویکردی داشت؟ یافته مقاله حاضر، این است که رفتار اجتماعی و سیاسی امام علی(ع) از معنویت، اخلاق و ایمان  منشأ گرفته و ایشان همزمان به  دو بعد  شخصی و اجتماعی شخصیت انسانها توجه داشته  و این دو را از هم جدا نمی دانست. در سیره امام، هدف از تربیت، آشنا ساختن مردم به وظایف و مسئولیت هایشان و همچنین  ایجاد یکپارچگی و همدلی بین مردم  و دوری از تفرقه و تصحیح کاستی ها و رسیدن افراد و جامعه به کمال مطلوب و  نهایی یعنی جامعه اسلامی و الهی بود. 
۴۰.

طرح کلی دین از منظر ابوالاعلی مودودی و سید قطب(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال پانزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۷ 129 - 157

کلیدواژه‌ها: طرح کلی دین ابوالاعلی مودودی سیدقطب جامعه اسلامی جامعه جاهلی توحید نبوت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۲۸۰
ابوالاعلی مودودی و سیدقطب با توجه به روند مبارزه با طاغوتها و تغییر حاکمیت جاهلی به این نتیجه رسیده بودند که بدون حکومت اصیل اسلامی نمیتوان در برابر فساد ایستاد؛خصوصاً اینکه در ممالک اسلامی زمام حکومتها به دست کسانی است که از حقایق اسلام بیخبرند؛ لذا عالمان باید به این مهم اقدام کنند به همین دلیل خود این دو هم به سیاست و الهیات روی آوردند؛ مودودی و سیدقطب جامعه را به دو دسته تقسیم میکردند: جامعه اسلامی و جامعه جاهلی. ایشان برای رسیدن به جامعه اصیل اسلامی نیاز اساسی را این میدانستند که اسلام حقیقی شناخته شود زیرا مشکل اصلی جوامع اسلامی و عدم قیام در برابر طاغوتها فاصله گرفتن از اسلام حقیقی است، لذا شروع کردند اصطلاحات کلیدی قرآنی (الله، رب، عبادت، دین) را که به نظر آنها دستخوش تحریف شده بود در کتب خود تبیین و در ادامه مودودی در کتاب مبادی الاسلام و نظام الحیاه الاسلامی و سیدقطب در کتب معالم فی الطریق و المستقبل لهذاالدین طرحی را از اسلام حقیقی با عنوان النظام الشامل الکامل تبیین که نگاهی جامع و شامل به اسلام شود تا تصویری از آن نگاه کامل به اسلام صورت گیرد و مقدمهای شود تا به آن هدف (مجتمع اسلامی) برسند. به علت اینکه سیدقطب افکارش متاثر از مودودی میباشد طرح هر دو را در یک مقاله بررسی میکنیم طرحی که از توحید و ایمان به لا اله الا الله شروع میشود به نبوت میرسد به عنوان کسانی که علم به قوانین عالم را میرسانند و عبادات مهمترین آورده پیامبران که باعث عبودیت انسانها میشود و همه اینها در شریعت الهی محقق میشود شریعتی که فقه و احکام و حقوق واخلاق و نظامات دینی را در جامعه برقرار میکند و مجتمع اسلامی را میسازد. این طرح در یک جمله توحید نبوت عبادات و شریعت میباشد که ذیل شریعت هم احکام حقوق و نظامات دینی است.