مطالب

هدف این مقاله کنکاش در خصوص فهم مردان و زنان در معرض طلاق و طلاق گرفته ، از مسأله­ طلاق است. براین اساس، تلاش شده است تا ابعاد و عوامل مؤثر بر طلاق از منظر افراد فوق الذکر با رویکردی برساخت­گرایانه بررسی­نشود. برای این منظور، ازروش تحقیق کیفی و تکنیک مصاحبه، ­ژرف برای جمع­آوری داده­ها استفاده شده است. مصاحبه ­ شوندگان این پژوهش، با به کارگیری روش گلوله برفی از میان مردان و زنان در معرض طلاق و طلاق گرفته انتخاب شده اند و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه نظریه نهایی، از اسلوب نظریه­ زمینه­ای ( GT ) بهره برداری شده است. داده های به دست آمده به شکل گیری مفاهیم ناظر براختلالات رفتاری، نهادها و ارزش­های جدید، حمایت نهادی ، عدم شناخت قبل از ازدواج، ضعف اقتصادی و تفاوت­های فرهنگی- طبقاتی زوجین به عنوان عوامل مؤثر بر طلاق از دیدگاه افراد موضوع بحث منتهی شده است. این مفاهیم به طور کلی در سه مقوله ­ محوری شرایطی، تعاملی و پیامدی تقسیم ­ بندی شده اند. به عبارت دیگر، شرایط اجتماعی خاصی زمینه­ بروز انواع خاصی از کنش ­ ها و تعاملات بوده و این کنش ­ های متقابل، زمینه ساز ایجاد نوع خاصی از نگرش نسبت به طلاق شده است. مفهوم هسته ای در این پژوهش که در برگیرنده­ تمامی مفاهیم به دست آمده است، مفهوم غلبه­ نسبی ارزش­های جدید است. بر همین اساس، می توان گفت حضور ارزش ­ های نوین تا اندازه زیادی مبنای تعاملات افراد نمونه بوده، نگرش ­ های آنها را در خصوص طلاق تحت تأثیر قرار می­دهد .

طلاق یکی از آسیب های اجتماعی است که میزان آن در سال های اخیر رو به افزایش بوده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با طلاق در زوجین متقاضی طلاق توافقی بوده است. از این رو، 369 نفر از زوجین متقاضی طلاق توافقی در کرمانشاه به صورت در دسترس انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساختهبود. نتایج نشان داد که  آشنایی قبل از ازدواج و مدت دوران نامزدی در متقاضیان طلاق خیلی کم بوده است و در میان مردان متقاضی طلاق توافقی 7/18 درصد دارای  سابقه مصرف مواد مخدر بوده اند. از نتایج دیگر این بود که بیشترین عوامل طلاق زوجین متقاضی طلاق توافقی به ترتیب مربوط به دخالت اطرافیان (5/12 درصد)، ضرب و شتم (3/10 درصد)، دروغگویی (2/9 درصد)، سوء ظن و بدبینی (1/8 درصد)، اعتیاد (2/6 درصد)، بی توجهی (7/5 درصد)، تنفر و نداشتن علاقه (5/3 درصد) و خیانت (5/3 درصد) بوده است. نتایج اطلاعات مهمی را در خصوص طلاق توافقی به دست می دهد و توجه به علل و عوامل طلاق توافقی از اهمیت خاصی برخوردار است.

خانم استفانی کونتز تاریخ‌شناس و نویسنده کتب و مقالات بسیار در حوزه‌ی خانواده، از سال 1975 عضو هیئت علمی مطالعات تاریخ و خانواده در کالج دولتی اورگرین در واشنگتن بوده است. تازه‌ترین کتاب وی با عنوان "ازدواج، یک تاریخ، از اطاعت تا صمیمیت، یا چه طور ازدواج مغلوب عشق شد"؟ در سال 2005 منتشر گردید و به زبان‌های آلمانی، اسپانیایی، نروژی، چینی و ژاپنی ترجمه شده است. در این نوشتار ریشه های اجتماعی طلاق را از نظر ایشان پی می گیریم.

طلاق در زمره غم انگیزترین پدیده‌های اجتماعی است که متاسفانه مطالعات متعدد در کشور ما نشان داده ، آمار طلاق در حال افزایش است .طلاق دارای علل متعدد است و هرگز یک علت را نمی‌توان به عنوان علت اصلی طلاق در نظر گرفت . با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تعیین فراوانی علل اصلی طلاق را مورد بررسی قرار دهیم ، تا شاید راهکاری مناسب جهت کاهش آن در نظر گرفته شود .در طی سال 1379 از 411 زوجی که جهت طی مراحل قانونی طلاق به پزشکی قانونی استان همدان مراجعه کردند ، از طریق مصاحبه بالینی و تکمیل پرسشنامه ، اطلاعاتی جمع‌آوری شد و سپس داده‌ها در نرم‌افزار مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت...

جشن طلاق پدیده ای نوظهور بوده که در جامعه کنونی خصوصا کلان شهرها در حال گسترش است؛ این نوع وقایع علاوه بر اینکه به لحاظ آثار اجتماعی و روانشناختی مورد بررسی قرار می گیرد، باید به جهت شرعی نیز مورد کندوکاو قرار گیرد. بویژه که اکثریت مراجع عظام تقلید نیز متذکر حکم آن نشده اند. این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده نشان می دهد، ادله ی مثبت جواز یا نفی این پدیده نوظهور واکاوی نشده؛ لذا هر چند به جهت اصل اباحه شاید جواز چنین پدیده ای به ذهن خطور کند؛ لکن با توجه به اهمیت این مقوله و وجود مفاسد و تبعات غیر قابل انکار ناشی از ترویج آن ضرورت اقتضا می کند؛ ادله مورد بررسی قرار گیرد. اما از سه دیدگاه تصور شده، جواز،حرمت و قول به تفصیل، براساس نقد وبررسی ادله هرکدام، بنظر می رسد، مبتنی بردلالت برخی ادله نظیر تشبه به کفار و قاعده نفی سبیل، حکم به عدم جواز از قوت بیشتری برخوردار می باشد.

« خانواده » ، واحدى اجتماعى با ابعاد گوناگون است که به دلیل اهمیت و جایگاه ویژه اش از دیرباز مورد توجه اندیشمندان اجتماعى بوده است . از یک سو، ارتباط و کنش متقابل خانواده با اجزا و نهادهاى دیگر جامعه که به پویایى و پیشرفت آن انجامیده ، و از سوى دیگر، پایدارى و پایندگى آن در طول اعصار و قرون متمادى ، بسیارى از اندیشمندان را بر آن داشته که در حوزه هاى گوناگون علمى و با رویکردهاى مختلف به مطالعه این واحد اجتماعى سرنوشت ساز همت گمارند. در یک تقسیم بندى کلى ، مى توان همه رویکردهاى متداول به خانواده را در دو دسته جاى داد: 1. رویکردهاى توصیفى ؛ 2. رویکردهاى دستورى ، دسته اول در حالى که به توصیف و تبیین واقعیات موجود خانواده مى پردازند، دسته دوم اغلب به سمت معرفى الگوى آرمانى یا مطلوب خانواده و نیز ارائه راهکارهایى براى حل مشکلات و رفع موانع ثبات خانواده ، جهت گیرى کرده اند؛ نهاد ازدواج را به حق جزء نهادهاى جهان شمول به شمار آورده اند. در عین حال ، تاریخ نویسان ، انسان شناسان و جامعه شناسان ، الگوهاى بسیار متنوع این نهاد را در گذشته و حال به تصویر کشیده اند. طلاق خودبخود مسئله خوبى نیست، طلاق برنامه اى است زشت، ناروا، و مورد نفرت حق و انبیاء و امامان، مگر اینکه انجامش به خاطر علت شرعى، و مورد قبول عرف اهل شرع باشد.  طلاق بر اساس هوا و هوس مرد یا زن، عملى خلاف حق، و خلاف انسانیت، و بازى با احکام شرع، و دست اندازى به شخصیت یکى از دو طرف یا هر دو طرف است. در این پژوهش سعی خواهیم نمود ، ابتدا به اهداف والای ازدواج در اسلام ، و مشکلات و موانع ازدواج اشاره نموده و سپس شرایط الهی و اسلامی ازدواج و جایگاه حقوقی طلاق در نظام های گذشته و حال و نظر اسلام را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

داوری برای حل اختلافات بین زن و شوهر است و از دیرباز مورد استفاده بوده و بیشتر برای جلوگیری از طلاق به کار می رفته است. در اسلام هم ارجاع به داوری برای حل اختلافات بیانشده(آیه 35 سوره نساء). از نظر اسلامهم داوری در طلاق امر مطلوبی است، به این علت که باعث تاخیر در طلاق می شود و طبق دستور شرع ارجاع به داوری اجباری است این اجبار برای صلح و سازش بین زوجین می باشد. و ماهیت داوری به عنوان ماهیت حقیقی آن نمی باشد. بلکه این افراد به عنوان داور عمل می کنند. در واقع بین طرفین میانجی گری می کنند. با هدف ایجاد صلح و سازش. و به ماهیت دعوای طلاق رسیدگی نمی کنند، فقط نتیجه اقدامات خود را در قالب یک نظریه به دادگاه خانواده اعلام می کنند.

طلاق یا جدایی زن از مرد به وسیله صیغه مخصوصی جاری میشود که با مفاهیمی همچون فسخ، اظهار فقد، و جدایی متفاوت است. حق طلاق با استناد به روایات و دلایلی مثل مسئولیت های اقتصادی مرد و تفاوت های طبیعی و جنسی بین زن و مرد به دست مرد سپرده شده است. دلایل طلاق را میتوان به دو دسته تقسیم کرد: یکی عدم پایبندی به تعهدات، از جمله تعهد نسبت به معاشرت متعارف، ارضای نیاز جنسی، پرداخت نفقه؛ و دیگری عدم تفاهم میان زوجین که فاصله عاطفی، کراهت، بیعفّتی، بیاعتنایی به دین یا ارتکاب بزهکاری و اعتیاد از جمله مصادیق آن است. با اینکه در اسلام از طلاق به شدت نکوهش شده است، اما گاهی به دلیل پایبند نبودن زن و مرد به وظایف خود و به خطر افتادن فلسفه ازدواج، آن را امضا کرده و در بعضی مواقع لازم شمرده است.