زمینه و هدف: فضای مجازی به طور کلی و بزه دیدگی در این فضا به طور خاص، پدیده های به نسبت جدیدی هستند که با ادامه پیشرفت های فناوری و اینترنت توسعه می یابند. این پدیده در کنار فرصت های ایجاد شده، چالشی جدید برای پلیس خلق کرده است. هدف از این پژوهش تعیین راهبردهای فراجا در پیشگیری اجتماعی از بزه دیدگی در فضای مجازی است.روش: این تحقیق با رویکرد کیفی و فرایند راهبردنویسی با بهره گیری از مدل سوات انجام گرفته است. داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با تعداد 11 نفر از خبرگان انتظامی- فضای مجازی تا مرحله اشباع نظری گردآوری گردیده است. جامعه آماری خبرگان و کارشناسان پلیس شاغل و فعال در حوزه فضای مجازی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردیده اند.یافته ها: با استفاده از نظرات خبرگان موقعیت راهبردی پلیس در پیشگیری اجتماعی از بزه دیدگی در فضای مجازی شامل 43 عامل محیط داخلی (عامل قدرت و عامل ضعف) و 19 عامل محیط بیرونی (عامل فرصت و عامل تهدید) احصاء شده است که بر اساس عوامل محیط نزدیک و پیرامونی 20 راهبرد بخشی شامل؛ 9 راهبرد تهاجمی، 4 راهبرد رقابتی، 5 راهبرد محافظه کارانه و 2 راهبرد تدافعی تدوین گردید.نتایج: با توجه به اینکه پیشگیری یکی از اولویت های پلیس در کنترل و مقابله با جرائم است، در نتیجه باید راهبردهای احصا شده در این پژوهش را سرلوحه مأموریت های خود قرار دهد و از طرفی به عنوان شریک با جامعه همکاری متقابل نماید و در سطح ملی با تعامل بین نهادی زمینه های اصلی بزه دیدگی را محور فعالیت ها و اقدامات پیشگیرانه اجتماعی قرار دهد.
زمینه و هدف: جرائم اقتصادی متناسب با دگرگونی علمی، فناوری و همچنین سبک زندگی با شیوه ها و شگردهای گوناگون انجام می شود و در آینده نیز این شیوه و شگردها پیچیده تر خواهد شد. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر شناسایی الگوی جرم یابی جرایم اقتصادی با رویکرد پیش نگری است.روش: این پژوهش از منظر هدف، کاربردی و از منظر ماهیت اکتشافی است که داده های آن با رویکرد کیفی با ابزار مصاحبه عمیق جمع آوری و به روش تحلیل مضمونی، تحلیل شد. جامعه مشارکت کننده شامل نخبگان دانشگاهی و خبرگان اجرایی حوزه امنیت اقتصادی بودند و محقق در نفر 22 به اشباع نظری و مضمونی رسید. اطلاعات دریافت شده در نرم افزار MAXQDA کدگذاری شد. متن پیاده شده مصاحبه ها به سه نفر متخصص کدگذار دیگر نیز داده و کدهای مشترک یا دارای حداکثر اشتراک یا تشابه استفاده شد. پس از اتمام کدگذاری، نتایج با سه نفر متخصص دیگر به اشتراک گذاشته و نظرات اصلاحی دریافت شد. به این ترتیب، اعتبار، انتقال پذیری، تأییدپذیری و اطمینان پذیری یافته ها بر پژوهش گران محرز شد.یافته ها: با توجه به اهداف پژوهش، 100 مضمونِ پایه استخراج و سپس مضامینِ دارای مفاهیم یکسان در یکدیگر ادغام شدند و 6 مضمون سازمان دهنده شامل: «پیشران ها»، «رویدادها»، «روندها»، «ظرفیت ها» (قضایی و قانونی، سازمان ها و نهادهای دولتی، فناوری)، راهبردهای «اطلاعاتی»، «عملیاتی» شناسایی و در الگو جایابی شد. نتیجه گیری: جرائم اقتصادی در آینده با پیچیدگی های بیشتری همراه خواهد بود. بنابراین، لازم است نهادهای مقابله با جرایم اقتصادی متناسب با محیط آینده نسبت به پیاده سازی الگوی شناسایی شده در این پژوهش با تقویت راهبردهای اطلاعاتی، عملیاتی در فرایند جرم یابی اقدام نمایند.
زمینه و هدف: سرقت مسلحانه از جرائمی است که معمولاً بر حسب پیچیدگی هایش در وقوع و میزان هوشمندی در طراحی و اجرای آن، بر اساس جسارت و خطرپذیری مجرمان در تناسب با احتساب منافع حاصل، شکل می گیرد. وقوع جرائم به خصوص سرقت مسلحانه متأثر از عوامل گوناگونی است، برهمین اساس پژوهش حاضر عوامل وقوع سرقت مسلحانه با استفاده از سلاح گرم و ارائه راهکارهای پیشگیرانه (با تمرکز بر استان های مرزی کشور) را مورد کاوش قرار داده است.روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت داده ها، کیفی و از نوع اکتشافی و تحلیل مضمون است، مشارکت کنندگان پژوهش، متخصصان و کارشناسان حوزه پلیس پیشگیری فراجا و برخی از استان های مرزی کشور به تعداد 17 نفر هستند که به صورت هدفمند انتخاب و مصاحبه تا اشباع نظری داده ادامه پیدا کرده، داده ها با ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری شد و برای تحلیل داده ها از تحلیل مضمون استفاده شده است.یافته ها: از کدهای حاصل از مصاحبه های انجام شده با خبرگان در مجموع 63 مضمون پایه در خصوص عوامل وقوع سرقت مسلحانه شناسایی شد که در قالب 10 مضمون سازمان دهنده و 4 مضمون فراگیر سازماندهی و راهکارهای پیشگیرانه متناسب با آن عوامل ارائه شد.نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش عوامل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، جغرافیایی و عوامل خاص تأثیرگذار بر وقوع سرقت مسلحانه در سطح کشور مؤثر هستند، در همین رابطه راهکارهای پیشگیرانه برای کنترل و کاهش این جرم شامل پیشگیری انتظامی، وضعی، اجتماعی و کیفری ارائه شد، در صورتی که این راهکارها توسط پلیس و سایر سازمان های متولی با اهتمام و هم افزایی اجرایی و عملیاتی شود، می تواند تا حد زیادی در کاهش این جرم مؤثر باشند.
زمینه و هدف: سرقت های خشونت آمیز تلفن همراه شهروندان از جمله جرایمی است که امروزه رخداد آن در برخی از مناطق شهری افزایش یافته است. پژوهش حاضر با هدف دست یابی به الگوی زمانی و مکانی رخداد سرقت های خشونت آمیز تلفن همراه شهروندان بهارستانی از یک سو و شناسایی عوامل موثر بر رخداد سرقت های یاد شده از سوی دیگر، انجام گرفته است. روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر روش در شمار «پژوهش های آمیخته اکتشافی» قرار دارد. داده ها به دو روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است. برای اندازه گیری و تجزیه تحلیل داده ها از آزمون های t تک نمونه ای و فریدمن استفاده شده است.یافته ها: پس از تحلیل داده ها مشخص گردید، رخداد سرقت های خشونت آمیز تلفن همراه در شهرستان بهارستان از الگوهای مکانی و زمانی ویژه ای پیروی می کند. بدین نحو که بیشتر این سرقت ها، از نظر مکانی در خیابان ها،کوچه ها، مراکز تفریحی (پارک ها و بوستان ها) خلوت و از نظر زمانی نیز بیشتر در ایام میانی هفته (سه شنبه ها) بین ساعت 13:30 تا 14:30 رخ می دهد. همچنین مجموعه ای از عوامل (فقر و بیکاری، شرایط محیطی، حاشیه نشینی، نقش گروه همسالان، پایگاه اجتماعی و اختلالات شخصیتی سارقان) به عنوان مهمترین عوامل موثر بر رخداد سرقت های خشن تلفن همراه در شهرستان بهارستان شناسایی شده اند.نتیجه گیری: سرقت های خشونت آمیز تلفن همراه از معضل های اجتماعی- انتظامی شهروندان است. از این رو، نهاد انتظامی با شناسایی مکان و زمان دقیق وقوع این جرم و عوامل موثر بر آن، می تواند با اتخاذ تدابیری (مانند هدفمند کردن گشت های پلیسی، اقدامات پیشگیرانه سایبری مانند نصب دوربین) سریع تر و مؤثرتر نسبت به پیشگیری، کشف جرم، تعقیب و دستگیری سارقان اقدام نماید.
زمینه و هدف: وجود تعداد سلاح گرم غیر مجاز در دست مردم ارتباط مستقیم با جرائم خشونت آمیز همچون سرقت، نزاع، قتل، گروگانگیری و راهزنی؛ با بهره گیری از سلاح گرم دارد؛ این موضوع می تواند چالشی جدی برای امنیت عمومی را شکل دهد. این پژوهش با رویکردی کیفی و با هدف تحلیل دسترسی مجرمین به سلاح گرم غیرمجاز ؛ تلاش نموده است تا درکی روشن و مبتنی بر بستر خاص استان خوزستان درباره این پدیده ارائه نماید. روش: پژوهش حاضر از حیث هدف بنیادی؛ از لحاظ روش کیفی و با رویکرد گرندد تئوری انجام شده است. روش نمونه گیری؛ هدفمند ودر قالب نموه گیری نظری صورت پذیرفته است. روش جمع آوری داده ها؛ در قالب مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته با 15 نفر از کارکنان پلیس مرتبط با جرائم مسلحانه در استان خوزستان، انجام پذیرفته است.یافته ها: یافته ها متشکل از 18 کد مفهومی و 7 مقوله اصلی شامل: مجاورت با مرز و آثار جنگ به عنوان شرایط علی؛ جذابیت های فرهنگی سلاح و تعاملات تاریخی مرزی به عنوان شرایط زمینه ای؛ فرصت های نامشروع، کژکارکردی نهادی و اشراف کامل مرزی به عنوان شرایط مداخله گر؛ ارتکاب سرقت مسلحانه، ارتکاب نزاع های مسلحانه، ارتکاب قتل و ارتکاب گروگانگیری به عنوان راهبرد و ایجاد نا امنی و همچنین ایجاد احساس ناامنی به عنوان پیامد دسته بندی شده اند.نتایج: پدیده محوری پژوهش با توجه به مقولات شکل گرفته؛ با عنوان"سهولت دسترسی به سلاح گرم نتیجه استقبال از فرصت های نامشروع " نام گذاری شده است. بدین ترتیب وجود برخی فرصت های نامشروع به همراه پاره ای عوامل فرهنگی، موقعیت جغرافیایی و همچنین کژکارکردی نهادها منجر به سهولت دسترسی به انواع سلاح گرم در استان خوزستان شناسایی گردیده است .
زمینه و هدف: با توسعه بسترهای سخت افزاری و نرم افزاری؛ سطح پیچیدگی جرایم نیز به طور چشم گیری بالا رفته است. مسأله قابل تأمل، گستردگی دامنه وظایف فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و تعدد پلیس های تخصصی است که به طور ویژه در راستای مقابله و پیشگیری از جرائم فعالیت دارند. بنابراین در این پژوهش، به بررسی بایسته های مدیریت انتظامی یکپارچه پلیس های تخصصی در پیشگیری از جرم، پرداخته شده است.روش: این تحقیق، یک پژوهش کیفی از نوع تحلیل محتوای جهت دار است که از نظر هدف، کاربردی است. مشارکت کنندگان در این پژوهش 20 نفر هستند که در ابتدا 18 نفر از مدیران ارشد پلیس های تخصصی و نیز معاونت عملیات فراجا از حوزه مرکزی به روش نمونه گیری هدفمند تا اشباع نظری انتخاب شده اند. سپس برای اتقان نظری بیشتر، 2 نفر از کارشناسان خبره قضایی خارج از مجموعه فراجا نیز مشارکت داده شدند. روش گردآوری داده ها میدانی و ابزار آن مصاحبه نیمه ساختاریافته است. داده ها به روش صوری و تکرارپذیری از نظر روایی و پایایی تأیید و همچنین برای تحلیل داده ها از نرم افزار مکس کیودا استفاده شده است. یافته ها: با تحلیل داده های حاصل از مصاحبه های نیمه ساختار، در مجموع 136 مورد از بایسته های مدیریت انتظامی یکپارچه پلیس های تخصصی ذیل 24 محور اصلی در راستای پیشگیری از جرم شناسایی شدند که برخورداری از بینش راهبردی، اشراف اطلاعاتی جامع، اطلاعات محوری، شبکه دانش و اطلاعات، اصلاح ساختار و بهبود فرایندها، خدمات رسانی مطلوب، پیشگیری مردم پایه، گفتمان سازی، تعامل فرا فعال، وحدت فرماندهی و هدایت عملیات انتظامی، برنامه ریزی، سازمان دهی و هماهنگی یکپارچه عملیات انتظامی، طرح ریزی یکپارچه عملیات انتظامی، پیشگیری فناورانه یکپارچه، هوشمندسازی فرایندها از جمله شناسه های محوری آن هستند.نتیجه گیری: مدیریت انتظامی یکپارچه پلیس های تخصصی در پیشگیری از جرم؛ مستلزم هماهنگی حداکثری پلیس های تخصصی فراجا در گام های مختلف برنامه ریزی، سازماندهی، هماهنگی، پیاده سازی و اجرای فرایندهای پیشگیرانه از جرم است که توجه به شناسه ها و بایسته های شناسایی شده در این پژوهش می تواند فرماندهان، مدیران و رؤسای پلیس های تخصصی را در صحنه سیاست گذاری و میدان اجرای سیاست ها و تدابیر اتخاذ شده راهنما و کمک کار باشد.
