اشتراک گذاری دانش را می توان فعالیتی نظام مند برای انتقال و مبادله دانش و تجربه میان اعضای سازمان با اهداف مشترک تعریف نمود که به عنوان فرایند شناسایی، توزیع و بکارگیری از دانش موجود به منظور حل مسایل نظام حکمرانی سازمان قلمداد می شود. این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی بر این فرض استوار است که دانش سازمانی و اشتراک گذاری میان کارکنان میتواند تأثیر قابل توجهی بر ارتقای کیفیت فعالیتهای تحقیق و توسعه داشته باشد و عملکرد حکمرانی نرم سازمانی را بهبود بخشد و موجب دستیابی سازمان به مزیت رقابتی پایدار گردد. اشتراک گذاری دانش هنگامی انجام خواهد شد که افراد مایل به کمک و یادگیری از دیگران در توسعه قابلیت ها و شایستگی های جدید باشند. هدف نهایی از فرایند اشتراک گذاری دانش به عنوان قدرت نرم، تلاش برای انتقال و تبدیل تجربیات و دانش همه افراد به دارایی ها و منابع سازمانی به منظور افزایش و پیشبرد اثربخشی حکمرانی سازمانی است. اثربخشی حکمرانی سازمانی است.
یکی از تحولات نظام جهانی، ایجاد تغییر در ماهیت و اشکال قدرت و ارتقاء تاثیرگذاری قدرت نرم بر قدرت سخت بوده است. کشورهایی که به شکلی ماهرانه از ابزارهای فرهنگ، تمدن، تاریخ و جغرافیای خویش برای تحت تاثیر قرار دادن دیگران استفاده کرده اند، در صحنه سیاست ملی و جهانی اقتداری به مراتب ماندگارتر و موثرتر یافته اند. کشور ایران، از هزاران سال پیش تاکنون، چه به عنوان کشور و تمدنی بسیار پیچیده و شگفت انگیز در چهار راه تمدن های بزرگ بشری؛ و چه در عصر کنونی به مثابه کشوری با کوله باری از تاریخ، فرهنگ و تمدن در قلب بحران های منطقه ای، و از سوی دیگر موقعیت ایران به عنوان بزرگ ترین کشور شیعه و وارث نخستین انقلاب مذهبی در دنیای جدید؛ بعنوان کانون تولید کننده قدرت نرم مطرح بوده است. بر این اساس پرسش اصلی که در این پژوهش مطرح شده این است که منابع فرهنگی قدرت نرم ایران در کشور عراق چیست ؟ فرضیه مطرح شده برای سؤال اصلی این پژوهش حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران، منابع فرهنگی قدرت نرم متعددی را در بازه ی زمانی 2010 تا 2020 شامل؛ جایگاه والای مرجعیت در دو کشور، ریشه های ایرانیِ کشور عراق، گسترش زبان و ادبیات فارسی، آیین ها و رسومات، فرهنگ همزیستی مسالمت آمیز، پیشرفت دانش در ایران، حضور درصد قابل توجهی از شیعیان در ایران و عراق، سازمان های فرهنگی فعال ایران در منطقه و وجود حوزه های علمیه در دو کشور می باشد.
اگر قدرت نرم را تعیین کننده قدرت نهایی در تمدن آینده بشری بدانیم و اعتبار عوامل مولّد آنرا، شرط تحقق قدرت نرم،امروزه پیاده روی اربعین با بازنمایی شاخصه های جامعه آرمانی و به تصویر کشاندن کارآمدی عوامل تمدن اسلامی، از منابع قدرت نرم جهان اسلام محسوب میگردد.در این بین ضرورت این پژوهش شناسایی عناصر تمدن اسلامی در پیاده روی اربعین بعنوان قدرت نرم منطقه ای است. لذا پرسش اصلی این است که تجلی عوامل تمدن اسلامی در این مناسک چه تأثیری در نمود قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران داشته است؟ نتایج این پژوهش توصیفی – تحلیلی که بر اساس اسناد کتابخانه ای بدست آمده نشان میدهد مراسم اربعین به موازات تقویت همسویی جوامع اسلامی، باعث ظهور عناصر تمدن اسلامی مانند محوریت ارزشهای الهی ، ظهور امت واحده اسلامی و تحقق همبستگی ملی گردید. بعلاوه تعمیق بیداری اسلامی، شناخت دشمن مشترک و تقویت جبهه مقاومت بعنوان نتایج بازشناسایی هویتی، در خلال پیاده روی به قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده اند. ضمنا انتظام عملی حاصل از اتحاد زائران پیاده، ضمن تامین امنیت بواسطه نهاد مردمی، مقابله با تروریسم را ابعادی جدید بخشید. این گفتمانِ فراملی با تاکید بر تساهل اسلامی و تکیه به ارزشهای مشترک انسانی، امت اربعینی را بعنوان بزرگترین اجتماع تمدنی از مرزها عبور داد و ضمن پیوند ملتها، به هویت یابی جوامع در سطوح تمدنی انجامید. لذا جمهوری اسلامی ایران با اتکاء بدین کارآمدی های تمدن زا، صیانت از دستآوردهای ملی و منطقه ایِ پیاده روی اربعین را بعنوان قدرت نرم در اولویت راهبردها قرار داده است.
این مقاله از چشم انداز قدرت نرم به دنبال پاسخ به این سؤال اصلی است که چرا مذاکره و دیپلماسی به عنوان ارکان اصلی قدرت نرم در حل و فصل مسئله هسته ای کره شمالی با ایالات متحده شکست خورده است؟ و چه الزاماتی برای تداوم بکارگیری این اهرم های قدرت نرم در مسئله هسته ای کره شمالی وجود دارد؟ فرضیه موقتی مقاله این است که پیگیری اهداف متعارض از سوی امریکا و کره شمالی چون بازدارندگی هسته ای و بهبود اقتصادی از سوی کره شمالی و خلع سلاح کامل هسته ای از سوی امریکا، مهمترین دلیل شکست مذاکره و دیپلماسی است. اما الزم اصلی تداوم فرایند مذاکره و گفتگو به عنوان ایزار اصلی قدرت نرم، عدم کاربرد قدرت سخت(تحریم ها و ابزار نظامی) از سوی ایالات متحده و بستر سازی فرهنگ گفتگو در روابط بین الملل است. یافته های تحقیق بیانگر آن است که هر نوع پیشرفتی در مورد کاهش آزمایشات کلاهک های هسته ای و یا خلع سلاح هسته ای کره شمالی به دست آید، صرفا از طریق تداوم مذاکره و گفتگو خواهد بود. از این رو، نزدیک شدن مواضع دو کشور به یکدیگر، با میانجیگری بازیگرانی مانند کره جنوبی، چین و روسیه، کاهش تأکید براهرم های قدرت سخت بر علیه کره شمالی و افزایش همکاری بین المللی به ویژه میان اعضای دائم شورای امنیت از یک سو ضرورت و الزام تداوم بکارگیری قدرت نرم را نشان می دهد. روش گردآوری داده ها مبتنی بر روش کتابخانه ای و روش تحقیق پژوهش مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی است.
با توجه به تحول وضعیت محیط و کشورها، امروزه در ادبیات امنیتی بجای بحث از قدرت سخت و نیمه سخت، سخن از قدرت نرم به میان می آید. قدرت های حامی وضع موجود، از مفاهیم فوق برای تاثیر گذاری و تغییر در جوامع هدف در راستای منافع خود بهره می برند. حال، سوال اصلی این است غرب برای نفوذ فکری- فرهنگی بر طیف نخبگان روشنفکری دینی، چگونه از ابزار قدرت نرم استفاده می کند؟ مبتنی بر روش اجتهادی دلالت محور و چارچوب مفهومی قدرت نرم و رابطه نظریه و فرهنگ؛ زمینه نفوذ در جریان روشنفکری دینی از دو جنبه قابل تحلیل و بررسی است. اول؛ حضور و تحصیل در غرب، زمینه جذب فرهنگی را فراهم می کند در این صورت نظریه های طرح شده بجای اینکه جمع کننده میان سنت و مدرنیته باشد با روکش اسلامی ولی بن مایه غربی خواهد بود. دیگر اینکه در اثر داد و ستدی که میان فرهنگ و نظریه است، هر فرهنگی علم متناسب با خود را تولید کرده، نیز هر نظریه ای فرهنگ متناسب با خود را تقویت می کند. در این صورت بکارگیری نظریه های غربی برای تبیین و فهم دینی، بنیان فرهنگی جوامع سنتی را کاملا متلاطم و حتی متلاشی می کند در این صورت می توان استدلال کرد، غرب با هدف متلاطم کردن فضای فرهنگ سنتی، زمینه آشنایی روشنفکران با محیط فرهنگی و علمی غرب را فراهم می کند که می تواند ظریف ترین و نرم ترین مصداق نفوذ بوده و زمینه ای برای تضعیف امنیت نرم جمهوری اسلامی باشد
هدف اصلی مقاله حاضر بررسی فرصت ها و چالش های پیش روی قدرت نرم ایران بعد از خروج نیروهای آمریکا از افغانستان، برمبنای ماتریس SWOT است. در همین راستا نیز سوالی که مطرح می شود این است که «قدرت نرم منطقه ای جمهوری اسلامی ایران پس از خروج نیروهای آمریکا از افغانستان و حاکمیت مجدد دولت طالبان در این کشور، با چه فرصت ها و چالش هایی روبرو شده است؟» نتایج حاصل از تحقیق که با رویکرد روشی توصیفی-تحلیلی و کاربست مدل SWOT حاصل شده است، نشان می دهد که مواردی چون 1-نفوذ اقتتصادیِ بی بدیل ایران در افغانستان؛ 2-امکان یابی تقویت همکاری های سه جانبه ایران، چین و روسیه و کاهش نفوذ آمریکا؛ 4-ابزار فشار و قدرت بازدارندگی لشکر فاطمیون؛ و 4- نارضایتی عمومی از عملکرد بایدن در افغانستان و وضعیت جدیدِ رسانه ای ایجاد شده به نفع ایران، فرصت های لازم جهت اعمال قدرت نرم ایران و ایفای نقش برتر در منطقه را فراهم کرده است. در این میان اما چالش هایی نیز همچون 1-قوم گرایی طالبان؛ 2-امکان نفوذ اندیشه هایی چون داعش و دولت اسلامی ولایت خراسان در طالبان؛ 3- امکان رویکرد قهرآمیز طالبان نسبت به شیعیان؛ و 4-نفوذ دولت های پاکستان، قطر و ترکیه در متن تحولات افغانستان، از جمله مورادی است که نفوذ قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران را با مشکل رو برو خواهد کرد.
نهادهای اطلاعاتی امریکا تلاش می نمایند با استفاده از رسانه و سینمای هالیوود وجهه مثبت و تصویری مقتدر، جذاب و شکست ناپذیری از عملیات های سیاسی، امنیتی و اطلاعاتی در خاورمیانه به نمایش گذاشته و از این طریق بر ذهن و قلب مخاطب تاثیر گذاشته و سیاستگزاری و تصمیمات بازیگران مختلف در این منطقه را تحت تاثیر قرار دهند. این کشور از نهادهای اطلاعاتی (سیا) برای پشتیبانی از عملیات نظامی و سیاست خارجی استفاده می کنند. برجسته کردن تهدیداتی تروریسم، بنیادگرایی، گسترش سلاح های کشتار جمعی در خاومیانه توسط نهادهای اطلاعاتی از عوامل مهم توجیه کننده بودجه های کلان و اقدامات غیر قانونی سیا به شمار می رود. روش پژوهش در این مقاله توصیفی و تحلیلی است. سوالی که این پژوهش تلاش می نماید به آن پاسخ دهد این است که کارکرد نهادهای اطلاعاتی از جمله سیا در خاورمیانه از سال 2001 تا 2015 چه تاثیری بر قدرت نرم این کشور ایفاء نموده است؟ شکست نهادهای اطلاعاتی در سنجش و ارزیابی تهدید، سیاست زدگی و ارائه اطلاعات نادرست و نقش آنها در اتخاذ تصمیات نادرست مثل حمله به عراق، عدم پیش بینی حملات 11 سپتامبر 2001 باعث اتخاذ تصمیات خشونت آمیز و تهاجمی و جنگ طلبانه در منطقه خاورمیانه شد. همین امر باعث مخدوش شدن چهره امریکا و کاهش قدرت نرم این کشور در خاورمیانه شده است.
رسانه ها مهم ترین و مؤثرترین ابزار انتقال اطلاعات در تحقق فرایند ارتباطات هستند. گروه هایی همچون داعش با فهم توانایی بالقوه رسانه ها در تأثیرگذاری بر افکار عمومی در سطح منطقه ای و بین المللی، اقدامات گسترده ای برای استفاده همه جانبه و جامع از رسانه ها داشته و برای توجیه اقدامات و مشروع نشان دادن خلافت خود، از انواع مختلف رسانه ها و تکنیک های رسانه ای استفاده می کنند. ازاین رو هدف پژوهش حاضر بررسی تکنیک های رسانه ای داعش در القای قدرت را با استفاده از نظریه بازنمایی و روش تحلیل تماتیک است. روش گردآوری داده ها از نوع کتابخانه ای و روش تحقیق تحلیل مضمون بازتابی می باشد. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که مضامین تکنیک های رسانه ای داعش در القای قدرت کدام اند؟ یافته های پژوهش با تمرکز بر تحلیل مضامین مجله دابق و رومیه نشان می دهد که داعش با بهره گیری هوشمندانه از تکنیک های رسانه ای رایج از چند طریق توانست در زمینه های مختلف قدرت نرم و سخت اعمال قدرت کند؛ داعش با استفاده از روایات و اسطوره های دینی، خلافت اسلامی را احیا کرده و با تقویت قدرت معنوی و متقاعدسازی، طیفی از مسلمانان سراسر جهان را با خود همراه ساخت. اعضای این گروه با ارائه ارزش های جهان شمول و هنجارهای مقبول مسلمانان، از آنها خواستند تا با «بیعت» و «هجرت» تحت لوای خلیفه قرار گرفته و جهاد کنند و یا با انجام عملیات های تروریستی قدرت داعش را در سراسر جهان به نمایش بگذارند. از دیگر مقولات مهم در این بررسی توجه زیاد داعش در بازنمایی قدرت نظامی و امنیتی، مجازات، قدرت اقتصادی، قدرت سازماندهی، خدمات امور اجتماعی و رفاهی بوده است.
از جمله بایسته های دین مبین اسلام در مواجهه با مسائل مستحدثه و نظریات جدید، استنطاق از قرآن کریم و طرح پرسش از این کتاب آسمانی است، اما قبل از طرح بحث به منظور پاسخگویی به این سؤال که دین مبین اسلام چه نظری در باب موضوعات جدید دارد، پرداختن به «روش تحقیق» مناسب و کارآمد برای کشف و شناسایی آیات مرتبط با آن موضوع، از اهمیّت و ضرورت بیشتری برخوردار بوده و گام اساسی در پژوهش های میان رشته ای برای تحول در حوزه علوم اسلامی است. از جمله نظریه های جدید مطرح شده در عصر اخیر ، موضوع «قدرت نرم» و مؤلفه ها و منابع ایجاد آن در جوامع انسانی است. اگرچه این نظریه ابتدا توسط اندیشمندان غربی مطرح شده، اما این سؤال همواره مطرح بوده که نظر قرآن کریم در رابطه با موضوع قدرت نرم چیست و چه ملاحظاتی در این زمینه مطرح شده است. در این مقاله تلاش شده تا در یک رویکرد میان رشته ای و با استفاده از روش «تحلیل محتوای کیفی»، به تحلیل کیفی مضامین مستخرج از آیات قرآنی پرداخته و گونه های قدرت، منابع قدرت و ملاحظات آن را از منظر قرآن کریم تبیین نمائیم. یافته های تحقیق نشان می دهند در قرآن کریم از دو گونه قدرتهای جبهه حق و باطل سخن گفته شده و برای کسب قدرت نرم، چهار منبع حاکمیّت الهی، عزّت الهی، مالکیّت الهی و قدرت الهی معرفی گشته است.
استعمار برای پیشبرد اهداف سیاسی و اقتصادی خود تنها از طریق سلطه قهری عمل نمی کند، بلکه شیوه های فکری و فرهنگی را نیز در پیش می گیرد تا سلطه خود را به سلطه ای هژمونیک بدل کند؛ یعنی با تولید معنا مناسبات قدرت را طبیعی و عقلانی نشان داده و از این راه مناسبات مذکور را تثبیت می کند. مسأله اصلی در این مقاله، چگونگی استعمار فرهنگی عراق توسط آمریکا می باشد و پاسخگویی به این سوال که رسانه های آمریکایی با بهره گیری از چه مفاهیمی، این موضوع را عمق بخشیده و سلطه خود در عراق را به سلطه ای هژمونیک مبدل می نمایند. در این مقاله با استفاده از روش تحقیق نشانه شناسی و تحلیل محتوای کیفی، بخش های اصلی چهار صفحه فیسبوک آمریکایی (سفارت آمریکا در بغداد، آژانس توسعه بین المللی آمریکا، کمپین رسانه ای رادیو سوا و برنامه تبادل رهبران جوان عراقی) که برای مخاطبان عراقی دایر شده اند، مورد مطالعه قرار گرفت. در ادامه نشان داده شد آمریکا در این صفحات با استفاده از بازنمایی مفاهیمی مانند: تقویت حوزه عمومی، ایجاد دموکراسی، تقویت نقش زنان، توجه به اقلیتها و موضوعاتی از این دست برای مخاطبان عراقی، استعمار خود را در این کشور بازتولید کرده و به اِعمال سلطه فرهنگی در فضای جامعه عراقی، می پردازد.
جمهوری اسلامی ایران حامل و واجد مختصات و مولفه های فرهنگی غنی و ارزشمندی است که تحت تاثیر آموزه های مقدس و متعالی اسلام و به ویژه مکتب اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بوده و می تواند دیپلماسی فرهنگی فعال تری از خود نشان دهد. در این راستا عربستان سعودی، کشور مسلمانی است که از اهداف دیپلماسی فرهنگی ایران بوده، می تواند به عنوان «مطالعه موردی»، مورد توجه واقع شود. سوال اصلی، تحقیق حاضر عبارتست از اینکه دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در عربستان سعودی، واجد و حامل چه مولفه هایی بوده است؟ روش پژوهش، به صورت توصیفی، تحلیلی و کاربردی بوده که ضمن مصاحبه با نخبگان و صاحبنظران، از تحقیقات گسترده کتابخانه ای، اسنادی والبته الگوی پژوهشی «روش مطالعه موردی»، نیز بهره برده است. نتیجه ، نشان می دهد که مولفه های ارزشی-بینشی، بیشترین درجه اهمیت را از نظر صاحبنظران و در مقایسه با سایر مولفه ها به خود اختصاص داده و البته میزان موفقیت بیشتری، هم در شرایط فعلی (1400) و هم در شرایط آتی(1404) خواهیم داشت.
هدف اصلی پژوهش حاضر ارایه مدلی به منظور بررسی عوامل اثر گذار بر شایستگی مدیران تراز انقلاب اسلامی در حوزه فرهنگ و رسانه مورد مطالعاتی سازمان صدا و سیما بوده است، در این جهت با مرور ادبیات و مصاحبه با خبرگان عوامل اثر گذار در چهار بعد شایستگی عمومی مدیریت، شایستگی های عام مدیریت رسانه، شایستگی های مدیریت رسانه رادیو و تلویزیون و شایستگی های مدیریت انقلابی تبیین شدند که به واسطه آن پرسشنامه ای تهیه و در بین نمونه آماری شامل 196 نفر از مدیران ارشد و میانی حوزه های پیام در سطح تهران و مراکز استانی به شیوه تصادفی ساده توزیع شد. با جمع آوری پرسشنامه های توزیع شده اقدام به تحلیل داده ها در راستای بررسی فرضیات پژوهش به منظور ارایه مدل مناسب از عوامل اثر گذار بر شایستگی مدیران تراز انقلاب اسلامی شد که نتایج به دست آمده نشان از تایید کلیه فرضیات در راستای تاثیر عوامل شناسایی شده داشت همچنین بر مبنای ضرایب تاثیر به دست آمده نتایج بیانگر این بود که بیشترین ضریب تاثیر در ارتباط با ابعاد مربوط به بخش شایستگی های مدیریت رسانه رادیو و تلویزیون با 0.78 به دست آمد که نشان از اهمیت شایستگی مدیتی در این رابطه را نشان می دهد بعد از آن از منظر اهمیت مهمترین ابعاد مرتبط با شایستگی های مدیریت انقلابی، شایستگی های عام مدیریت رسانه و شایستگی عمومی مدیریت به ترتیب با 0.76، 0.745 و 0.74 به دست آمدند.
