منابع قدرت نرم

در این مقاله، ایمان، چیستی ایمان، ویژگی ها، مبانی، اصول و آثار آن به عنوان منبع قدرت نرم در چارچوب گفتمان شیعه با رویکرد توصیفی تحلیلی و با روش اسنادی تحلیل شده است.امروزه در ادبیات سیاسی و اجتماعی از فتح الاذهان و فتح القلوب به عنوان قدرت نرم یاد می شود. هر نوع نفوذ بر قلوب و اذهان در جهان های اجتماعی مختلف نیاز به منابعی دارند. در جهان اجتماعی شیعه، ایمان با چهار پایه و بنیان خود، یکی از منابع جهان اجتماعی شیعه است. در این مقاله، عامل نفوذ بر قلوب، «حب و الفت» و عامل نفوذ بر اذهان، «قطع و یقین» ذکر شده است. روح، از آن جهت که درک می کند و یقین حاصل می کند، دارای قوّه عقل است و ذهن، از آن جهت که حالات گوناگون را تجربه می کند، دارای قلب است. بین ذهن و قلب، تعامل وجود دارد. وقتی قدرت نرم واقعی شیعه در ذهن افراد شکل می گیرد که شخص از طریق ذهن به صحت آن، یقین و از طریق قلب، آن را دوست داشته باشد و باور کند. خداوند آرامش را بر قلوب مؤمنین انزال می کند. انسان های مؤمن از طریق ترکیب آرامش قلب با یقین ذهن، بر اذهان و قلوب دیگران نفوذ می کنند. چهار عنصر صبر، عدل، جهاد و یقین، به عنوان بنیان های ایمان، با روش های مختلف بر نفوذ بر قلوب یاری می رسانند.

مفهوم قدرت در رشته ها و علوم مختلف تعاریف گوناگونی از آن شده است. آن چه در این نوشتار آمده است اصطلاح خاص آن در علوم سیاسی می باشد. اندیشمندان قدرت را به قدرت سخت با ابزار نظامی و قدرت نرم را با ابزار تبلیغاتی و رسانه تقسیم بندی نموده اند. بدین معنا که اعمال قدرت سخت بر پاداش و تهدید متکی است ولی قدرت نرم از جنس اقناع و القاء است. مؤلفه ها و عناصر قدرت نرم شامل عناصری از قبیل، فرهنگی-اعتقادی، اجتماعی-انسانی، روانشناختی، سیاسی و علمی می باشد که حضرت امام رحمت الله علیه در وصیت نامه سیاسی-الهی خود بر این عناصر و هم چنین شاخص هایی از جمله مکتب اسلام، مذهب تشیع، دیپلماسی فعال و عمومی و سرمایه اجتماعی تأکید نموده اند.

از جمله بایسته های دین مبین اسلام در مواجهه با مسائل مستحدثه و نظریات جدید، استنطاق از قرآن کریم و طرح پرسش از این کتاب آسمانی است، اما قبل از طرح بحث به منظور پاسخگویی به این سؤال که دین مبین اسلام چه نظری در باب موضوعات جدید دارد، پرداختن به «روش تحقیق» مناسب و کارآمد برای کشف و شناسایی آیات مرتبط با آن موضوع، از اهمیّت و ضرورت بیشتری برخوردار بوده و گام اساسی در پژوهش های میان رشته ای برای تحول در حوزه علوم اسلامی است. از جمله نظریه های جدید مطرح شده در عصر اخیر ، موضوع «قدرت نرم» و مؤلفه ها و منابع ایجاد آن در جوامع انسانی است. اگرچه این نظریه ابتدا توسط اندیشمندان غربی مطرح شده، اما این سؤال همواره مطرح بوده که نظر قرآن کریم در رابطه با موضوع قدرت نرم چیست و چه ملاحظاتی در این زمینه مطرح شده است. در این مقاله تلاش شده تا در یک رویکرد میان رشته ای و با استفاده از روش «تحلیل محتوای کیفی»، به تحلیل کیفی مضامین مستخرج از آیات قرآنی پرداخته و گونه های قدرت، منابع قدرت و ملاحظات آن را از منظر قرآن کریم تبیین نمائیم. یافته های تحقیق نشان می دهند در قرآن کریم از دو گونه قدرتهای جبهه حق و باطل سخن گفته شده و برای کسب قدرت نرم، چهار منبع حاکمیّت الهی، عزّت الهی، مالکیّت الهی و قدرت الهی معرفی گشته است.