پژوهش در نظام های آموزشی

جهت دهی اسناد بر اساس مفاد و رویکرد قانونی و رشد توسعه ملی و دیدگاه کلان رجال نظام و بالأخص منویات مقام معظم رهبری که صراحتاً به موازات علم گرایی، پنجه های کارآمد را نیاز اصلی مطرح کرده اند همگی اذعان دارند که روند روبه رشد نظام آموزشی مدرسه و دانشگاهی تا جایگاه بایسته و عملکرد شایسته فاصله دارد و در مقوله آموزش های مهارتی و حرفه گرا با نگاهی به تاریخ این آموزش ها در جهان پیشرو در حال تغییر و تحول نشان می دهد که این نظام ها همواره در معرض اصلاح، تغییر و ارتقا کیفیت هستند. عمده ترین دلایل این اصلاحات، همسو ساختن نظام آموزش مهارتی و نظری با تغییراتی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوری و پاسخگویی به نیاز بازار کار و علایق و تخصص گرایی مشتریان و مخاطبان که به طورکلی نیروی کار است. ازآنجاکه در حال حاضر کشور ما در حال تجربه دوران جدیدی از تحول و توسعه است پرداخت به این مهم بسیار ضروری و حیاتی است. در این مقاله، سازمان آموزشی فنی و حرفه ای و کمیته های تلفیق نظام آموزش مهارت و فناوری ضمن بررسی فعالیت ها و مطالعات اصیل و بنیادین انجام شده در کارگروه های مختلف، به بررسی نظرگاه نظام ارزشی و دینی پرداختند و سپس با بررسی تجارت بین المللی، به ارائه ایده اصلی و دغدغه متولیان این تحول بنیادین در ارتباط با استقرار سامانه ملی، بومی، ارزشی و مهارت بنیان و جهان گرا در خصوص آموزش های مهارتی و فناوری و تلاش برای فراهم کردن مدل متعالی و کیفی برای نظام آموزشی کشور اسلامی مان برآمده است.

این پژوهش به منظور بررسی اثربخشی استفاده از روش مطالعه درس بر پیشرفت تحلیلی دانش آموزان کلاس سوم ابتدایی شهرستان قم در درس ریاضیات انجام گرفته است. مطالعه درس یکی ازروشهای نوین است که در ژاپن به وجود آمده است و شامل طراحی، تدریس، مشاهده، ارزشیابی و بازنگری مشارکتی گروهی از معلمان ندر کلاس درس می شود. نمونهتحقیق شامل معلمان دانش آموزان 2 کلاس در 8 مدرسه پسرانه از نواحی چهارگانه شهرستان قم بود که به طور تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش (12 معلم و 300 دانش آموز) و کنترل (12 معلم و 325 دانش آموز) به طور تصادفی جایگزین شدند. تحقیق به شیوه پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل انجام گرفت. این روش پس از برگزاری پنج جلسه آموزش برای گروه آزمایش و یک جلسه هماهنگی برای گروه کنترل به مدت 12 هفته در 12 موضوع درسی در گروه آزمایش اجرا و درنهایت، داده ها با استفاده از آزمون ANCOVA تحلیل شد. نتایج نشان داد که استفاده از روش مطالعه درس در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضیات تأثیر دارد.

هدف پژوهش حاضر تعیین سطح بهداشت روانی دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا در مقطع کارشناسی و مقایسه آن با دانشجویان دانشگاه پیام نور همدان و کبودرآهنگ در همین مقطع تحصیلی بود. ازجمله اهداف دیگر این پژوهش مقایسه سطح بهداشت روانی دانشجویان دختر و پسر و دانشجویان دوره های تحصیلی متفاوت (روزانه و شبانه) و دانشکده های متفاوت بود. پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) به عنوان ابزار محاسبه سطح بهداشت روانی بر روی 900 نفر از دانشجویان اجرا شد. با استخراج داده های حاصل از اجرای این پرسشنامه شاخص سطح بهداشت روانی و نیز چهار مقیاس نشانه های بدنی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی به دست آمد. این اطلاعات با استفاده از آزمون های آماری t در گروه های مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان داد که سطح بهداشت روانی دانشجویان دختر و پسر دوره های تحصیلی متفاوت (روزانه، شبانه و پیام نور) و دانشکده های متفاوت، تفاوت معناداری با یکدیگر دارد. با استفاده از نتایج این پژوهش، می توان کمبودها و نیازهای دانشجویان را در مورد برنامه های بهداشت روانی در بخش های مختلف تشخیص داد و مسیر پژوهش های آتی را در این خصوص مشخص کرد.

ایران یکی از پیشگامان امر برنامه ریزی توسعه در مسان کشورهای درحال توسعه است. اولین برنامه توسعه در ایران به سال 1948 به اجرا درآمد و تاکنون نه برنامه توسعه (5 برنامه قبل و برنامه بعد از انقلاب) طراحی شده و به اجرا درآمده است. درمجموع اغلب صاحب نظران توسعه، عملکرد این برنامه ها را مثبت ارزیابی نمی کنند. در عصر دانایی که آموزش عالی و دانشگاه به عنوان محور عقلانیت جامعه قلمداد می شوند و مراکز آموزش عالی حکم مولد و یا ژنراتورهای تولید نیروی انسانی صلاحیت دار را دارند و سند چشم انداز بیست ساله نیز بر اهمیت علم و فناوری تأکید تام داشته است، بررسی برنامه های آموزش عالی و تشخیص عوامل مثبت و منفی آن ضرورتی اساسی است. به طورکلی عملکرد برنامه های توسعه کشور در بخش آموزش عالی پس از انقلاب نشان می دهد که موفقیت برنامه های توسعه این بخش، عمدتاً در زمینه اهداف کمی و نه کیفی است و درمجموع شاهد عدم ارتباط منطقی میان اهداف کلان و سیاست های اجرایی بوده ایم؛ به عبارت دیگر در برنامه های مربوط به بخش آموزش عالی، تحقیقات و فناوری تفاوت بسیاری میان تدوین برنامه و اجرای آن قابل مشاهده است.

مطالعه حاضر با هدف ساخت اعتبار یابی و رواسازی پرسشنامه انگیزه پیشرفت ریاضی دانش آموزان دبیرستان انجام شده است. به منظور رسیدن به این هدف پرسشنامه ای بر اساس ادبیان نظری و پرسشنامه های موجود در زمینه انگیزه پیشرفت ریاضی تهیه شد. با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای، نمونه 163 نفری (81 پسر و 82 دختر) از دبیرستان های شهر تهران انتخاب و ابزار روی آنان اجرا شد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه انگیزه پیشرفت ریاضی با 20 سؤال است. روش های به کاررفته شامل تحلیل گویه ها (ضریب تمیز و روش لوپ)، روایی سازه (تحلیل عاملی) و اعتبار (محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه و عامل ها) بودند. در نتایج تحلیل عاملی دو عامل شناسایی شد که عبارت اند از: انگیزه رغبتی و اجتنابی. اعتبار این پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 709/0 به دست آمد. با در نظر گرفتن نتایج این پژوهش می توان گفت که این پرسشنامه از اعتبار و روایی مناسبی برخوردار است و عوامل به دست آمده از تحلیل عاملی می تواند انگیزه پیشرفت ریاضی دانش آموزان دبیرستانی را به گونه مناسب اندازه گیری کنند.

در این پژوهش اثربخشی آموزش ایمن سازی در مقابل استرس بر اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه سوم متوسطه موردبررسی قرار گرفت. نمونه پژوهش 60 دانش آموز دختر (گروه آزمایش 30 نفر و گروه کنترل 30 نفر) پایه سوم متوسطه بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. داده ها با استفاده از پرسشنامه اضطراب امتحان، مصاحبه بالینی روان پزشک کودک و نوجوان و میانگین نمرات دانش آموزان در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون گردآوری شدند. گروه آزمایش، 8 جلسه آموزش ایمن سازی در مقابل استرس دریافت کردند؛ درحالی که گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. داده های گردآوری شده با استفاده از شاخص های توصیفی میانگین، انحراف معیار و شاخص تحلیلی آزمون t و تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که آموزش ایمن سازی در مقابل استرس بر کاهش اضطراب امتحان و افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تأثیر معنی دار دارد. بر طبق این یافته ها تأثیر آموزش ایمن سازی در مقابل استرس در کاهش اضطراب امتحان و افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بحث شده است.

یکی از اقدامات اساسی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای زنده نگه داشتن و پرورش کارآمد دانشجویان ممتاز و دارای استعدادهای درخشان، تصویب طرح پذیرش بدون آزمون برگزیدگان جشنواره های خوارزمی و مسابقات علمی بین المللی در دوره های آموزش عالی است. هدف این پژوهش بررسی میزان موفقیت طرح مذکور بر اساس نشانگرهای رضایتمندی برگزیدگان پذیرفته شده بدون کنکور، دلایل عدم بهره مندی برگزیدگان – به رغم دارا بودن شرایط – از تسهیلات مصوب وزارت علوم، مقایسه وضعیت تحصیلی فعالیت های علمی دانشجویان برگزیده بدون کنکور و دانشجویان عادی – که بدون سهمیه خاصی و از طریق آزمون سراسری پذیرفته شده اند – است. جامعه آماری این پژوهش کلیه برگزیدگان بین سال های 1383 تا 1386 (تعداد 330 نفر) هستند که به صورت تصادفی ساده تعداد 110 نفر برگزیده پذیرفته شده که در هنگان انجام پژوهش دانشجو بودند و تعداد 70 نفر برگزیده که موفق به پذیرش نشده بودند، انتخاب شدند و از طریق پرسشنامه پژوهشگر ساخته اطلاعات لازم گردآوری شد و موردمطالعه قرار گرفتند؛ همچنین برای مقایسه وضعیت تحصیلی و فعالیت های علمی برگزیدگان پذیرفته شده تعداد 110 نفر از دانشجویان هم رشته وهم ورودی ایشان که از طریق آزمون سراسری و بدون استفاده از تسهیلات خاصی وارد دانشگاه شده بودند، انتخاب شدند و موردمطالعه قرار گرفتند. نتایج پژوهش حاکی از عدم رضایتمندی برگزیدگان پذیرفته شده از عوامل برنامه های درسی و آموزشی برای این افراد مدیریت و عملکرد مسئولان ذی ربط در سطح دانشگاه و وزارت علوم، ارائه تجهیزات و امکانات موردنظر به برگزیدگان و درمجموع با نسبت 76 به 24 درصد را نشان می دهد.

مهارت های اجتماعی اکتسابی هستند و در زمان تولد ظاهر نمی شوند بلکه درنتیجه تعامل با دیگران تکامل می یابند. درگذشته پرستاران فرمان بردار متخصصان پزشکی تلقی می شدند و در دانشکده های پرستاری نیز این عقیده تقویت می شد. این مدارس به طور سنتی، از تشویق و ترغیب استقلال و خودکفایی دانشجویان در سیستم های مراقبتی بهداشتی امتناع می کردند. اما در سال های اخیر احساس نیاز به پرستاران قوی که قادر به ارائه مراقبت کیفی باشند افزایش یافته و ابراز وجود به عنوان یک ابزار ساده که می تواند در جهت دفاع از بیماران و نیز حرفه پرستاری به کار گرفته شود، مدنظر قرار گرفته است. در همین راستا این تحقیق به مطالعه درباره تأثیر آموزش جرئت ورزی بر میزان قاطعیت دانشجویان دختر رشته پرستاری می پردازد. این پژوهش نیمه تجربی در دو گروه آزمایش و کنترل و به صورت پیش آزمون – پس آزمون اجرا شده است. جامعه پژوهش را در این مطالعه کلیه دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی کرج تشکیل می دهند. نمونه پژوهش شامل 30 دانشجوی دختر پرستاری است که نمره آنان در آزمون قاطعیت راتوس از میانگین نمرات جامعه پژوهش کمتر است. سپس نمونه های پژوهش به طریق تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. آموزش جرئت ورزی طی یک برنامه شش هفته ای در 12 جلسه و با استفاده از یک طرح چند محتوایی شامل هدایت و رهبری، بازی نقش، تکالیف خانگی و بازخورد به اجرا گذاشته شد. نتایج تحقیق نشان دهنده بهبود معنی دار قاطعیت واحدهای موردپژوهش در گروه آزمایش بود. درحالی که در گروه کنترل هیچ تغییر محسوسی مشاهده نشد. نتایج همچنین نمایانگر این مسئله بود.