روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی روش آموزش والدین به شیوه بارکلی بر کاهش نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان شهر شیراز بود. روش آن از نوع پژوهش های شبه تجربی و طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه و جامعه آماری شامل 20 نفر از کودکان 7 تا 12 ساله بود که به دلیل مشکلات رفتاری به مرکز مشاوره آموزش و پرورش شهر شیراز معرفی شده و بر اساس مصاحبه بالینی و سیاهه علائم مرضی کودکان (گادو و اسپرافکین، 1994) با علائم اختلال نافرمانی مقابله ای تشخیص داده شده بودند. جامعه آماری به صورت نمونه برداری در دسترس انتخاب و به دو گروه آزمایش (10 نفر) و گواه (10 نفر) تقسیم شد. مادران گروه آزمایش به مدت 8 جلسه با استفاده از پروتکل بارکلی آموزش داده شدند و مرحله پیگیری به فاصله دو ماه پس از مداخله درمانی انجام شد. یافته ها با استفاده از تحلیل کوواریانس نشان داد که روش آموزش والدین به شیوه بارکلی بر کاهش نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای کودکان تأثیر معنا دار دارد. همچنین یافته ها در مرحله پیگیری نشان داد روش آموزش والدین به شیوه بارکلی در کنترل نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای کودکان مؤثر بوده است. نتایج حاصل نشان می دهد با آموزش مهارت های اجتماعی به والدین می توان میزان اختلال نافرمانی مقابله ای را در کودکان کاهش داد.  

این پژوهش با هدف تعیین ارتباط بین جهت گیری های دلبستگی با ابعاد سازگاری با نقش واسطه ای حرمت خود انجام شد. روش پژوهش همبستگی از نوع تحلیل مسیر بود و جامعه آماری همه دانش آموزان دبیرستانی دختر و پسر شهر شیراز بودند. 225 دانش آموز (102 دختر، 123 پسر) با استفاده از روش نمونه برداری چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارها شامل سیاهه دلبستگی به والدین و همسالان (آرمسدن و گرینبرگ، 1987)، سیاهه سازگاری بل (1961) و مقیاس حرمت خود روزنبرگ (1965) بود. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که دلبستگی به مادر و همسالان به طور مستقیم توانایی پیش بینی حرمت خود و دلبستگی به مادر به طور مستقیم توانایی پیش بینی ابعاد سازگاری در خانه و سازگاری اجتماعی را دارد. همچنین دلبستگی به پدر به طور مستقیم توانایی پیش بینی سازگاری در خانه و سازگاری عاطفی و دلبستگی به همسالان نیز به طور مستقیم توانایی پیش بینی سازگاری اجتماعی و همچنین حرمت خود روابط معنا دار با همه ابعاد سازگاری دارد. دیگر یافته ها نشان داد که حرمت خود در ارتباط بین سبک های دلبستگی با سازگاری روان شناختی نقش واسطه ای دارد. بنابراین می توان گفت سبک های دلبستگی و حرمت خود دو مولفه مهم در پیش بینی سازگاری نوجوانان است.

هدف از این پژوهش تعیین تأثیر القای تنیدگی بر نارسایی شناختی و حافظه کاری، با توجه به نقش انعطاف پذیری شناختی بود. در این پژوهش از طرح شبه تجربی پیش آزمون پس آزمون دوگروهی استفاده شد. جامعه پژوهش دانشجویان دختر خوابگاه های دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین بودند که 100 نفر آنان به صورت دردسترس انتخاب و 44 شرکت کننده (22 شرکت کننده با انعطاف شناختی بالا و 22 شرکت کننده با انعطاف شناختی پایین) وارد تحلیل نهایی شدند. برای گردآوری داده ها از آزمون حافظه کاری (دانیمن و کارپنتر، 1980)، پرسشنامه نارسایی شناختی (برادبنت، کوپر، فیتزجرالد و پارکز، 1982 ) و پرسشنامه انعطاف پذیری شناختی (دنیس و وندروال، 2010) استفاده شد. یافته ها نشان داد که پس از القای تنیدگی بین دو گروه دارای انعطاف پذیری شناختی بالا و انعطاف پذیری شناختی پایین از نظر عملکرد بخش پردازش ذهنی حافظه کاری و سه بعد از نارسایی شناختی شامل حواس پرتی، مشکلات مربوط به حافظه و اشتباهات سهوی تفاوت معنادار دیده شد، اما در شرایط تجربه تنیدگی از نظر اندوزش ذهنی و ناتوانی در یادآوری اسامی تفاوتی بین دو گروه دیده نشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که تجربه تنیدگی بر پردازش ذهنی حافظه کاری و اکثر ابعاد نارسایی های شناختی تاثیرگذار است، اما تأثیر آن وابسته به سطح انعطاف پذیری شناختی است.

این پژوهش با هدف مدل یابی اعتیاد به اینترنت براساس سبک های هویت با واسطه گری ناگویی هیجانی در دانش آموزان و از نوع پژوهش های همبستگی مبتنی بر روش مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری این پژوهش تمام دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر ساری تشکیل بود. 361 نفر با استفاده از روش نمونه برداری مرحله ای انتخاب شدند و به مقیاس سبک هویت (برزونسکی، 1992)، مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو (بگبی، تیلور و پارکر، 1994) و مقیاس اعتیاد به اینترنت (یانگ، 1998) پاسخ دادند. یافته ها نشان داد که مدل پژوهش دارای برازش است و 41درصد از اعتیاد به اینترنت توسط سبک های هویت و ناگویی هیجانی قابل تبیین است. همچنین بین سبک های هویت اطلاعاتی و هنجاری با زیرمقیاس های اعتیاد به اینترنت همبستگی منفی و بین زیرمقیاس های ناگویی هیجانی با اعتیاد به اینترنت همبستگی مثبت معناداری وجود داشت. نتایج این پژوهش با تأکید بر ضرورت نقش هویت و همچنین نقش واسطه ای متغیر ناگویی هیجانی بر گرایش افراطی به اینترنت در دانش آموزان، می تواند تلویحات کاربردی برای بهبود وضعیت روان شناختی ارایه دهد.

هدف این پژوهش تعیین پیشایندها و پیامدهای سرمایه های تحولی برپایه الگویابی معادلات ساختاری بود. به این منظور ۵۱۱ دانش آموز سال سوم از دبیرستان های شهر همدان (۲۵۶ پسر و ۲۵۵ دختر) به روش مرحله ای انتخاب شدند و به مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده زیمت، دالم، زیمت و فارلی (۱۹۸۸)، پروفایل سرمایه های تحولی (مؤسسه پژوهشی مینه سوتا، 2005) و مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف (1989) پاسخ دادند. داده ها به روش معادلات ساختاری تحلیل شد. مدل مفروض در جامعه پژوهش برازنده بود. نتایج تحلیل ها نشان داد که نقش میانجی گر سرمایه های تحولی، در پیوند بین حمایت های اجتماعی ادراک شده و بهزیستی روان شناختی، مثبت و معنادار است و الگوی پیشنهادی 57 درصد واریانس بهزیستی روان شناختی دانش آموزان را تبیین می کند. برپایه یافته های این پژوهش مشخص شد تأثیر حمایت اجتماعی ادراک شده بر بهزیستی روان شناختی بیش از آن که مستقیم باشد غیرمستقیم و از طریق سرمایه های تحولی است. در نتیجه می توان با افزایش حمایت های اجتماعی ادراک شده میزان سرمایه های تحولی و بهزیستی روان شناختی دانش آموزان را بهبود بخشید.

این پژوهش با هدف پیش بینی خودشفقت ورزی براساس الگوهای ارتباطی خانواده با واسطه گری راهبردهای مقابله با تنیدگی انجام شد. برای اجرای آن 347 نفر (141 پسر و 206 دختر) از دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان به روش نمونه برداری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و به مقیاس های الگوهای ارتباطی خانواده (فیتزپاتریک و ریتچی، 1994)، راهبردهای مقابله با تنیدگی (کالزبیک، ریجکن، هنگوون و دکر، 2003) و خودشفقت ورزی (ریس، پومیر، نف و ون گوچت، 2011) پاسخ دادند. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه مطابق با مراحل بارون و کنی (1986) نشان داد که گفت وشنود پیش بینی کننده مثبت خودشفقت ورزی است و همنوایی به صورت منفی بر خودشفقت ورزی تأثیر دارد. گفت وشنود راهبرد مسئله محور را به صورت مثبت پیش بینی می کند، اما قادر به تأثیرگذاری بر راهبردهای هیجانی و اجتنابی نیست و همنوایی به صورت منفی بر راهبرد مسئله محور و به صورت مثبت بر راهبردهای هیجانی و اجتنابی تأثیر می گذارد. علاوه بر این، یافته ها نشان داد که راهبرد مسئله محور خودشفقت ورزی را به صورت مثبت و راهبردهای هیجانی و اجتنابی خودشفقت ورزی را به صورت منفی پیش بینی می کند. نتایج حاکی از آن بود که راهبردهای مقابله با تنیدگی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و خودشفقت ورزی نقش واسطه ای دارد.

این پژوهش با هدف تعیین رابطه بین بازخوردهای ناکارآمد مادران با خودکارآمدی و سبک های مقابله ای دانش آموزان دختر انجام شد. 400 نفر (200 دانش آموز دختر پیش دانشگاهی رشته علوم انسانی در مناطق نوزده گانه آموزش و پرورش شهر تهران و 200 نفر مادران همان دختران) به روش خوشه ای تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند با تکمیل فرم بلند مقیاس بازخورد های ناکارآمد (بک و وایسمن، 1978)، مقیاس خودکارآمدی عمومی (شرر و دیگران، 1982) و سیاهه سبک های مقابله ای (بیلینگز و موس، 1981) در این پژوهش شرکت کردند. نتایج نشان داد بین بازخورد های ناکارآمد مادران با خودکارامدی و راهبردهای مقابله ای دختران رابطه معنادار وجود دارد و نتایج تحلیل کانونی نشان داد که هر سه ریشه کانونی از لحاظ آماری معنادار بوده و 42درصد از تغییرات خودکارآمدی، 21درصد از تغییرات سبک مقابله ای مسئله محور و 19درصد از تغییرات سبک مقابله ای هیجان محور توسط بازخوردهای ناکارآمد تبیین می شود. بر این اساس می توان از بازخورد های ناکارآمد مادران به منزله یکی از عوامل پیش بینی کننده خودکارآمدی و راهبردهای مقابله ای دختران نام برد و در سطح سیاست گذاری، برنامه ریزی و آموزش های والدین مورد توجه قرار داد.