روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

" سازه‌ها و مقیاسهای متعدد در خصوص فرایندهای خودشناسی، به عنوان تسهیل‌گر و اصلاح‌کننده فرایندهای خود نظم‌دهی، از درجات انسجام و انتزاع متفاوتی برخوردارند. هوش هیجانی و ناگویی خُلقی را می‌توان به ترتیب به منزلة سازه‌های خودشناختی جزیی‌نگر در زمینه وجود و فقدان خودآگاهی هیجانی توصیف کرد. دو مـؤلفه تجربه‌ای و تأملی خودشناسی سازه‌های هوش هیجانی و ناگویی خُلقی در زمینه شناخت خود کلی نگرتر و منسجم‌تر هستند، پس باید با همه ابعاد نظامهای پردازش خبر عقلانی و تجربه‌ای ارتباط مثبت داشته باشند. یافته‌های پژوهش، در هر دو جامعه ایران و امریکا، نشان دادند دو وجه خودشناسی با همه مـؤلفه‌های سیستمهای پردازش خبر تجربه‌ای و عقلانی به صورت مثبت مرتبط بودند، اما مـؤلفه‌های سازه‌های هوش هیجانی و ناگویی خُلقی چنین ارتباط جامعی را نشان ندادند. افزون بر این، دو وجه خودشناسی در هر دو جامعه ایران و آمریکا توانستند متغیرهای سلامت روانی را در فراسوی نظامهای پردازش خبر عقلانی وتجربه‌ای پیش‌بینی کنند. یافته‌های پژوهش بر مبنای ماهیت در هم تنیده، پویشی، انسجامی و زمانمند فرایندهای خودشناختی، بر ضرورت طراحی مقیاسهای کارآمدتر و لزوم ارزیابی گسترده‌تر تفاوتها و شباهتهای بین فرهنگی در قلمرو خودشناسی صحه گذاشتند. "

" ارزشها، ساختارهایی روانشناختی هستند که در نتیجه تجربه‌های فرهنگی، اجتماعی و شخصی، درونی می‌شوند و پیامدهای خاص خود را دارند. پژوهش حاضر در پی کشف روابط معنایی و ساختاری ارزشها در جوانان دانشجو بوده است. بدین منظور 600 دانشجو (300 مرد و 300 زن) از چهار دانشکدة دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و با «زمینه‌یاب ارزشی شوارتز» (SVS )، محتوا و ساختار ارزشی آنها مورد ارزشیابی قرار گرفت. روی‌آورد آماری پژوهش، برای تحلیل ساختاری و منظومه‌های محتوایی ارزشها، فن تحلیل کوچکترین فضا (SSA ) بود. یافته‌های پژوهش نشان دادند که محتوا و ساختار ارزشهای انسانی جوانان ایرانی، در سطح وسیعی با الگوی نظری جهان‌شمول ارزشها (شوارتز، 1992) مطابقت دارد و معنابخشی و ساخت‌دهی به ارزشها در مردان و زنان دانشجو مشابه است. انحراف از الگوی مورد انتظار نیز در مواردی مشاهده شده است. عدم مطابقت ریخت ارزشی پیشرفت با ساختار ریخت اصلی، خصیصه‌های ویژه (شاخص فرهنگ) دانشجویان ایرانی را منعکس می‌کند. انحرافهای مشاهده شده بر مبنای همسازی با نظام سیاسی و اجتماعی شدن ایدئولوژیکی در دهه‌های اخیر و تأثیر پس‌زمینة دویست ‌ساله از جدال اندیشه‌های دو نیروی متعارض اصلاح‌طلبی و سنت‌خواهی تبیین‌پذیر است. پژوهش حاضر، یافته‌های بحث‌انگیزی را در پی داشت که شایسته پژوهشهای تکمیلی است تا بتوان صحت تبیینهای ارائه شده را با معیارهایی دیگر محک زد. "

" به منظور بررسی رابطه بین ابعاد جهت‌گیری مذهبی و ابعاد مختلف سلامت ـ اختلال روانی، 120 دانشجوی پسر و دختر از دانشگاه تهران با شیوه نمونه‌برداری تصادفی در دسترس انتخاب شدند. جهت‌گیری مذهبی با استفاده از مقیاس امکان ارزشیابی چهار بُعد مرتبط با مذهب (جهت‌گیری مذهبی، سازمان‌نایافتگی مذهبی، ارزنده‌سازی مذهبی و کامجویی) و ابعاد سلامت ـ اختلال روانی با به کارگیری مقیاس 9 بُعدی بازبینی شده فهرست نشانه‌ها (SCL-90-R) دروگاتیس که به ارزشیابی مشکلات بدنی شکل، وسواس بی‌اختیاری، حساسیت در روابط بین فردی، افسردگی، اضطراب، خصومت، هراس، افکار پارانوییدی و روان‌گسستگی می‌پردازد، ارزیابی شدند. نتایج نشان دادند که از بین ابعاد مختلف جهت‌گیری مذهبی در مجموع، کامجویی، سازمان‌نایافتگی مـذهبی و ارزنده‌سازی، الگوی منسجـمی را برای تبیـین شاخص کلی اختلالهای روانی مطرح می‌سازند. "

" میزان شیوع نشانگان فرسودگی شغلی معلمان با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای در این پژوهش بررسی شد. 675 نفر از معلمان مدارس ابتدایی فهرست فرسودگی شغلی مازلاک (MBI) و فهرست توصیف شغلی اسمیت، کندال و هیولین (JDI) را تکمیل کردند. نتایج وجود درجاتی از فرسودگی شغلی را در اکثر آزمودنیها و رابطه معنادار بین فرسودگی شغلی با متغیرهای جنس، موقعیت جغرافیایی و رضایت شغلی را نشان دادند. بالاترین همبسـتگی منفی بین میزان حقوق دریافتی و فرسودگی شغلی به دست آمد. "