مدیریت تصویر

هدف نهایی فرآیند مدیریت تصویر، ایجاد و ارائه انگاره هایی هدفمند از اشخاص، رویدادها و موضوعاتی است که متناسب با مأموریت یک رسانه بوده و با بهره گیری از ظرفیت های پرداختی و فرآوری رسانه ای بتواند حتی المقدور انگاره هایی حساب شده و مطلوب را به مخاطبان منتقل کند. این تحقیق با اتخاذ رویکرد فرآیندی، تلاش داشت تا به شناسایی اهرم های تغییر این فرآیند بر مبنای روش بازمهندسی کندور بپردازد. به همین منظور، خروجی مصاحبه با 20 نفر از کارشناسان، اساتید و پژوهشگران ارتباطات و تعدادی از مدیران و مشاوران رسانه ملی به صورت باز، محوری و انتخابی کدگذاری و مقوله بندی شد تا 180 مفهوم استخراج شده اولیه به 70 مفهوم تقلیل یابد. نتایج نهایی کدگذاری محتوای مصاحبه ها در پنج محور کلان قرارگرفته و در هر بخش تلاش شده تا ضمن ارائه توصیف اهرم های تغییر موجود از نگاه کارشناسان، ریشه های ایجاد این مسائل و همچنین پیامدهای ناشی از تداوم چنین موانعی در سازمان تبیین شود. این پنج گلوگاه تغییر در بازمهندسی فرآیند مدیریت تصویر سازمان صداوسیما، که هرکدام به نحوی مانع تحقق فرآیند تصویرسازی هستند عبارت اند از: عوامل محیطی، عوامل آموزشی و پژوهشی، عوامل ساختاری، عوامل فرهنگی و عوامل مدیریتی.

با توجه به تلاش های متعدد رسانه ای برای اسلام هراسی و ایجاد تصویری نامتناسب از اسلام، هدف این مقاله تصویرپردازی صحیح از اسلام در شبکه پرس تی وی است. در مرحله اول؛ دو نامه مقام معظم رهبری به جوانان اروپا و آمریکای شمالی و سایر بیانات مرتبط با موضوع، گردآوری و تحلیل مضمون شد و در قالب 15 موضوع و 7 محور کلی (هراس افکنی، تاریخ و تمدن غربی، اسلام اصیل، جامعه غرب، مسائل روز، رفتار های اسلام و غرب و اسلام و سایر مکاتب) دسته بندی و مبنای پرسش های مصاحبه قرار گرفت. در مرحله دوم 30 نفر از کارشناسان حوزه رسانه و دین به صورت هدفمند انتخاب و مصاحبه نیمه ساختاریافته شدند. پس از تحلیل محتوای کیفی متن مصاحبه ها در نهایت خروجی این قسمت در دو بخشِ ارزیابی وضعیت موجود شبکه پرس تی وی و پیشنهاد وضعیت مطلوب مدیریت پیام و محتوا برای این شبکه مطرح شد. راهکارهای پیشنهادی در سه حوزه برنامه سازی (مخاطب پژوهی، ساخت محتوا، توزیع پیام، رصدو بازخورد)، برنامه ریزی (درون شبکه ای و برون شبکه ای) و نیز ساختار سازمانی (کادرسازی و مسائل و رویکردهای سازمانی شبکه) دسته بندی و خلاصه شد. در نهایت چرخه پیشنهادی رسانه ای  مطروحه در این پژوهش برای اتخاذ سیاستی مؤثر و متناسب با اهداف شبکه بر مبنای شناخت رسانه و زبان آن ارائه شد.

در جهانی که پیشرفت های ارتباطاتی تقریباً بر همه مسائل جهان سایه افکنده است، مؤلفه های سیاسی قدرت نیز از این مسئله متأثر شده اند. امروزه علاوه بر ارتباطات دیپلماتیک دولت ها، دیپلماسی عمومی در بسترهای مختلفی از جمله فضای رسانه ای بروز و ظهور یافته و رادیو و تلویزیون یکی از اصلی ترین فرصت هایی است که از طریق آن می توان انگاره های هدفمندی را با بهره گیری از مفاهیم حوزه مدیریت تصویر به مخاطبین منتقل کرد. در واقع هدف نهایی فرآیند مدیریت تصویر، ایجاد و ارائه انگاره هایی هدفمند از اشخاص، رویدادها و موضوعاتی است که متناسب با مأموریت یک رسانه بوده و با بهره گیری از ظرفیت های پرداختی و فرآوری رسانه ای بتواند حتی المقدور انگاره هایی حساب شده و مطلوب را به مخاطبین منتقل کند. این تحقیق با اتخاذ رویکردی فرآیندی به عنوان رهیافت مختار پژوهش، تلاش داشت تا با بهره گیری از روش مصاحبه عمیق، ضمن شناسایی اهرم های تغییر این فرآیند بر مبنای روش باز مهندسی کندور، فرآیند مطلوبی را برای مدیریت تصویر در رسانه ملی پیشنهاد نماید. به همین منظور خروجی مصاحبه با بیست نفر از کارشناسان، اساتید و پژوهشگران ارتباطات و تعدادی از مدیران و مشاوران رسانه ملی کدگذاری و مقوله بندی شد تا با استفاده از نرم افزار آی مایندمپ، 200 مفهوم استخراج شده به 70 مفهوم تقلیل یافته و در نهایت مدل ریلی فرآیند مدیریت تصویر ارائه شود. این مدل از شش نظام حمایتی و چهار نظام اصلی تشکیل شده است که در یک نگاه سیستمی، فرآیند پیشنهادی مدیریت تصویر در رسانه ملی را شکل می دهند.

با گسترش اهمیت رسانه ها در دیپلماسی عمومی جهانی، برخی کشورهای متخاصم اقدام به راه اندازی رسانه های فارسی زبان کرده اند. هر رسانه ای برای عملیات رسانه ای پیرامون موضوعات مدنظر خود، الگوی راهبردی دارد که براساس آن عمل می کند. این راهبردها، علاوه بر مشخص کردن هدف نهایی و جهت گیری کلان رسانه، به عنوان نقشه راهی است تا رسانه را در مسیر هدف اصلی خود قرار دهد. لذا شناخت راهبردهای عملیات رسانه ای این شبکه ها، برای مقابله با آن ها، حائزاهمیت است. دراین میان، نهاد ولایت فقیه، به عنوان یکی از نهادهای حیاتی نظام جمهوری اسلامی ایران، همواره مورد هجمه رسانه های مذکور بوده است. پژوهش حاضر با تمرکز بر نهاد ولایت فقیه، بر آن بوده تا مختصات راهبردی انگاره ارائه شده از این نهاد را ذیل شبکه های ماهواره ای فارسی زبان شناسایی و تبیین کند. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، ذیل نظریه بازنمایی، به تحلیل محتوای مضامین مرتبط با نهاد ولایت فقیه در یک بازه زمانی ده ساله (1387-1397) و در یازده رسانه فارسی زبان پرداخته است. نتایج این تحقیق نشان داد که راهبرد اصلی این رسانه ها به گونه ای است که از پنج بنیان مهم این نهاد اعتبارزدایی می کند. این راهبرد شامل اعتبارزدایی از شخص حقیقی ولی فقیه، بنیان دینی و فکری این نهاد، وجه مردمی ولایت فقیه، پشتوانه قانونی و نهایتاً جنبه کارکردی نهاد ولایت فقیه است. این اعتبارزدایی به گونه ای صورت می پذیرد که در نهایت منجر به مشروعیت زدایی از این نهاد شده و لزوم حذف آن به مخاطب القا شود.

تولید مستند های تبلیغاتی از سوی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در طول برگزاری انتخابات و پخش آن از صداوسیما، به منزله تأثیرگذارترین رسانه تبلیغی در برانگیختن حس مشارکت هرچه بیشتر مردم و شناخت اولویت های اصلی هر یک از نامزدها، در طول ایام تبلیغات نامزدها بسیار مهم و اساسی است. این پژوهش باهدف شناخت تصویری که هریک از نامزدهای اصلی دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری (سال 1396) در مستندهای تبلیغاتی شان از خود ارائه داده اند، انجام شده است. به همین منظور از نظریه هایی همچون نشانه شناسی و بازنمایی رسانه ای استفاده شده است. روش بکاررفته در این مقاله، روش نشانه شناسی تصویر مدل سلبی و کاودری و مستندهای موردمطالعه، مستندهای پخش شده آقایان سیدابراهیم رئیسی و مصطفی میرسلیم و تک مستند آقایان حسن روحانی و سیدمصطفی هاشمی طبا در رسانه ملی است که یافته های پژوهش پس از بررسی هریک از مستندها بر اساس برآیند جدول های توصیف نشانه شناسیِ دسته بندی شده بر اساس محورهای موضوعی فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و رمزگان میزانسن و فنی، جمع بندی و تحلیل شده است. درنتیجه، در قسمت برآیند جدول توصیف نشانه شناسی مشخص شد، اولویت اول هر نامزد انتخابات ریاست جمهوری در مستند تبلیغاتی خود اغلب، پرداختن به موضوعات اجتماعی در کشور بوده است و در قسمت برآیند جدول های رمزگان میزانسن و فنی شاهد نتایج متفاوت مربوط به هر نامزد بوده است.

مفهوم قدرت همواره محل نقاش و تبادل نظر بوده است. از طرفی عده ای قدرت را امری سخت می پندارند و زمام آن را در دستان حکومت و یا به تعبیر دقیق تر دولت می دانند. دولت ها از قدرت نظامی برای به انقیاد درآوردن مردم تحت چتر حاکمیت بهره می برند. از طرف دیگر عده ای که عمدتا طیف نظریه پردازان معاصر را دربرمی گیرد که قدرت را امری نرم و ذهنی می دانند و این گونه می اندیشند که زور زمانی مؤثر می شود که گفتمان های تنبیهی در فضای جامعه تأثیرگذار باشد. در واقع قدرت در صورت بندی نرم خودش امری سیال و در حال گردش فرض می شود که صاحبانش افرادی هستند که نفوذ بیشتری در جامعه داشته باشند. ساخت اجتماعی قدرت تعبیری است که به خوبی جنبه نرم و سیال بودن قدرت را نمایان می سازد. در این مقاله قصد داریم، که فرآیند بازتولید قدرت را در فضای اجتماعی دریابیم. برای پاسخ به مسئله فوق به روش کتابخانه ای ساخت اجتماعی قدرت را در سه سطح بررسی خواهیم کرد. در سطح اول به تطور مفهومی قدرت و پیامدهای آن خواهیم پرداخت. در سطح دوم سه فرآیند مدیریت تصویر، مناسک اجتماعی، نهادهای اجتماعی در نسبت با قدرت مورد بررسی قرار می دهیم و در سطح سوم، تأثیر سه فرآیند فوق بر ادراک و نگرش و رفتار افراد بررسی خواهیم کرد. پس از بررسی درمی یابیم که بازتولید قدرت فرآیندی سه مرحله ای است که از کلان جامعه تا اذهان افراد و برعکس نهادینه می شود.

مدیریت و هدایت تغییرات فرهنگی یکی از مسائل مهمی است که همواره جنبه ای پروبلماتیک برای اندیشمندان دانش اجتماعی داشته است. علاوه بر اندیشمندان دانش اجتماعی، فعالین و دغدغه مندان سیاست گذاری فرهنگی در انقلاب اسلامی به مسئله مدل اسلامی راهبری تغییرات اجتماعی به عنوان یک مسئله اساسی نگریسته اند. از همین رو، اندیشمندان همواره در پی مدلی در جهت هدایت تغییرات فرهنگی بوده اند اما به نظر می رسد سیره ائمه معصومین به عنوان برجسته ترین رهبران اجتماعی تاریخ بشریت ظرف بسیار مناسبی برای استخراج مؤلفه های و محورهای هدایت تغییرات فرهنگی بر مدار ارزش ها و بنیان های نظری و عملی اسلامی باشد. در میان ائمه با توجه به اهمیت مقطع تاریخی زندگان حضرت جعفربن محمد(ع) و خاصتا اقداماتی که ایشان در ترسیم و تصویر حقیقت قیام عاشورا در فضای افکار عمومی جامعه داشته اند، از حیث تأثیری که بر فضای اجتماعی آن روزگار تا زمان حال گذاشته است می تواند به عنوان موردی خاص مورد واکاوی موشکافانه قرار بگیرد. این مقاله با بررسی سیره امام صادق(ع) ضمن بررسی احادیث وارده از امام صادق پیرامون اباعبدلله الحسین(ع) و قیام ایشان گرداوری از کتاب کامل الزیارات به استخراج مضامین مرتبط با مسئله پرداخته است.پس از تحلیل مضامین مستخرج از روایات، پنج مؤلفه اساسیِ «بازسازی شخصیت امام حسین(ع) در جامعه»، «تغییر نگرش عمومی نسبت به زیارت و اجتماع حول سید الشهدا»، «اشاعه فرهنگ عزداری برای امام حسین»، «صورتبندی غیریت از طریق دشمن شناسی امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) »، «یگانگی، تداوم و تکامل قیام بر حق از امام حسین(ع) تا حضرت قائم» برای مدل راهبری تغییرات فرهنگی استخراج نموده است.

بر اساس تقسیم بندی کلاسیک، موضوعات روابط بین الملل به سیاست أعلی و سیاست أدنی تقسیم می گردد. موضوعات و مسائل نظامی <strong>– امنیتی همواره در طبقه بندی سیاست أعلی می گنجد و صاحب نظران و تحلیل گران فعالیت های مقامات نظامی در این حوزه را بررسی می کنند و این موضوع به حوزه سیاست أدنی که مختص موضوعات اقتصادی، رفاهی و فرهنگی است، ارتباطی ندارد. در این میان سردار سلیمانی نمونه نادری بود که توانست میان دو حوزه سیاست أعلی و أدنی پیوند بزند. مقاله حاضر با روش توصیفی <strong>– تحلیلی و با تمرکز بر الگوی رفتاری سردار سلیمانی به این پرسش اصلی می پردازد که شهید سلیمانی چه نقشی در تصویرسازی فراملی از جمهوری اسلامی ایران ایفا کرده است؟ در پاسخ به این نتیجه دست یافته ایم که شهید سلیمانی به رغم هویت نظامی شان، به دلیل توجه ویژه به مظاهر قدرت نرم و ابزار دیپلماسی عمومی توانست از طریق رابطه سازی، مدیریت تصویر، اعتباربخشی و برندسازی ملی و ارائه یک الگوی سیاست خارجی بشردوستانه و غیرمنفعت طلبانه، وجهه جمهوری اسلامی ایران را نزد دولت ها و ملت های هدف به طرز قابل توجهی ارتقا بخشد. ضرورت طرح چنین موضوعی از آن روست که الگوی موفق سردار سلیمانی در عرصه عمل نیازمند تبیین، تنقیح و نظریه پردازی است تا جنبه علمی پیدا کند و قابلیت ارائه در محافل دانشگاهی و نخبگانی را داشته باشد.

فواصل جغرافیایی و فرهنگی مابین شهرها و مقاصد از یک سو و رقابت بین آن ها به منظور توسعه صنعت گردشگری خود از سوی دیگر، باعث گردیده است که تصویر ذهنی گردشگران از شهرها، از تأثیرگذارترین مؤلفه های توسعه گردشگری شهری محسوب می شود.  به گونه ای که در علم بازاریابی از گردشگران کنونی با تصویر مثبت یا منفی از مقاصد، بازاریابان یا بازارزدایان آتی آن مقصد یاد می شود. تحقیق حاضر که در راستای تحلیل تصویر و برند مقصد شهری تبریز صورت گرفته، بر اساس روش تحقیق توصیفی-تحلیلی انجام شده است. برای تحلیل مدیریت تصویر استراتژیک برند تبریز، از مدل ترکیبی SWOT-AHP استفاده شده است. پس از شناسایی عوامل مؤثر بر تصویر برند تبریز، اقدام به توزیع پرسشنامه و پرسشگری در میان 50 نفر از کارشناسان شهری و گردشگری شهر تبریز شده است. وزن عوامل نیز با استفاده از مدل AHP و با بهره گیری ازنظر 20 نفر از کارشناسان و مدیران شهری و گردشگری در محیط نرم افزار Expert Choice محاسبه و تحلیل شده است. بر این اساس، وضعیت عوامل در چهار بخش قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهای مدیریت تصویر برند شهر تبریز مشخص شده و سپس به تدوین استراتژی های متناسب با آن ها انجامیده است. نتایج نشان می دهد که راهبردهای خروجی غالباً بر هویت بخشی به بافت شهری به مثابه یک برند و در نهایت ارائه تصویری مطلوب از تبریز از طریق رسانه های جمعی و مجازی تأکید می کند.

 تجربه چند دهه اخیر نشان داده که جمهوری اسلامی ایران در زمینه حقوق بشر، مدیریت بازتاب اعتراضات داخلی و همچنین توجیه سیاست های منطقه ای خود عملکرد مطلوبی نداشته است. بخشی از این مسئله به عوامل خارجی و تلاش جبهه ضدایرانی برمی گردد؛ اما نمی توان نقش و تأثیر عوامل داخلی را نادیده گرفت. فقدان درک مشترک از منافع ملی در میان سیاست گذاران و متولیان مدیریت تصویر بین المللی جمهوری اسلامی، امنیت محوربودن سیاست خارجی و مبادلات فرهنگی، فقدان یک نهاد ملی مستقل و مسئول در عرصه تصویرسازی ملی، فقدان ارتباط/ تقسیم کار نهادینه و تعریف شده بین نهادهای فعال در حوزه دیپلماسی عمومی و تصویر بین المللی ایران و نداشتن برنامه بلندمدت در حوزه دیپلماسی عمومی و مدیریت تصویر بین المللی ایران از مهم ترین موانع و چالش های داخلی ایجاد یک تصویر مطلوب از ایران در جهان بوده اند. نهادسازی، برندینگ ملی، به فعلیت رساندن ظرفیت ایرانیان خارج از کشور، مدیریت مناسب و هدفمند نمایندگی های فرهنگی، مخاطب شناسی دقیق جغرافیایی/ فرهنگی/ سیاسی، بهره برداری بهینه از فضای مجازی و مدیریت پیام های روزمره برخی از راه کارهای ارائه شده در این مقاله برای بهبود مدیریت تصویر بین المللی ایران است.

با توجه به نقش رسانه های جمعی در شکل دهی به افکار عمومی، هدف مقاله این است که ویژگی های تصویرسازی اسلام و غیریت سازی های مرتبط با آن در شبکه های ماهواره ای را استخراج کند تا نمایی از کیفیت تقابل گفتمانی در یکی از عرصه های رسانه ای به دست آید. مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمان مستند «برادر اسلام گرای من» را که از شبکه بی بی سی پخش شده است، مطالعه کرده تا نظام معنایی گفتمان های موجود در مستند را از زاویه تحلیل تصویرسازی نماینده های گفتمانی استخراج کند. در این پژوهش با استفاده از روش پیاده سازی تفسیری ابتدا دال های شناسا در یک تقسیم بندی پنج گانه معرفی و تحلیل شد و سپس با ادغام سه دال شناسایی که از میزان قرابت معنایی بالایی برخوردار بودند؛ سه هویت مجزا که با دیگری غیریت سازی شده بود مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت تا درنهایت نظام معنایی سه گانه گفتمان لیبرال دموکراسی، گفتمان بنیادگرای افراطی و گفتمان اسلام معمولی استخراج شود. هریک از نظام های معنایی مشتمل بر پیش فرض های بدیهی انگاشته شده نظیر اعتقاد یا عدم اعتقاد به غیب و نسبی گرایی یا مطلق گرایی است و در کنار آن تلاش شده تا دال مرکزی و دال های پیرامونی این نظام های معنایی تبیین شود.