مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)

فرهنگ فاصلة قدرت به عنوان یکی از ابعاد فرهنگی در اکثر تحقیقات گذشته عامل مهمی در تعیین و پیش بینی رفتار سازمانی درنظر گرفته شده است. هدف این پژوهش شناسایی عوارض شناختی و رفتاری ناشی از فرهنگ فاصلة قدرت بالا در سازمان است. بدین منظور و برای پاسخگویی به سؤال تحقیق، از روش توصیفی ـ پژوهشی استفاده شد. جمع آوری اطلاعات لازم برای آزمون فرضیات از جامعة آماری پ ژوهش، که کارکنان رسمی وزارت نفت در شهر تهران است، ازطریق پرسشنامه انجام شد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از آزمون های همبستگی و نرم افزار SPSS استفاده گردید. نتایج پژوهش مؤید وجود رابطه میان فرهنگ فاصله قدرت در سازمان و فرسایش اجتماعی کارکنان از سوی سرپرست، به عنوان یکی از ابعاد تاریک زندگی اجتماعی ـ سازمانی است. بنابراین، پیشنهاد می شود با توجه به عوارض فرهنگ فاصلة قدرت، از سازوکارهای کاهش فاصلة قدرت در سازمان بهره برداری گردد.

رابطه قدرت های ملی و محلی از انقلاب فرانسه تا به امروز موضوع روز فرانسه است. مناسبت قدرت های محلی و ملی را دو فرایند تراکم زدایی و تمرکززدایی رقم زده است. با روی کار آمدن سوسیالیست ها تراکم زدایی شتاب بیشتری گرفت و قانون 1982 و قوانین متعددی که بعد از آن به تصویب رسیدند به تدریج قدرت را در لایه های مختلف توزیع کرد. تقسیم قدرت بین دولت مرکزی و نمایندگان دولت (تراکم زدایی) و واگذاری اختیارات دولتی به نهادهای منتخب مردم، مانند شوراهای شهر و شوراهای فرادستی و به ویژه شهرداری ها (تمرکززدایی) تا حدی از شدت نظام متمرکز فرانسه کاست. در جریان همین واگذاری اختیارات بود که بخش زیادی از امور فرهنگی به قدرت های محلی واگذار شد. ورود قدرت های محلی در امور فرهنگی تأثیر شگرفی بر همبستگی اجتماعی و توسعه و پیشرفت شهرها گذاشت. بین قدرت های محلی، بیشترین اختیارات امور فرهنگی به شهرداری ها که منتخب مردمند واگذار شد. فرهنگ به تدریج در شهرها از جایگاه والایی برخوردار گشت و مدیران سامان شهری، با دریافتن نقش فرهنگ در ایجاد همبستگی اجتماعی، شتابان به سوی فرهنگی کردن شهرها روی آوردند. فرهنگ و زندگی روزمره مردم این کشور به قدری در هم تنیده که می توان نام «فرهنگ شهر» را به جای دولت شهرهای آتن برای شهرهای فرانسه پیشنهاد کرد.

این مقاله گزارشی است از بررسی نگارنده در مرکز افکارسنجی و رصد فرهنگی پژ وهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در جست وجوی پاسخ به این پرسش که وضعیت کنونی حضور سینمای ایران، در عرصه های بین المللی، چگونه است؟ آیا مطلوب است یا نیازمند الزاماتی است که باید افراد ذی نقش در این فضا، از جمله سینماگران، سیاست گذاران و مدیران و نهادهای سینمایی کشور، در جهت تحقق آنها تلاش کنند. بدین منظور، دیدگاه های برخی فعالان سینما در حوزه های گوناگون بررسی شده و یافته ها در دو بخش تحلیلی و آماری عرضه شده است.

این پژوهش با تکیه بر رویکرد جامعه شناختی در مطالعه و بررسی پدیدة وسائل ارتباط جمعی به مثابه نماد دهکدة جهانی (درقالب سنجش گرایش جوانان به گزینشِ برنامه های کانال های تلویزیونی ماهواره ای دربین نمونه ای به حجم 1400 نفر به تفکیک 750 نفر از دانشجویان دانشگاه دولتی زنجان (دانشکده های علوم انسانی، علوم پایه، فنی مهندسی، کشاورزی) و650 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی زنجان (دانشکده های علوم انسانی، علوم پایه، فنی مهندسی، آموزش معلمان)؛ با استفاده از فرمول برآورد حجم نمونة دبلیو جی کوکران)؛ مبتنی بر روش تحقیق پیمایشی جهت آزمون فرضیه های پژوهش (طبق برنامة SPSS)، به سنجش و اندازه گیری متغیرهای بنیادی ذیل می پردازد: اول متغیر گرایش (به عنوان متغیر وابسته) که تابع دو عنصر است: 1) انتظار فایده ، یعنی یک فرد تا چه حد از یک رفتار یا پدیده در آیندة دور یا نزدیک، انتظار فایده در ارضای نیازهای شخصی یا جمعی دارد 2) ارزیابی فایده ؛ یعنی آیا آن رفتار یا پدیده در حال حاضر در مقایسه با گذشته، برای آن فرد در ارضای نیازهای شخصی یا جمعی فایده دارد یا نه. دوم متغیر گزینش یا هنجار ذهنی تابع دو عنصر است: 1) دیگران مهم ، یعنی انتظار اینکه یک رفتار خاص در چهارچوب عوامل کارکردی، چگونه ازنظر دیگر افراد مهم ارزیابی می شود؟ 2) انگیزش پیروی ، یعنی انگیزة فرد برای پیروی از رفتاری خاص در چهارچوب عوامل ساختاری دربرابر انتظارات دیگران به صورت مثبت است یا منفی؟

سیاست گذاری در عرصه فرهنگ، ضرورت انجام یا امتناع، حدود و عرصه های آن، نهادهای مداخله کننده، نوع ارتباط و هم کنشی آنها، نظریه های سیاست گذاری فرهنگی(سازگاری با محیط بومی)، مدل ها، روش ها و... برخی مشکلات و پرسش های اساسی است که اکنون مدیریت عرصه فرهنگی کشور به گونه ای جدی با آنها مواجه است. با توجه به اینکه سند بیست ساله نظام، افق روشنی را برای جایگاه ایران در سال 1404 ترسیم نموده، لازم است در حوزه های علمی، فناوری، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی هدف گذاری های مناسب صورت گیرد و استراتژی های رسیدن به این اهداف تدوین گردد. در مجموعه سیاست گذاری های عمومی، سیاست های فرهنگی بالاترین اهمیت را دارد. از این روست که در نگاه یونسکو (1998) فرهنگ و سیاست گذاری های فرهنگی نه در حاشیه بلکه در کانون فرایند توسعه پایدار کشورها تعریف می گردد. در کشور ما، به دلیل تعدد مراجع تصمیم گیری و نهادهای سیاست گذاری فرهنگی و به دلیل نبود الگوی جامع و مشخص برای سیاست گذاری در حوزه فرهنگ، ابهام زیادی در مسئولیت های فرهنگی وجود دارد و تداخل و انسجام زیادی در برنامه و طرح های فرهنگی مشاهده نمی شود. بنابراین، آسیب شناسی سیاست ها و سیاست گذاری های فرهنگی کشور در دوران بعد از انقلاب اسلامی گامی ضروری، پیش از آغاز هر اقدامی، به نظر می رسد.

در دیدگاه اسلامی چه با رویکردی فلسفی و چه با رویکردی عرفانی سفر و جهانگردی از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. این نگرش سبب شده است تا مقوله سفر به عنوان یکی از مهمترین مفاهیم مطرح در فرهنگ برخاسته از این نوع نگاه در میان مسلمانان به شمار آید و به دنبال آن به ادبیات و فرهنگ عامه نیز وارد شود. در کنار این تجلیات در جریان شکل گیری تمدنها و از جمله تمدن اسلامی و گسترش آن نیز با جایگاه بی بدیل سفر و جهانگردی روبرو می شویم. از سویی دیگر می دانیم که همه این توجهات به مقوله سفر و ورود آن به فرهنگ اسلامی از رهگذر شیفتگی غیرقابل وصف مسلمانان به قرآن کریم و به تبع آن روایات معصومین سلام الله علیهم اجمعین بوده است. بر این اساس تلاش شده است تا در این مختصر ضمن ارائه یک واژه شناسی از واژه های مربوط به سفر در این کتاب مقدس، و همچنین دسته بندی آیات مربوط، اهداف و منافع سفر و گردش در جهان یا به تعبیر قرآنی «سیر فی الارض» از دیدگاه قرآن کریم تبیین گردد.