کتابداری و اطلاع رسانی

کتابخانه های قرن بیست ویکم برخلاف آنچه بسیاری پیش بینی میکنند، کتابخانه های «بیکاغذ» نخواهند بود که تمام مواد کاغذی خود را یکسره به قالب های الکترونیکی منتقل کنند؛ بلکه کتابخانه های آینده اطّلاعات موجود در قالب های چاپی و غیرچاپی را درهم خواهند آمیخت و مجموعه های خود را به قالب های مختلفی چون الکترونیکی، رایانه ای، رسانه ای و چاپی تقسیم خواهند کرد. متقابلاً، بخش هایی از مجموعهی خود را، بسته به مناسب ترین قالب و نیز بنابر محتوا و کاربرد مواد، و تقریب ﴼ به همان روشی که کتابخانه های قرن بیستم فهرست های خود را در طی پروژه های تبدیلی گذشته نگر خود «مسدود» میکردند، «مسدود» خواهند کرد. به عنوان بخشی از این سازگاری «جو ّی» آینده، یکی از دغدغه های جدید و مهم کتابخانه های آینده طراحی، ساخت و نگهداری داده پایگاه های منحصربه فرد و ارزش افزوده به منظور گردآوری اطلاعاتی خواهد بود که دارای ارتباط بلافصل با نیازهای خاص مراجعان کتابخانه است. در این نوع جدید از کتابداری، خط افتراق کتابداران، پژوهندگان، و ناشران، برخورداری از نرمش لازم برای دستیابی به اطّلاعات موردنیاز فوری کاربران کتابخانه خواهد بود.

معرفی کتاب نفیس و دستنویس که به خط نستعلیق مختلف السطر با اعداد و ارقام سیاق و یکصد برگ نوشته شده در گنجینه رضوی به شماره 16532 ثبت و موجود است و در آن صورت اموال و املاک آستان قدس رضوی در حرم، اطراف حرم، در مشهد و دیگر شهرهای ایران و هرات ضبط شده است

پس از ارائه برخی خدمات کتابخانه ای بر روی اینترنت، اکنون ارائه خدمات مرجع مجازی در کتابخانه ها و مراکز اطّلاع رسانی مورد توجه قرار گرفته است. تفاوت مهم و بارز این نوع خدمات مرجع با نحوة سنّتی آن، عدم حضور فیزیکی مراجعهکننده در محل میز مرجع میباشد. با بیانی ساده در این نوع خدمات مرجع، مخاطبان میتوانند از طریق پست الکترونیکی و سایر امکانات موجود پرسشهای خود را برای کتابدار مرجع ارسال کنند. در این میان به دو نکته باید توجه شود. یکی ارائه تعریفی مشخص از نقشهای مختلفی که در جریان کار حضور دارند و نحوة تقسیم کار و دیگری توجه کتابخانه ها به این مسئله که در ارائه خدمات مرجع مجازی لازم است از رهنمودهایی که مسائل مختلف از جمله مدیریت، خدمات، کارکنان، زیرساختها و... را دربر گیرد، استفاده شود. مزایا و معایب این نوع خدمات مرجع نیز فهرست شده است.

در این پژوهش نظرهای دانشجویان با پیشینة تحصیلی در مقطع متوسط در رشته های ریاضی/ تجربی و انسانی/ اجتماعی کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی همراه با پاسخهای آنها به رضایت از محتوای درسها و استادان و نیز نمرات کسب شده در دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی مورد بررسی قرار گرفته است. نظرهای اعلام شده درباره رشته، خواهان تغییرات زیاد در محتوای درسها و شیوه تدریس استادان است. دانشجویان در مجموع از محتوای درسها بیشتر از شیوه های تدریس استادان راضی هستند. عملکرد تحصیل دانشجویان شبانه بهتر از عملکرد تحصیلی دانشجویان روزانه است، اما رضایت دانشجویان روزانه بیشتر از رضایت دانشجویان شبانه است. عملکرد تحصیلی دختران بهتر از عملکرد تحصیلی پسران است. در مجموع با پذیرش دانشجویان از رشته هایی غیر از علوم انسانی/ اجتماعی مدرسان گروه را دچار چالش کرده است، ام ّّا گروه آموزشی کتابداری عملاً از همان محتوا، روشها و شیوه های آموزشی قبلی استفاده میکند. پاسخدهی به شرایط جدید تغییرات زیادی را در محتوای درسها و شیوه های آموزشی طلب میکند.

چهار نظریة متفاوت دربارة مجموعه سازی با نامهای نظریه های متقدم، مجموعه سازی به مثابه برنامه ریزی، مجموعه سازی به مثابه تفسیر و مجموعه سازی به مفهوم هرج و مرج سازمانیافته در این نوشته مورد توصیف و نقد قرار گرفته اند. نشان داده شده است که نظریه در مجموعه سازی، اندیشه و الگویی است که از سرچشمه های مختلف و درچارچوبهای متفاوت از لحاظ مبانی فلسفه و برای منظورهای متفاوت شکل گرفته اند و مقایسه همه آنها با یکدیگر دشوار است.