علوم رفتاری (International Journal of Behavioral Science)

کیفیت روابط کودکو مراقب او، مفهومی محوری در ارتباط با عوامل موثر در تحول کودکاست . از آن­جا که پاسخ­دهی مثبت مادر به کودکاز مولفه­های مهم شکل­گیری دلبستگی ایمن در اوست، ادراکمادر از علت رفتار کودکاز اهمیت زیادی برخوردار است. هدف این پژوهش بررسی ادراکمادران ایرانی از انگیزه­های زیربنایی رفتار کودکدر موقعیت­های دلبستگی و دیدگاه آنان نسبت به پاسخ­دهی مناسب به این رفتارها، و همچنین مقایسه بین فرهنگی این پدیده بود. روش­: این پژوهش کیفی توصیفی در سال 1388 روی 30 مادر ایرانی دارای کودکان 3 تا 5 سال که به روش نمونه­گیری تصادفی از سه مهدکودکشهر تهران انتخاب شدند، انجام شد. 5 موقعیت برای آزمودنی­ها توصیف و از آنها خواسته شد که علت رفتار کودکدر هر موقعیت و پاسخ مناسب به این رفتار را ذکر کنند. داده­ها به روش کیفی تحلیل شد. یافته­ها: بین ادراکمادران از انگیزه رفتار کودکو پاسخ­دهی مناسب رابطه وجود داشت. در موقعیت خواب بیش از سایر موقعیت­ها به مقوله ایمنی و وابستگی متقابل توجه شد و پاسخ مثبت بیشتری به این موقعیت داده شد. در مقایسه بین فرهنگی، بین ادراکمادران ایرانی و ژاپنی شباهت بیشتری وجود داشت و آنان بیش از مادران آمریکایی به جستجوی ایمنی و وابستگی متقابل توجه می­کردند. نتیجه­گیری: رفتارهایی که بیشتر به انگیزه جستجوی ایمنی و وابستگی متقابل نسبت داده می­شوند، پاسخ مثبت­تری از سوی مادران دریافت می­کنند. بنابر ارزش­ها و باورهای فرهنگی، ادارکمادران از انگیزه­های رفتار کودکو پاسخ­دهی به رفتارهای کودکمتفاوت است.

ضرور ی است که با بررسی دقیق مدل های پیش بینیکننده جدید و دارای قابلیت های مضاعف، ضمن مقایسه با روش های آماری متداول و یافتن نقاط قوت و ضعف هر یکاز آنها، بتوان در پژوهش های آتی مدلی که محققان را به بهترین پیش بینی رهنمون سازد، پیشنهاد نمود. هدف از پی­ریزی این پژوهش، مقایسه توانایی مدل شبکه عصبی و رگرسیون در پیش بینی رضامندی زناشویی بر­اساس ویژگیهای شخصیتی بود. روش: ا ین پژوهش همبستگی، روی 300 زوج که به روش نمونه­گیری تصادفی چندمرحله ای از میان دانشجویان متاهل 3 دانشگاه شهر تهران در سال 1387 انتخاب شدند، به انجام رسید. آزمودنی­ها پرسش­نامه های NEO-FFI و رضایت زناشویی ENRICH را تکمیل کردند . داده ها به کمکشبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چندلایه ، رگرسیون چندگانه، آزمون معنی داری ضریب همبستگی پیرسون و آزمون T مستقل با نرم­افزار MATLAB 6.5 و SPSS 16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته­ها: شبکه عصبی پرسپترون چندلایه به طور معنی داری موفق تر از رگرسیون چندگانه توانست رضایت زناشویی را پیش بینی نماید (05/0>p). سه عامل روان آزرده گرایی مرد، مسئولیت پذیری مرد و مسئولیت پذیری زن توانستند 4/24% واریانس رضامندی زناشویی مردان را به طور معنی داری تبیین نمایند (037/0> p ). نتیجه­گیری: نتایج این پژوهش زمینه را برای طراحی شبکه عصبی با قابلیت پیش بینی رضامندی زناشویی فراهم میآورد که تاثیر شایانی در کیفیت مشاوره های خانواده در ا ی ران خواهد داشت

مطالعات مربوط به عواقب مراقبت از بیماران روان­پزشکی بیشتر به اسکیزوفرنی محدود بوده است. بر اساس شواهد، زندگی­کردن با بیمار افسرده نیز می­تواند مشکلات روان­پزشکی در افراد مراقب ایجاد کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان سلامت روان و رضایت­مندی از زندگی در مراقبان افراد افسرده و اعضای خانواده­های غیرافسرده انجام شد. روش­: این مطالعه ؟؟ مقطعی در سال 1386 روی 70 فرد از مراقبان بیماران افسرده و 70 فرد از خانواده­های بدون بیمار افسرده انجام شد. مراقبان بیماران افسرده با نمونه­گیری تصادفی ساده از بین مراجعه­کنندگان مراکز اعصاب و روان بیمارستان­های حافظ و ابن­سینای شهر شیراز و گروه کنترل از بین کارکنان و دانشجویان بیمارستان­های فوق­الذکر انتخاب شدند. داده­ها با مقیاس رضایت­مندی ادواری از زندگی و پرسش­نامه سلامت عمومی که روایی و پایایی هردو مورد تایید بود، جمع­آوری و با آزمون­های همبستگی پیرسون، T وابسته و تحلیل واریانس طرح­های تکراری با تصحیح بنفرونی با استفاده از نرم­افزار SPSS 10 تحلیل شد. یافته­ها: همبستگی معنی­داری بین میزان رضایت­مندی از زندگی و سلامت روان خانواده­های افسرده و غیرافسرده وجود داشت. خانواده­های افراد افسرده رضایت­مندی بیشتری از زندگی گزارش کردند. تفاوت معنی­داری بین سلامت عمومی در دو گروه وجود نداشت. مراقبان افراد افسرده علایم افسردگی بیشتری نشان دادند. بیشترین رضایت­مندی مربوط به آینده و کمترین مقدار مربوط به گذشته بود. نتیجه­گیری: مراقبت از فرد افسرده می­تواند باعث افزایش رضایت­مندی از زندگی شود، ضمن آن که علایم افسردگی را درمیان مراقبان افزایش می­دهد. مراقبت از بیمار افسرده دارای جنبه­های مثبت و منفی است و به­طور هم­زمان طاقت­فرسا و رضایت­بخش است.

اعتیاد اینترنتی مورد­ توجه روزافزون است و دسترسی به ابزاری معتبر بر­اساس ملاک­های تشخیصی DSM به منظور افتراق افراد مبتلا به اعتیاد اینترنتی از کاربران عادی، بسیار محدود است­. یکی از پرسش­نامه­های معتبر موجود، پرسش­نامه اعتیاد اینترنتی ی ا نگ است . این مطالعه با هدف بررسی ویژگی­های روان­سنجی این پرسش­نامه انجام شد. روش­: این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی مقطعی است که در سال 1387 روی 233 نفر از دانشجویان شهر اصفهان که به روش نمونه­گیری سهمیه­ای از دانشگاه­های شهر اصفهان انتخاب شدند، انجام شد. واحد­های پژوهش پرسش­نامه اعتیاد اینترنتی یانگ­­، پرسش نامه تشخیصی یانگ ­ و پرسش­نامه اطلاعات دموگرافیکرا تکمیل نمودند. تمامی افراد توسط روان پزشکو بر­اساس ملاکتشخیصی اعتیاد اینترنتی مبتنی بر DSM-IV-TR مورد مصاحبه قرار گرفتند­­. پس از جمع­آوری و نمره­گذاری پرسش­نامه­ها، ویژگی­های روان­سنجی پرسش­نامه از روش­های تحلیل عاملی­، روایی همزمان، همسانی درونی، تنصیف­، بازآزمایی­، آلفای کرونباخ و استفاده از منحنی راکبا نرم­افزار SPSS 12 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته­ها­: تحلیل عاملی به روش تحلیل مولفه­های اصلی با چرخش واریماکس­، برای پرسش­نامه 5 عامل مشکلات اجتماعی، تاثیر بر عملکرد­، فقدان کنترل­، استفاده مرضی از چت­روم و بی­توجهی به وظایف شغلی و تحصیلی را استخراج کرد. روایی محتوایی و همگرا، بازآزمایی (82/0= r )، همسانی درونی (88/0= α ) و تنصیف (72/0­= r ) محاسبه شد که با توجه به نتایج قابل قبول بود. بهترین نقطه برش بالینی این پرسش­نامه 46 بود. نتیجه­گیری­: پرسش­نامه اعتیاد اینترنتی یانگ در جامعه ایرانی خصوصیات روان­سنجی مطلوبی دارد و از آن می­توان در تحقیقات روان­شناسی و روا­ن پزشکی برای غربالگری کاربران اینترنتی عادی از معتاد استفاده کرد.

وجود رابطه جنسی مطلوب به­نحوی که بتواند موجب تامین رضایت طرفین شود، نقش بسیار مهم و اساسی در موفقیت و پایداری کانون خانواده دارد. با شناخت چگونگی عملکرد جنسی و مولفه های آن می توان به رضایت جنسی و در نهایت به رضایت زناشویی که در سازگاری همسران تاثیر بسزایی دارد رسید. هدف پژوهش حاضر شناسایی عملکرد جنسی زنان و بررسی رابطه عملکرد جنسی زنان با سازگاری زناشویی آنان و همسرانشان بود. روش­: این پژوهش همبستگی در سال 1388 روی 60 زوج از ساکنان خوابگاه متاهلان دانشگاه تربیت مدرس که به­شیوه نمونه­گیری تصادفی انتخاب شدند، انجام شد. اطلاعات به­وسیله پرسش­نامه عملکرد جنسی زنان و پرسش­نامه سازگاری زناشویی که از اعتبار و روایی بالایی برخوردارند، جمع آوری شد. تحلیل آماری داده ها با نرم­افزار SPSS 14 و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه انجام شد. یافته ها: بین عملکرد جنسی و مولفه­های آن در زنان با سازگاری زناشویی آنان و همسرانشان همبستگی مثبت معنی­دار وجود داشت. همچنین مولفه­های عملکرد جنسی زنان 25% واریانس سازگاری زناشویی آنان و 34% واریانس سازگاری زناشویی همسرانشان را تبیین ­نمود. نتیجه گیری: عملکرد جنسی در پیش­بینی­ سازگاری زناشویی نقش دارد. با توجه به عملکرد جنسی زنان و دادن اطلاعات صحیح و آموزش­های لازم در این خصوص، می توان به تداوم زندگی و رضایت زناشویی آنان کمککرد.

توجه به احساس بهزیستی یا رضامندی افراد و رابطه آن با خلاقیت امری ضروری است. موفقیت فعالیت­های دانشجویان نیز می­تواند تا حد زیادی به دارابودن احساس رضامندی از کیفیت زندگی­شان و نیز خلاقیت آنها بستگی داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین خلاقیت و بهزیستی ذهنی در دانشجویان دانشگاه الزهرا(س) انجام شد. روش­­: این پژوهش همبستگی روی 300 نفر از دانشجویان دانشگاه الزهرا(س) که در سال 1388 به روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند، انجام شد. برای ارزیابی خلاقیت از پرسش­نامه خلاقیت عابدی و برای سنجش بهزیستی ذهنی از پرسش­نامه بهزیستی ذهنی بزرگسالان که ابعاد هیجانی، روان­شناختی و اجتماعی بهزیستی ذهنی را ارزیابی می­کند، استفاده شد. داده­ها با استفاده از آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام­به­گام با نرم­افزار SPSS 13 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته­ها: میان خلاقیت و بهزیستی ذهنی (46/0=­ r ؛ 01/0>p) رابطه معنی­داری در جهت مثبت وجود داشت. در تحلیل رگرسیون گام­به­گام از میان مولفه­های خلاقیت، سیالی به همراه انعطاف­پذیری در مجموع 25% واریانس بهزیستی ذهنی را به خود اختصاص دادند. سایر مولفه­های خلاقیت نقش مهمی در پیش­بینی بهزیستی ذهنی و ابعاد آن نداشتند. نتیجه­گیری: داشتن روحیه­ای شاد و رضایت از شرایط زندگی می­تواند بر ایجاد اعمال و بینش­های نو و اصیل تاثیر مهمی داشته باشد. همچنین هیجان­های مثبت خود می­توانند از همین اعمال و بینش­های نو خلق شوند.

در دو دهه اخیر انبوهی از پژوهش­های بالینی انجام شده­ تا به فهم زیربناهای اصلی اختلال اضطراب اجتماعی کمکنمایند. نقش شناخت در ایجاد و تداوم بیماری­های اضطرابی، از دیرباز در کانون توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه سوگیری توجه نسبت به چهره­های هیجانی در مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی با بیماران مبتلا به اضطراب منتشر و افراد عادی انجام شد. روش­: این مطالعه علی- مقایسه­ای روی 15 نفر بیمار اضطراب اجتماعی، ١٠ نفر بیمار اضطراب منتشر و 2٠ نفر از افراد عادی که به­روش نمونه­گیری در دسترس از بین مراجعان مراکز و درمانگاه­های روان­پزشکی شهر شیراز در سال 1388 انجام شد. آزمودنی­ها چهره­ها را با الگوی تکلیف کامپیوتری در دو حالت هیجانی مثبت و منفی از بین چهره­های خنثی شناسایی نمودند. داده­ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه­گیری­های مکرر با نرم­افزار SPSS 17 تجزیه و تحلیل شد. یافته­ها: مبتلایان به اضطراب اجتماعی در مقایسه با افراد عادی، در تشخیص چهره­های مثبت روگردانی بیشتر و در تشخیص چهره­های منفی سوگیری بیشتری نشان دادند. تعداد چهره­های ارایه­شده برحسب نوع چهره، تفاوت­های معنی­داری در تمایز بین نوع چهره­ها و زمان واکنش ایجاد نمود. نتیجه­گیری: مبتلایان به اضطراب اجتماعی چهره­های حاوی لبخند را به­عنوان محرکتهدید­کننده تفسیر نموده و از آنها اجتناب می­کنند، بنابراین به­عنوان راهکاری اجتنابی، محل صحیح چهره­های منفی را در مقایسه با چهره­های مثبت، بیشتر تشخیص می دهند.

مطالعات فرهنگی نشان داده است که تفاوت­های فرهنگی در شیوه­های استدلال افراد نسبت به جهان وجود دارد . در مطالعات انجام­شده در حیطه بررسی­های بین فرهنگی، مطالعه­ای به­منظور بررسی قضاوت­های اخلاقی شخصی و غیرشخصی انجام نشده است. این پژوهش با هدف بررسی زمان تصمیم گیری و نوع پاسخ به قضاوت­های اخلاقی شخصی و غیرشخصی در نمونه ایرانی و مقایسه آن با نمونه مطالعه شده گرین و همکاران (2004 و 2008) در فرهنگ غربی انجام شد. روش: این مطالعه پس رویدادی در سال 1388 روی 60 نفر از دانشجویان کارشناسی رشته های مختلف دانشگاه شهید بهشتی تهران انجام شد. نمونه ­ ها با روش نمونه­گیری در ­ دسترس انتخاب شدند. 20 معمای اخلاقی شامل 12 داستان شخصی و 8 داستان غیرشخصی ترجمه شد و با استفاده از کامپیوتر و به صورت شنیداری برای آزمودنی­ها پخش شد . آنان با فشاردادن دو دکمه روی صفحه کلید، نظر موافق یا مخالف خود را با تصمیم پیشنهادشده در داستان اعلام ­کردند و نوع پاسخ و زمان واکنش ثبت شد. داده­ها با نرم افزار SPSS 16 و با استفاده از آزمون همبستگی رتبه­ای اسپیرمن و آزمون مقایسه نسبت­ها تحلیل شد. یافته­ها: بین رتبه­بندی زمان پاسخ معماهای اخلاقی شخصی و غیرشخصی تفاوت معنی­داری وجود نداشت. میزان پاسخ مثبت به معماهای اخلاقی شخصی و غیرشخصی با مطالعات گذشته تفاوت معنی­دار نشان داد. نتیجه­گیری: تفاوت­های فرهنگی معنی­داری در پاسخ به قضاوت­های اخلاقی وجود دارد و فرهنگ نقش عمده ­ ای در تصمیم ­ گیری پیرامون مسایل اخلاقی در کنار عوامل شناختی و هیجانی مداخله کننده بازی می کند.

رفتارهای مخاطره آمیز را به­عنوان رفتار ­ هایی که با بعضی از نتایج نامطلوب همبسته هستند تعریف می کنند و نوجوانی دوره مهمی برای شروع رفتارهای مخاطره آمیز است. نوجوانان به موقعیت­های مخاطره­ای تمایل دارند و در ایران آسیب ­ های اجتماعی عمده و درحال گسترشی وجود دارد. این مطالعه با هدف بررسی تر ت یب اولویت عوامل موثر بر رفتارهای مخاطره آمیز نوجوانان وکمکبه دقت تصمیم گیری­های مربوط به کاهش رفتارهای مخاطره آمیز و همچن ی ن بررسی نقش جنس ی ت در تاثیر عوامل مذکور انجام شد. روش: این مطالعه از نوع همبستگی با استفاده از روش­های نمونه­گیری خوشه­ای و هدفمند روی 316 دانش آموز شهر زاهدان در سال 84-1383 انجام شد. ابزار گردآوری داده­ها پرسش­نامه­های پژوهشگرساخته رفتارهای مخاطره آمیز، عملکرد خانواده، ساخت خانواده، خویشتن­داری و سبکدلبستگی بود. داده­ها پس از جمع­آوری با نرم­افزار SPSS 15.5 و با آزمون ­ های همبستگی و رگرسیون گام به گام تحلیل شد. یافته­ها: ترتیب ورود متغیرها به الگوی پیش­بینی رفتارهای مخاطره آمیز نوجوانان «کنترل در مقابل آزادی»، «خویشتن­داری»، «کنترل به شیوه متقاعدسازی» و «حل اختلاف اعضای خانواده به شیوه متقاعدسازی» بود. ترتیب ورود متغیرها به الگوی پیش­بینی رفتارهای مخاطره آمیز در دختران و پسران متفاوت بود. نتیجه­گیری: کنترل به­شیوه متقاعد­سازی توسط والدین و تقویت خویشتن­داری از مهم­ترین اقداماتی است که برای کاهش رفتارهای مخاطره آمیز نوجوانان پیشنهاد می­شود.