درخت حوزه‌های تخصصی

به کارگیری قابلیتهای مختلف وب در نشر دانش و اطلاعات، ضمن غلبه بر محدودیتهای زمانی و مکانی، حق انتخاب مخاطب را ارج نهاده و بستری مناسب را برای تعاملات اطلاعاتی فراهم نموده است. وبلاگها به عنوان یکی از محبوبترین «رسانه های اجتماعی» در جامعه امروزی بویژه جامعة کتابداری ایران، نقش بسیار مهمی را در تحکیم تعامل دو سویه کاربر و کتابخانه ایجاد کرده اند. تحقیق حاضر، با استفاده از شیوه های وب سنجی به شناسایی و بررسی فعالیتهای وبلاگهای کتابداری ایرانی میپردازد. این تحقیق با استفاده از موتور کاوش آلتاویستا در ماه آوریل 2006 (اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت 1385) صورت گرفته است. یافته های تحقیق نشان داده از مجموع 46 وبلاگ کتابداری ایرانی، تنها 28 وبلاگ فعال هستند و به طور مستمر روزآمد میشوند. از شمار این 28 وبلاگ، 25 وبلاگ فارسی زبان، 2 وبلاگ انگلیسی زبان و یک وبلاگ هم دو زبانه است. در این تحقیق مشخص شد تنها سه وبلاگ «انجمن کتابداران فارس»، «وبلاگ گروهی کتابداران» و «واژه نامه مدیریت دانش» به صورت گروهی اداره میشوند. اغلب وبلاگ نویسان کتابداری ایرانی، از «وب سایت بلاگفا» به عنوان میزبان وبلاگهای خود استفاده میکنند و تنها یک وبلاگ است که از وب سایت «بلاگ اسکای» به عنوان میزبان استفاده می کند. این تحقیق نشان داد در رتبه بندی وبلاگهای کتابداری ایرانی از نظر مجموع پیوندها، وبلاگهای «کتابداران فردا»، «وبلاگ گروهی کتابداران» و «وبلاگ یادداشتهای یک اطلاع رسان»، حایز رتبه های اول تا سوم بوده و وبلاگهای «نظریه های کتابداری»، «انجمن کتابداران خوزستان» و «انجمن کتابداران قم» در پایین ترین رتبه ها قرار دارند. همچنین در رتبه بندی وبلاگهای کتابداری ایرانی بر اساس پیوندهای درونی مشخص شد وبلاگهای «کتابداران فردا»، «وبلاگ کتابداری» و «وبلاگ مدیریت دانش و کتابداری» در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. همچنین، از محاسبه ضریب تاثیر گذار وب برای وبلاگهای کتابداری ایرانی مشخص شد وبلاگهای «کتابداران فردا»، «مدیریت دانش و کتابداری» و «کتابدار پارسی» در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. در بررسی زبانی وبلاگهای کتابداری ایرانی، نشان داده شد وبلاگهای مذکور اکثراً به زبان فارسی، محدود به جامعه کتابداران درون ایران، و عمدتاً بیشتر به مسائل عمومیتر کتابداری و اطلاع رسانی میپردازند؛ لذا نتوانسته اند پیوندهای بسیار گسترده ای را دریافت نمایند و تبادل پیوند آنها محدود به وبلاگهای کتابداری فارسی زبان داخل کشور است.

طراحی و استفاده از راهنما و امکانات کمک به کاربران در پایگاه ها و نرم افزارهای رایانه ای، آن قدر اهمیت یافته است که مفهومی با عنوان راهنمایابی، دیگر جای خود را در مباحث حوزة تعامل انسان با رایانه و نیز در علوم اطلاع رسانی، باز کرده است. هدف نهایی طراحی راهنما و امکانات کمک در پایگاه های اطلاعاتی رایانه ای، آن است که این قابلیتها بتوانند در فرایند اطلاعیابی کاربران ایفای نقش کنند و در مواقع ضروری، جای واسطه های بشری ـ مانند کتابداران ـ را بگیرند؛ از این رو، پژوهشگران حوزة علوم رایانه و علوم اطلاع رسانی اصول و قواعد زیادی برای طراحی بهینة این قابلیتها ارائه کرده اند. از جمله مدلهای مبتنی بر این اصول، میتوان به «الگوی نلسون لوگال و نیومن» برای فرایند راهنمایابی، الگوی «شیء ـ عمل» در طراحی رابط کاربر و راهنمای نرم افزارها و پایگاه های اطلاعاتی و الگوی طراحی و استفاده از راهنمای راهبردی اشاره کرد. در این مقاله به انواع مختلف راهنما و برنامه های کمکی موجود در نرم افزارها و پایگاه های اطلاعاتیاشاره شده و عوامل مؤثر بر فرایند راهنمایابی در دو دستة «عوامل سیستمی» (نظام رایانه ای) و «عوامل مرتبط با کاربران» (دانش موضوعی، دانش نرم افزاری، دیدگاه روانشناختی و ...) تشریح شده است. مقاله توصیه هایی برای طراحی علمی و بهینة راهنما در نرم افزارهای پایگاه های اطلاعاتی ارائه میدهد

هدف: این پژوهش با هدف بررسی وضعیت بهکارگیری مدیریت دانش در کتابخانه های تخصصی امور برق وزارت نیرو در ایران انجام گرفته و به دنبال یافتن الگویی پیشنهادی برای اجرای مدیریت دانش در کتابخانه های تخصصی مورد مطالعه است. روش: مسئولان کتابخانه ها، مدیران و روسای بلافصل آن ها به عنوان افراد مورد مطالعه انتخاب شده اند، روش پژوهش به صورت پیمایشی بوده و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه، مصاحبه، تلفن، مصاحبه، نمابر و پست الکترونیکی استفاده شده است. یافته ها: با توجه به وضعیت جامعه مورد مطالعه، چهار مولفه اصلی: گردآوری، سازماندهی، اشاعه منابع دانش و هم چنین نیروی انسانی مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید. مولفه های وضعیت گردآوری منابع و مهم ترین ضرورت ها در بهکارگیری مدیریت دانش به طورکلی در چهار حوزه مورد بررسی، توسط کتابداران و مسئولین کتابخانه های و مدیران بلافصل بهتر از متوسط ارزیابی شده است. اما وضعیت سازماندهی منابع دانش، اشاعه دانش، نیروی انسانی در حد ناچیز و پایین تر از متوسط ارزیابی شده است. نمونه مورد مطالعه وضع موجود را مناسب نمیبینند. از طرفی نمونه مورد مطالعه از کتابداران و مسئولین، اجرای مدیریت دانش در حوزه های امور برق را در حد ناچیز ارزیابی نموده و مسائل و مشکلات پیرامون آن را زیاد میدانند.

هدف: طی سال های 1379-1383 در رشته کتابداری و اطلاع رسانی غیرپزشکی در دو دانشگاه تهران و تربیت مدرس، تعداد 78 پایان نامه دارای بخش پبشینه پژوهش میباشند در پژوهش حاضر سعی شده که به بررسی میزان ارتباط موضوعی پایان نامه ها و پیشینه های مندرج در آن ها بپردازیم. روش: در جهت تحقق هدف پژوهش، با استفاده از روش تحلیل محتوی، عناوین 78 پایان نامه و 1092 پیشین? مندرج در آن ها براساس سه شاخص رویکرد، زمینه و جامعه با یکدیگر تطبیق داده شدند که میزان انطباق آن ها با یکدیگر بیانگر متوسط ارتباط موضوعی آن هاست. متوسط ارتباط به دست آمده براساس زبان و نوع پیشینه، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج بررسی نشان داد که متوسط ارتباط موضوعی کلیه پایان نامه ها و پیشینه های مندرج در آن ها، 44 درصد است؛ دانشگاه تهران و تربیت مدرس در قیاس با یکدیگر, دارای متوسط ارتباط موضوعی تقریباً یکسانی هستند؛ به لحاظ زبانی, پیشینه های انگلیسی نسبت به پیشینه های فارسی دارای فراوانی و متوسط ارتباط موضوعی بیشتری میباشند، همچنین در قیاس با سایر انواع منابع اطلاعاتی، فراوانی و متوسط ربط موضوعی مقاله ها از همه بیشتر است.

هدف:در تحقیق حاضر میزان توانایی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، نسبت به استفاده از کتابخانه بررسی میشود. شناخت نارسائیها و بررسی دیدگاه های دانشجویان درباره آموزش استفاده از کتابخانه نیز، از دیگر هدف های این پژوهش است. روش:در این پژوهش از روش پیماشی استفاده شده است. این تحقیق با انتخاب یک نمونه آماری 351 نفری (5 درصد) از دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم از تمامی سطوح اعم از کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای در دو گروه آموزش دیده و آموزش ندیده انتخاب شده بودند صورت گرفت. یافته ها :تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که دانشجویان، راه های جستجوی اطلاعات را به خوبی نمیدانند. و تنها 32 درصد آن ها منابع مورد نظرشان را خود جستجو میکنند بقیه افراد برای این منظور از شخص ثالثی کمک میگیرند. به کارگیری کتابدار متخصص در بخش های مختلف کتابخانه برای ارائه آموزش های موردی همراه تهیه بروشور یا جزوه چاپی، تشکیل کارگاه یا سمینار آموزشی، ارائه یک درس 2 واحدی و تهیه نوار ویدیویی در رتبه های بعدی قرار گرفتند. همچنین، بین میزان آشنایی و تسلط دانشجویان آموزش دیده و آموزش ندیده در استفاده از کتابخانه، تفاوت معنیداری وجود دارد.