تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی (پیام کتابخانه سابق)

در این مقاله به اهمیت نام گذاری اشاره شده و این که نام باید حاوی عمده ترین کارکردهای رشته علمی و مقبول عام باشد. نام و عنوان هر رشته نشان گر وحدت موضوع آن رشته است که اگر اجزای آن به صورت ترکیب اتحادی و نه انضمامی درکنار هم باشند، هویت واحد را به خوبی نشان خواهند داد. کتابداری و اطلاع رسانی با تعریفی جدید متشکل از دو عنصر منابع و کاربر است که چنانچه با ترکیبی اتحادی در کنار هم باشند که نیاز اطلاعاتی انسانِ بین آن دو را پیوند داده است می تواند به خوبی بیانگر رشته با کارکردهای مورد انتظار آن باشد؛ به عبارت دیگر اگر به شیوه زبان شناسان به تفاوت معنا و مدلول هم قائل باشیم، کارکرد کتابداری و اطلاع رسانی زمانی محقق خواهد شد که کتابداران و اطلاع رسانان، نیاز واقعی کاربران را به عنوان مدلول های واقعی در نظر داشته باشند. آن گاه خوشایند بودن نام و مورد پذیرش و قبول عام واقع شدن نیز عامل مهم دیگری به شمار می آید. همچنین استدلال می شود که عنوان «علوم (مدیریت) بازیایی و اشاعه اطلاعات» از جنبه های مختلف می تواند کارکرد های رشته را به خوبی بیان و ویژگی های عملیاتی آن را بازگو کند. اما جنبه دوم آن به عادت افراد و تبلیغ نسبت به آن بستگی دارد. چنانچه جمع متخصصان نظر مثبتی نسبت به آن داشته باشند، این نام می تواند مانند بسیاری از عبارات که در آغاز تازگی دارد و یا ثقیل است، به مرور زمان جا بیافتد و آهسته آهسته جای خود را باز کرده و مقبول عام قرار گیرد.

در این نوشتار با بیان رهیافت های نظری که بن مایه های معرفت-روش شناختیِ نحو ه ی مواجهه و تفسیر پدیدارهای اجتماعی را توضیح میدهد، با اتخاذ رهیافت ساخت گرایی اجتماعی که جان مایه ی آن با اثر معروف پیتر برگر و توماس لاکمن به اوج خود رسید و تلفیق وجوه مشترک آن با سایر رهیافت های تفسیری و با عنایت به زمینه هایی از مباحث زبانشناختی اجتماعی و با استفاده از روش سندی، کارکرد کتابخانه های عمومی در چگونگی ساخت سازه های مطلوبی چون هویت ملی، خودباوری، وحدت ملی، اجتناب از غربزدگی، و ... جهت اتخاذ و تعیین موقعیت استرات ژیک کتابخانه های عمومی برای سیاست گذاری در این حوزه بیان شده است.

هدف این پژوهش سنجش سطوح کیفیت خدمات کتابخانه دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی و شناسایی مؤلفه هایی از خدمت است که در این کتابخانه نیازمند ارتقاء و بهبود هستند. در این پژوهش از لیبکوآل تی ام (ویرایش نهایی) استفاده شده است. در این ابزار کیفیت خدمات با ارزیابی شکاف موجود بین سطح حداقل انتظارات با سطح دریافت، و سطح حداکثر انتظارات با سطح دریافت مشخص میشود، و بررسی معناداری تفاوت بین سطوح، نقاط ضعف و قوت کتابخانه را نشان میدهد. پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. روش نمونه گیری، تصادفی طبقه ای بوده است و از بین کاربران کتابخانه، 346 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان میدهد که در مؤلفه «اثر خدمت»، کتابخانه توانسته است حداقل انتظارات کاربران را برآورده کند. در مؤلفه های «کنترل اطلاعات» و «کتابخانه به عنوان مکان»، کتابخانه نتوانسته حداقل انتظارات کاربران خود را برآورده کند. پس از آزمون فرضیه ها در تکتک مؤلفه های لیبکوآل، پژوهشگران دریافتند که در هر سه مؤلفه، بین سطح دریافت با سطح حداقل انتظارات، و بین سطح دریافت با سطح حداکثر انتظارات کاربران از کیفیت خدمات، تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین مشخص شد که به نظر کاربران، مؤلفه کنترل اطلاعات نسبت به سایر مؤلفه ها از اهمیت بیش تری برخوردار است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی مقاله های داغ کشورهای خاورمیانه در پایگاه شاخص های اساسی علم (ESI) انجام گرفته است. میزان مقاله های داغ هر کشور بررسی شد و این نتیجه به دست آمد که از 19 کشور واقع در منطقه خاورمیانه تنها 9 کشور دارای مقاله های داغ هستند که در این بین کشور ترکیه با 27 مقاله داغ (21/48 درصد) رتبه نخست را در منطقه به خود اختصاص داده است. مقاله های داغ 9 کشور، به لحاظ میزان استنادهای دریافتی، حوزه های موضوعی مقاله ها، راهبردهای انتشاراتی که کشورها برای انتشار مقاله های خود به کار گرفته اند و همچنین الگوهای هم نویسندگی و همکاری های منطقه ای و بین المللی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد که متوسط استناد به این مقاله ها بین 13 تا 73 استناد به هر مقاله در نوسان است. حوزه موضوعی اصلی که این مقاله ها در آن ارائه شده اند، حوزه مهندسی است و حوزه های موضوعی شیمی و پزشکی بالینی در مراتب بعدی قرار دارند. به لحاظ راهبردهای انتشاراتی که کشورها در انتشار مقاله های داغ به کار گرفته اند، یافته ها نشان داد که اکثر مقاله ها در مجله های آمریکایی و انگلیسی منتشر شده اند که ضریب تاثیر این مجله ها نسبتاً بالاست (بین 5/0 تا 53). اکثر کشورهای منطقه در تولید مقاله های داغ خود با یکدیگر مشارکت داشته اند و اکثر مقاله های داغ این کشورها با همکاری چندین کشور در سطح بین المللی انجام شده است.

نرم افزارهای کد منبع باز، نرم افزارهایی هستند که اجازه اجرا، کپی، مطالعه، انتشار و بهبود نرم افزار بدون محدودیت به آن ها داده می شود. نظام های کتابخانه ای خودکار نیز میتوانند کارکردهای کتابخانه را مدیریت کنند. هزینه نرم افزارهای کتابخانه ای تجاری بسیار بالاست. بنابراین، نرم افزارهای کد منبع باز میتوانند جانشین مناسبی برای نظام های کتابخانه ای خودکار باشند. در این مقاله سعی شده است تا ضمن ارائه مفهومی کلی از نرم افزارهای کد منبع باز به معرفی کاربردیترین بسته های نرم افزاری کد منبع باز کتابخانه ای شامل PhpMyLibrary و Koha پرداخته شود و با استفاده از متون و پژوهش های پیشین مقایسه ای اجمالی صورت گیرد. یافته های پژوهش نشان می دهد که Koha امکانات بیش تری دارد که PhpMyLibrary از جامعیت آن برخوردار نیست.

بازاریابی، یعنی جستجو برای یافتن مناسب ترین بازار و بخش هایی که سازمان میتواند در آن جا خدماتی مفیدتر و مؤثرتر ارائه داده و نیاز کاربران و مراجعان خود را به بهترین شکل ممکن برطرف سازد. کتابخانه، سازمانی بازارمدار است که کلیه فعالیت های آن با توجه به نیازهای کاربر جهت میگیرد و علاوه بر مرتفع ساختن نیازهای موجود، درصدد ایجاد نیازها و تقاضاهای جدید نیز هست. بازاریابی، کتابخانه ها را هم در جهت شناخت نیازهای کاربران و هم در جهت برآورده ساختن این نیازها توان مند میکند. پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان استفاده از اصول بازاریابی در کتابخانه های عمومی شهر تهران اجرا شده است. روش پژوهش «پیمایشی توصیفی» و بر اساس مدل بازاریابی «4P» است. جامعه پژوهش کتابخانه های عمومی شهر تهران بوده اند که 30 کتابخانه زیر نظر هیات امنای کتابخانه های عمومی و 60 کتابخانه زیر نظر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به صورت تصادفی انتخاب شده و به پرسشنامه پاسخ داده اند. داده ها در تابستان 1387 گردآوری شده و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان داد که کتابخانه های عمومی تهران از نظر کاربرد آمیخته های بازاریابی در وضعیت مناسبی نیستند و لازم است در این زمینه برنامه ریزی جامع تری داشته باشند.

پژوهش حاضر به بررسی نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز به عنوان یکی از بزرگ ترین مراکز آموزشی و پژوهشی کشور نسبت به پایگاه های تمام متنی همچون ابسکو، الزویر، ساینس دایرکت و پروکوئست پرداخته است. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که نگرش دانشجویان نسبت به دسترسی به اطلاعات از طریق دو پایگاه ساینس دایرکت و الزویر مثبت و در مورد دو پایگاه ابسکو و پروکوئست منفی است. همچنین نتایج به دست آمده حاکی از آن است که ذخیره اطلاعات مورد نیاز بر روی رایانه، جدید بودن مجله ها و مقاله های موجود در پایگاه ها و امکان جستجوی شخصی مهم ترین عوامل رضایت از پایگاه ها بوده است؛ در صورتی که عدم امکان دسترسی به پایگاه در محل کار یا سکونت دانشجویان و نیز عدم امکان برقراری ارتباط به دلیل شلوغ بودن خطوط ارتباطی و تعداد زیاد مراجعان از مهم ترین مشکلات دانشجویان در راه استفاده از پایگاه ها به شمار میآید.

هدف از مقاله حاضر، بررسی وضعیت پروانه های ثبت اختراعی است که در سطح بین المللی با مشارکت مخترعان ایرانی به ثبت رسیده است. این پژوهش به بررسی روند انتشار پروانه های ثبت اختراعِ مخترعان ایرانی در اداره های چهارگانه ثبت اختراع در بازه زمانی بین سال های1990 تا 2007 میلادی پرداخته است. بر اساس این پژوهش 365 مخترع ایرانی در 218 اختراع به ثبت رسیده، مشارکت داشته اند و سهم هر یک از چهار اداره ثبت اختراع: اروپا، آمریکا، ژاپن و سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو) به ترتیب 48، 39، 2، 11 درصد است.