بابک پرتو

مطالعه فرانمای زیر رده PR ادبیات انگلیسی ـ ادبیات دوره انگلوساکسون ـ در رده بندی کتابخانه کنگره، و تحلیل امکانات، ضعفها و ناهماهنگیهای احتمالی در تخصیص شماره رده بندی به آثار به جای مانده از این دوره و آثاری که درباره ادبیات مذکور نگاشته میشود، در این مقاله مدنظر است. تحلیل این بخش از فرانما با مطالعه و بررسی تطبیقی تاریخ ادبیات انگلستان در دوره انگلوساکسون و فرانمای رده بندی دوره مزبور صورت گرفت. نتایج بررسی مؤید فرضیة نبودِ شماره های مناسب برای برخی از نویسندگان و آثار آن دوران بود. عنوانهای بدیل و هجاهای متفاوت اسامی و استفاده از عنوانهای لاتین، لزوم آشنایی با ادبیات به طور عام و ادبیات دوره انگلوساکسون را به طور اخص برای کارکنان بخش رده بندی کتابخانه و مشاوره با متخصصان موضوعی در موارد لازم، تأیید میکند

Z39.50 نام یک استاندارد ملی و توافق نامه ای برای بازیابی اطلاعات از سیستم های مختلف کامپیوتری است. این توافق نامه امکانات لازم را برای جستجو و بازیابی اطلاعات در اختیار مشتری (کاربر سیستم کامپیوتری مبدا) قرار میدهد. در این روند جستجو و بازیابی, دانستن زبان مورد استفاده خدمتگزار (کامپیوتر مقصد) الزامی نیست. این مطالعه کاربرد بالقوه توافق نامه شبکه کتابخانه ای ANSI/NISO Z39.50 را به عنوان یک محیط مشتری خدمتگزار برای ایستگاه کاری محقق بررسی میکند. همانطور که خواهیم دید Z39.50 کاملاً مناسب احتیاجات اطلاعاتی این محیط است و ابزار اساسی را برای یک محیط انعطاف پذیر که در دو انتهای این ارتباط مستقل از فروشنده است ارائه می کند.

طرح ریزی یک نظام اطلاع رسانی فعال در سطوح خرد و کلان، لزوم بررسی تطبیقی روشهای گوناگون اطلاع رسانی و ارزیابی نقاط ضعف و قدرت نظامهای ممکن اطلاع رسانی را پیش می آورد. چنین امری، به ویژه در سطح کتابخانه های آکادمیک که از مراکز بالقوه و بالفعل ارائه اطلاعات هستند، مشهود است. همزمان، افزایش هزینه های کسب اطلاعات، فراوانی مواد در دسترس، هزینه‌های تکنولوژی جدید اطلاعات و کاهش بودجه (قدرت خرید)، کتابخانه‌ها را وادار می سازد که ره‌یافتهای سنتی ارائه اطلاعات را مورد تجدید نظر قرار دهند. سیاستهای قیمت‌گذاری ناشران ادواریها، تولید-کنندگان محصولات سی، دی، رام (CD-ROM) و عاملان بانکهای اطلاعاتی، پیوسته اقتصاد اطلاعات (تولید، اشاعه و مصرف) را به عاملی مهم در برنامه‌ریزی تبدیل می کند. ضمن تدوین خط‌مشی های جدید برای مقابله با شرایط پیش آمده و انتخاب حامل اطلاعاتی، می توان نقش کتابخانه های آکادمیک را به عنوان ارائه‌کنند گان اطلاعات، مورد تبیین و بررسی قرار داد. پذیرش نقش جدیدی برای کتابخانه های آکادمیک، به منزله مصرف‌کنندگان و تسهیل‌کننده در امر ارائه اطلاعات با توجه به امکانات بالقوه آنان، از دیگر توصیه های تحقیق حاضر است.

وجود سازگاری یا تضاد در امر حفاظت و نگهداری و سهیم شدن کتابخانه‌ها در منابع یکدیگر، هدف بررسی حاضر است. کتابخانه‌ها از یک طرف، با شرکت در طرح مشارکت درصدد گسترش ارزشهای علمی منابع خود هستند و از سوی دیگر، با پایین آوردن سطح استفاده از مواد و جابه جایی آن، جهت کاهش هزینه‌های حفاظت تلاش می‌کنند. به نظر می‌رسد کاغذی که نوشته بر روی آن چاپ می‌شود و محیط نگهداری مواد، از شرکت کتابخانه در طرح مشارکت، برای مواد خطر بالقوه‌تری محسوب می‌گردد. از مشکلات عمده در این راه، تعریف و کاربرد دقیق اصطلاحات حفاظت و نگهداری و نوع مشارکت است. در این مورد، بین موادی که باید به شکل اصلی خود نگهداری شوند و آنهایی که باید محتوای فکریشان را حفظ کرد، شایسته است تفاوت قائل شد. در طرح مشارکت، تنها دسته اخیر وارد می‌شوند. تهیه نسخه مجدد و تبدیل به اشکال میکرو، تنها دسته اخیر وارد می‌شوند. تهیه نسخه مجدد و تبدیل به اشکال میکرو، نوعی از حفاظت است که می‌توان قبل از امانت دادن، به منظور رفع تضاد بین دو هدف مذکور انجام داد. فائق آمدن بر مشکلات تهیه اشکال میکرو و نسخه‌های تکراری، و نحوه استفاده از آنها باید مورد توجه کتابخانه‌ها قرار گیرد. پیشرفتهای فنی، توجه بیشتر به فهرستنویسی و رده‌بندی مواد میکرو، تدوین مقررات امانت بین کتابخانه‌ای، استفاده از طرحهای تعاونی و هدایت کتابخانه‌های عضو شبکه به وسیله سازمانهای ملی، می تواند ضمن کاهش مشکلات موجود و هزینه‌های اجرایی، منافع مشارکت در طرح را افزایش دهد. در نهایت، بالا بردن کیفیت مواد مورد استفاده، اسیدزدایی و بهبود شرایط محیطی، به همراه توجه به عوامل انسانی و آموزش مدیریت کتابخانه‌ها و رفع اشکالات فنی می تواند ضامن موفقیت برنامه‌های در دست اجرا باشد.