درخت حوزه‌های تخصصی

گویش شناسی

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
زبان شناسی چیست؟ زبان شناسی کاربردی زبان شناسی نظری سیر تحول زبان شناسی (تاریخچه) علوم مرتبط میان رشته ای ها نقد و بررسی کتاب
آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان دستور نویسی زبان شناسی پیکره ای فرهنگ نویسی گویش شناسی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۶۱ تا ۱۸۰ مورد از کل ۵۷۳ مورد.
۱۶۱.

بست چاکنایی در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (شماره ۶) 73-92

کلید واژه ها: بست چاکنایی همزه معکوس شدگی قاعده تعامل زمینه چین تعامل زمینه برچین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۹ تعداد دانلود : ۲۹۷
چیستیِ بست یا انسداد چاکنایی در زبان فارسی همواره محل بحث و اختلاف نظر بوده است؛ برخی آن را جزءِ واج های زبان فارسی می دانند و برخی آن را واج به شمار نمی آورند. پژوهش پیشِ رو کوششی برای برطرف نمودن این اختلافِ نظرها و ابهام هاست. با این هدف، بست چاکنایی در واژه ها و بافت های گوناگون سبک رسمیِ زبان فارسی بررسی شد و فرایندهای واجی و محدودیت های تأثیرگذار بر رخداد و عدم رخداد این همخوان در واژه ها و بافت های گوناگون ارائه گردید. روش این مقاله توصیفی- تحلیلی در چارچوب نظریه بهینگی (پرینس و اسمولنسکی، 2004 /1993) است. البته پیش از ورود به تحلیل های نظریه بهینگی مراحل اشتقاق این فرایندها و تعامل آنها با هم بررسی شد. نتایج کلی این پژوهش نشان می دهد که بست چاکنایی فقط به عنوان تلفظِ دو نویسه «همزه» (ء) و «ع» در وام واژه های عربیِ واج به شمار می رود. این همخوان در بقیه موارد آواست و وظیفه آن پُرکردن آغازه هجا در ابتدا و میان واژه است.
۱۶۲.

صفت های فاعلی و مفعولی از دیدگاه سرنمون رده شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (شماره ۶) 93-112

کلید واژه ها: صفت فاعلی صفت مفعولی سرنمون رده شناختی کنش گزاره ای نشان داری ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۷ تعداد دانلود : ۴۹۲
اهداف این تحقیق بررسی ارتباط صفت لیاقت با صفت های فاعلی و مفعولی، تعیین ویژگی های سرنمونی صفت های فاعلی و مفعولی در زبان فارسی، و بررسی تغییر مقوله ای این صفت هاست. داده های خام؛ صفت های اولیه را نویسندگان مقاله پیدا کرده و سپس کاربرد آنها را در پایگاه دادگان زبان فارسی و پیکره بیجن خان بررسی کرده اند. این تحقیق نشان داد که صفت های لیاقت را می توان با توجه به ساخت در یکی از مقوله های صفت های فاعلی و مفعولی جای داد. نیز مشخص شد که صفت های فاعلی و مفعولی از نظر ساختاری نشان دار و در اکثر موارد مقایسه ناپذیر و بنابراین غیرسرنمون هستند. این پژوهش نیز نشان داد که تغییرات صفت های فاعلی و مفعولی در زبان فارسی به سمت اسم است و تغییرات اینها با تغییرات سایر صفت های زبان فارسی مانند صفت های «توصیف، ویژگی» و «توصیف، شیء» متفاوت است، چراکه این تغییر مقوله ای باعث از دست رفتن ویژگی های صفتی و تبدیل کامل آنها به اسم می شود.
۱۶۳.

مطالعه تاریخی سه جفت آوای خاص در گونه رودباریِ قلعه گنج (کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (شماره ۵) 113-131

کلید واژه ها: گویش رودباری واج شناسی تاریخی واکه مرکب همخوان لبی شده همخوان لرزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۴۰۶
در جنوب استان کرمان، گونه های متعددی از رودباری به عنوان زیرشاخه گروه گویش های بَشکَردی و گویش های جدید ایرانی غربی جنوبی رواج دارند. سه جفت آوای خاص شامل جفت واکه مرکب فرودین [ʊə]-[ɪə]، جفت همخوان لبی شده [g w ]-[x w ] و جفت همخوانِ لرزشی [ɾ]-[r] در واجگان رودباری به کار می روند. پژوهش حاضر به تعیین ارزش واجی آنها در واجگان رودباری امروز، و نیز بررسی تحولات آنها از ایرانی باستان تا رودباری امروز می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد این سه جفت آوای منحصربه فرد در واجگان رودباری امروز دارای ارزش واجی اند و تحولات تاریخی آنها روندی کاملاً متمایز از زبان فارسی امروز ایران را پشت سر گذاشته است. به علاوه، در پاره ای موارد باید به زبان فرضی رودباری میانه اشاره و به بازسازی واژه های موردنظر در آن پرداخت؛ وگرنه امکان پیگیری روند تحولات تاریخی برخی از آواهای مزبور میسر نیست. همچنین نتایج پژوهش حاضر آشکار می سازد جفت واکه مرکب فرودین [ʊə]-[ɪə] فقط مختص چند گونه از بلوچی رایج در ایران نیست، بلکه واجگان گویش رودباری نیز بهره مند از آنهاست.
۱۶۵.

دستور ساختمدار: شواهدی از گروه اسمی مرکب در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (شماره ۵) 57-73

کلید واژه ها: گروه اسمی مرکب گروه متمم ساز دستور ساختمدار فرضیه نحو ساده ساخت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۱ تعداد دانلود : ۲۶۵
گروه اسمی متمم ساز به لحاظ معنایی متمم و به لحاظ نحوی ادات محسوب می شود و در زبان شناسی زایشی جایگاه های متفاوتی برای ادات و متمم در ساخت جمله مفروض است و راهی برای حل این تضاد وجود ندارد. مسأله دیگر مربوط به جایگاه های متفاوت گروه متمم ساز در جمله است. گروه متمم ساز می تواند از درون گروه اسمی خارج و در جایگاه پس از فعل ظاهر شود. زبان شناسان در چارچوب دستور زایشی، یک ساخت را پایه و ساخت دیگر را ساخت مشتق می دانند که در اثر حرکت گروه متمم ساز به وجود می آید. در این مقاله نشان می دهیم که تحلیل مبتنی بر حرکت نمی تواند رفتار این عناصر را به خوبی توضیح دهد. نگارنده به پیروی از نظریه دستور ساختمدار (گلدبرگ، 2006)، هر یک از ساخت های مذکور را یک ساخت مستقل در نظر می گیرد که هیچ رابطه اشتقاقی بین آنها مفروض نیست. در ساختار نحوی به پیروی از فرضیه نحو ساده (کالیکاور و جکندوف، 2005)، از پیکربندی مسطح برای ساخت های نحوی استفاده می شود که در آن ادات و متمم به عنوان خواهر هسته، در ساخت جمله درج می شوند.
۱۶۶.

تعارف و روابط اجتماعی ایرانیان: مطالعه موردی تعارف در آموزش زبان فارسی به عنوان زبان دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (شماره ۵) 93-112

کلید واژه ها: تعارف کنش گفتار تحلیل صوری زبان فارسی زبان دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۹ تعداد دانلود : ۴۶۴
این مقاله با بهره گیری از جامعه شناسی صوری زیمل و نظریه کنش گفتار آستین در زبان شناسی به بررسی جایگاه «تعارف ایرانی» در آموزش زبان فارسی و پیچیدگی های کلامی آن می پردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد تعارف های کلامی و غیرکلامی ایرانیان در آموزش زبان فارسی به عنوان زبان دوم، علاوه بر پیچیدگی های بیانی، ازنظر صوری نیز برای زبان آموزان خارجی دشوار و گاه غیرقابل رمزگشایی است. این مشکل به دلیل آشنا نبودن زبان آموزان غیرفارسی زبان با ساختارهای اجتماعی تعارف و کنش های گفتاری آنها پیش می آید. همچنین یافته ها نشان می دهد که مدیریت و برنامه ریزی هدفمند، تربیت مدرسان کارآمد و تدوین منابع آموزشی که ظرافت های فرهنگی تعارف را بیشتر در نظر می گیرند دشواری های مواجهه با تعارف را از طرف زبان آموزان غیرفارسی زبان کمتر می کند. علاوه براین، آشنایی با سازوکار فرهنگی تعارف، موجب دریافت بهتر پیام های تعارف توسط زبان آموزان می شود به طوریکه در تقویت ارتباطات اجتماعی می توانند آگاهانه از آن استفاده کنند.
۱۶۹.

تحلیل لالایی های گویش قاین از منظر جامعه شناسی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (شماره ۶) 127-148

کلید واژه ها: لالایی جامعه شناسی زبان فرهنگ عامیانه قاین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۳۹۵
ادبیات شفاهی؛ اشعار، ترانه ها، لالایی ها، حکایات، ضرب المثل ها و ... از نسلی به نسلی می رسند و ثبت و تحلیل آنها اهمیت زیادی دارد، زیرا ما را در شناخت خرده فرهنگ ها یاری می دهند. تحقیق حاضر چارچوب تحلیلی- کیفی دارد. اطلاعات با روش میدانی و پرسشنامه محقق ساخته گرد آوری شده است. پرسشنامه مرتبط با مضامین لالایی های قاین تنظیم، و برای اندازه گیری از مقیاس های ترتیبی و اسمی استفاده شد؛ متغیرهای تحقیق (جنسیت، مضامین دینی- فرهنگی، موقعیت اجتماعی زنان و شرایط اقلیمی) مقیاس ترتیبی؛ و سؤالات جمعیت شناختی (سن، تحصیلات، شغل، تعداد و جنس فرزندان) مقیاس اسمی اند. لالایی ها (692 بیت) با مصاحبه با زنان میان سال و مسن، از شهر قاین و روستاهای اطراف جمع آوری، و پس از پیاده سازی و آوانویسی تحلیل شد. تحلیل های کمّی و محتوایی نشان داد که در لالایی، مادران، مفاهیم و اعتقادات مذهبی را به کودکان منتقل، و شخصیت های تأثیر گذار مکتبی را معرفی می کنند. نیز موقعیت اقتصادی- فرهنگی منطقه و دردهای خود را بازگو می کنند. البته، سن، موقعیت اجتماعی و تحصیلات مادران در انتخاب لالایی برای دختر یا پسر تأثیرگذار است.
۱۷۲.

زمان دستوریِ جهان های ممکن ساخت شرطی در زبان فارسی معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (شماره ۶) 55-71

کلید واژه ها: ساخت شرطی زمان دستوری رده شناسی جهان ممکن زبان فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۳۰۷
در این پژوهش زمان دستوری افعال بندهای شرط و جزای شرط در جملات شرطی زبان فارسی معاصر، براساس رده شناسی دکلرک و رید (2001) بررسی شد. پیکره، 286 جمله شرطی از 10 کتاب داستانی معاصر بوده است. با بررسی جملات شرطی به این نتیجه رسیدیم که ساخت شرطی زبان فارسی معاصر، متشکل از انواع حقیقی، خنثی، بسته، باز، غیرقطعی و ضدحقیقی است. از این تعداد جمله شرطی، شرطی از نوع باز و ضدحقیقی به ترتیب بالاترین و پایین ترین بسامد را در داده های پیکره داشتند. با بررسی زمان های دستوری افعال بندهای شرط و جزای شرط به گرایش های قوی در این زمینه دست یافتیم. براین اساس، اگر زمان دستوری فعل بند شرط، گذشته باشد، شرطی با احتمال زیاد از نوع حقیقی خواهد بود و اگر زمان دستوری فعل بند جزای شرط، غیرگذشته باشد، شرطی به احتمال زیاد، از نوع باز خواهد بود.
۱۷۳.

تحلیل پیکره بنیاد آهنگ گفتار فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (شماره ۶) 35-54

کلید واژه ها: آهنگ واژه های محتوایی واژه های دستوری تکیه زیروبمی ساخت نواختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۴۸۳
در این پژوهش، براساس تحلیل پیکره بنیاد، به بررسی ساخت آهنگ گفتار فارسی در پیکره گفتاری فارسی فارس دات کوچک پرداختیم. نخست، رفتار آهنگی واژه های محتوایی مختلف و واژه های دستوری را مشاهده و تحلیل کردیم. نتایج نشان داد که واژه های محتوایی، اغلب با تکیه زیروبمی و واژه های دستوری، اغلب بدون تکیه زیروبمی تولید می شوند اما مقوله دستوری واژه ها بر الگوی تغییرات زیروبمی یا ساخت نواختی آنها تأثیرگذار نیست.بررسی الگوی توزیع دو تکیه زیروبمی H * و L*+H در ساخت آهنگ گفتار فارسی نشان داد که تمامی واژه های فارسی با یک تکیه زیروبمی خیزان با ساخت نواختی L*+H تولید می شوند و تکیه زیروبمی H * تنها در منحنی زیروبمی واژه ها با تکیه آغازی ظاهر می شود، آن هم فقط زمانی که شرایط زنجیره ای لازم برای تظاهر آوایی نواخت L آغازی فراهم نباشد. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که زمان بندی وقوع قله H تکیه زیروبمی وابسته به بود یا نبود واژه بست در واژه هاست، بدین صورت که در واژه های حاوی واژه بست، قله H دیرکرد دارد و بعد از زنجیره آواییِ هجای تکیه بر واقع می شود، ولی در واژه های فاقد واژه بست،H دیرکردی ندارد و در محدوده زنجیره آوایی هجای تکیه بر قرار می گیرد.
۱۷۴.

بررسی کارکردهای گفتمانی وجه فعل در غزل پست مدرن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (شماره ۵) 7-29

کلید واژه ها: غزل پست مدرن گفتمان وجهیت وجه اخباری وجه التزامی وجه امری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۴۹۳
فعل به عنوان اصلی ترین عنصر هر پیام، نشان دهنده جهت گیری ذهنی گوینده در ایجاد پیام است. شیوه های گوناگون حضور، غیاب، ساختار، نمود، وجه و ... یک فعل می تواند در بردارنده اغراض مشخص گفتمانی در هر پاره گفتار باشد. در میان ویژگی های فعل در نحو زبان فارسی، زبان شناسی نقش گرا و تحلیل گفتمان انتقادی، وجه و وجهیت فعل را که مرتبط با تلقی گوینده از وقوع یا عدم وقوع فعل همراه با احتمال، شرط، آرزو، امر یا جز آن است، باید حامل معانی اصلی گفتمانی دانست. در این پژوهش با تمرکز بر برخی مجموعه غزل های پست مدرن، وجه فعل از بعد معنایی (وجهیت توانمندی، وجهیت درخواستی و وجهیت برداشتی) و همچنین علت ها و شیوه های گزینش هر یک از وجوه اخباری، التزامی و امری بررسی شده و سعی گردیده است تا ارتباط یا تعارض این وجوه، با گفتمان غالب مشخص گردد. یافته ها حاکی از نقش محوری وجه فعل در شفافیت اغراض گفتمانی غزل پست مدرن و تأثیر آن بر سایر عناصر هم نشین در محور کلام است و اینکه چگونه گزینش پُربسامد برخی وجوه، نظیر وجه التزامی به یکی از مختصات سبکی در غزل پست مدرن بدل شده است.
۱۷۸.

توصیف دستگاه فعلی گویش کُرْتَه رایج در قلعه گنج (کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (شماره ۳) 93-114

کلید واژه ها: گویش کرته ساختواژه تصریفی دستگاه فعلی مقولات واژنحوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۵
قلعه گنج و رودبارِ جنوب از شهرستان های جنوبیِ استان کرمان، خاستگاه و گستره رواج گونه های منطقه ایِ گویش کُرْتَه، از گروه گویش های بَشاگَردی و وابسته به خانواده گویش های ایرانی جنوب غربی هستند. این گویش به لحاظ جغرافیایی در نقطه مرزیِ رواج خانواده زبانی خود و محل برخورد آن با گروه گویش های بلوچیِ مکرانی، از اعضای خانواده زبان های ایرانی شمال غربی واقع گردیده و علی القاعده، از حیث مختصات زبان شناختی نیز حلقه پیوند این دو خانواده زبانی محسوب می گردد. از منظری هم زمانی و براساس تحلیل پیکره زبانی مستخرج از گفتار دو زن و سه مردِ 35 تا 78 ساله و کم/ بی سوادِ کُرْتَه زبان، پژوهش حاضر می کوشد دستگاه فعلیِ گونه زبانیِ کُرْتَه رایج در شهرستان قلعه گنج را توصیف نماید. برای این هدف، مقولات دستوری مرتبط با فعل شامل مقولاتِ واژنحویِ زمان دستوری، نمود، وجه، مطابقه و جهت در این گونه زبانی بررسی و توصیف شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد دستگاه فعلی این گویش از سازوکارهای واژنحویِ مجزا و متنوعی برای نمایش تمایزات مربوط به مقولات پنج گانه بالا بهره می گیرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان