مجید شمس

در این پژوهش تلاش شده است بررسی مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی شهر همدان با رویکرد تحلیل خوشه ای صورت پذیرد. برای این منظور با توجه به مبانی نظری، مدلی مفهومی ارائه شده که 8 معیار را به عنوان اصلی ترین پارامترهای مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی ارائه نموده است. در مرحله ی بعد تک تک این معیارها به صورت لایه های مکانی در GIS تولید شده و سپس با استفاده ازنظر کارشناسی و مدل دلفی این 8 معیار ترکیب شده و وزن هر لایه اطلاعاتی مشخص شده و با توجه به وزن بدست آمده، هرکدام از 8 لایه باهم تلفیق شده و نقشه ی نهایی حاصل شده است. لذا از مدل تحلیل خوشه ای برای دستیابی به لکه های هدف، از مدل دلفی برای وزن دهی و ارزش گذاری بین هشت معیار مکان یابی استفاده کرده و از مدل هایی مثل بافرینگ و دنسیتی و....برای تولید هرکدام از لایه های gis برای هر یک از هشت معیار بهره برده شده است. با توجه به نقشه حاصل شده سه لکه به جهت ایجاد ایستگاه جدید پیشنهاد شده است. این سه لکه که در بخش مرکزی، بخش غربی و شرقی شهر قرار دارند، نشان دهنده نیاز شهر در زمینه ایجاد ایستگاه جدید خواهد بود.

بر اثر فعالیت های انسان و پدیده های طبیعی چهره زمین همواره دستخوش تغییر می شود سرعت وتنوع این تغییر و تحول در محیط های شهری بیش از سایر مناطق می باشد از این رو و برای مدیریت بهینه ی مناطق شهری آگاهی از نسبت تغییرات کاربری اراضی از ضروریات محسوب می شود در این میان استفاده از تکنولوژی سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان بهترین وسیله برای آشکار سازی وارزیابی تغییرات شناخته شده اند. چرا که با پیشرفت های انجام گرفته در این تکنولوژی و تولید تصاویر ماهواره ای با قدرت تفکیک طیفی و مکانی بالا می توان تغییرات کاربری اراضی شهری را برآورد نموده و نسبت به مدیریت آن ها ا قدام نمود. در تحقیق حاضر تغییرات کاربری اراضی محله جعفرآباد در سه دوره زمانی مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای انجام تحقیق از عکس هوایی سال 1351 و تصاویر ماهواره ای و عکس هوایی سالهای 1375 و 1385 استفاده شده و همچنین از نرم افزار تحلیل گر سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS ) برای تهیه و تحلیل شکل کاربری اراضی سه دوره ای مختلف استفاده شده است.

طی سال های اخیر گردشگری به عنوان صنعت سفید یا غیر آلاینده یکی از منابع اقتصادی، مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است. اگرچه این مسئله با مدیریت و برنامه ریزی می تواند اثرات مهمی در توسعه فرهنگی اجتماعی و سیاسی را به همراه داشته باشدبا توجه به این که در محافل علمی دنیا بحث توسعه پایدار همچنان تداوم دارد، بنابر نظر بسیاری از صاحبنظران؛ گردشگری می تواند به عنوان یکی از ارکان اصلی و مهم در امر توسعه پایدار مطرح گردد. با توجه به تقسیمات صنعت توریسم که گردشگری روستایی نیز جزئی منفک نشدنی از این صنعت است می توان با تکیه بر اطلاعات و اصول اساسی و ارائه برنامه ریزی های مناسب و اصولی نسبت به شناخت پتانسیل ها و محددیت های موجود در بخش توریسم روستایی و تقویت ویژگی های مثبت و از میان برداشتن نکات منفی در رابطه با توسعه پایدار و همچنین ایجاد توازن و تعادل اقتصادی و جمعیتی قدم های مؤثر و مثبتی برداشت. به همین منظور در مقاله حاضر سعی بر آن بوده تا به صورت اجمالی نسبت به ارائه تعاریف و ویژگی های گردشگری و گردشگری روستایی، معرفی محدوده مورد مطالعه، نسبت به شناخت نقاط قوت و ضعف منطقه مورد نظر پرداخت و نهایتا نسبت به ارائه راهکارو استراتژی مناسب در این خصوص اقدام گردد. 

شاخص های مسکن ابزار مناسبی جهت سنجش معیارها و ضوابط سیاستهای مسکن است. به کمک شاخص ها می توان تصویر ملموسی از شرایط مسکن را به دست داد و کم و کاستی ها را در تحقق اهداف و برنامه ریزی آن مشخص نمود. پژوهش حاضر در محدوده ی شهر برازجان واقع در استان بوشهر انجام گرفته است. روش تحقیق به کار رفته توصیفی - تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات روش کتابخانه ای بوده است. در مقاله حاضر ابتدا با بررسی شاخص های کمی و کیفی مسکن در شهر برازجان و مقایسه آن با مناطق شهری استان و کشور، وضعیت مسکن در شهر مورد مطالعه، مشخص می شود، سپس به پیش بینی جمعیت و تعداد واحدهای مسکونی مورد نیاز تا افق 1405پرداخته می شود. نتایج بررسی نشان می دهد که طی دوره ی 90- 1365 وضعیت شاخص های کمی و کیفی مسکن این شهر روندی رو به بهبود داشته است، از نظر کمی در مقایسه با مناطق شهری استان دارای شرایط بهتری است، اما نسبت به مناطق شهری کشور در مرتبه ی پایین تری قرار دارد. ولی از نظر شاخص های کیفی نسبت به مناطق شهری استان و کشور در سطح پایین تری است. پس از پیش بینی جمعیت شهر برازجان نیازهای مسکن تا سال 1405 تعیین و مشخص شد که به 10964 واحد مسکونی جدید نیاز است. در صورتی که تقاضا برای مسکن در این دوره تنها 8105 واحد مسکونی خواهد بود که 9/73 درصد نیازها را پوشش می دهد. در پایان با توجه به توان موجود در گستره ی شهری برازجان (گسستگی بافت و مساکن مخروبه) مشخص می شود که در صورت استفاده حداکثر از آنها و اتخاذ برنامه توسعه مسکونی مناسب می توان 68.7 درصد نیازهای آینده شهر را در داخل شهر تأمین نمود. 

رویکرد محله محوری شهر ها در سالهای اخیر، از مهمترین راهبردها برای رسیدن به پایداری شهر ها در کلانشهرها تبدیل شده است. در جریان گسترش مکتب مدرنیسم وسپس پست مدرن درشهرسازی وبرنامه ریزی شهری صورتهای متنوعی از واحدهای همسایگی همچون باغ شهرها ،واحدهای همسایگی اشتاین وپری ،محلات مدرن عمودی ، محلات سرزنده ،محلات دروازه دار و... با هدف افزایش کیفیت های زندگی وپایداری شهرمدرن با همت متخصصان شهری متظاهر شده است. علیرغم دستیابی به برخی موفقیت ها ی نسبی هنوز محلات و واحدهای همسایگی غالبا مرتفع نتوانسته انتظارات مردم این سکونتگاهها را در دستیابی به "پایداری اجتماعی –فضایی" وسطح مطلوبی از همه شاخص ها از جمله ارتقاء "کیفیت زندگی" تأمین کند.این پژوهش با انتخاب متنوع وهدفمند سه نوع محله یا سکونتگاه متفاوت در شهر اسلامی –ایرانی قم به بررسی وتحلیل ومقایسه آنها پرداخته است . این پژوهش از نوع مقایسه ای وبا روش پیمایشی و توصیفی –تحلیلی است. نتایج این پژوهش نشان می دهد شاخص های کیفیت زندگی بین سه محله مورد بررسی دارای تفاوت معنا داری است.وسطح کیفی زندگی در محله ای که با محلات سنتی تطابق بیشتری دارد،بالاتر است.

تقلیل میزان آسیب پذیری ها و بحران های انسان ساخت و بالا بردن سطح انعطاف پذیری محیط کالبدی شهرها در برابر تنش های ناشی از بروز تهدید و نیز به حداقل رساندن زمان بازتوانی، همچنین ارتقا و بهبود بخشی سطح زندگی افراد و به طورکلی، تاب آور ساختن شهرها در برابر تهدیدها، از جمله مهم ترین عواملی است که می بایست در شهرها مورد توجه قرار گیرد. در این راستا، این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، محرک های تاب آوری کالبدی منطقه کلان شهر تهران با رویکرد پدافند غیرعامل را بازشناسی و خوشه بندی کند. داده های نظری با روش اسنادی و داده های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری20 نفر از خبرگان شهری بر اساس نمونه گیری گلوله برفی می باشد. 48 محرک احصاء و شناسایی گردید که با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم افزار MICMAC پردازش شده است. یافته ها حاکی از آن است که محرک های حفاظت از امکانات و زیرساخت های عمومی، دسترسی به نهادهای امدادرسان (مرکز مدیریت بحران و...)، دسترسی به شبکه معابر اصلی، شعاع دسترسی به فضاهای باز، دسترسی به آتش نشانی، ضوابط فنی، اصول و الگوهای ساخت وساز، استحکام بناهای با کاربری عمومی (مدرسه، بیمارستان)، بازسازی و بهسازی ساختمان های ناپایدار، وجود مراکز اسکان موقت در منطقه، عدم قرارگیری کاربری های حیاتی و حساس در مناطق مستعد بحران، تعداد و سطح پوشش بیمارستان ها و درمانگاه های محدوده، قابلیت نفوذپذیری و رعایت ماتریس های ظرفیت، مطلوبیت و سازگاری در برنامه ریزی کاربری اراضی منطقه به عنوان کلیدی ترین عوامل بر روند آینده تاب آوری کالبدی منطقه 4 با رویکرد پدافند غیرعامل انتخاب شدند.

تحقیق حاضر با موضوع تحلیل نظام سکونت گاهی استان ایلام در راستای تعادل بخشی فضایی در چند دهه ی اخیر تا 1390 مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته است. با نگاهی به سرشماری های 1355 تا 1390 تغییرات در تعداد و حجم مناطق شهری استان ایلام مشخص می شود. در این تحقیق سعی بر این شده است تا با بررسی آمارهای سکونت گاهی و جمعیتی منطقه مورد مطالعه به بررسی و کنکاش این پدیده و اثرات آن پرداخته شود، اطلاعات این تحقیق با مراجعه به کتابخانه و همچنین سازمان آمار ایران و وارد کردن آن ها در نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و داده های مربوط و مورد نیاز از آن استخراج گردیده است. ماحصل تحقیق مربوطه را می توان این گونه بیان نمود که از عوامل مؤثر نامنظم شدن نظام سکونت گاه های استان ایلام مهاجرت روستاییان می باشد و البته نمی توان که روستاییان را مقصر اصلی پدیده برهم زنی نظام سکونت گاهی دانست؛ زیرا نبود امکانات آن ها را مجبور به این عمل نموده و آن ها به سمت مرکز استان که منبع امکانات می باشد هجوم می آورند و در پایان به ارائه راهکارهایی جهت تعادل بخشی منطقه مورد مطالعه پرداخته شده است که می توان داشتن برنامه کاربردی را از مهم ترین راهکارها دانست.    

در مدیریت شهری جدیدِ دنیا،  فعالیت های هسته مرکزی کلانشهرها و بخصوص بافت قدیم شهر در کانون توجه مدیریت و برنامه ریزی قرار دارد. این روندِ بازگشتی یا توسعه ی درونی، شهرها را هر چه بیشتر به توسعه پایدار شهری نزدیک می کند. در این پژوهش سعی بر آن بوده ، ضمن تحلیل وضعیت کاربری اراضی وضع موجود بافت مرکزی شهر کرمانشاه، الگوی مناسب توزیع فضایی کاربری اراضی در راستای توسعه پایدار شهری تبیین گردد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و در انجام آن از روش تحقیق تحلیلی- توصیفی استفاده شده است. اطلاعات مورد نیاز تحقیق با استفاده از روش کتابخانه ای و فیش برداری، پرسشنامه و مشاهده میدانی جمع آوری گردید. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از روشهای آماری توصیفی و نیز مدل SWOT استفاده شده که بر مبنای نتایج حاصل از تحلیل عوامل چهارگانه تکنیک SWOT، محدوده مورد مطالعه دارای 5  نقطه قوت، 6 نقطه فرصت، 7 نقطه ضعف و 7 نقطه تهدید می باشد. ماتریس SWOT بر مبنای امتیاز نهایی شاخص ها چهارگانه (قوت، ضعف، فرصت و تهدید) ترسیم شده که بر مبنای آن می توان در یک رویکرد ساختاری، فرصت ها و تهدیدهای کلیدی خارجی را با ضعف ها و قدرت های داخلی مقایسه نمود و الگوی توسعه کاربری اراضی سازگار با موقعیت داخلی و خارجی  را تبیین نمود. 

پدیده شهری شدن جهان اتفاق افتاده است. چنان چه به تقریب ۴۰۰ شهر در جهان وجود دارد که جمعیت هر یک از آنها بیش از یک میلیون نفر می باشد. در نتیجه افزایش شدید جمعیت، تعادل و توازن شهرها از بین رفت. بر این اساس مشکلات و چالشهای فراوانی از جمله اسکان غیررسمی و زاغه نشینی، بافت های ناکارآمد، نابسامان و فرسوده، فقر شهری، آلودگی های زیست محیطی، بصری، هوا، آسیب های اجتماعی و فرهنگی، گسست طبقات اجتماعی، ترافیک، کاهش روابط متقابل اجتماعی، از بین رفتن داراییهای طبیعی، اقتصاد غیررسمی و غیره فراروی کلانشهرها قرار گرفت. از این رو، برای مقابله با این چالشها و مسائل محیطی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نهادی باید به ارایه راهکارهایی خلاقانه، نوآورانه و مبتنی بر دیدگاه های آینده پژوهانه همت گمارد. لذا لزوم تدوین یک الگوی مطلوب کلانشهر آینده مبتنی بر نظریات شهر خلاق برای کلانشهرها ضروری است؛ چنان چه انگیزه اصلی پژوهش حاضر توجه به این نکته ظریف و اثرگذار می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش ANP فازی استفاده می شود. نتایج نشان دهنده آن است که شاخص کالبدی (A3) بیشترین نزدیکی را به جواب ایده آل مثبت و بیشترین فاصله را از جواب ایده آل منفی دارا می باشد و الویت نخست مدل عوامل تحقق شهر خلاق با رویکرد توسعه پایدار شهری از لحاظ معیارهای موردنظر برای تاب آوری مدل عوامل تحقق شهر خلاق با رویکرد توسعه پایدار شهری می باشد.

شهر کرمانشاه به دلیل افزایش زیاد جمعیت و گسترش نامتوازن، دارای مسایل و مشکلات زیادی در رابطه با توسعه پایدار شهری است. با افزایش سرعت رشد جمعیت طی دهه های اخیر، این شهر شاهد فضاهای نابرابر شهری شده، به طوری که، مناطق این شهر روند نابرابری را از لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه نشان می دهد. هدف مقاله حاضر، ارزیابی توسعه پایدار بر اساس مدل معادلات ساختاری در شهر کرمانشاه می باشد. نوع تحقیق، کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی است. جهت گردآوری اطلاعات و داده ها از روش های اسنادی و میدانی استفاده شده است.محدوده موردمطالعه شهر کرمانشاه بوده و جامعه آماری پژوهش شامل946651نفر از شهروندان شهر کرمانشاه است که 356 نفر تعداد حجم نمونه انتخاب شده با فرمول کوکران برآورد شد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده توزیع شد. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه است. ابزار تجزیه و تحلیل داده ها نرم افزارSPSS و Amosاست. نتایج آزمون تی تک نمونه ای، در سطح متوسط یا نرمال بیانگر این بود که ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، زیست محیطی، کالبدی و مدیریتی در شهر کرمانشاه در وضعیت نامطلوب قرار دارد. بنابراین، وضعیت بعد مدیریتی را در مناطق 8 گانه شهر کرمانشاه نامطلوب تر ارزیابی کرد. همچنین، در این مبحث به بررسی عوامل بازدارنده و شتاب دهنده بر توسعه پایدار شهر کرمانشاه با استفاده از مدل معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS پرداخته شده است. براساس نتایج به دست آمده مشخص شد که تمام شاخص های پژوهش دارای اثر معنادار بر توسعه پایدار در شهر کرمانشاه می باشند. مهمترین عامل شتاب دهنده در توسعه پایدار شهری در منطقه مورد مطالعه عامل مدیریتی است، براساس نتایج میزان بارعاملی یا وزن رگرسیونی برای عامل مدیریتی برابر 87/0 در سطح معناداری 000/0 به دست آمد. پس از عامل مدیریتی، عامل کالبدی با وزن رگرسیونی 8/0 بود. میزان بار عاملی یا وزن رگرسیونی عامل زیست محیطی برابر 77/0، عامل اقتصادی برابر 75/0 و عامل اجتماعی برابر با 69/0 به دست آمد.

نگاه جامع و چند جانبه جهت بررسی مخاطرات طبیعی لازمه جوامع امروزی به ویژه مناطق شهری است. این دیدگاه در مورد بلایای طبیعی، حریم گسل، ساخت و ساز نامقاوم، بافت های فرسوده، گسترش شهرک ها و احداث خانه در دامنه ها، عدم رعایت حریم رودخانه ها در مناطق شهری و ساخت و ساز در حریم آن نیازمند بررسی علمی و تخصصی جهت کاهش پیامدها و اثرات سوء مالی و جانی و همچنین برنامه ریزی مناسب و کارآمد به منظور مدیریت شهری و منطقه ای می باشد. از طرفی تاب آوری شهری به دنبال پیش بینی، و کاهش اینگونه مخاطرات است. شهر پلدختر واقع در استان لرستان و حوضه سیلابی کشکان به دلایل متعدد طبیعی و انسانی دارای ظرفیت ایجاد سیلاب است. لذا برای جلوگیری از تکرار آن می بایست ضمن مطالعات پژوهشی، اقدامات سازه ای و مکانیکی مبتنی بر محیط طبیعی و همچنین به مدیریت یکپارچه صحیح و آموزش و مهارت و توجه به ارتباط متقابل زیرساخت ها و تجهیزات هنگام بروز سانحه و هماهنگی و همکاری بین بخش های عمومی و خصوصی ها توجه خاص شود. پژوهش، از نظر هدف کاربردی–توسعه ای و از لحاظ نوع روش تحقیق، پژوهش با روش تحلیلی–کتابخانه ای می باشد.

برنامه ریزی در جهت توسعه پایدار منطقه ای یکی از دغدغه های اصلی برنامه ریزان فعال در عرصه توسعه می باشد تا راهی جهت عدم تعادل منطقه ای و کاهش ناهمگونی ها پیدا کنند. بنابراین شناخت ناهمگونی مناطق می تواند نقش مهمی درجهت برنامه ریزی اصولی و مفیدتر ایفا کند. هدف پژوهش حاضر اولویت بندی شهرستانهای استان کرمانشاه براساس شاخص های توسعه پایدار منطقه ای است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر شیوه انجام توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش راهمه شهرستان های استان کرمانشاه تشکیل می دهد که براساس سرشماری عمومی سال 1395 جمعیت استان برابر با 1952434 نفر بوده است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب دند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای، تحلیل رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه ای از وضعیت شاخص های توسعه پایدار در استان کرمانشاه نشان داد که شاخص اقتصادی با میانگین 062/3 بالاتر از حدمطلوب است و شاخص های اجتماعی با میانگین 941/2، شاخص کالبدی با میانگین 947/2 و شاخص نهادی با میانگین 895/2 پایین تر از وضعیت مطلوب قرار دارند. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیر اقتصادی با مقدار ضریب بتای 377/0 بیشترین تاثیر را بر برنامه ریزی منطقه ای دارد و متغیر نهادی با مقدار ضریب بتای 143/0 کم ترین تاثیر را بر بنامه ریزی منطقه ای دارد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که متغیر اقتصادی با اثر کلی 642/0 و متغیر نهادی با اثر کلی 143/0 کم ترین تاثیر را بر برنامه ریزی منطقه ای در استان کرمانشاه دارد.

در دهه های اخیر به دنبال گسترش بی رویه شهر ها و اهمیت روز افزون اتومبیل، نقش عابر پیاده در فضا های شهری کمتر شده که این امر سبب ایجاد محیط های کسل کننده در شهر ها و کاهش سرزندگی فضا های شهری شده است. هدف از این پژوهش تحلیلی بر نقش پیاده راه بوعلی در سرزندگی شهری در شهر همدان می باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری، شهروندان 10 سال به بالا در شهر همدان که بر اساس سرشماری نفوس و مسکن 1395تعداد 653 هزار نفر است و با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید. متغیر های سرزندگی شهری شامل چهار مؤلفه اجتماعی-فرهنگی، کالبدی– عملکردی، زیست محیطی و زیبایی شناختی است. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار spss انجام گرفت و از آزمون فریدمن و برای بررسی روابط از مدل یابی معادلات ساختاری با نرم افزار لیزرل استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد وضعیت شاخص های سرزندگی شهری در پیاده راه مورد مطالعه مطلوب است. همچنین نتایج آزمون فریدمن و اولویت بندی شاخص ها مشخص نمود که آسایش اقلیمی بیشترین اولویت را در بررسی سرزندگی فضایی شهری در پیاده رو بوعلی شهر همدان داشته است.

عدم برنامه ریزی مناسب مسکن برای اقشار کم درآمد و آسیب پذیر شهری و همچنین سهل بودن ورود افراد سودجو به بخش مسکن و استفاده برای سودآوری های نامتعارف باعث شده است که روزبه روز نیاز به برنامه ریزی مناسب مسکن برای ساکنین را بیشتر احساس کنیم از طرفی یکی از مواردی که در بحث مدیریت شهری باید مورد توجه قرار گیرد موضوع رضایت مندی ساکنین در مجتمع ها و سایت های مسکن می باشد. از این رو هدف اصلی این مقاله ارزیابی رضایت مندی ساکنان از پروژه های مسکن ملی با شاخص های برنامه ریزی محله محور در ابعاد کالبدی، اقتصادی، زیست محیطی و امکانات رفاهی به مثابه راهبردی جهت کارایی سایت های نهضت ملی مسکن در شهر سنندج می باشد. این پژوهش به صورت توصیفی_تحلیلی می باشد و داده های تحقیق به روش کتابخانه ای و اسنادی و با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده که تجزیه و تحلیل با روش کمی و کیفی صورت گرفته است.

طی دو دهه گذشته شاهد ظهور و تکثر دستور کارهای سیاست گذاری عمومی و پژوهشی در کل جهان هستیم که بر خلاقیت به عنوان یک ابزار جدید و قدرتمند برای تحریک نوسازی اقتصادی، طراحی و برنامه ریزی شهری متمرکز شده اند. به تبع این وضعیت، مفهوم شهر خلاق به موضوع جذابی برای سیاستگذاران، سیاستسازان، برنامه ریزان و دانشگاهیان تبدیل شده است. از اینرو به نظر می رسد شهرهای خلاق می توانند در تحقق بخشیدن به آرمان های کلانشهرهای آینده نقش هم افزایی ایجاد کنند. لذا لزوم تدوین یک الگوی مطلوب کلانشهر آینده مبتنی بر نظریات شهر خلاق برای کلانشهرها ضروری است؛ چنانچه انگیزه اصلی پژوهش حاضر توجه به این نکته ظریف و اثرگذار می باشد. در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ و ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﮐﻤﯽﺳﺎزی ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ، ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﺪل DPSIR در ﺗﻠﻔﯿﻖ ﺑﺎ ﻣﺪل ﻣﻌﺎدﻻت ﺳﺎﺧﺘﺎری (SEM-PLS) ﮐﻪ از روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﻏﯿﺮ آزﻣﺎﯾﺸﯽ اﺳﺖ ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. نتایج نشان می دهد عامل اقتصادی در مدل برنامه ریزی در جهت تحقق شهر خلاق با رویکرد توسعه پایدار شهری دارای مرکزیت زیادی نسبت به سایر عوامل می باشد. به این معنی که این عامل، هم دارای تاثیرگذاری زیادی بر سایر عوامل بوده و هم تاثیرپذیری زیادی از سایر عوامل دارد.

با توجه به وقوع سیلاب مخصوصاً در سطح شهرها و به وجود آمدن خطرات جانی، مالی و محیط زیستی ناشی از افزایش آن، پهنه بندی مناطق سیل خیز از اهمیت بالایی برخوردار است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی ضمن شناسایی متغیرهای مؤثر در پهنه بندی خطر سیل؛ به دنبال پهنه بندی میزان آسیب پذیری شهر ایلام در برابر مخاطره سیل است. در این پژوهش در ابتدا متغیرهای اثرگذار بر پهنه بندی آسیب پذیری سیل بر اساس مطالعات مختلف شناسایی (11 متغیر)، سپس با استفاده از روش AHP و نظرات مربوط به 73 کارشناس و متخصص وزن مربوط به هرکدام از متغیرها در محیط Export Choice مشخص شد و درنهایت با استفاده از روش FAHP و در محیط GIS نقشه مربوط به پهنه بندی وضعیت آسیب پذیری شهر ایلام در برابر مخاطره سیل ترسیم شده است. در پهنه بندی میزان آسیب پذیری شهر ایلام در برابر سیل از 11 متغیر موردبررسی 3 متغیر فاصله از آبراهه با وزن 244/0؛ فاصله از رودخانه با وزن 126/0 و جهت شیب با وزن 102/0 بااهمیت ترین متغیرها هستند و نقش کلیدی در پهنه بندی میزان آسیب پذیری شهر ایلام در برابر سیل ایفا می کنند. همچنین محدوده وسیعی از شهر ایلام (1687 هکتار) دارای پتانسیل بالای آسیب پذیری از مخاطره سیل می باشد که ناشی از شرایط توپوگرافی و زمین شناسی خاص این محدوده می باشد. قسمت های شمال غربی، غرب و جنوب غربی و جنوب شهر ایلام در وضعیت آسیب پذیری کمتری نسبت به سایر مناطق شهر ایلام قرار دارند. همچنین بیشتر قسمت های مرکزی، شرق و شمال شرق ایلام در وضعیت آسیب پذیری بالا قرار دارند. در ادامه جهت کاهش میزان آسیب پذیری شهر ایلام در برابر سیل پیشنهادهایی ارائه شده است.

مقدمه: آسیب پذیری کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، زیرساختی و نهادی در شهرها ضرورت توجه به مدیریت و برنامه ریزی شهری را افزایش داده است. مفهوم تاب آوری جهت شناخت و ارائه راه کار بر اساس این نیاز طی ده های اخیر مطرح گردیده است. واژه تاب آوری در علوم مختلف تعاریف گوناگون دارد. بیشتر صاحبنظران در مطالعات تاب آوری مولفه های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، زیرساختی، محیطی و نهادی مورد سنجش قرار می دهند. هدف تحقیق: شناخت، پهنه بندی و رتبه بندی شاخص های کالبدی تاب آوری در شهر ملایر. روش شناسی تحقیق: این پژوهش از نظر هدف تحقیق کاربردی، از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری داده ها نیز به صورت اسنادی و میدانی است. روش تحلیل داده ها تبدیل اطلاعات آماری به نقشه با استفاده از قابلیت های نرم افزار ( GIS) و با استفاده از منطق فازی بوده است. همچنین جهت رتبه بندی شاخص ها از روش نرمال سازی آماری بهره گرفته شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: شهر ملایر بعنوان دومین شهر استان همدان با 170237 نفر جمعیت ، 1422 بلوک مسکونی با مساحت 40/824 هکتار قلمرو تحقیق بوده است. یافته ها: نتایج و تلفیق لایه های مختلف نشان دادکه در شهر ملایر از نظر شاخص های کالبدی از کل جمعیت 36/53 درصد در پهنه با تاب آوری متوسط ،83/27 درصد در پهنه با تاب آوری کم و 81/18 درصد در پهنه با تاب آوری زیاد توزیع شده اند. علاوه بر این با توجه به نمرات استاندارد شده شاخص های نفوذپذیری، استحکام واحدهای مسکونی و تراکم خانوار در واحد مسکونی با بالاترین نمره دارای رتبه بالا، شاخص بستر طبیعی زمین با تاکید بر سیلاب های شهری در تاب آوری متوسط و شاخص های ریزدانگی، تراکم واحد مسکونی در هکتار و تراکم نفر در هکتار دارای پایین ترین رتبه تاب آوری و در نتیجه تاب آوری کم قرار گرفتند. نتایج: بررسی میزان تاب آوری کالبدی محلات شهری نیز نشان می دهد که محلات شماره 2،3، 5، 6 ،9، که غالبا با محدوده های بافت فرسوده و سکونتگاه های غیر رسمی تطابق دارند، از تاب آوری کمتری برخوردارند و می توان تاب آوری آنها را با راهکارهایی از جمله تقویت افزایش نفوذ پذیری و مقاوم سازی ابنیه،احداث کانال های دفع آبهای سطحی،افزایش واحد مسکونی.

افزایش جمعیت کشور و عدم هماهنگی واحدهای مسکونی با جمعیت، کمبود مسکن و افزایش اجاره ها را در پی داشت و طرح مسکن مهر با استقبال متقاضیان همراه شد. اجرای این طرح که در برخی از استان ها و از جمله استان کرمانشاه بنا به دلایلی با تأخیر آغاز شد، امید اجاره نشینان را برای خانه دار شدن با هزینه های اندک بالا برد و با ساخت تعدادی از واحدها در هر سال تعداد مستأجران نیز تا حدی کاهش یافت. با این وجود پروژه مسکن مهر کرمانشاه نسبت به مکان یابی و خدمات زیربنایی دارای ضعف های فراوانی هستند. از اینرو در این مقاله مطالعه ای به منظور ارزیابی نقاط قوت و ضعف طرح نهضت ملی مسکن کرمانشاه و ارائه استراتژی های مناسب در قالب برنامه برنامه ریزی محله محور انجام گردید. در روش تحقیق از تکنیک SWOTو مصاحبه با 30 نفر از خبرگان و فعالان حوزه صنعت ساختمان و مدیریت شهری کرمانشاه انجام شد و تلاش گردید تا نقاط قوت و ضعف و استراتژی مناسب در مسکن ملی در این شهر ارائه شود. نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای در سه بعد اجتماعی، اقتصادی و محیطی دسته بندی گردید و پس از رتبه بندی، ماتریس عوامل داخلی و خارجی تهیه شد. مجموع نمرات نقاط قوت و ضعف و مجموع امتیازات فرصت ها و تهدید ها به ترتیب2.117و 2.921به دست آمد. بر این اساس مناسب ترین نوع استراتژی برای طرح نهضت ملی مسکن در کرمانشاه، راهبرد محافظه کارانه (WO) شناسایی گردید که به منظور کاهش اثرات ناشی از نقاط ضعف و استفاده از فرصت های موجود است.