علی قیصری

نوشتار حاضر بررسی کوتاهی است از مجموعه ای از منتخبات به عربی و فارسی که در حدود سال 1331 ه.ق. (1914 م.) در تهران توسط حاج میرزا محمد طهرانی (و. تهران، حدود جمادی الثانی ۱۳۳۹/ فوریه ۱۹۲۱)، بازرگانی فاضل که داد و ستد شکر و کتاب می کرد گردآوری و نگاشته شده بود. این دفتر موضوعات متنوعی از جمله مباحث اعتقادی،  فلسفی، و اخلاقی را در برمی گیرد. این دفتر از رهگذر ارائه ی متون متنوعی که نویسنده و گردآورنده آن خوانده و شیوه های نوشتاری ای که به کار بسته، چشم انداز تازه ای می گشاید تا از آن راه بتوان به تحلیل بهتر و جامع تری نسبت به زمینه متکثر و چندلایه فکری و فرهنگی ایران در اواخر قاجاریه دست یافت.

نوشتار حاضر بررسی کوتاهی است از اهمیت نگاهداری و استفاده از اسناد خصوصی در تاریخنگاری دوره قاجار. از آنجا که ساختار کلی دولت در ایران در دوره قاجار، سوای چند مورد محدود، دارای یک بایگانی مرکزی نبود، گردآوری و بهره برداری از اسناد خصوصی بازمانده از آن دوران می تواند برای شناخت بهتری از تاریخ ایران در آن دوران مفید باشد. 

جامعه‏شناسى معرفت، با این‏که مبحثى نوپاست، توجه بسیارى از ارباب فضل را به خود جلب نموده است. این رشته در پى تبیین شناخت انسان اجتماعى در ارتباط با عوامل و تأثیرات اجتماعى، فرهنگى، سیاسى و اقتصادى است. به نظر آقاى قیصرى، دو نوع معرفت علمى و غیرعلمى داریم: معرفت علمى در علوم تجربىِ طبیعى و معرفت غیرعلمى و غیرمدون در علوم انسانى وجود دارد. نوع کار در این دو نوع معرفت متفاوت است. آقاى قیصرى درباره‏ى نسبتى که میان اسطوره و دین، از یک سو، و معرفت، از سوى دیگر، برقرار است، توضیح کوتاهى داده است.