احمد شعبانی

هدف: بررسی فرهنگ سازمانی کتابخانه ملی براساس مدل دنیسون روش/رویکرد پژوهش: روش توصیفی- پیمایشی. داده ها با استفاده از پرسشنامه استاندارد دنیسون با 60 سؤال و چهار بخش گردآوری شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی، با استفاده از نرم افزار SPSS -20 انجام شد یافته ها: هر چهار بُعد اصلی فرهنگ سازمانی در کتابخانه ملی دارای نمره متوسط و پایین تر است. بیشترین امتیاز در بُعد مشارکت پذیری و کمترین امتیاز در متغیر سازگاری حاصل شده است. بالاترین میانگین شاخص های فرهنگ سازمانی، مربوط به توانمندسازی با میانگین 3/21 و کمترین شاخص با میانگین 69/2 مربوط به توافق بود.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی امکان پیاده سازی سلامت سازمانی در کتابخانه های عمومی زیر نظر شهرداری اصفهان بر پایه مدل مایلز (۱۹۹۶) است. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی شهرداری اصفهان (۱۵۸ نفر) در سال ۱۳۹۲-۱۳۹۳ بود. به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران (۱۲۱ نفر) و روش تصادفی ساده استفاده شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته با مقیاس لیکرت بود که روایی آن توسط استادان متخصص تأیید و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ برابر ۹۵/۰ محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی توسط نرم افزار آماری SPSS استفاده شد. یافته ها: امکان پیاده سازی سلامت سازمانی در کتابخانه های عمومی شهرداری اصفهان در سطح متوسط است و پیاده سازی آن به طور یکسان نیز وجود ندارد. امکان پیاده سازی مؤلفه تمرکز بر هدف نسبت به سایر مؤلفه ها بیشتر است. همچنین در خصوص امکان پیاده سازی سلامت سازمانی در کتابخانه های عمومی شهرداری اصفهان از نظر متغیرهای جمعیت شناختی (جنسیت، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی، و نوع کار) تفاوت معناداری مشاهده نشد ولی در متغیر سابقه خدمت در خصوص مؤلفه توزیع بهینه قدرت تفاوت معنادار بود. با اجرای صحیح سلامت سازمانی در کتابخانه ها می توان استعدادهای بالقوه کارکنان را در زمان مناسب و با صرف حداقل هزینه ها به فعلیت تبدیل کرد و از آنها در جهت افزایش بهره وری کتابخانه ها استفاده نمود

مقدمه: مجموعه منابع کتابخانه باید براساس روش های متعارف و استانداردهای جهانی، فهرست نویسی و سازماندهی شود تا به نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان کتابخانه به شکل مطلوب پاسخ داده شده، و دستیابی سریع به منابع کتابخانه ای میسر شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی راهکارهای افزایش اثر بخشی دروس سازماندهی مواد از دیدگاه دانشجویان کارشناسی علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان انجام شد. روش بررسی: روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و نوع مطالعه کاربردی بوده است. جامعه آماری پژوهش، 154 نفر از دانشجویان نیم سال دوم تا هفتم کارشناسی علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان در سال تحصیلی 1390- 1391 خورشیدی است که 87 نفر به عنوان نمونه آماری متناسب با حجم انتخاب شدند. جهت نمونه گیری از روش طبقه ای تصادفی استفاده شد. برای نیل به اهداف تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. به منظور تعیین روایی ابزار، پرسشنامه مذکور بین 4 نفر از متخصصین این حوزه توزیع و روایی آن بررسی گردید. برای تعیین پایایایی پرسشنامه ازCrunch's alpha استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و در سطح آمار توصیفی از فراوانی، درصد، میانگین، و انحراف معیار و در سطح آمار استنباطی از آزمون های t تک نمونه ای (جهت بررسی معنادار بودن تفاوت بین میانگین نمونه ها) و t2 هتلینگ (جهت بررسی معنادار بودن اختلاف میانگین بین متغیرها) استفاده شد. یافته ها: بر اساس t مشاهده شده (001/Sig= )، میزان کلیه مولفه ها بیش تر از سطح متوسط بود. ضمنا نتایج حاصله از t2 هتلینگ نشان داد که میزان تاثیر مولفه بهبود مهارت های حرفه ای و توانایی های تخصصی استادان (15/4) بیشتر از سایر مولفه ها و میزان تاثیر مولفه فراهم آوری امکانات و تسهیلات (79/3) کمتر از سایر مولفه ها بوده است. نتیجه گیری: دروس سازماندهی مواد صرف تدریس در محیط های آموزشی، نمی توانند آنگونه که باید تاثیرگذار باشند. برای تاثیرگذاری مطلوب این دروس، لازم است عوامل گوناگون مانند بهبود مهارت های حرفه ای و توانایی های تخصصی استادان، محتوای دروس سازماندهی مواد با توجه به نیازها و علایق دانشجویان، و فراهم آوری امکانات و تسهیلات را در نظر گرفت.

کالاهای واسطه ای که به همراه کالاهای سرمایه ای، قسمت عمده واردات کشور را تشکیل می دهند در مقابل تحریم های ظالمانه اعمال شده از ناحیه جبهه استکبار جهانی بسیار آسیب پذیر بوده و می تواند بر تولید داخلی کشور که متکی بر این کالاهاست اثر منفی داشته باشد. یکی از مهمترین عوامل تأثیر گذار بر واردات کالاهای واسطه ای درآمدهای نفتی هستند که از طریق کانال نرخ ارز بر وارادت آنها اثر می گذارد. در این پژوهش با استفاده از یک مدل رگرسیون آستانه ای به بررسی میزان آسیب پذیری 10 گروه کالاهای واسطه ای از کاهش درآمدهای نفتی پرداخته می شود و سپس با طراحی یک شاخص گروه های آسیب پذیر براساس اهمیت در تولید کشور رتبه بندی می شوند. براساس یافته های این پژوهش، پنج گروه عمده کالاهای واسطه ای یعنی «دانه های روغنی و نباتات صنعتی»، «کائوچوی طبیعی»، «فلزات اساسی»، «مواد پلاستیک مصنوعی» و «سوخت های مصنوعی»، به ترتیب آسیب پذیرترین گروه های واسطه ای- سرمایه ای هستند.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین میزان کاربربست مؤلفه های اعلامیه جهانی سازمان یونسکو درباره تنوع فرهنگی در بین کتابداران کتابخانه های عمومی استان اصفهان بود. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان کتابخانه های عمومی تابع اداره کل کتابخانه های عمومی استان اصفهان (544 نفر) بود. به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران استفاده و تعداد 110 نفر با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بر اساس مؤلفه های اقتباسی از اعلامیه جهانی یونسکو درباره تنوع فرهنگی با طیف لیکرت بود که روایی آن توسط استادان متخصص مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ 97/0 محاسبه گردید که مؤید پایایی ابزار است. یافته ها: نتایج نشان داد میزان کاربرد مؤلفه های اعلامیه جهانی سازمان یونسکو درباره تنوع فرهنگی در بین کتابداران کتابخانه های عمومی استان اصفهان کمتر از سطح متوسط است (88/2) و در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. از نظر کتابداران، بیشترین کاربرد مربوط به مؤلفه «پاسداری از تنوع زبانی انسان ها و حمایت از بیان، خلق، تولید و انتشار.....» و کمترین، مربوط به «ترویج تنوع فرهنگی در فضای مجازی و....» بود. همچنین در خصوص میزان کاربرد مؤلفه های تنوع فرهنگی در کتابخانه های عمومی استان اصفهان از نظر ویژگی های جمعیت شناختی جنسیت، سن، و سابقه خدمت تفاوت معناداری مشاهده نشد ولی از نظر متغیر سطح تحصیلات و شهرستان محل خدمت، تفاوت معنادار بود. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در نشان دادن این نکته است که از نظر کتابداران، کاربست مؤلفه های اعلامیه جهانی سازمانی یونسکو در کتابخانه های عمومی محل اشتغال آنها در حد مقبولی نیست و مؤلفه ای که بیش از بقیه رعایت می شود، پاسداری از و حرمت گذاری به تنوع زبانی افراد است.

هدف: هدف این پژوهش شناسایی مؤلفه ها و عوامل اثرگذار بر منزلت اجتماعی حرفه کتابداری از طریق بررسی و تحلیل دیدگاه کتابداران کتابخانه های عمومی استان زنجان است. روش: مقاله حاضر حاصل یک پژوهش موردی بوده که با رویکرد کیفی انجام شده است. تعداد 27 کتابدار شاغل در کتابخانه های عمومی استان زنجان به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شد و داده ها با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، و استخراج اطلاعات از روش رمزگذاری مرحله ای استفاده شده است. یافته ها: عواملی که از نظر کتابداران شرکت کننده در پژوهش، در منزلت اجتماعی حرفه کتابداری اثرگذار هستند، در پنج طبقه اصلی دسته بندی شد که عبارتند از: ویژگی های فردی کتابداران، ویژگی های حرفه کتابداری، نگاه جامعه به کتاب و کتابخانه، خدمات کتابخانه ها، و عوامل سازمانی کتابخانه ها. اصالت/ارزش: ارزش این مقاله در استخراج مؤلفه های اثرگذار بر منزلت اجتماعی حرفه کتابداری است و نشان دادن این نکته که توجه به نگاه و خواسته جامعه از کتابخانه، یکی از مهمترین عوامل اثرگذار به منزلت این حرفه است.

هدف: شناسایی و تعیین ویژگی های نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی برای توصیف آنها از دیدگاه سازماندهی اطلاعات و دانش.<br /> روش شناسی: این پژوهش توسعه ای-کاربردی با روش تحلیل محتوا انجام شده است. با استفاده از روش اسنادی و فن دلفی، ویژگی های (داده های) نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی استخراج و تنظیم شد. 14 متخصص و صاحب نظر در حوزه های نسخه پژوهی و سازماندهی اطلاعات و دانش با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. همچنین از پرسشنامه برای شناسایی ویژگی های نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی استفاده شد.<br /> یافته ها: برای توصیف و سازماندهی نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی، 19 ویژگی اصلی و 224 ویژگی فرعی نیاز است. ویژگی های اصلی عبارت اند از: عنوان، نویسنده، نوع نسخه، اصالت، رده بندی، شناسگر، موجودی، شرایط دسترسی، حفاظت، ساختار محتوا، استنساخ، موضوع، تصحیح، حقوق نسخه، زبان، اشیای مرتبط، اجازه (گواهی نقل)، مشخصات ظاهری، و یادداشت.<br /> نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر می تواند برای ایجاد یک پروفایل کاربردی فراداده ای جهت توصیف و سازماندهی نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی به ویژه در محیط الکترونیکی به کار رود. همچنین نقاط دسترسی مناسبی برای بهبود دسترس پذیری به این منابع برای پژوهشگران فراهم می کند که به پیروی از آن، توسعه مطالعات نسخه پژوهی و افزایش تولیدات علمی مربوط را به دنبال خواهد داشت.

هدف: هدف این پژوهش بررسی رابطه تمایل به دورکاری و تعهد سازمانی (تعهد عاطفی، تعهد مستمر، و تعهد هنجاری) کتابداران دانشگاه های دولتی شهر اصفهان بود. روش: روش این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آن کتابداران دانشگاه های دولتی شهر اصفهان (دانشگاه اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان) در سال تحصیلی ۱۳۹۱-۱۳۹۲ بود (۱۶۴ نفر). به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران (۱۰۷ نفر) و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و می یر (۱۹۹۰) و پرسشنامه محقق ساخته دورکاری بود. روایی پرسشنامه توسط اساتید متخصص تأیید و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ ۸۶/۰ محاسبه گردید. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی توسط نرم افزار آماری SPSS استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که تعهد سازمانی با تمایل به دورکاری کتابداران دانشگاه های دولتی شهر اصفهان ارتباط معناداری دارد. بین میانگین تمایل به دورکاری با هیچ یک از متغیرهای جمعیت شناختی تفاوت معنادار وجود ندارد. همچنین بین میانگین تعهد سازمانی با متغیرهای جمعیت شناختی جنسیت، پست سازمانی، دانشگاه محل خدمت، و سطح تحصیلات تفاوت معنادار وجود ندارد ولی در دو متغیر رشته تحصیلی و سابقه خدمت کتابداران تفاوت معنادار است. با توجه به اینکه برخی فعالیت های کتابخانه ای به شرط وجود زیرساخت های مناسب قابلیت دورکاری را دارند، مدیران می توانند با توجه به معیارهای تعهد سازمانی برنامه ریزی مناسبی جهت اجرای آن را انجام دهند.

هدف: آشنایی با مفهوم رده بندی های مردمی، نقاط قوت و ضعف آنها، و پیشنهاد در راستای بهره گیری از نقاط قوت رده بندی های مردمی برای تقویت نظام های سازماندهی دانش. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کتابخانه ای است که در آن، ادبیات حوزه رده بندی های مردمی و پژوهش های انجام شده در این زمینه مرور و تحلیل شده است. نتیجه گیری: رده بندی های مردمی و نظام های سازماندهی دانش حرفه ای (مانند اصطلاح نامه ها، هستی شناسی ها، و طرح های رده بندی) هریک نقاط قوت و ضعفی دارند که تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف نیازمند مطالعات جدی در این زمینه است. با تکیه بر نقاط قوت رده بندی های مردمی و کشف و تحلیل ساختار و الگوهای پنهان موجود در این رده بندی ها می توان برای تقویت و روزآمدسازی نظام های سازماندهی دانش حرفه ای عمل کرد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین مؤلفه های رهبری معنوی (شامل: چشم انداز، عشق نوع دوستانه، ایمان/امید به کار، معناداری در کار، تعهد و عضویت سازمانی، و ایمان دینی) و خشنودی شغلی کتابداران در دانشگاه های اصفهان، صنعتی اصفهان، و علوم پزشکی اصفهان بود. روش : روش پژوهش توصیفی- همبستگی و جامعه آماری، شامل کلیه کتابداران (۱۶۴ نفر) در سال ۱۳۹۳ بود. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران ۹۱ نفر تعیین شد. ابزار اندازه گیری پرسشنامه بود؛ که در این پژوهش از پرسشنامه اصلاح شده رهبری معنوی فرای و همکاران (۲۰۰۵)، و پرسشنامه خشنودی شغلی جاج و بنو (۲۰۰۰) استفاده شد. یافته ها: نتایج همبستگی مثبت و معناداری بین رهبری معنوی و خشنودی شغلی کتابداران در کتابخانه های دانشگاه اصفهان، صنعتی اصفهان، و علوم پزشکی اصفهان وجود داشت (۰۰۴/۰P= ). همچنین بین خشنودی شغلی و مؤلفه های رهبری معنوی از جمله چشم انداز، ایمان به کار، معناداری در کار، و عضویت سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ ولی بین خشنودی شغلی کتابداران و سایر مؤلفه های رهبری معنوی از جمله عشق نوع دوستانه و ایمان دینی رابطه معناداری وجود ندارد. با توجه به اهمیت رهبری معنوی و همبستگی مثبت میان رهبری معنوی و خشنودی شغلی کتابداران، توجه به مؤلفه های رهبری معنوی برای مدیران پیشنهاد می گردد.

پژوهش حاضر به بررسی زمینه ظهور اپیدمیولوژی اطلاعات، معرفی، چگونگی گسترش چارچوب های آن، و کاربست سنجه های این حوزه در حیطه سلامت عمومی می پردازد. اپیدمیولوژی اطلاعات توسط آیزنباخ به عنوان علم توزیع عوامل تعیین کننده اطلاعات در یک محیط الکترونیکی، به ویژه در اینترنت و در یک جمعیت مشخص، با هدف نهایی آگاه سازی افراد از سلامت عمومی و سیاست های مربوط به آن تعریف شده است. در این مطالعه مروری، به منظور تبیین و بررسی مفهوم اپیدمیولوژی اطلاعات و وجوه گوناگون آن از روش کتابخانه ای و بررسی متون استفاده شده است. در مطالعه حاضر پس از مقدمه، زمینه ظهور، تعریف اپیدمیولوژی اطلاعات، چارچوب های این علم و سنجه های آن مورد بررسی قرار گرفته و در آخر، رابطه چارچوب های اپیدمیولوژی اطلاعات با سلامت عمومی بیان می شود. با توجه به نتایج به دست آمده از مطالب مقاله حاضر، می توان چنین ادعا کرد که فناوری های نوظهور دیجیتال باعث تغییر پارادایم در انتخاب مسیرهایی می شود که به یافتن اطلاعات سلامت معتبر توسط افراد جامعه یاری می رساند. پژوهش های انجام شده در زمینه اپیدمیولوژی اطلاعات باعث می شود که متخصصان حوزه طراحی پایگاه های اطلاعات سلامت بر اساس شاخص های تعیین شده در این زمینه نسبت به توسعه و کاربردپذیری این پایگاه ها اقدام نمایند. همچنین، نتایج چنین پژوهش هایی حاکی از آن است که امکان کاربرد برخی سنجه های اپیدمیولوژی اطلاعات به عنوان نظام هایی هشداردهنده در مورد شیوع انواع بیماری های نوظهور وجود دارد. از این سنجه ها تحت عنوان «سنجه های اپیدمیولوژی اطلاعات» یاد شده که بازتاب اپیدمیولوژی اطلاعات مبتنی بر عرضه (بررسی آنچه که در سایت ها، وب سایت ها، وبلاگ ها و غیره به منظور نظارت موضوعی محتوای آن ها بر مبنای تغییرات در طول زمان منتشر شده است) و اپیدمیولوی اطلاعات مبتنی بر تقاضا (تحلیل پرس وجوهای موتور جست وجو به منظور بررسی رفتار اطلاع یابی افراد در اینترنت) هستند. همچنین، طبق نتایج به دست آمده، گردآوری اطلاعات مرتبط با اپیدمیولوژی اطلاعات و استفاده از سنجه های آن می تواند در تحقق اهداف سیاست گذاری این حیطه مفید واقع شود.

هدف از پژوهش مفهومی حاضر، تبیین قابلیت ها، بستر معناشناختی و نگرش فرانمای تولید داده های ساختارمند بر روی وب به پردازش و سازماندهی اشیای محتوایی وب (موجودیت های داده ای) با رویکرد تحلیلی بود. برای گردآوری داده ها از روش تحلیل اسنادی استفاده گردید . نتایج بررسی نشان داد فرانمای تولید داده های ساختارمند بر روی وب، مجموعه واژگان مشترکی است که برای توصیف و نشانه گذاری اشیای محتوایی وب و ایجاد داده های ساختارمند به منظور پردازش و سازماندهی بهتر استفاده می شود. این فرانما دارای ساختار و بستر معناشناختی خاصی است. ساختار آن نظیر یک هستی نگاشت برای نام گذاری نوع ها و صفات اشیای محتوایی، روابط میان نوع ها و صفات، و قابلیت های چگونگی توصیف این صفات و روابط است. بستر معناشناختی آن نیز با نشانه گذارهای معنایی همچون ریزفرمت ، ریزداده ، آردی اف ای 1.1، و جی سون-ال دی سازگار است. دیگر نتایج پژوهش نشان داد سه رویکرد عمده در پردازش و سازماندهی اشیای محتوایی در فرانمای تولید داده های ساختارمند بر روی وب به شرح: رویکرد هستی شناسانه، بافت مدار، و آشیانه ای(تودرتو) وجود دارد. نتایج کلی پژوهش نشان داد وجود رویکردهای مختلف در فرانمای تولید داده های ساختارمند بر روی وب، نشانگر دیدی جامع به اشیای محتوایی وب در عین توجه به بهبود میانکنش پذیری با موتورهای کاوش دارد. همچنین تولید داده های ساختارمند با چنین فرانماهایی کمک شایان توجهی به تحقق وب معنایی یا وبِ داده ها دارد .